Rente in VS
opnieuw
verhoogd
De Amerikaanse economic is in het
vierde kwartaal van 1994 met 4,5%
op jaarbasis gegroeid, waarmee de
groei over 1994 is uitgekomen op
4%, het hoogste percentage sinds
1984. De groei van de consumentenbestedingen nam in het vierde kwartaal iets af, terwijl de voorraadpositie
van het bedrijfsleven flink toenam.
Ook de huizenverkopen lieten een
verdere daling zien, zodat het er nu
toch op lijkt dat de gestegen rente begint door te werken in de economic.
De jongste cijfers wijzen er overigens
op dat de groei voorlopig nog hoog
blijft. De ‘index of leading indicators’
is in december verder gestegen met
0,1% ten opzichte van november en
de index van inkoopmanagers liet
weliswaar een bescheiden daling
zien, maar bleef ruim boven de 50%,
hetgeen op een voortgaande groei
duidt.
De onderliggende inflatie, dat wil
zeggen exclusief de volatiele componenten voedsel en energie, is in 1994
uitgekomen op een bescheiden 2,6%,
waarbij in de tweede helft van het
jaar zelfs sprake was van een daling.
Enigszins verontrustend voor het
verdere prijsverloop is echter de gunstige ontwikkeling van de werkloosheid, hoewel deze in januari onverwacht is toegenomen van 5,4% tot
5,7%, en de industriele bezettingsgraad (85,4%). Hoewel de economische groei naar verwachting in de
loop van dit jaar zal vertragen was
het dan ook niet verwonderlijk dat
de Federal Reserve Board op 1 februari opnieuw tot een renteverhoging heeft besloten. Het disconto en
de federal funds rate, het belangrijkste geldmarkttarief, werden beide
met 0,5%-punt verhoogd tot 5,25%
respectievelijk 6%. Het is de zevende
renteverhoging sinds februari vorig
jaar, toen de Fed voor het eerst weer
overging tot een verkrapping van het
monetaire beleid. Op dat moment be-
droeg de federal funds rate, evenals
het disconto, slechts 3%.
Het uiteindelijke effect van de
aardbeving in Kobe op de Japanse
economic wordt inmiddels, ook van
Tekort betalingsbalans blijft hoog
Door de aanhoudend hoge groei nemen de tekorten op de handelsbalans
en de lopende rekening van de betalingbalans, een structured probleem
van de Amerikaanse economic, nog
steeds toe. In 1994 is het tekort op de
handelsbalans toegenomen van ruim
$ 130 miljard tot ongeveer $ 170 miljard en voor 1995 wordt opnieuw
een, zij het beperkte, stijging voorzien. Voor de lopende rekening is het
beeld al niet veel beter. Het federale
overheidstekort daarentegen ontwikkelt zich wel gunstig en neemt in het
lopende begrotingsjaar naar verwachting verder af van 2,4% tot 2,2% van
het bbp. Het risico van tegenvallers is
hierbij overigens niet denkbeeldig,
omdat de door de Republikeinen in
hun “Contract with America” aangekondigde maatregelen, waaronder
een forse belastingverlaging van
FvanLanschot
Bankiers nv
SINDS1737
$ 112 miljard voor de middeninkomens, nog niet van een deugdelijke dekking zijn voorzien.
Japanse aardbeving gunstig voor
economic
De groei van de Japanse industriele
produktie in december met 6,7% ten
opzichte van een jaar geleden, toont
aan dat de Japanse economic zich nu
vrij snel uit het dal omhoog werkt.
De voorraden lagen 4,8% lager dan
een jaar eerder, hetgeen eveneens
een positief signaal is. De groei van
het Japanse handelsoverschot kwam
vorig jaar tot staan. Nadat in 1993
nog sprake was van een toename
met 13% bleef het saldo vorig jaar vrijwel onveranderd op $ 121 miljard. In
yen gemeten was er sprake van een
daling van ongeveer 7%. Het politick
gevoelige overschot in de handel met
de VS nam overigens nog toe met
9,5% tot $ 55 miljard.
ESB 8-2-1995
officiele zijde, overwegend positief
ingeschat. Weliswaar is er op korte
termijn sprake van een aanzienlijk
produktieverlies, maar hiertegenover
zorgt het herstel voor een bestedingsimpuls die inmiddels wordt geschat
op een bedrag van/ 150 tot/ 300
miljard. Ter vergelijking, dit laatste bedrag komt overeen met ongeveer de
helft van ons nationaal produkt. Over
de financiering van de reconstructiewerkzaamheden is nog weinig bekend. In Japan bestaat een grote aversie tegen begrotingstekorten en het
uitgeven van ‘tekortobligaties’. Vandaar dat wordt overwogen om ‘reconstructie-obligaties’ te emitteren. Daarnaast overweegt de Japanse regering
een belastingverhoging.
Optimisme Nederlandse industrie
Het CBS schat dat de Nederlandse
economic vorig jaar met 2,2% is gegroeid. Desondanks is de werkloosheid in 1994 per saldo nog toegenomen; het aantal werklozen is,
gerekend tot medio januari, met
66.000 gestegen tot 547.000. De
meest recente maandcijfers duiden
overigens wel op een daling van de
werkloosheid. In 1994 fungeerde de
export met een groei van ruim 5%
weer als het trekpaard van de economic. Ook de investeringen lieten een
herstel zien met een groei van ongeveer 2%. De particuliere consumptie
nam daarentegen met slechts 1,3%
toe. De groei van de industriele produktie toont al enige tijd een duidelijke stijgende lijn. Over de eerste elf
maanden bedroeg de groei bijna 3%.
De bezettingsgraad van de industrie
Hep in het laatste kwartaal overigens
Duitsers profiteren weinig van groei
terug van 84,7% tot 83,9%. Uit de laatste CBS-enquete blijkt dat ondernemers hun orderpositie in toenemende
mate positief beoordelen. Toch houden zij nog rekening met een lichte
verdere daling van de werkgelegenheid in de industrie in de komende
De Duitse minister van Economische
Zaken, Giinther Rexrodt, voorziet
voor 1995 een versnelling in de economische groei van 2,8% in 1994 tot
3%, terwijl er zo’n 300.000 nieuwe banen zullen worden gecreeerd. De
economische groei zal in de westelijke staten uitkomen op 2,5% en in de
oostelijke op 8-10%. De inflatie zal
vertrouwen. Ook het consumenten-
verder dalen tot 2%, vanaf het huidi-
vertrouwen is, na twee maanden van
ge niveau van 2,3%. De particuliere
bestedingen zullen volgens Rexrodt,
ondanks de gunstige vooruitzichten
voor de economic, met slechts 1%
toenemen. De zwakke groei van de
particuliere consumptie houdt vooral
verband met de herinvoering van de
solidariteitsheffing. Dit is een opslag
van 7,5% op de inkomstenbelasting
die indertijd is ge’introduceerd voor
de financiering van de eenwording.
Dat het goed gaat met de Duitse
economic bewijzen de jongste cijfers.
Zo lag de industriele produktie in het
vierde kwartaal van 1994 6,0% boven
het niveau van dezelfde periode in
1993. In december bedroeg de stijging zelfs 7,3%. Opvallend goed is
ook de ontwikkeling van de orderposities in de kapitaalgoederenindustrie. In 1994 zag deze sector zijn orders met 13% stijgen en in december
bedroeg de stijging maar liefst 17%
ten opzichte van dezelfde maand in
1993. De bestellingen uit het buitenland namen in december met 9% toe,
terwijl de binnenlandse orders 27%
hoger uitkwamen, hetgeen duidt op
een flinke groei van de binnenlandse
investeringen.
daling, in januari weer iets gestegen,
maanden. Niet alleen bij onderne-
mers is sprake van een toenemend
al is van een euforische stemming bepaald nog geen sprake.
Aanhoudende valuta-onrust
De koers van de Amerikaanse dollar
heeft zich iets kunnen herstellen als
gevolg van de verbeterde stemming
op de Amerikaanse obligatiemarkt.
Ook het feit dat de crisis in Mexico
voorlopig bezworen lijkt droeg hier-
aan bij. Afgelopen vrijdag steeg de
munt met ruim twee cent tot/ 1,71.
Eerder wist de dollar daarentegen
niet te profiteren van de Amerikaanse
renteverhoging.
De onrust op de Europese valutamarkten, die is ontstaan na het uitbreken van de financiele crisis in Mexico
eind december, hield aan en breidde
zich de afgelopen weken zelfs nog
iets verder uit. De Italiaanse lire
kwam na een kortstondig herstel opnieuw onder druk te staan, de Scandinavische valuta’s verloren flink terrein en nu moest ook de Franse franc
eraan geloven. Het Britse pond wist
ondertussen niet te profiteren van de
renteverhoging in het Verenigd
Koninkrijk en de koers daalde zelfs
enigszins. De Spaanse peseta wist na
de eerdere forse koersval het verlies
beperkt te houden. Hoewel ook binnenlandse, voornamelijk politieke factoren in de meeste gevallen een rol
speelden, lijkt de belangrijkste oor-
zaak niet zozeer de fundamentele
zwakte van de verschillende munten
als wel de kracht van de harde kernvaluta’s, in het bijzonder de Duitse
mark, de Zwitserse franc en de Nederlandse gulden, die in onrustige tijden
nog steeds als veilige haven fungeren.
Franse franc op dieptepunt
Binnen het EMS was het nu de beurt
aan de Franse franc, die zwaar onder
druk kwam te staan en waarvan de
koers ten opzichte van de Duitse
mark en de Nederlandse gulden het
laagste punt in veertien maanden bereikte. De koers is inmiddels weer
iets opgelopen en bedraagt momen-
teel/ 0,3232. De directe oorzaak van
de problemen voor de Franse franc
waren de geruchten dat premier Balladur, de gedoodverfde kandidaat
voor het Franse presidentschap en
voor de financiele markten het meest
aantrekkelijke alternatief, geld zou
hebben aangenomen van het bedrijfsleven ten behoeve van zijn verkiezingscampagne. Daarnaast blijkt uit
recente opiniepeilingen dat de meerderheid van de kiezers nog geen
voorkeur voor een van de kandidaten heeft bepaald, zodat Balladurs
overwinning nog allerminst vaststaat.
De Italiaanse lire verloor na een
kortstondig herstel opnieuw terrein
en noteert momenteel nog slechts
/1,06 (per 1.000). Op de Italiaanse
obligatiemarkt liepen de rendementen, in tegenstelling tot elders in Europa, weer enigszins op. Het negatieve
sentiment op de financiele markten is
het gevolg van de aanhoudende politieke onzekerheid. Weliswaar heeft
premier Dini inmiddels het groene
licht gekregen voor zijn zakenkabinet, maar het probleem is dat hij afhankelijk blijft van de steun van zijn
natuurlijke tegenstander, de linkse
PDS, omdat hij van ex-premier Berlusconi, die zijn zinnen op vervroegde
verkiezingen heeft gezet, weinig
hoeft te verwachten.
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewe-
kelijkse publikatie Beleggen met Van Lanschot.