het aantal buitenlandse arbeiders te
beperken. Formeel was het doel: stabiliIngezonden
sering van het aantal buitenlanders, dat
in Zwitserland woonde. In de nieuwe
verordening werden nu ook werknemers
uit de gezondheids-, opvoedings- en onderwijsdiensten betrokken bij het vaststellen van een plafond (maximum aantal buitenlandse arbeiders in een
branche) 1). Op het congres van Der
Schweizerische Gewerkschaftsbund in
1974 werd namens de minister (Bundesrat) H. P. Tschudi verzekerd dat ook
na aanname van het verdrag met de EG
over vrijhandelszones ten minste aan een
stabilisering van de buitenlandse bevolking zou worden vastgehouden. Daarbij
klonk duidelijk door, dat hierbij werd
ontslagen werden, konden zij voor de uitgegaan van beperking van het aantal
tijd dat hun werkvergunning liep, in buitenlandse werknemers 2). O p 9 juli
1975 werd weer een nieuwe verordening
Zwitserland blijven. Ze zijn er dus niet
,,uitgezetw, maar moesten na afloop van kracht, die vermindering van het
aantal buitenlanders inhield 3).
van hun contract het land verlaten;
Hoe werd de doelstelling van een ver- de zogeheten Jahresaufenrhalter
mindering van het aantal buitenlandse
(Permit B): dit zijn buitenlanders welarbeidskrachten bereikt? Vakcollega’s
ke niet op een beperkte vergunning,
verstrekten mij de volgende inlichtingen.
b.v. ,,SaisonW zijn binnengekomen,
Het is regelmatig voorgekomen, dat een
maar een werkcontract aangaan van
buitenlander een aantal jaren met een
een jaar. Indien deze buitenlanders
langer dan 10jaar in Zwitserland wer- jaarvergunning in Zwitserland werkte en
hem na afloop van zijn vergunning geen
ken, krijgen zij een zogeheten ,,Niederlassungsbewilligung” (Permit C), toestemming tot verlenging werd verwaardoor zij (op de arbeidsmarkt) ge- leend, ook als de werkgever nog werk
voor hem had. Werd een werknemer om
lijkgesteld worden met de Zwitser.
economische redenen ontslagen, terwijl
(Voor sommige landen geldt 5 jaar,
de termijn waarvoor vergunning werd
zoals ook voor Nederlanders.) Diegenen, die een dergelijk ,,Permit CWheb- verleend nog niet was verstreken, en kon
ben mogen hier blijven; diegenen die hij bij een ander bedrijf werk krijgen,
een ,,Permit B” bezitten, hebben de dan kreeg de werkgever vaak geen toestemming de buitenlander aan te nemen.
kans dat zij, na afloop van het conOok voor seizoenarbeiders, die soms
tract en indien zij geen werk hebben,
het land moeten verlaten. Zij hebben jaren voor het seizoen, b.v. in de horecadus’indien zij tijdens het contract, om sector, bij dezelfde werkgever in dienst
welke redenen dan ook, ontslagen traden, werd dezelfde richtlijn gevolgd.
Het aantal grensarbeiders verminderworden, nog steeds de gelegenheid tot
de niet zo drastisch, zoals uit onderhet einde van het contract ander werk
te zoeken. Ook hier dus geen sprake staande tabel blijkt (werknemers in
van het ,,er uitzetten”. Men gaat er dienst van internationale organisaties
in Zwitserland wel vanuit, gedeeltelijk zijn buiten beschouwing gelaten).
Omdat in mijn artikel is uitgegaan
ook vanwege het zeer grote aantal
buitenlanders (groter dan in welk an- van jaargemiddelden en in de tabel van
der Europees land), dat diegene die het maandgemiddelden, stemmen de getalZwitsers burgerrecht bezit, ook een len niet geheel overeen. Het verschil in de
recht heeft op werk, eerder dan een afname van het totaal aantal van 6.400
werknemers doet aan het principe evenbuitenlander.
wel niets af.
W. van der Voort*
Wellicht is in mijn artikel de indruk
gewekt, dat in 1974 250.000 werknemers
over de grens zijn ,,gezetw; dit is echter
Naschrift
gebeurd over een periode van drie jaren.
Ook moet de lezer niet denken dat de
buitenlanders door de politie in de kraag
Op 9 juli 1974 werd een nieuwe verzijn gegrepen. Wie in Zwitserland als
ordening van kracht met als oogmerk
Arbeidsverhoudingen
in Zwitserland
Met veel interesse hebben we het
artikel over de Zwitserse arbeidsverhoudingen van drs. A. J. Poelman in ESB
van 31 oktober 1979 gelezen. Het is een
duidelijk en goed geschreven overzicht
geworden. Niettemin veroorloven wij
ons enige kanttekeningen te plaatsen
m.b.t. enkele feiten in het artikel:
op blz. 1125 schrijft de heer Poelman
dat er 30.000 handtekeningen nodig
zijn om tot een volksstemming te komen en bij het initiatief 50.000. Deze
aantallen (aantal handtekeningen van
de stemgerechtigde Zwitsers) werden
tijdens een volksstemming dd. 25 september 1979 evenwel verhoogd; voor
het referendum zijn er nu 50.000 handtekeningen nodig en voor het initiatief
100.000;
o p blz. 1126 staat, dat de stadkantons
Zurich, Bern enz. zijn. Zurich en Bern
zijn geen stadkantons. Er is slechts
een stadkanton: Basel-Stadt.;
op blz. 1128 schrijft de heer Poelman
dat er 250.000 buitenlandse arbeiders
over de grens zijn gezet. Dit is niet
juist! In Zwitserland kent men namelijk drie verschillende categorieën
werkende buitenlanders:
– de zogeheten Grenzganger: dit zijn
buitenlanders, die in het buitenland
wonen, maar dagelijks over de grens
komen om in de grensregio te werken
bij Zwitserse ondernemingen. Deze
groep is niet over de grens gezet, zij
hebben misschien alleen hun arbeidsplaats verloren;
– de zogeheten Saisonniers: dit zijn
buitenlanders, die een werkvergunning krijgen voor een bepaalde periode in een seizoenafhankelijke branche,
zoals b.v. de toeristenindustrie en de
bouw. Deze groep is door de conjuncturele omstandigheden de werkvergunning niet verlengd. Ook indien zij
Tabel
Niedergelassene
Jahresaufenthalter
Saisonarbeiter
Grenzganger
Totaal
273.000
329 800
322.500
170.100
193.800
67.300
104.600
83.100
893.900
650.300
21.500
– 243 600
–
Aug. 1973 a) . .. . . . . . .
Aug. 1977 b) . . . . . . . . .
+
56.800
–
a) Siaiisrnrher Jahrburh. 1974.
b) Wirrrchafrsspiegel, december 1978, nr. I2
–
152.400
–
126.500
–
* Directeur Handelskamer Nederland-Zwitserland te Zurich.
1) Lage und Probleme der Schweizerischen
Wirtschaft, Bericht der Expertengruppe
Wirrschaftslage, blz. 386.
2) SGB, Tatigkeitsbericht, 1972, 1973, 1974.
3) Bericht der Expertengruppe, Wirischafrslage, blz. 388.
buitenlander zonder werk kwam, kreeg
geen uitkering en moest er uit eigen
beweging wel voor zorgen, dat hij het
land verliet.
De situatie is nu anders. Op grond van
de nieuwe werkloosheidswet krijgen ook
buitenlanders een werkloosheidsuitkering gedurende 180 dagen, althans als zij
lang genoeg in Zwitserland hebben gewerkt. De uitkering wordt in Zwitserland uitgekeerd, waarbij de betaling aan
de grensarbeiders een probleem oplevert. Zwitserse vakgenoten zijn ervan
overtuigd, dat een herhaling van de houding tegenover de buitenlandse werknemers zoals in de periode 1974-1977
zich niet meer zal herhalen.
Wat betreft de andere kanttekeningen
nog het volgende. Nadat ik het artikel
had geschreven, zijn de aantallen handtekeningen, benodigd voor een volksstemming, verhoogd. Voor de indeling
van de kantons ben ik kennelijk o p een
dwaalspoor gekomen.
A. J. Poelman
ESB 9-1-1980