Beleidsdecentralisaties kunnen bijdragen aan de brede welvaart wanneer ze gemeentelijk beleid beter laten aansluiten op de voorkeuren van burgers. Mijn proefschrift onderzoekt verschillende politieke voorwaarden voor zulk ‘lokaal maatwerk’. Hier bespreek ik er twee. Burgers moeten een politieke partij kunnen kiezen die hun prioriteiten in de gemeenteraad vertegenwoordigt. En partijen moeten na de verkiezingen een coalitie vormen die actie onderneemt op de belangrijkste thema’s voor burgers. Wordt hieraan voldaan?
Om dit te onderzoeken heb ik meer dan 6.600 lokale verkiezingsprogramma’s en meer dan 850 lokale coalitieakkoorden geanalyseerd, gekoppeld aan de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen van 2014, 2018 en 2022. Met automatische tekstanalyse meet ik hoeveel aandacht de thema’s participatie en WMO (Wet maatschappelijke ondersteuning) & jeugdzorg krijgen in deze documenten. Ik ga ervan uit dat hoe meer een partij of coalitie een thema bespreekt, hoe belangrijker ze dit thema vindt.
Statistische modellen laten zien dat de aandacht voor participatie in deze documenten in een bepaalde gemeente stijgt met het aandeel burgers dat afhankelijk is van het participatiebeleid in die gemeente. Bij WMO & jeugdzorg geldt dit wel voor partijprogramma’s, maar niet of nauwelijks voor coalitieakkoorden. Dit komt mogelijk doordat WMO & jeugdzorg in de tekstanalyse, helaas onvermijdelijk, worden samengetrokken. Meer aandacht voor deze beleidsthema’s in de partijprogramma’s van de coalitiepartijen, gewogen naar hun raadszetels, leidt tot meer aandacht in het coalitieakkoord. Daarnaast bestaan er structurele verschillen tussen partijen in de aandacht die ze aan deze thema’s besteden in hun partijprogramma’s. De aandacht voor deze thema’s in de lokale partijprogramma’s van landelijke partijen en het landelijke verkiezingsprogramma is sterk positief gecorreleerd.
Burgers kunnen hierdoor een partij verkiezen die hun prioritering van het sociaal domein vertegenwoordigt. Dit is mogelijk omdat er wat te kiezen valt voor de burger, de prioriteiten van landelijke partijen een betrouwbare heuristiek bieden om hun lokale prioriteiten te kennen, en partijen hun prioriteiten aan die van burgers aanpassen. Dit alles werkt door in de prioriteiten in de coalitieakkoorden. De discrepantie tussen de prioriteiten van politici en burgers met betrekking tot het sociaal domein is hierdoor beperkt. Dit suggereert dat aan twee van de voorwaarden voor lokaal maatwerk binnen het sociaal domein wordt voldaan.
Auteur
Categorieën