Werkbelasting
Aute ur(s ):
CBS (auteur)
Myra Wieling en Ferdy Otten (auteur)
Persoonsenquêtes Kwartaire Sector
Ve rs che ne n in:
ESB, 83e jaargang, nr. 4164, pagina 643, 28 augustus 1998 (datum)
Rubrie k :
Statistiek
Tre fw oord(e n):
economie, samenleving, arbeidsmarkt
Vroeger werden ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vooral veroorzaakt door lichamelijke werkbelasting. Tegenwoordig speelt
psychische werkbelasting ook een rol. Volgens NIA-TNO vormen personen met psychische aandoeningen de grootste diagnosegroep
onder de nieuwe WAO-gerechtigden (30% ). Bij psychische werkbelasting ofwel werkstress wordt vaak een onderscheid gemaakt
tussen de componenten (hoge) werkdruk en (beperkte) autonomie.
Werkdruk gestegen
Uit het Permanent Onderzoek Leefsituatie (POLS) van het CBS, blijkt dat de werkdruk de afgelopen jaren is gestegen. Bovendien is de
tevredenheid over de ontplooiingsmogelijkheden en over de aansluiting tussen werk en opleiding en/of ervaring gedaald, met name bij
vrouwen. De mogelijkheden het werk naar eigen inzicht in te richten zijn daarentegen verbeterd, vooral bij mannen. Een lichtpunt voor
mannen èn vrouwen is de duidelijke daling van de fysieke werkbelasting (tabel 1).
Tabel 1. Werkbelasting, % van het aantal werkzame personen van 18 jaar of ouder
Arbeidsindicatoren
94
95
96
97
Werkdruk
Regelmatig in een hoog
tempo werken
38
41
41
43
65
53
67
6
78
74
66
52
68
7
76
75
68
54
69
7
74
72
69
54
66
7
77
75
19
21
10
6
20
15
21
10
6
21
18
19
9
5
21
18
23
12
6
21
Autonomie
Meestal zelf over uitvoering werk kunnen beslissen
Meestal zelf over onder breking werk kunnen beslissen
Meestal vrij zijn in opnemen van verlof
Regelmatig eentonig werk doen
Zich kunnen ontplooien in het werk
Werk sluit goed aan
bij opleiding/ervaring
Lichamelijke belasting
Regelmatig lawaai op werk
Regelmatig vuil werk doen
Regelmatig stank in werkomgeving
Regelmatig gevaarlijk werk doen
Regelmatig zwaar werk doen
Werkdruk vooral bij vrouwen van invloed op ziekteverzuim
Op basis van de afzonderlijke indicatoren van werkbelasting kunnen samenvattende indices worden berekend, die zijn gerelateerd aan
achtereenvolgens ernstige slaapstoornissen, werkgebonden klachten aan rug, nek, schouders, handen of armen en ziekteverzuim.
Ernstige slaapstoornissen zijn relevant omdat ze veelal gepaard gaan met overspanning en depressie. Pijnklachten aan rug, nek,
schouders, handen of armen zijn van belang omdat ze voor een belangrijk deel overlappen met de zogenoemde Repetitive Strain Injuries
(RSI). Het ziekteverzuim betreft de eigen opgave van de respondent dat men de afgelopen twee maanden het werk wegens ziekte of
ongeval verzuimd heeft.
Hoe minder autonomie de werkenden hebben en hoe hoger de werkdruk is, hoe meer ernstige slaapstoornissen. Uit een berekening van
“populatie attributieve risicopercentages” blijkt dat indien alle werkenden alleen aan een beperkte werkdruk zouden zijn blootgesteld, het
aantal werkenden met ernstige slaapstoornissen 26% lager zou zijn. Verhoging van de autonomie vermindert het aantal werkenden met
slaapstoornissen met 23% (figuur 1).
Figuur 1. Samenhang tussen werkbelasting en slaapstoornissen
Verder zijn de autonomie, de werkdruk en de fysieke belasting lineair gerelateerd aan pijnklachten aan rug, nek, schouders, handen of
armen. Als alle werkenden niet of slechts in geringe mate fysiek zouden worden belast, zou het aantal pijnklachten 65% lager zijn.
Beperkte werkdruk voor alle werkenden zou daarboven de pijnklachten met nog eens 17% reduceren (figuur 2).
Figuur 2. Samenhang tussen werkbelasting en uit werk voortkomende klachten aan rug, nek, schouders, handen of armen
Ziekteverzuim hangt samen met zowel de autonomie in het werk als de werkdruk. Als alle werkenden een hoge mate van autonomie in het
werk zouden hebben, zou het ziekteverzuim 21% lager zijn. Beperkte werkdruk zou het ziekteverzuim met nog eens 9% reduceren. Mannen
en vrouwen verschillen voor wat betreft de invloed van werkstress op ziekteverzuim. Bij mannen blijkt alleen autonomie gerelateerd te
zijn aan ziekteverzuim, terwijl bij vrouwen ook de werkdruk relevant is (figuur 3).
Figuur 3. Samenhang tussen werkbelassting en ziekteverzuim
Copyright © 1998 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)