Een boeiende blog in The Economist bracht mij in het zadel van een stokpaardje: begrotingsdiscipline is niet gelijk aan kapot bezuinigen. Daarom ben ik het ook niet eens met Paul Krugman en zijn eendimensionale aanval op de ‘austerity club’. Je kunt niet doen alsof bezuinigen een eenduidige verzameling maatregelen is met eenduidige effecten op de economie.
Eerst de blog in The Economist. Krugman is kennelijk zo overtuigd van zijn eigen gelijk dat hij een fascinerende theorie heeft waarom conservatieve Republieken het niet met hem eens zijn: ze lezen namelijk de New York Times niet. The Economist werpt terecht op dat politieke partijen van links tot rechts in Noord-Europa wel geloven in (een bepaalde mate van) begrotingsdiscipline en toch niet verdacht kunnen worden van een eenkennige mediaconsumptie.
Laten we eens de twee belangrijkste beleidsdossiers van dit moment bekijken om het punt verder te onderzoeken, de zorg en de woningmarkt. Als je ervoor kiest om niets aan het systeem van bijvoorbeeld langdurige zorg te doen, maar mensen wel meer zelf te laten betalen, dan zit je in de Krugman wereld van vraaguitval en economische problemen. Maar het is zo dat er nogal wat mankeert aan het systeem van langdurige zorg.
Zonder de druk van begrotingsdiscipline is het in termen van politieke economie niet makkelijk daar wat aan te doen. Er zijn gevestigde belangen, mensen hebben last van ‘status quo bias ‘ en politici branden zich liever niet aan zulke dossiers als de financiële nood niet hoog is.
In de woningmarkt hetzelfde verhaal. Je belandt in de Krugman wereld als je gewoon de huren verhoogt of de aftrek verlaagt zonder de doorstroom op de woningmarkt te verbeteren. Je belandt in een hele andere wereld als je het Wonen 4.0 plan uitvoert. Dat levert ook geld voor de schatkist op, maar verbetert tevens de doorstroom en is per saldo gunstig voor de economie.
Macro-economen worden soms beperkt of zelfs verblind door de kwetsbaarheid van het aggregeren. Door alles op een hoop te gooien gaan nuances verloren en belanden we in welles-nietes discussies of bezuinigen goed of slecht is voor de economie. De dreiging van begrotingsdiscipline kan ervoor zorgen dat hervormingen worden doorgevoerd die eigenlijk zonder die dreiging ook al verstandig waren maar om politieke redenen niet opportuun gevonden werden.
De langdurige zorg en de woningmarkt tonen dit politieke economie argument overtuigend aan. Beide dossiers zaten jarenlang in de politieke vrieskist hoewel talloze experts herhaaldelijk voor hervormingen pleitten. Pas toen de financiële nood echt aan de man kwam, bleken taboes plotseling doorbroken te kunnen worden en zit er nu eindelijk enig schot in beide dossiers. Paul Krugman, doe eens wakker worden.