■ Annelie Petersen (DNB)
Grootschalige aankoopprogramma’s in reactie op de financiële crisis – bekend als Quantitative Easing (QE) – hebben de centrale-bankbalansen door de jaren heen opgeblazen. De ECB-balans is met een omvang van 4.283 miljard euro (5.079 miljard dollar) momenteel ‘koploper’ onder centrale banken. Deze positie nam zij afgelopen april over van de Federal Reserve (Fed) die een balansomvang van 4.452 miljard dollar heeft. Ook de Bank of Japan (BOJ; 4.644 miljard dollar) is de Fed inmiddels voorbijgestreefd.
Bij het begin van de crisis bestonden er overigens al verschillen – zowel relatief als absoluut – tussen de balanstotalen van de Fed en de ECB, mede vanwege de consolidatie van centrale-bankbalansen van eurolidstaten. In relatief opzicht staat de balans van de BOJ – die in 2001 al begon met aankopen – echter op eenzame hoogte; de balansomvang bedraagt 94 procent van het bbp, tegenover de ECB (40 procent bbp) en de Fed (23 procent bbp). In Japan is voorlopig geen einde van de QE aangekondigd en daarom zal de balans van de centrale bank vooralsnog groeien.
De Fed kende sinds 2008 drie rondes van kwantitatieve verruiming en stopte eind 2014 met de netto-aankoop van staatsleningen en verpakte hypotheekleningen. De Fed heeft nog geen stappen ondernomen om de balans – die nu op peil gehouden wordt door aflossingen van aflopende obligaties te herinvesteren – af te bouwen. Wel heeft ze balansreductie aangekondigd. Zij zal hier in oktober mee beginnen. Aflopende leningen worden dan geleidelijk aan niet meer vervangen. Hierdoor krimpt de balans, maar deze zal naar verwachting voorlopig boven het niveau van vóór de crisis blijven. De Fed loopt hiermee voorop in de fase van monetaire ‘normalisatie’; zo verhoogde zij sinds het einde van de QE ook de beleidsrente al viermaal.
De ECB-balans zal daarentegen voorlopig groeien. Het QE-programma van zestig miljard euro per maand zal ten minste tot eind 2017 doorlopen en een eventuele afbouw zal waarschijnlijk zeer geleidelijk gebeuren, waardoor de netto-aankopen niet abrupt stoppen en het balanstotaal blijft stijgen. De ECB zal – evenals de Fed – de balans na afloop van de netto-aankopen enige tijd op hetzelfde niveau houden door herinvesteringen die, gezien de omvang van de obligatieportefeuille, substantieel zullen zijn.
Auteur
Categorieën