Wanneer zijn economische sancties effectief? Die vraag doemt op nu de Europese Unie en de VS recentelijk verdere economische sancties hebben opgelegd aan Rusland. De politiek-economische speltheoretische literatuur biedt aanknopingspunten. Anders dan in veel andere disciplines binnen de economie, is men zich hier volledig bewust van het belang van politieke, culturele en historische aspecten. Die aspecten bepalen hoe het ‘gewraakte’ land zich gaat gedragen na het opleggen van een sanctie.
Afwentelen
In talloze artikelen heeft David Remnick van The New Yorker zijn tanden gezet in het Rusland van Poetin. Omdat Rusland een relevante middenklasse en een functionerende onafhankelijke pers ontbeert, kan Poetin economische gevolgen van sancties voor een belangrijk deel afwentelen op de burgers. Omdat China en India niet meedoen met de sancties heeft hij ook alternatieve handelspartners.
Oude glans
Poetin lijkt vooral gedreven te zijn door de gedachte dat in de pakweg twintig jaar van zijn macht Rusland weer wat van zijn oude glans terugkrijgt. Dit verklaart ook de invasie van de Krim en de steun voor separatisten in Oekraïne. Hoe begrijpelijk ook in menselijk en Westers-politiek opzicht, de economische sancties gaan geen relevante gedragsveranderingen opleveren in Rusland. Het Westen kan nog een stap verder gaan met een totale handelsoorlog en een tweede Koude Oorlog, maar onduidelijk blijft wat we ermee opschieten.
Russisch denken
Is het Westen daarom kansloos tegen Poetin? Misschien niet, maar het vereist wellicht een ‘Russische’ manier van denken. Naast genoegdoening voor de schanddaden rond MH17 is het primaire belang van het Westen dat er vrede en rust komt in Oekraïne. Om Poetin mee te krijgen moet hij iets krijgen dat zowel zijn ego streelt als een elegante achterdeur biedt.
Controversieel plan
Een boeiend maar controversieel plan is dat het Westen de Krim als Russisch grondgebied erkent in ruil voor Poetins onvoorwaardelijke en volledige terugtrekken uit Oekraïne. Het mes snijdt aan twee kanten. Poetin kan thuis de held spelen en een oorlog vermijden waar hij toch niet op zit te wachten. De Krim erkennen is historisch te verdedigen omdat het door Chroesjtsjov, zelf een Oekraïner, onder nevelige omstandigheden in 1954 als cadeautje aan zijn moederland werd toegevoegd. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd het een semi-autonome provincie van Oekraïne, maar was de facto allang grotendeels Russisch.
Grens
Toch is het voorstel controversieel omdat het Westen daarmee een grens doorbreekt. Het officieel erkennen van een gebied dat in strijd met internationale verdragen is veroverd gaat ver, want kan de deur openzetten voor nog ergere expansiedriften. Maar vrede in Oekraïne is veel waard, dus durf ik mijn nek uit te steken met dit voorstel.
Deze column verscheen op 11/8 in het fd
p.s. mijn puberzoon en ruslandkenner Joris liet zich inspireren tot het maken van deze fotosoep 🙂
Auteur
Categorieën