Doorgaans is onze krant een baken van rust in een oceaan van mediahypes. Mijn verbazing was dan ook groot een stuk te lezen met de opgewonden titel: ‘Marktwerking aan de verliezende hand’.
Experts
Zoals te doen gebruikelijk werden experts aan het woord gelaten. Ik loop al een jaar of twintig mee in marktwerkingsland, waardoor ik de experts op het terrein nu wel ken. Die hadden zonder uitzondering een genuanceerd verhaal verteld over de zegeningen en beperkingen van de markt.
Verkeerd verbonden
Kennelijk waren die experts allemaal op vakantie zodat we het moesten doen met iemand van de Webster Universiteit, een hoogleraar internationale economie en iemand van Nyenrode die de veeteelt heeft bestudeerd. In plaats van de journalist te melden dat ze verkeerd verbonden was, aarzelden de hoogleraren niet om mee te huilen met de wolven in het marktwerkingsbos.
Slechte pers
Waarom heeft marktwerking zo’n slechte pers? Ten eerste omdat de winnaars van marktwerking zich nooit laten horen. Het zijn belastingbetalers, consumenten of toekomstige toetreders die mogelijk nog niet eens bestaan. De verliezers zijn gevestigde belangen met goede ingangen in Den Haag en de media.
Complex
Een andere oorzaak is dat marktwerking juist in complexe sectoren plaatsvindt. Betaalbaarheid met toegang en kwaliteit in de zorg combineren? Het is knap ingewikkeld en geen enkel land slaagt erin publieke en private partijen soepel te laten samenwerken. Maar is daarmee marktwerking in Nederland in de zorg mislukt? Niet volgens de recente oratie van Misja Mikkers, die aantoonde dat ons stelsel weliswaar verre van perfect is maar op vele terreinen beter presteert dan andere landen.
Monopolies
Ook de ICT-markten zijn notoir lastig. De ontwikkelingen volgen elkaar zo rap op dat de toezichthouder altijd achterloopt. Soms is het dan handiger een monopolie als Google of Facebook te laten bestaan, mits er voldoende dreiging is dat een nieuwe speler de oude vervangt als die zich als luie monopolist gaat gedragen en er geen oneigenlijke trucjes uitgehaald worden om de monopoliepositie te beschermen.
Koorddansen
Of het nu gaat om het spoor, woningcorporaties, taxi’s of energie: de politiek en de toezichthouders balanceren noodgedwongen op een dun koord. In plaats van de markt af te serveren, is het beter te accepteren dat bij sectoren met grote private investeringen en publieke belangen er altijd iets te verbeteren en daarom ook te klagen valt.
Klagen
We zijn als land heel goed geworden in dat klagen. Prima want dat houdt ons allemaal scherp. Maar het klagen kan ontaarden in onrealistische verwachtingen. Het gevolg is dat we dan plotseling gaan denken dat de markt niks meer kan en de overheid die complexe sectoren wel goed kan aansturen. Een nostalgische maar helaas onjuiste gedachte.
Column FD 31-10-2016
Auteur
Categorieën