Oneindige groei op een planeet waar de grondstoffen niet oneindig beschikbaar zijn, oftewel infinite growth on a finite planet, is niet houdbaar. Op dit moment consumeren we fors meer dan de aarde aan kan, zoals bijvoorbeeld www.overshootday.org laat zien. Met alle gevolgen van dien.
Circulaire economie streeft naar een duurzaam economisch systeem, ofwel een systeem dat ons laat leven binnen de grenzen van één aarde. Dat lijkt vaag en wollig, maar is het absoluut niet. Deze grenzen van de aarde zijn wetenschappelijk onderbouwd en zeer concreet (Raworth, 2017). Er is echter een maar: om binnen de grenzen van de aarde te gaan leven moeten we ons gedrag aanpassen. En dat is lastig.
‘Circulaire’ investeringen
Met enige regelmaat worden er investeringen aangekondigd waarvan men stelt dat ze bijdragen aan de circulaire economie, zoals afgelopen half jaar in bijvoorbeeld de bio LNG fabriek in Amsterdam, het fonds Infinity recycling of het bedrijf Avantium. Deze investeringen vallen in drie categorieën die regelmatig als circulair bestempeld worden terwijl ze niet meehelpen aan een duurzaam economisch systeem. Het is belangrijk om dit te begrijpen omdat, ondanks goede bedoelingen, investeren in de verkeerde ‘oplossingen’ de circulaire economie juist moeilijker bereikbaar kan maken.
Brandstoffen
Brandstoffen zijn per definitie nooit circulair. Op het moment dat ze verbrand worden, is de brandstof namelijk weg en kan niet hergebruikt worden. De EU taxonomie die aangeeft welke activiteiten duurzaam mogen heten is duidelijk: waste-to-fuel is uitgesloten van de circulaire-economiedefinitie. De bio-LNG-fabriek in Amsterdam past dus niet in een circulaire economie.
Recycling
Recycling is op zijn best een goede dweil, maar draait nooit de kraan dicht van onze overconsumptie (figuur 1). Afval is niet het probleem maar een symptoom van deze overconsumptie. Daarnaast creëert investeren in recycling een afvalmarkt met alle gevolgen van dien; er ontstaan belangen en daarmee prikkels om de afvalmarkt in stand te houden. Het fonds infinity recycling draagt daarom niet bij aan een volwaardige circulaire economie.
Landbouwgrond
In 2050 moeten we 10 miljard mensen voeden. We kunnen het ons niet permitteren om kostbare biomassa te verspillen, zo stelt Wageningen University op haar website. Schaarse landbouwgrond gebruiken we in een circulaire economie dus liever om voedsel te produceren en niet plastic, zoals Avantium doet.
Conclusie
Veel initiatieven klinken mooi, maar dragen niet daadwerkelijk bij aan een fundamentele wijziging van onze economie. Overgaan naar een houdbaar economisch systeem vergt dat er vanuit een langetermijnvisie uitgesproken keuzes gemaakt worden. Alleen dat zal ons binnen de grens terug laten van onze planeet.
Literatuur
Rayworth, K. (2017) Donuteconomie: in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw. Uitgeverij Nieuw Amsterdam.
Auteur
Categorieën