Kerstpakket

Een tijdje terug zijn mijn broer en ik in gezelschap van onze oudste twee jongens naar Monsterjam in het Gelredome geweest. De vier mannetjes hadden opgevangen dat dit een bijzonder spektakel zou opleveren en gevraagd of we er zo aan het einde van de zomer naar toe konden gaan. De toezegging was snel gedaan en zo zaten we op een zondagmiddag te kijken naar een bizar tafereel van crossende auto’s op veel te grote banden gelardeerd met een flinke dosis Amerikaans spektakel en drama. Totale kosten ongeveer 200 euro, maar het plezier op de jonge gezichten liet een veelvoud aan nut zien. Voor iedereen een goed bestede middag.

Zoals mijn broer en ik de kaartjes aan de jongens cadeau hebben gedaan, zo krijgen de meeste Nederlandse werknemers dezer dagen weer een kerstpakket. Het signaal dat de werkgever hiermee afgeeft is belangrijk. Helaas is het niet te voorspellen wat de reactie van de werknemer is op een dergelijk cadeau van de werkgever.

Bij het geven van cadeaus gaan we vaak uit van onze eigen voorkeuren. Die projecteren we vervolgens op de ander en passen hier en daar wat aan. Dat gaat vaak fout. We maken zelf fouten over onze eigen voorkeuren. Tel maar eens het aantal miskopen voor eigen gebruik door de boekenkast en kledingvoorraad te bekijken. Daarnaast schatten we de behoeften van de ander verkeerd in door ons te richten op de korte termijn van het kerstseizoen. Deze overschatting van de korte termijn doet bijvoorbeeld veel ingeblikte ragout en perziken en cranberrycompote en asperges in een potje belanden in de levensmiddelendozen. De toename in het aantal verkoopadvertenties op het Internet vlak na Sinterklaas en Kerst spreekt ook boekdelen over deze projectie.

Daarnaast bestaan er bepaalde gewoonten. Het geven van geld komt in veel gevallen onpersoonlijk over. Waardebonnen zijn een goed alternatief, maar vergroten meestal niet het warme gevoel bij de ontvanger. Toch raken ze steeds meer in zwang. Bij de meeste boekhandels is een breed scala aan bonnen beschikbaar. Een inspanning van de gever richting de ontvanger wordt vaak meer gewaardeerd en onthouden door de ontvanger, waarbij natuurlijk wel met de bovengenoemde fouten rekening moet worden gehouden.

Ten slotte gaan we vaak de mist in met dure cadeaus. Net als kinderen de omvang van een pakje associëren met de waarde van een cadeau, zo wil de gever vaak door middel van waarde laten zien hoeveel zij geeft om de ander. Een werkgever die dit jaar een kerstpakket ter waarde van 200 euro uitdeelt in plaats van 100 euro, zal een teleurgesteld gezicht van een medewerker willen corrigeren. Een opmerking als “het is een dubbel zo duur pakket geworden dit jaar” kan worden opgevat als “moet je eens zien hoe genereus ik ben dit jaar”, terwijl de bedoeling is de werknemer te belonen voor het harde werken tijdens de crisis. Ook kan de werknemer denken dat hij met zo’n duur kerstgeschenk iets moet terugdoen voor deze geweldige baas in het nieuwe jaar.

Wij hadden een eenvoudige taak bij de Monsterjam, want de vraag en de verwachtingen waren helder: Kaartjes kopen, chauffeur spelen en de jongens veilig op de tribune neerzetten. De rest ging vanzelf. De werkgever die kerstpakketten uitdeelt, heeft het een stuk moeilijker. Welk cadeau?, met als gevaar verkeerde keuzes op basis van het kerstgevoel. Welke waarde?, met als gevaar een onverwacht vlakke reactie van de werknemer. En welke inspanning?, met als uitkomst dat het er waarschijnlijk weinig toe doet.