11
SEPTEMBER 1985
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDFN.
Ec o
–
nomisch~Sta
“
tistische
Berichten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJN VAART
UITGAVE VAN HET NEDERLANDSCH ECONOMISCH INSTITUUT
20E JAARGANG
WOENSDAG 11
COMMISSIE VAN REDACTIE:
P. Lief tinck; N. J. Polak; J. Tinbergen; F. de Vries en
H. M. H. A. van der Valk (Redacteur-Secretaris).
Redactie-adres: Pieter de Hoochweg 122, Rotterdam.
.&angeteekende stukken: Bijkantoor Ruigeplaatweg.
Telefoon Nr. 35000. Postrekening 8408.
Advertenties f 0,50 per regel. Plaatsing bij abonnement
volgens tarief. Administratie van abonnementen en adver-
tenties: Nijgh
d
van Ditmar NV., Uitgevers, Rotterdam,
Amsterdam, ‘s-Gravenhage. Pos t’hêijue- en giro-rekening No.
145192.
Abonnementsprijs voor het . weekblad franco p. p.
in
Nederland f 20,—. Buitenland en Koloniën f 23,— per
jaar. Losse nummers 50 cents. Economisch-Statistisch
Kwartaalbericht f 1.—. Leden en donateurs ontvangen
het weekblad en het Kwartaalbericht gratis en een reductie
op de verdere publicaties.
INHOUD.
BIz.
HERSTEL VAN 1SEP OREDJET DER HYPOTKEEKBANTCEN
door
J. J. Korndorffer……………………….784
De war enwet en de kleinhandel door
P. van de Linde 788
Rotterdam bedreigd als ertshaven? door
W. van Looveran 789
‘Bedrijfstelling door
Mr. E. W. van Dam van. Isselt… 792
Bewapeningsconjunctuur en metaalprijzen door
Dr. W.
Hirschberg ………………………………..794
AANTEEKENINOEN:
Verminderde afzet van Nederlandsche boeken…..
796
INGEZONDEN STUKKEN:
]3randschade en conjunctuur door
Dr. J.
W.
H. van
Oostveen
met Naschrift door
Dr. P.’ D. Pestman 796
STATISTIEKEN
…………………………
798-802
Geldkoersen.
–
Wisselkoersen.
–
Bankstaten.
SEPTEMBER 1935
No. 1028
10
SEPTEMBER
1935.
Van eeu’ige verruiming van de geidmarkt was deze
week
nog
•geen sprake. De geidkoersen bleven op het
hooge niveau, terwijl het aantal ‘zaken beperkt was.
De agent van de schatkist ‘bleef de laatste dagen uit
de markt; de Regeerin’g zal nu waarschijnlijk ‘h.in-
neII]kort met een nieuwe emissie van schatkistpapier
nogmaals haar geluk
beproeven.
Driemaands bank
accepten waren slechts tegen 5 ‘pCt. onder te bren-
gen, terwijl de noteering voor ,sehatkistpapier zich
een fractie daaronder bewoog. De eau-rente was 4%
l
5 pOt. Prol’ongatierente 5-5V4-5 en 5% pOt.
De algeheele politieke toestand heeft zijn invloed
op de wisselmarkt ‘doen gevoelen. Wel hoofdzakelijk
is dit tot uiting gekomen in een voortdured aan-
‘b’od van Pon’den, waarvan de koers, niettegenstaande
de tussohenkomst van het equa’li’sation fund, van 7.33
tot 7.29% af’brokkel’de. Voor Dollars, waarvan ‘de toe-
komst toch minstens even weinig zekerheid biedt als
voor •het Pond, bleef geregeld vraag bestaan; :de no-
teering liep tot 1.48 op, iooda’t men weder op het
goudpunt van uitvoer is ‘aangeland. De $/f koers
kwam van 4.96 op 4.94. Fransche Francs verander-
den maar heel weinig en schommelden de geheele
week rond ‘de 9.75. De koers van ‘de vrije Marken kon
verbeteren en «kwam van 59.35 op 59.50. De ‘diverse
soorten Sperrmarken waren echter geregeld aacge-
-, boden. De ‘z.’g. ‘gele chèques – d.z. ‘de Ore’ditsperr
ia’rk-chèques, ‘die niet op naam staan – werden op
oneveer den koers voor Oreditsperrm.arken ‘verhan-
deld. Belga’s kwamen van 24.85 op 24.92%’. Zwitser-
sdh’e Franës ca. .48.12. Lii-ës’een fiactie ‘lager: 12.05.
Peseta’s ‘onveranderd 20.22%. T. T. Indië hooger op
100%. Oanadeesc’he Dollars 1.47e/s.
Op, ‘de termijnmarkt zijn de marges voor Ponden
op levering een- en drie-maanden weder grooter ge-
worden, ni. 6% en 20 p. boven contant, terwijl Dol-
lars 1% resp. 4%’ c. a’gio doen. Ook Fransche Francs
op termijn waren meer gezocht en noteerden 6%’ en
16 p. report.
Op de gou’dmarkt viel
,
een algemeene prijsstijging
waar
te
nemen; gouden baren liepen tot
f
1.655.50
per kg op. Ea’gles – nog steeds voor buitenlandsche
rekening gezocht – kwamen op 2.50%, Sovereigns
12.28 en Gouden Tientjes 10.39. Marken bankpapier
sterk aangeboden, op geruchten, dat ‘de handel ‘hier-
in van Regeerin’gswege zal worden verboden. Naar
het zich laat aanzien, schijnt de kan’s hierop niet
groot te zijn. De siotprijs was 42.85.
784
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11 September 1935
HERSTEL VAN HET CREDIET DER
HYPOTHEEKBANKEN.
Het is niet opwekkend te zien, hoe, blijkeiis de
koersen der pandbrieven, de Beurs en het groote pu-
bliek tegenwoordig over cle hypotheekbanken oordee-
len. Noteeringen van 80 pOt, voor 4Y pOt. pand-
brieven van, tot voor kort, zeer goed aangeschreven
banken zijn welsprekend; nog niet lang geleden
waren er menschen, die de pretentie hadden pand-
brieven gelijk te stellen aan Staatsschuid. In het na-
jaar van 1934 boden de hypotheekbanken zelfs 4 pOt.,
aan couponbelasting onderworpen, pandbrieven aan
tegen 100/i pOt., terwijl in •dieu zelf•den tijd ter
heurze Ibelastingvrij 4 pOt. staatspapier
a
pari werd
vephandeld.
De veronderstelling ligt eenigszins voor de hand,
dat de waardedaling van de pandbnieven haar oor-
zaak zou vinden in valutavrees, zoomede in het wets-
ontwerp tot verlaging van vaste lasten. Dat kan ech-
ter slechts ten deele en vermoedelijk niet in over-
wegende mate het geval zijn, immers, indien de oor-
zaak bij valutavrees lag, zouden Staats- en gemeen-
telijke obligatiën in gelijke mate zijn gedaald, het-
geen niet het geval is, en ware de oorzaak te zoeken
bij het vermelde wetsontwerp, dan ware te verwach-
ten, dat de daling der pandbrieven zou zijn samenge-
vallen met de publicatie in Juli van dat wetsont-
werp of kort daarvoor, bij anticipatie op grond van
geruchten. Belangrijke daling van de koersen der
pandbrieven, ook die van aanzienlijke hypotheekban-.
ken, vond echter reeds plaats in April; de schuld van
den Staat en van de gemeenten is toen evenw6l slechts
zeer weinig gedaald. Er deed zich dus voor de pand-‘
brieven een speciale dalingsfactor voor. Ook zou
0])
het oogenblik het gevaar voor gedwongen reutever-laging voor 5 pOt. en 4 pOt. pandbnieven tot 4 pOt.
uiteraard voor deze pandbrieven geen beu rsnoteer.in-,
gen ‘beneden, somtijds belangrijk beneden, 90 pOt. mo-,
tiveeren en voor 4 pOt. pandbrieven geen noteeringen
beneden 80 pOt., overwegende, dat de 4 pOt. Staats-
schuld en de 4 pOt.
gemeentelijke
schuld op enkele
uitzonderingen na tusschen 90 pOt. en 94 pOt. ver-
handeld worden, de 4 pOt. schuld der provinci.ën zelfs
nog hooger. Men venlieze verder niet uit het oog, dat,
op enkele uitzonderingen na, de hypotheekbanken do
koersen harer pandbrieven met kracht hebben ge-
steund door inkoop ter beurze. Bekend is o.a. de pu.-
blicatie in Maart jl. van een
aanzienlijke
hypotheek-
bank, dat zij sedert 1 Januari van dit jaar voor meer
dan één millioen gulden pandbnieven had ingekocht,
doch dien inkoop voorloopig niet zou voortzetten; de
pand’brieven ‘van bedoelde bank, ook de 5 pOt., won-
‘den legenwoordig voor iets meer clan 80 pOt. ver-
‘h an’deld.
I)e beursnoteeringen leiden tot de gevolgtrekking,
dat, behalve valutavrees en andere ongunstige fac-
toren van algemeenen aard, die de koersen van alle
obligaties deden dalen, er dus nog een factor moet
zijn, die in het
bijzonder
de koersen der pandbrieven
heeft aangetast, want de koerslijst der pandbrieven
toont vrijwel een dé’hac’le; ook al maakt men tusshen
de banicen onderscheid, – men staat voor een ver-trouwenscrisis bij de pandbriefhouders, het crediet
der hypotheekbanken is gedeulct, slechts dat van wei-
nige banken uitgezonderd.
Het ligt voor de hand, dat men bedoelden specialen
factor zoekt in de algemeene, zich steeds verder uit-
breidende en dieper ingrijpende, waardedaling der
hypothecaire onderpanden, welke niet zonder ernsti-
gen invloed kan zijn gebleven en niet zonder vor-
deren invloed zal zijn op de financieele positie der
hypotheekbanken. En mede moet van invloed zijn ge-
weest een geleidelijk toegenomen besef van onvoL-
doende rechtszekerheid.
In verband met dien toestand van gebrek aan ver-
trouwen in de hypotheekbanken, is het opmerkelijk,
dat, blijicens het volgende staatje van de
bij
de Rijks-
postspaarbanlc aangesloten hypotheekbanken, deze steeds, zelfs nog dit jaar en slechts enkele maanden
geleden, aanzienlijk winsten uitkeerden, alsof de toe-
stand uitmuntend was en zich geen wolkje aan den
horizon vertoonde; de
cijfers
zijn overgenomen van
de ,,Algemeene Overzichten”, voorkomende in de
aarboekj es van de ,,Vereeniging van Directeuren
van E[ypotheekbankeri”.
Dividenden
Boekj aren
1930
1931
1932
1933
1
1934
Alg. Friesche Hyp. B…
24 24
24
22
20
Algem. Hypotheekb.
. .
23
21
20
19 14
Amsterd. E{yp. bank
. .
22
18
16
13
10
Arnhemsche Hyp. Bank
30
30
24
22
18
]3ataafsehe
1-lyp.
Bank
20 20
19 17
12
i)ordrechtsche Jiyp. B.
16
16
12
10
4
Eerste Ned.Hyp.br.bnk
44 40
39
13
fusie Friesch-Gron. Hyp. ]3..
.
28
25
22
22
20
‘s-G-ravenh.
ilyp.
Bank
32
32
24
20
10
Groningsche E-Iyp. Bank
17
15
1.4
13
ii
ilaarlemschellyp. Ilank
30 25
20
15
10
Hollandsche Hyp. Bank
17
17
15
14
12
Hyp.
Bankv, Nederland
30
28
25
20
18
Insulaire I-lyp. Bank ..
20
18
18
14
S
Intercoinm. Hyp. Bank
16
12
9
6
4
Mij. v. I-Iyp.
Crediet.
.
35
30 30
25
1
2
+
Nationale Hyp. Bank..
40
38
28
15
10
Neci. Ilyp. B. (Veeudam)
22
21 21
21 19
N.-Holl. Grondcrediet.
.
15
15
10
.10
4
Oranje-Nassau Hyp. B.
18
12
+
llï
1
1+
9
Rotterd. Hyp. Bank
.
371
34
27
20
15
Stedelijke Hyp. Bank.
.
16 16
1
10
10
4
Utrechtsehe ilyp. Bank
32
30
23
20
12
Westiandschellyp. B..
.
40
37 35
31
20
ZeeuwscheI-Iyp. Bank.
.
20
18 15
14
9
ZuiderHyp. Bank ….
35′
35
32
28
14
Met een hoog dividend gaan uiteraard aatizienljke
tantièmes en veelal ook aanzienlijke uitkeeringen op
oprichtorshewijzen gepaard. Zoo treft men dit jaar
hijv. bij een hypotheekbank, waarvan de 4Y2 pOt.
pandbrieven nu beneden 90 pOt. verhandeld worden
en onlangs een aandeel verkooht werd waarbij de ver-
kooper geld toe gaf, een winstver.deeling aan (boek-
jaar 1934), ‘die in hooMtrekken neerkomt ‘op het
volgende:
f
84.000 uitkeering op de aandeeleii;
f
19,000 u.i’tkeering op de op r.ioh te.rsbewijzen;
ca.
f
80.000 tantièmes.
Voor deze verdeeling plaats vond was van het •aan
de aandeelhouders toekomende gedeelte van de over-
winst een bedrag van
f
40.000 naar de Buitengewone
Reserve overgebracht.
En slaat men de ,,Algemeene Overzichten” uit de
reeds genoemde jaarboekjes op, dan vindt men dat
ook de uitkeeringen op de opnichtersbewijzen in vele
gevalln niet voor de poes zijn; in enkele gevallen be-
dragen die uitkeeringen zelfs nu
L
nog honderden gul-
dens per oprichterbewijs en, gaat men enkele jaren
terug, dan treft men zelfs uitkeeningen aan zeer ver
boven
f 1000
per oprichtersbewijs. Evenwel zijn bij de
meeste hypotheekbanken die uitkeeningen veel be-
scheidener en bij verscheidene komen zij in het ge-
heel niet voor.
Deze
cijfers
zijn niet zonder belang in verband met het bekende betoog, dat de bij hypotheekbanken ge-storte kapitalen z66 gering zijn, dat zelfs zeer hooge
dividenden slechts geringe bedragen vereischen; blij-kens de volgende cijfers gaat het echter, voor het be-
oordeelen van aan de hypotheekbanken onttrokken
gelden, niet om de dividenden maar om het geheel
der winstuitkeeringen; de gegevens zijn overgenomen
uit ,,De Kroniek” van Dr. Sternheim, waarin jaar-
lijks waardevolle gegevens over het hypotheekbank-
wezen voorkomen.
11′
September 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
785
In 1000 Gulden
Tantièmes
Dividend
en oprich-
tersbewijz.
__________
In 1000 Gulden
Tantièrnes
Dividend en oprich-
tersbewijz.
1034
f
1.835
t
1.125
1925..
f
2.649
t
2.392
1933. ..
2.429
1.776
1924.
.
..
2.305
.,
2.288
1932. ..
2.817
2.075
1923.
.
2.389
,, 2.273 1931. ..
3.230
2.455
1922.
.
2.299
2.165
1930….
3.401 2.682 1921..
»
2.142
2.039
3.299
,,
2.625
1920..
2.052
1.917
1928.
.
..
.,
3.039
2.517
1919..
1.694
1.618
1929…….
2.824
2.442
1917..
1.538 1.246
1927…….
1926….
2.839
2.455 1913..
1.221
777
Van ‘den gang van raken sedert jaren geven de
volgende, ook uit ,,De Kroniek” overgenomen, cijfers
een ‘denkbee’ld. Het staatje, dat eveneens ‘op alle
hypotheelbanken ‘betrekking ‘heeft, dus niet alleen
op de hij cle Rijkspostspaarbank aangesloten (banken,
is vooral met het oog op de rentemarges – verschil
tusshen hypotheek- en pandbriefrente – van belang.
In 1000 Gulden
–
Rentemarges
Winstuit-
Gereser-
Onkosten
Hoog-
Laag-
Gemid.
_______
keeringen
veerd
ste
ste
1934.
.
2.960
863
2.682
1.1500
0.337
0.690
1933.
.
4.205
1.360
2.638
1.0461
0.305
0.669
1932.
.
4.892
1.368
2.611
1.0168
0.329
0.684 1931.
.
5.685
1.638
2.785
1.0070
0.401
0.660 1930.
.
6.083
1.688
2.742
1.0300
0.433
0.685 1929.
.
5.924
1.331
2.590
1.0960
0.440
0.755 1928.
–
5.556
1.370
2.535
1.1237
0.470
0.799
1927..
5.266
1.320
2.567
1.1451
0.380 0.826
1926..
5,24
1.417
2.448
1.3900
0.516 0.914
1925.
.
5.041
1.910
2.485
1.7804
0.583
1.008
1924.
.
4.593
1.872 2.393
1.8372
0.585
1.073
1923.
.
4.662
1.615
2.255
1.5954
0.610
1.001
1922.
.
4.464
1.435
2.194
1.6200
0.580
0.990
1921.
.
4.181 1.255
2.190
1.6000
0.540
0.911
1920.
.
3.969
1.234
2.078
1.3000
0.476 0.779
1919.
.
3.312
1.095 1.806
1.9700 0.391
0.638
1917..
2.784
807
1.390
0.7834
0.349
0.558 1913.
.
1.998
529 1.041
0.5517
0.286
0.435
Deze gegevens leiden o.a. tot de ‘gevolgtrekkin’g dat:
de winstu’itkeeringen veer ruim zijn;
dejaarlijks greserveerc1e ec1ragen niet toenemen;
(de bestemmingsreserven, feitelijk afschrijvingen,
m.a.w. verliezen, zijn niet (begrepen in deze ‘getallen);
de winstu’itkeeringen, behalve over 1934, jaarlijks
meer ‘bedragen clan het totaal van alle ‘onkosten en
gereserveerde bedragen hij elkaar, veelal ‘zelfs in zeer aanzienlijke mate;
cle onkosten niet verminderen;
ie gemiddelde rentemarges aanzienlijk meer be-
dragen dan vSôr den oorlog.
Uit de jaarverslagen ‘over 1934 blijkt, dat de bij de
Rijkspostspaarhank aangesloten hypo’bheek(ban’ken ook
‘in 1934 een ruime rentemarge genoten – gemiddeld
0,7224 pOt. – afwisselend van 0,541 pOt. tot 0,8580
pOt. Bljkhaar is de ‘pand’briefrente sneller ‘gedaald
dan de hypotheekrente.
In den loop ‘der jaren zijn de ‘hypotheekbanken ver-
weircl; deze vinden heel gewoon en natuurlijk (nl.
haar ‘groote winstui’tkeeringen), wat, in het ibijzon-
‘der in dezen tij’d, volstrekt niet ‘gewoon en natuurlijk
is. En de groote winsten worden gemaakt, uiteraard
niet met ‘het geld van de aan’deellhou’ders, maar uit-
sluitend ‘met ‘dat van ‘de pandbriefhouders.
Ineen tijd, waarin ‘cle geheele ‘wereld in ‘haar voe-
gen kraakt, in een periode, waarin groote lichamen,
‘die een sieraad van het ‘bedrijfsleven en ‘de trots van
ons land vormden, ‘diep ingrijpende reorganisaties
on’dergaan en zich gelukkig achten als zij niet geheel
te gronde ‘gaan; in een tij’d van a’lgeheele ontredde-
ring van ‘het ‘bedrijfsleven en een n’oo’d op financieel
en economisch ‘gebied als in ons Land vermoedelijk
nog niet voorkwam, is ‘het een vreemde ‘gewaarvor,
ding kennis te nemen van ‘opvattingen bij het hypo-
llheekbankwezen als uit de gegeven cijfers tot uiting
komen, – opvattingen, ‘d’ie tot groote uitkeeringen
leidden toen zeer krachtige versterking van de posi-
tie ‘der banken het belang ‘der banken zelf was, en
een plicht tegenover de pand1brief’hou’ders en een
eisch ‘ten opzichte van ‘het algemeen belang. Reeds
enkele jaren geleden, en hij ‘herhaling, is den hypo-
theelbanken van de zijde van enkele zeer groote be-
leggers ‘gewezen ‘op de noodzaak van een vaorzich-
tige ‘divi’dendpolitiek en ‘van ‘krachtige reserveerin’g;
het ‘resultaat van die wenken
‘blijkt,
volgens ‘de reeds
hiervoor ‘gegeven cijfers, niet evenre’di’g te zijn ge-
weest aan den ernst ‘der ‘tijden. Men krijgt ‘dan ook
den indruk, .dat vele hypotheekhanken zich geen
juiste voorstelling vormen van de belangrijkheid van
haar maatschappelijke functie en ‘haar (bedrijf uit-
sluitend ‘beschouwen – als inkomstenbron voor een
kleine cate’gorie mensohen, ‘daarbij niet in het ‘oog
hou’den’de, dat ihaar taak vèr gaat boven de ‘belangen
van winstgerechtigden en sa’lari’strekkenden.
Reeds sedert verscheidene jaren vond op de ‘geheele
aarde een ‘daling plaats van de waarde van vrijwel
alle pro’ducen en grondstoffen tot een peil, dat som-
tijds
1/3
en nog wel minder bedraagt van het
prijspeil van eenige jaren ‘geleden. De ‘gebouwde
eigendommen maakten in ons Land tot vrij ‘kort ge-
leden vrijwel een uitzondering; niet zoo verwonder-
lijk als men na. ‘ook (bedenkt, ‘da’t ‘de huurders met
alle kracht
strijden
‘voor het op peil ‘houden van loon
en salaris en daarmede voor ,de mogelijkheid van ‘het
‘betalen van een ‘huur, die ‘de huizen aanvankelijk op
prijs deed blijven, – bepaalde categoriën van ‘huizen
tevens met steun van de Overheid (huurbijslag).
Uiteraard kon ‘dat ‘op peil
‘blijven
slechts uitstel van
executie zijn; ‘welke reden was er te veronderstellen,
dat de algemeene waardedaling zich juist niet tot de
huizen rou uitstrekken? Immers ‘geen. De waarde-
‘daling ‘der huizen is dan ook ‘gekomen, in veel ge-
vallen in zeer ern’sti’ge mate, somtijds catastrop’haal,
maar ‘bij ‘bepaalde categorieën van woningen zelfs ni
nog slechts in bescheiden mate en’ vatbaar voor ver-
dere ‘daling: nog immer gaat vermindering van (bouw
–
‘kosten gepaard aan vermeerdering van het woning-
overschot (zie o.a. het jaarverslag 1934 van ‘den
Hoofdinspecteur van de Volkshuisvesting). Uiter-
aard
zijn
‘de consequenties van ‘die algemeene waar-
dedalin’g het ernstigst ‘bij die hypotheekbanken, ‘die
reeds in normale tij’den te ‘hooge hypotheken verstrek-
ten, n’iet altijd voorzichtig waren in ‘de keuze van
haar ‘on’derpan’d, en bovendien, door te ihooge winst-
uitkeeringen, te weinig reserveerden, van welke ‘ban-
ken ‘dus een belangrijk deel der thypotheken nu niet
meer is ‘gedekt; – ‘deze verwachting vindt men weer-
spiegel’d in de ‘beurskoersen. Daar een (speculatieve)
verwadhting van een aanzienlijke en spoedi’ge prijs-
stijging der onderpanden – ‘daargelaten de kans op
‘devaluatie – niet voor ‘de ‘hand ligt, moet men zich
vertrouwd maken met ‘de gedachte, ‘dat ‘de waarde ‘der
hypothecaire on’derp’an’den blijvend en in belangrijke
mate is gedaald. Moge daaruit geen on’gelnkken ‘be-hoeven voort te vloeien voor de ‘goede (banken, men
zal zich toch eveneens met ‘de ‘gedachte moeten ver-
trouwd maken, dat er mogelijk minder goede (banken
zijn, ‘die zullen moeten verdwijnen.
Het is een algemeen belang van overwegen’den
aard, dat ‘het ‘hypothecaire crediet spoedig worde ‘her-
steld, ‘het hypotheekb’ankbedrijf – voor zoover ge-
zon’d – zijn taak hervat. De ‘hypotheekhanken vor-
men o.a. ‘den belan’grijksten schakel tusschen de bouw
–
nijverheid en ‘de spaarders en ‘deze, ‘die reeds vele
honderden mil’lioenen Guldens ter ‘beschikking van
de ‘bouwnijverheid ‘hebben gesteld, – op 31 Dec.
1934 bijna een milliard – zullen dat ook in ‘de toe-
komst moeten ‘doen, wil het mogelijk zijn aan de ‘in
ons Land aan de Volkshuisvesting gestelde eishen
naar behooren te blijven voldoen; op de voor andere
doeleinden te sluiten hypotheken (behoeven wij ‘hier
niet in te gaan.
Het lijdt weinig twijfel, ‘dat in een aantal gevallen
aanzienlijke offers noodi’g zullen zijn; de hypotheek-banken zijn in ‘de eerste plaats aangewezen die offers
786
ECONOMISCH-STATISTISCHE’ BERICHTEN
-1•1′ Septembe.i935
te brengen. Bij het plaatsen van
pandhrieven
hbben
‘cle banken steeds haar stukken aangepezen met het
voordeel van pandhrieven boven. rechtstreeks genomen
hypotheken, ni. de grootere veiligheid, berustende op
kapitaal en reserven der banken. Kapitaal en reser-ven ‘hbben dan ook nteeds de taak van veiligheids-
marge te vervujlen ten behoeve van de crediteuren,
hij hypotheekhanken vrijwel uitsluitend; kapitaal en
reserven der hypotheek-banken moet men dus aanspre-
ken v6dr men de spaarders in ihun rechten aantast.
ilet zijn trouwens de ‘hypotheekbanken, die steeds in zeer ruime mate de baten van het bedrijf hehbch ge-
noten en ‘bovendien ten deele zelf schuld
zijn
aan
‘den tegenwoordigen toestand.
Herstel van het hypot’hecair crediet zal niet mo-
gelijk zijn zon-der hulp van den Wetgever. Het vets-.
ontwerp tot verlaging van vaste lasten kan daartoe
niet dienen zonder verruiming van de ‘bevoegdheden
der Regeerin’g. Bedoeld’ als middel tot verlaging der
huren, lijkt ‘het eveneens te zullen neerkomen op het
redden van ‘de ‘bestaande hypot,heekbank en ‘het be-
shermen van ‘cle ‘belangen ‘der aandeelhouders. En
‘dat redden en dat beschermen zijn gedacht in hoofd-
zaak t’e zullen gaan ten koste van de pandbriefhou-
‘ders, de een’ige
hij
het onderwerp ‘betrokkenen, -die
aan den ongelukkigen toestand volkomen onschuldig
zijn; – de gedachte ‘gang van zaken is precies het
tegengestelde van ‘hetgeen vereischt wordt voor •het
‘herstel van het vertrouwen ‘der spaarders, di. deon-
misbare factor voor het doen herleven van ‘het
hypotheekbankbedrijf.
V’oor ‘het herstel van het crediet ‘dei hypotheek-
banken is noodig ‘dat:
I. pan’dbrief’houders weer vertrouwen krijgen in dé
bestaande rechtszekerheid, zoomede in het krachtig
en -op korten termijn ‘doorvoeren van de onder 1, II
en III ‘bedoelde maatregelen;
H. de waarde ‘der onderpa-nden niet langer worde
gedrukt door niet-redelijke gemeentelijke lasten, ‘druk-
kende op de ‘huisexpioitatie;
voor de toekomst contreiemaatregelen worden ingesteld van in’grijpen’den en principieelen aard;
van cle ‘hypotheekhanken worde afgesneden wat
niet soliede is.
Ad T. Rechtszekerheid. Ervaringen inzake ‘het aan-
tasten van rechten ‘door ‘de Overheid, ook al was dat
gemotiveerd en ‘zelfs een plicht in ‘het algemeen be-
lang,
hebben niet kunnen nalaten eenigen twijfel te
wekken -of ‘cle rechtszekerheid ‘in ‘ons Land nog onder
alle omstandigheden even groot is a’ls voorheen. En
in ‘het bijzonder voor pan’dhriefhou’ders hebben de
verbluffende regeling ‘hij ‘de Va’derlandsche Hypo-
theekbank en uiteraard ook het wetsontwerp, inzake
verlaging van vaste lasten, verontrustend gewerkt.
liet zal ‘daarom noodi’g zijn, dat men ‘de belangen der
pandhriefhouders in het vervolg tot ‘het uiterste ont-
ziet; – zonder vertrouwen van pan’dbriefhouders
gee.0 ‘hypotheekbanken en geen, of s’lechts een zeer
beperkte, ‘bouwnijverheid.
Ad H. Gemeentelijke lasten. Dergelijke lasten, voor
zoover -deze op de exploitatie van huizen drukken en
daardoor tevens ‘de waarde ‘der ‘huizen drukken (d.i.
‘de gekapitaliseerde netto-opbrengst), ‘dragen indirect
hij tot het in ‘gevaar ‘brengen ‘der ‘hypotheken. Die
lasten ‘genieten reeds de aan-dacht van -de Regeering,
echter niet in voldoende mate. liet ligt voor ‘de hand,
dat in beginsel alle -verh’oogingen sedert 1 Januari
1931 van alle gemeentelijke ‘belastingen, tarieven en
andere lasten, die rechtstreeks op ‘de exploitatib van
huizen drukken, ongedaan worden gemaakt; -z-oo noo-
‘dig ga men nog verder terug. Bovendien, in -die
tarieven en lasten schuilen -bonen en salarissen, die reeds lang verlaagd zijn en in -die tarieven ‘schuilen
kapitaalslasten. berekend naar ‘de reute van leenin-
gen, ‘die reeds lang zijn gecouverteer-d, en’,. enz. Met ‘betrekking tot liet verlagen vaia ‘den erfpachtscanon,
stelt een ‘buitenstaander -zich nog ‘de vraag of zelfs
een verlaging met 20 pOt. wel ver genoeg gaat in
een -aantal’ gevallen. Te dien aanzien vindt i men
in
een artikel -van Max. ‘de Vries in ,,In- en-,Uitv-oer!’
van – 10 .;M’aart i93, ‘belangwekkende
eijfers,
‘overge-
nomen uit een werk van Dr. I)elfgaau.’w,-,weer-gevende
‘cle – reutepercentages, waarvan in Amsterdam’ ‘is uit-
gegaan voor ihet bepalen van de -erfpacht.
1896
……. Niet minder dan 3 Y
2
pOt. van dé grondwaarde, Spoedig daar-na
4
1913
……………….4
,
1919
(Febr.)
5
1919 (Aug.)
…………-
1920
………………,
6
YS,,.
1922
. ………………
534
,,
1933
……………..-
Het ware een malle toestand, ‘-dat ‘de spaarders-
pandhriefhou’ders in hunne rechten zouden ‘worden
aangetast, ‘indirect ten ‘behoeve van ‘de gemeenten,-‘die
door – ‘de voordeleu, “die ‘zij
.
-genoten hebben en’ –
iog
genieten, tot zekere ‘hoogte -‘ook schuldig zijn aan den
tegenwoordi’gen toestand. Trouwens ‘kunnen -de’ ge-
meenten, nu en in de toekomst, het effect van elke
tegemoetkoming, ten ‘behoeve van ‘de huiseigenaren
en van ‘de hypothecaire crediteuren, -ondervangen «door
het verhoogen van lasten en tarieven. Zelfs uh; komt
‘het voor, ‘dat -een hypothecaire debiteur verlaging van
rente verzoekt, ‘omdat de gemeente zijner -inwoning
tot ‘verhoogiiig ‘overging van hepaal’dé, op de exploi-
tatie van ‘buizen drukkende – ‘lasten, – buy. straatbe-
lastin-g.
Ad 111. Contrôle-maatregelen. Voor alle hypotheek-
banken, ook voor cle zeer goede, zijn maatregelen noo-
dig met preventieve strekking.
-De grondslag voor de waarde der pandbriev-en
wordt gevormd door een juiste verhouding tusschen
de waarde’der onderpanden en-de grootte der leenin-
gen; van dien grondslag blijkt naar buiten niet. Dc
veiligheidsmarge, gevormd door maatschappelijk ‘ica-
pitaal en reserves, is eerst in cle’ tweede plaats van
belang; die veiligheidsmarge is wèl bekend, nl. uit de
halansen, voor zoover deze de werkelijkheid juist
weergegeven, hetgeen men moet aannemen.
Een waarborg, dat men steeds
mi
onder alle om-
standigheden vermelden grondslag voor de veiligheid
‘der pan’dbriefhoud er-s -zal h
an
dhaven
, ligt in openbaar-
-hei’d, ‘d.’i. ‘dc gelukkige, goed-Nederlandsehe contrôle-
vorm, die ook voor het levensverzekeringsbedrijf toe-
passing vond. De Wetgever schrijve daarom voor
hypotheekbanken en andere lichamen, die het geld
van derden op hypotheek plaatsen, inschrijving voor
in openbare registers van de voornaamste bijzonder-
heden, zooals: aard en waarde van het onderpand,
leeningsbedrag,
wijze
van aflossen, rente, – zoomede
de naam der taxateurs, eventueel aanvullende bijzon-
derheden, die men- mocht nooclig achten. Een derge-
lijke inschrijving van zeer eenvoudigen aard, zonder
bijzondere formaliteiten, behoeft geen noemensivaar-
dige kosten mede te brengen. Wel geeft een dergelijke inschrijving geen afdoenden waarborg voor- een voor-
-zich tige en bekwame bedrijfsleiding, doch ‘de- preven-
tievé werking van publicatie moet ‘belangrijk zijn.
Mede zal het instellen noodig zijn van een toezicht.
‘houdend Rijksorgaan, een Hypotheekkamer,’ eenigs-zins in den geest van de Verzekeringskamer. Van dat
nieuwe orgaan van zeer bescheiden omvang, -zal hèt
hypot’heekban-kcontrôl’ebureau der Rijkspdstspaarbank
de kern ‘kunnen vormen; de R.P.S.B. is ‘in het bezit
van een ‘zeer
rijk
archief op ‘hypotheekgebied, als
‘ge-en andere instelling in ons land.
Ad IV. Gezondmaking. Op den voorgrond sta, dat
de hypotheekbanken en haar aandeelhouders- zich niet
aan hun plichten onttrekken. -Den – hypotheekbanken,
die niet in staat zijn aan haar irerplichtingen te vol-
doen, of die anderszins voorloopig niet volkomen
krachtig ‘blijken, ‘hch-ooren
in:
volg’chdë de volgénde
maatregelen te worden op-gelegd: –
stopzetting van alle winstuitkeeringeii;
drastische verlaging der onkosten in., den – geest
September 1935
ECONOMISCHLSTATISTISCHE BERICHTEN
787
‘als overal lin de hedrijfswereld en door de Overheid
plaats vond;
‘3. geregelde betaling van rente door cle aandeel-
houders o’erhet’bëdrag
idn hun obligo;
geleidelijke storting, bijv. door verdeelmg over
vijf jaren, van het obuigo der aandeelhouders; stopzetting van het verleenen van nieuwe hypo-
theken:
bestemming van alle aflossingen op hypotheken
tot aflossing van pandbrieven, zooals bij enkele der
oudste -hypotheelcbanken de normale toestand is;
stopzetting der aflossing van pandbrieven, voor
zoover noodig en voorloopig voor den tijd van één
jaar, met gelijktijdige benoeming van een commissie
van contrôle door de pndbriefhouders, zoodra eischen
van likwiditeit, bij liet behoud van de volledige rente-
betaling aan pandbriefhouders, het .voorloopig stop-
zetten
geheel of gedeeltelijk – van de aflossing
mochtee vereischen; belegde reserves behoeven daar-
toe voorloopig niet liquide te worden gemaakt;
S. vermindering : van de rentebetaling aan pand-
briefhouders in max. voor den tijd van één• jaar,
indien spoedig herstel der bank te verwachten is en
een jaar na het nemen der reeds genoemde maatrege-
lôn nog geen volledig evenwicht in de exploitatie,
met volledige rentebetaling aan de pandbriefhouders,
mocht zijn verkregen, mede rekening houdende met
de vereischte afschrijvingen, voor zoover deze niet
gedekt kunnen worden uit de reserven;
likwidatie, indien na één jaar vermindering van
(Ie rentebetaling aan pandbriefhouders, nog geen
evenwicht in de exploitatie mocht zijn verkregen, met
volledige dekking van de verplichtingen aan papd-
briefhouders, tenzij de pandbriefhouders nog één of
meer jaren uitstel van likwidatie verleenen;
herstel van het normale bedrijf door op de
bovenvernielde maatregelen, in tegengestelde volg-
orde; geleidelijk terug te komen.
Niet-solvabele hypotheekbanken behooren te ver-
dwijnen. Daaraan is geenerlei bezwaar verbonden –
integendeel – en ‘geenerlei algemeen belang is ge-
moeid bij het in stand houden, va,n dergelijke instel-
lingen: De bestaande toestand – 40 hypotheekban-
ken, waarvan 27 aangesloten bij de Rijkspostspaar-
bank’), die Precies hetzelfde doel najagen op een-
zelfde beperkt terrein – is verre van efficiënt. Al ‘die
banken heschilcken uiteraard over directies en perso-
neele staven, eigen kantoren en administraties, en
veelal ook over zelfstandige organisaties over het ge-
bede land ten ‘behoeve van het plaatsen van pau’dbrie-
ven ‘en ‘het weken van hypotheken. Een eenigszins
belangrijke inkrimping van, (het aantal ‘hypotheekban-
ken zou licht tot een meer efficiënt bedrijf en daar-
door tot bezuiniging kunnen leiden en mogelijk het
verlagen der rentemarges kunnen bevorderen tot
dicht bij die van véôr den oorlog, – 1913 gemiddeld
0
;
435 pOt., zie cijfers hier voor. in het zooveel groo-
tere Frankrijk heeft men slechts één Orédiet-Foncier,
dat bovendien een uitgebreidere taak vervult dan
onze hpotheelcbanken; – uit deze opmerking is ech-
ter niet af te leiden, dat een dergelijke centralisatie
voor éns Land gewenscht zou zijn.
Een belangrijk kleiner aantal hypotheekbanken
ware ook een voordeel voor de onderlinge samenwer-
king en liet behartigen der algemeene belangen. Op
dit ‘gebied iheeft de bekende ,,Vereeniging van Direc-
teuren van Hypotheekbanken” reeds uitnemend werk
verricht, maar de omstandigheden schijnen voor de
groote en de kleine, voor de krachtige en de zwakke, voor de goed geleide en de minder goed geleide ban-
ken dikwijls z66 verschillend te zijn, dat de algemeene
leiding daarvan den invloed schijnt te ondervinden,
hetgeen niet steeds ten goede zou komen aan het be-
lang,van het hypotheekbankwezen in zijn geheel.
Het verdwijnen van een aantal hypotheekbanken
zou tevens in overeenstemming zijn met liet zich
1)
Volgens ,,Wiebes” Jaarcijfers, enz.
53
.bauken.
reeds sedert verscheidene jaren openbarende streven
naar fusie, – verscheidene banken hebben zich reeds
vrijwillig met andere vereenigd. De voorgestelde
maatregelen tot gezondmaking van het
bedrijf
zullen
dus slechts een reeds bestaande tendentie versterken.
Grootere concentratie kan op den duur ook van be-
lang zijn in verband met het geleidelijk overnemen
van een deel van de taak der hypotheekbanken door
andere groote beleggers, als levensverzekeringsmaat-
schappijen, pensioenfondsen, spaarbanken, enz., al
zullen deze instellingen slechts een deel van de taak
der hypotheekbanken kunnen vervullen. liet schijnt,
dat van de beste posten’ der hypotheekbanken, van
die, waarop reeds gedurende eén aantal jaren is afge-
lost, geleidelijk een deel overgaat naar goedkoopere
geldschieters, die dus hoogere eischen aan de hypo-
theken kunnen stellen. In het bijzonder treden de
levensverzekeringsmaatschappijen als hypothèekne-
mers op den voorgrond, zooals o.a. blijkt uit de vol-
gende, uit de verslagen der Verzëkeringskamer over-
genomen, gegevens:
31
Dec. 1 Hypotheken
j
31
Dec.
Hypotheken
1
in millioenen
in millioenen
1923
f187,1
1929
1 325,3
1924
,, 204,6
1930
,, 350,7
1925 1
,219,5
1931
,,369,5
1926
243,6
1932
,,382,9
1927
274,4
1933
,, 403,6
1928
299,1
De toeneming bedroeg in 10 jaren meer dan
100 pOt.; de toestand per 31 December 1934 is nog
niet gepubliceerd.
De groei houdt onmiddellijk verband met de toene-
ming van het belegde vermogen der levensverzeke-
ringsmaatschappijen, immers de verhouding van het
totaal op hypotheek uitgezette bedrag tot het totaal
harer beleggingen, veranderde niet noemenswaard:
31
December
31
December
1923
40,6
0
/0
1929
48,4
0
/0
1924
41,7
0/
1930 42,7
0
/0
1925
40,9 c1
0
1931
46,5
0/
1926
45,3
0
/0
1932
43,4
0
/0
1927
46,3
0
/0
1933
43,1
0
/0
1928
46,2 °Io
Het laat zich dus aanzien, dat, indien het levens-
verzekeringsbedrijf zich in ons Land blijft uitbreiden,
eveneens het totaal van de door de levensverzeke-
ringsmaatschappijen op hypotheek uitgezette gelden
zal blijven toenemen. Immers behooren hypotheken
niet alleen tot de meest loonende beleggingen, maar
zij vormen tevens voor levensverzekeringsmaatschap-
pijen een zeer gewenschte soort beleggingen, beoor-
deeld naar de likwiditeitseischen van die lichamen.
Van verscheidene levensverzekeringsmaatschappijen
evenaardt dan ook het op hypotheek uitgezette bedrag
dat van de grootste hypotheekbanken.
Nationale Le’vensverz. Bank
f 73,5
millioen
(31
Dec.
1934)
Leveusvcrz. Mij. ,,Utrecht” ..
47,8
(
idem
Eerste Ned. Verzek. Mij
…..
47,1
(
idem
enz.
Ter vergelijking ‘diene het volgende staatje, weer-
geven’de de toeneming van liet ‘door de hypotheekban-ken uitgezette ‘bedrag, zooals ‘dat ‘blijkt uit de volgen-
de, uit ‘de jaarboekjes van de ,,Vereeniging vai Di-
recteuren van Hpotheekbanken” overgenomen cijfers,
betrekking ‘hebbende ‘op alle 49 hypotheekbanken, ‘ook
de acht ‘banken, dië niet aangesloten zijn bij vermelde
vereeni’gin’g:
1
In millioenen
1
1
In millioenen
1923
1
673,9
‘
1929
f
941,4
1924
……
.,
694.9
1930
1019,-
746,8
1931
……
,,
1044,6
.,
784,-
..
1932
……
,,
1033,-
.
1925
……..
1926
……..
,,
822,8
1933
……
..
1021,2
1927
……..
1928
……….
879,1 1934
,,
1003,2
788
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11
September 1935
De toeneming ‘in tien jaren bedroeg dus ruim 50
pOt., cle laatste jaren vertoonen evenwel achteruit-
gang.
Hoewel hij de hypotheelbanken cle toeneming van
het op hypotheek uitgezette bedrag in absoluten zin
nog steeds belangrijk ‘grooter is dan bij ‘de levens-
verzekeri ngsmaatsdhappijen, is
‘bij
‘deze het tempo van
toeneming veel sneller. En ook deed zich
hij
de
levensverzekeringsmaatschappijen nog toelienTing
voor, toen de ‘hypotheekhanken reeds achteruitgang
vertoonden, liet is ‘dus te verwachten, dat, hij voort-
gaande uitbreiding van het levensverzekeringswezen
in ons Land, de hypobheeiebanken ‘daarvan op den
1uur de gevolgen zullen ondervinden, ook zonder den
schok, ‘clie ‘haar crediet den laatsten
tijd
ontving.
liet bovenstaande ten ‘betooge, ‘dat het verdwijnen
van een aantal hypotheekbanken een zakelijke en een
natuurlijke gang van zaken zou zijn, niets afsohrik-
wekken ds heeft, in tegendeel, aan het algemeen belang
ten gocde zal kun tien komen.
* *
*
En •het w’etsontwerp tot verlaging van vaste lasten?
Aux ‘grands niaux les •gran’ds remèdes! Van dit
standpun t behoort hillijkhei’d’shalve het ontwerp in
de eerste plaats te worden bezien.
Het wetsontwerp is blijkbaar geconcipieerd vSSr,
inzake liet ‘hypotheekhankibedrijf, ‘de toestand zich
duidelijk afteekende. Dat neemt niet weg, dat het,
onafhankelijk van het brengen van ‘de beoogde ‘huur-verlaging, ‘het voordeel heeft voorloopi’g ongelukken
hij hypotheelehanken te voorkomen. De beoogde nieu-
we Wet zal echter niet noo’dia’keljker wijze tot ‘ge-
zondmaking van het hypotheekhankbedrijf behoeven
te ‘leiden. Er zal nl. ‘geen macht zijn, die onwillig
banken tot zelfbeperkin’g zal kuiïnen ‘dwingen, no
minder tot likwida’tie, nu zij voorloo’p’i’g gered zullen
zijn. lIet is daarom n’oodig, dat de Regeeri.ng, tege-
lijk met het invoeren van de beoogde nieuwe wet, de
bevoegdheid ontvangt om aan de ihypotheekbanken
voorwaarden op te leggen terzake van het verster-
ken hunner financieele posi t’ie.
Een aantal banken zal haar bedrijf gewoon kunnen
voortzetten, ‘banken, ‘die geen ‘hulp noodig ‘hadden
nèoh ihegeer’den. Van ‘cle hij •de R.P.S.B. aangesloten
‘banken is ongeveer een derde ‘deel reeds voorheen iii
staat geweest zonder eenige ihulp al ‘haar 5 pOt. pand-
‘brieven in 4 pOt. stukken te converteeren en tal van
andere ‘baoken konden zonder hulp ‘het bedrag ‘harer
5 pOt. pandbrjevep aanzienlijk verminderen.’
Aan de andere goede banken, voor welker finan-
cieele positie echter eenige versterking toch aanhe
velenswaardig lijkt, geve de Regeering in overweging
daartoe over te gaan. Bij gebrek aan medewerking
volge het verlagen der rentemarge. De voorgestelde
rentemarge ad 0,75 pOt. isni. voor de hypotheekban
ken bijzonder voordeelig. Die vrijgevigheid, o.itslu
t
–
tend ten koste van de pancibriefhouders, is alleen ver-
antwoord op grond van dringende eischen ontleend
aan het algemeen belang, d.i. hier liet zoo volledig en
zoo snel mogelijk herstel van de financieele positie
der banken, onm:ishare voorwaarde voor het herstel
van het hypothecair crediet. Het behoeft echter geen
betoog, dat de banken zelf alles en alles, waartoe zij
in staat zijn, hehooren te doen ter versterking van
haar financieele positie; liet lijkt volstrekt niet uit-
gesloten, dat de banken liet als de natuurlijkste zaak
ter wereld zullen beschouwen, dat de Regeering haar
redt en in staat stelt liet leven van voorheen voort te
zetten. Wenscht dus een hypotheekbank niet den weg
ter eigen versterking te volgen, dien de Regeering
.noodig acht, dan voige onmiddellijk liet verlagen der
reutemarge van 0,75 pOt. tot 0,60 pOt., op zichzelf
ook nog een ruime marge. En ook dan zullen zeer
vele hypotheekhar’iken nog
bijzonder
bevoorrec’ht zijn,
vergeleken bij den toestand van nu.
Aan de hypotheekbanken, die den indruk geven
niet krachtig te zijn, maar waarvoor toch gegrond
uitzicht bestaat op spoedig en afdoend herstel, geve
cle Regeering in overweging dè hiervoor onder 7-1.0
vermelde maatregelen toe te passen. De verwachting
ligt voor cle hand, dat de betrokken banken een der-
gelijk advies zullen opvolgen met het oog op haar
crediet.
Aan de hypotheekbanken, wier financieele positie
geschokt is en weinig perspectief biedt, geve cle Ee-
geering in overweging vrijwillig tot likwidatie over
te gaan, hij voorkeur door fusie met een zeer goede
bank. Ook in deze is medewerking te verwachten,
want gedwongen likwidatie zou op den duur toch
niet kunnen uitblijven en veel nadeeliger zijn.
Het laat zich aanzien, dat, handelende in den aan-
gegeven geest, liet hypotheekbankbedrijf zich spoedig
zal kunnen herstellen. Tevens zal de grondslag, waar-
op dat bedrijf rust, ook in de toekomst beter ver-
zekerci zijn dan tot nu toe.
Hoe sneller de vereischte operaties achter den
rug zullen zijn, hoe sneller liet hypothecair crecliet
zal zijn hersteld en hoe grooter cie kans, dat de spaar-
ders den tegenwoorcligen en, naar men moet hopen,
zeer kortstondigen, door de nieuwe wet te scheppen,
toestan’d zullen vergeten, een groot belang niet ‘het oog
op cle toekomst. En mogelijk zal een spoedig herstel
dan nog de overtuiging kunnen vestigen, dat, moge
in ons Land de strijd van belangen en van inzichten
dikwijls veel tijd doen verloren gaan, per slot van re-
kening de Regeering toeh op tijd en niet goed gevolg
ingrijpt en dat dus cle belangen der spaarders, althans
in ons Land, nog altijd veilig zijn.
Als slot de opmerking, dat een artikel over ,,iiy-
potheekbanken” onwillekeurig tot generaliseering
leidt. Dat ware echter onjuist. Er is geen reden te
veronderstellen, dat ons Land geen zeer goede hy-
potheekbanken zou bezitten niet bekwaamheid en
i’oorziehtigheicl geleid door menschen, ten volie daar-
‘toe geschikt door karakter, kennis en ervaring. Laat
die banken, na likwiclatie van een aantal hypotheek-
banken, cle dan zooveel
belangrijker
geworden positie
innemen, clie haar toekomt, – dit ‘is ook het alge-
meen ‘belang.
J. J.
1(ominotiin’F:.
DE WARENWET EN DE KLEINHANDEL.
In de kringen van dcii kleinhan’de’I ‘heeft de indie-
ning van een. nieuwe
Wet,
ter vervanging van ‘de
Warenwet bijzonder ‘cle aandacht getrokken. A’lge-
meen was men tevreden met ‘de bestaande Wet,
die zeer ‘veel ‘heeft ‘bijgedragen tot bescherming van
‘den honafi’clen handel. Klachten zijn ons in de 14
jaren, dat cle Warenwet functionneert, zeer weinig
ter oore gekomen. Weliswaar stond men in den aan-
vang eenigszi’n.s ‘gereserveerd tegenover cle Keurings-
diensten van Waren. Al heel spoedig heeft. men ech-
ter ingezien, ‘dat ‘deze diensten niet alleen den ver-
bruiker ‘beschermen, ‘doch ook ‘den klein’handel.
Door ‘liet ‘groote aan tal ondesku ncligen, die den
klei’nhan dcl uitoefehen, is en blijft, in ‘liet ‘belang
van den verhruiker, contrôle noodzakelijk. Algemeen
staat de klin.hanclel dan ook op liet “standpunt, dat
de Keuringsdiensten niet ‘ku nneii worden gemist.
En nu ploteiing komt men met een nieuwe Wet,
clie de ‘oude ‘beproefde
WTarenwet
tmoet vervangen.
De ou’de Wet ‘va’lt ten offer aan de noodzakelijke
verlaging ‘dier openbare uitgaven.
In ‘de kringen van den klein’han’del is men zich
volkomen hei ust, dat ‘de vaste lasten moeten worden
verlaagd, doch ‘het dieef t wel eeni’ge verwondering
gewekt, ‘dat ‘hier ‘het volle pond geëiseht wordt. Per-
soonlijk kan ik mij niet onttrekken aan ‘den indruk,
dat ‘h’ier ‘den weg van dcii minsten weerstand is ge-
vol’gd. Met eenigen ‘goeden wil zou mi. ‘de oude Wet
wel zoo te reorganiseeren zijn, dat’ het Rijk toch aan een behoorlijke ‘bezuiniging komt. Wanneer wij ‘den
hui’di’gen toestan’d wat nader bezien, ‘dan kan !bijv.
niet van een ‘ideale verhoudin’g gesproken worden
wat betreft het aantaif. Keuringsdiensten en ‘de dis-
tnicts-in’deel’in’g. Ter verduidelijking laten wij ‘hier de bestaande in’deeling volgen, aan de ‘hand van ‘de
11 September 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
789
bevolkingscijfers 1 Januari 1934, gepuibliceerci door het Centraal Bureau voor ‘cle Statistiek:
:lroviiicie
aantal inwoners ‘aantal Keuringsdiensten
Noord-Brabant
941.115
3
Gelderland
868.929
3
Zuid-Holland
2.039.437
4
Noord-Holland
1.584.467
3
Zeeland ………
250.710
1
Utreebit ………
434.552
1
Overijsel ………
541.475
2
Limburg ……..
583.936
1
Friesland ……..
409.254
1
Groningen …….
541.475
t
Drenthe ………
232.205
1
Wanneer men nu weet, dat ‘het district Rotterdam
850.000 en Amsterdam 950.000 inwoners omvat, dan
zal men moeten toestemmen, dat in Noord-Brabant,
Gelderland, Zuid-Holland en Overijse1 wel een dienst
kan worden gemist. Mi. zou één dienst in iedere pro-
vincie, ‘behalve in Noord- en Zuid-Holland, mogelijk
zijn, gezien het feit, dat deze toestand reeds ‘bestaat
in ‘den vorm van de provinciale diensten in Fries-
land, Groningen en Drenthe
1).
De ‘besparing hieruit
verkregen, aangevuld met een zeer minimale retribu-
tie, zou dan voldoende zijn het bestaande te hand-
•haven.
Meent edhter niet, dat de kleirrhande’l, die eveneens
moet ‘bezuinigen, met vreugde zal offeren. Neen, dat
niet, doch voor de keus gesteld: handhaving van
1
de
bestaande Warenwet, of aanvaarding van de nieuwe
Wet,
die de deur weer openzet voor knoeierijen, zal
de keuze niet twijfelachtig zijn.
Zet nu de nieuwe Tet
de deur open voor knoeie-
rijen? Mi. ja. Immers aan de uitvoerende organen,
die het meest bevoegd zijn de ondeugdelijkheid van
waren vast te stellen en vervaischingen te constatee-
ren, worden •de leven’ssappen ontnomen. Ieder, die weet hoe moeilijk het is vervalschingen vast te stel-
len en een jarenlange vakkundige opleiding noodig is om te ‘kunnen onderscheiden of waren bedorven
zijn, zal moeten toesteinmen, dat deze contrôle niet kan geschieden door ambtenaren van Rijks- of gemeentepo-
litie, of ambtenaren der invoerrechten en accijnzen.
Neemt bijv. ‘de keuring van versdhe vi’soh, waarbij
de ondeugdelijleheid ‘heelemaal niet in verband staat
met den onaangenamen geur, dien visch soms ver-
spreidt. Om de ondeu’gdelijkhei’d ‘daarvan te kunnen
vaststellen is ‘dan ook een jarenlange routine noodi’g.
Hoe zal het mogelijk zijn contrle uit te oefenen
op de .nale’vin’g van het consu.mptie-ijsbesluit, ‘dat
vooral met ‘het oog op de volksgezondheid van groote
‘heteekenis is?
Met het vaststellen van gemeente-verordeningen,
zooals in art. 2 van ‘het ingediende Wetsontwerp, zijn
wij er ‘dan ook niet. Op de naleving komt ‘het aan.
Hoe kan deze nu daadwerkelijk geschieden, als
aan het vrije inzicht van ‘de gemeenten wordt over-
gelaten, al ‘of niet in samenwerking, Keuringsdiensten
in stan’d te houden? De Koninklijke Boodsdhap van
6 Augustus 1935 heeft de klein’handel dan ook teleur-
‘gesteld, omdat men daarin de waarborgen mi’st, ‘die
het bonafide ‘bedrijf voldoende ‘beschermen tegen
allerlei ontduikingen, om geen scherper woord te ge-
bruiken. Het valt dan ook te betreuren, dat het
pm’o.n.ierswerk van mannen als Dr. Lam, de voormalige
Directeur van ‘den Keuringsdienst van Waren te Rot-
terdam, ten offer moet vallen aan de bezuiniging. De
waarde, die ons op het punt staat te ontvallen, mogen
wij niet onderschatten. Het rustig ‘gevoel ,voor ‘den
consument en ‘de bescherming van ‘den eerlijken (han-
del zijn beide argumenten, die er voor pleiten ‘deze
sociale instellingen in stand te houden. De klein’h’an-
del is genegen ‘daarvoor een offer te brengen, wat
tegelijkertijd ‘inhoudt, dat men zich met ‘de nieuwe
MTet in ‘zijn hui’digen vorm nooit zal kunnen ver-
een’igen. .
P. VAN DE LINDE.
i) In ‘het nieuwe Wetsontwerp is vermoedelijk (gezien
art.
19)
niet aan het bestaan van provinciale diensten
gedacht.
ROTTERDAM BEDREiGD ALS ERTSHAVEN?
Verkeerswinst van 7 millioen ton erts en kolen in
1935 in vergelijking met 1932.
In het jaar 1932 werd 2.1 00.000 ton erts te Rot-
terda’m gelost. In 1934 was deze aanvoer meer dan
verdu’b’bel’d tot 4.400.000 ton. In ‘de eerste vier maan-
den van 1935 kwam reeds 2.200.000 ton aan; voor
twaalf maanden zou dit overeenkomen met een hoe-
veelheid van 6.600.000 ton.
Voor het ijzer- en mangaanerts alleen – deze ert-
sen vertegenwoordigen ‘het ‘overwegende gedeelte van
de Rotterdamsche ertsaanvoeren – ‘is de vooruit-
gang nog
opmerkelijker
geweest: in 1932 1.600.000
ton, in 1,934 3.500.000 ton, in JanuarifApril 1935
1.900.000 ton (of 5.700.000 ‘ton voor een heel jaar).
Ook het uitgaande kolenverkeer liep met een’ige
millioenen ‘tonnen vooruit. Ookes en ‘bunkerkolen in-
‘begrepen, werd in zeeschepen ‘geladen 5.670.000 ton
in 1932, 8.300.000 ton in 1934 en 3.020.000 ton in de
eerste vier maanden van 1935, ‘hetgeen voor twaalf
maanden gelijk staat met meer dan 9.000.000 ton.
Rotterdam kon dus,
Oj)
grond van ‘de in de eerste
vier maanden verkregen resultaten, zelfs wanneer het
accres ein’d April tot staan ware gekomen, voor het
loopende jahr wijzen op een verkeerswinst van bijna
7 millioen ton erts en kolen in vergelijking met het
jaar 1932.
Rotterdam’s domineerende plaats als ?fl.asSagOed-
haven desondanks bedreigd
Hoe is ‘deze op het eerste gezicht relatief gunstige
verkeersontwikkeling in overeenstemming te brengen
met de ern.sti’ge woorden, die de Burgemeester van
Rotterdam reeds op 10 Januari jl. in zijn Nieuw-
jaarsrede in ‘den Gemeenteraad heeft laten ‘h’ooren,
als
zou
Rotterdam’s don’tineerencle plaats als transito-
haven voor massagoed eren meer en meer worden aan-getast
en volgens welke alle krachten dienden te wor-
‘den ingespannen ‘om te behouden wat eens door Rot-
terda’msohen ondernetningsgeest was opgebouwd?
Erts en kolen: het Rotterdamsche massagoed bij
uitnemendheid.
Wie te Rotterdam zegt massagoed, zegt allereerst
erts en kolen. De Rotterdamsche graanaanvoeren
overtreffen ‘die van Antwerpen niet zoovee’l, terwijl
‘d’ie van Hamburg en Bremen samen er al evenmin
ver bij ten achter blijven. Ook als houthaven ver-
keert Rotterdam niet in een uitzonderingspositie,
‘daar ‘de •houtaa’nvoeren te Amsterdam—Zaandam,
Hamburg—Bremen en Antwerpen—Gent samen twee-
maal ‘grooter zijn dan ‘die te Rotterdam. Aan mme-
rale ‘oliën is weliswaar te Rotterdam, mede dank zij
den bouw van ‘de nieuwe Petroleumhaven onder
Pern’is, in de laatste jaren meer gelost dan ooit te
voren, maar men verlieze ‘hierbij niet uit ‘het oog, dat te Hamburg tweemaal zooveel minerale oliën worden
aangevoerd en dat er te Antwerpen slechts een kwart minder aankomt dan te Rotterdam.
Voor
in.konsend erts
en
uitgaande kolen
evenwel
nam Rotterdam vôdr ‘den oorlog en ook nog véér ‘de
huidige crisis
een boven alle andere N.W.-Europee-
sche zeehavens bevoorrechte plaats in.
Voor erts en
uitgaande kolen was Rotterdam
dé
haven op het
vasteland.
Nederland als transito-land: van de 23 inillioen
ton 1972, nvrllioen ton. over Rotterdam.
Door deze goederenstroomen is Rotterdam groot
geworden en vooral ‘dank izij ‘hun kon Nederland in
1934 nog wijzen op een ‘d’oorvoerverkeer (met over-
lading) van ruim 23 milli’oen ton goederen. De
overlading van dit reusachtige transito-verkeer over Nederland vindt practisch
geheel
in onze zeehavens
plaats, – en wel van 19% millioen ton alleen te Rot-
terdam, ja, met inbegrip van de overige Nieuwe
Waterwegliavens zelfs van 21Y2 millioen, ton, – van
1Y2 millioen ton te Amsterdam en van slechts eenige
790
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11 September’ i935
honderdduizenden tonnen (in de laatste jaren in
hoofdzaak Duitsche bunkerkolen) in de kleinere Zee-
havens langs de Nederlandsche kust. Wie zegt Nedei-
land-transitoland, zegt dus Nederlan’dsche zeehavens.
.1)
Stel tegenover deze 23 miljoen ton doorvoerver-
keer met overlading in Nederland den geheelen ‘bui-
tenJandschen handel van Nederland (ei’genhandel +
entrepôt
–
verkeer) die, ongerekend de landen van her-
komst of bestemming, in hetzelfde jaar 10 millioen
ton bedroeg ‘over de Nederlandseh-Belgische grens
(invoer en uitvoer samen), 12y
3
millioen ton over de
Dui’t’sche grens en 16 miljoen ton over alle Neder-
landsche zeehavens ), dan blijkt, welk een ‘groot aan-
deel ‘de overlading te Rotterdam van 1934 milli’oen ton ‘transito-goederen in het totale goederenverkeer
van Nederland met iet buitenland heef t en welk een
beteekenis aan dit overla’d’ingsverkeer voor ‘de Ne-
‘derlandsche ‘transportindustrie en voor het geheele
economisch ‘bestel van Nederland in zijn betrekking
tot ‘het buitenland toekomt.
80
pût. van .Rotterdams doorvoer bestaat uit ?nas-
sagoecl. Driekwart hiervan is erts en kolen.
Van deze 1934 millioert ton in 1934 te Rotterdam overgeladen transitogoederen was ruim 16 mil’lioen
ton massagoed
3),
voor ‘driekwart ‘bestaande uit inko-
men’d erts en uitgaande kolen. Vooral ‘dank zij deze
ertsen en kolen bedroeg het aandeel van Rotterdam
in het totale zeegoederenverkeer van de ach’t groote
‘havencomplexen van N.W.-Europa, van de Elbe tot
Duinkerken, ‘bijna een derde. Door haar massagoed-
verkeer heeft •de ‘haven van Rotterdam in eenige
decennia ‘de vlucht ‘kunnen nemen, ‘die •haar in 1902
reed’s den naam van ,,Emporkömmling ‘der letzten
fünfzi’g Jahre” ‘bezorgde in Prof. W’iedenfeld’s be-
kende werk: ,,Die nordwesteuropii’isohen Welthiifen”.
Het is ‘ook niet verwonderlijk, ‘dat de ,,econo-
mi’sch-geografisohe beschrijving van ‘de stad Rotter-
dam” in 1919 ter ‘hand genomen ‘d’oor Dr. Serton,
uiteindelijk geworden is de ‘bekende studie over
,,Rot’terdam als ‘haven voor ‘massale goederen”.
Wil de ‘haven van Rotterdam ‘dan ‘ook ‘haar plaats
naast Antwerpen en Hamburg ‘handhaven, dan, zal
zij de greep, ‘die
‘zij
op ‘het N.W.-Europeesche massa-
goedverkeer had verworven, niet mogen prijsgeven,
zeker niet vbbrda’t zij ander, volwaardig verkeer
‘heeft verkregen.
Zoolan’g ‘di’t laatste niet ‘het geval is – het ‘tegen-
deel ‘is eerder waar – ‘bdhoort het behoud van, het
‘massagoedverkeer, met name van erts en kolen, een
De doorvoer zonder overlading is ‘bij het bovenstaan-de buiten beschouwing gelaten, omdat daarbij geen sprake
is van goederenmanipulaties. Doordat men bij den door-
voer over de Nederlaudsehe grenzen, eerst ‘in binnenwaart-
sche richting en, na overlading, ‘in buitenwaartsche rich-
tiag, niet ‘te maken ‘heeft met twee ‘verschillende, maar met cén enkelen goederenstroom, zijn de cijfers voor beide rich-
tingen, die vaak worden opgeteld, hier niet samengevoegd,
maar enkel genomen. Geeft men er voorkeur aan om den
doorvoer in beide i’iohtingen op te tellen en dec Nederland-
schen doorvoer op ‘het dubbele te stellen, dan dient men
ook voor de havens den doorvoer langs den
zaeweg
te
vermeerderen met dien langs de landaijde. Ook het door-
voej-verkeer van de zeehavens wordt dan dubbel zoo boog. Hoe dan ook, ‘het totale Nederlandsehe ‘transitoverkeer met overlading, gaat over ‘de zeehavens.
Van dc
16
millioen ton Nederlandsch zee-verkeer ging
8 m’illioen tn over Rotterdam, 1 mill’ioen ton over de
overige Nieuwe Waterweg-havens, 3,9 ‘millioen ton over
Amsterdam en ruim 3 millïoen ton over alle kleinere
havens samen.
Rotterdam ‘bezit daarnaast een niet te onderschatten stukgoedverkeer. De 3
1
/ millioen ‘ton ‘transito-stukgoed
en ‘de
2%
millioen ‘ton nationaal-Nederlandsoli stukgoed,
samen ruim
6
mill’ioen ton in 1934, overtroffen zelfs het
totale zeeverkeer van havens als Bremen, Amsterdam, Le
Hâvre of Marseille. Bijna een derde hiervan was massaal
stukgoed. Het Rotterdamsche stukgoedverkeer blijft even-‘
wel belangrijk ‘beneden dat van Hamburg en dat van
Antwerpen.
‘der voornaamste ‘zorgen van de Rotterdamsche “haven-
politiek te zijn.
Rotterdam als ertshaven, v66r en na den oorlog.
In 1880 werd voor het eerst erts te Rotterdam aan-
gevoerd: ongeveer 350.000 ton. In weinige jaren nam
het ertsverkeer een groote vlucht. Het bereikte ‘bijna
1 millioen ton in 1890, 3 millioen ton in 1900, 6 mii-
lioen ton in 1910, 8% mi’llioen ton in 1913 en 10
millioen ton in 1929. Vrijwel alles wa’s bestemd voor
‘doorvoer langs ‘den Rijn naar Duit’schl,an’d.
Deze ‘snelle ontwikkeling van de Duitsohe erts-
transporten over Rotterdam ‘is mede aanleiding ge-
weest tot ‘het graven in 1896-1899 van’ ‘het Dort-
mund-Emskanaa’l. Hierdoor kort de aanvoer van erts
te Em’den stijgen van 41.000 ton in 1900 tot 820.000
ton in 1910, 1% m’illi’oen ton in 1913 en 2 mi’llioen
ton in 1929. Was ‘de verhouding van de ertsaanvoe-
ren te Emden tot die in Rotterdam 1:7,6 in 1910
en 1:7 in 1913, in het jaar 1929 had zij zich herk
‘ten nadeele van Rotterdam, in 1:4,5, ‘gewijzigd.
Ook de Vulcaanhaven (Thyssen) te Vlaardingen
eischte, na den oorlog, evenals Poorterehaven, een
aandeel in ‘de ertsaanvoeren voorWest-Duitschiand
op (in 1929 samen 2% millioen ton). Zelfs wanneer
men dit verkeer bij ‘het Rotterdamsche telt, ‘blijft de
verhouding tot Emden voor 1929 nog 1:5,7, tegen
1:7 vbbr den oorlog.
Voeg daarbij, dat in hetzelfde jaar (1929) 2 millioen
ton erts te Antwerpen is gelost (invoer in België plus
doorvoer), zijn’de ongeveer ‘evenveel, waarschijnlijk
zelfs iets meer ‘dan v66r den oorlog; dat te Gent
340.000 ton aankwam en te Ham’burg 620.000 ton,
dan ‘blijkt, dat zelfs vbbr het uitbreken van ‘de we-
reldcri’sis Rotterdam ‘als erts-invoerhaven van N.W.
Europa niet meer die vooraanstaande plaats innam,
‘die het tot kort vSSr ‘den oorlog bezat. T’odh was de
voorsprong van Rotterdam nog groot te noemeji: Rot-
terdam 10 miflioen ton, V’laard’ingen 2’/2 millioen
ton, Duitsche en Belgische -havens samen 5%: mijlioen
ton. (In het laatste cijfer i’s dan ‘de zee-invoer voor
‘de Belgische metaalindustrie mede begrepen.)
Rotterdam zwaarder getroffen door de crisis.
Sindsdien nog verdergaande verkeersverschuivingen
ten nadeele van. Rotterdam.
Nemen wij nu, zooals in grafiek A ‘is geschied, de
ver1houdin’gen, waarin de ertsaanvoeren in 1929 plaats
hadden tot ‘basis ‘voor een onderzoek naar den in-
vloed, ‘dien ‘de crisis sedert einde 1929 ‘daarop heeft
uitgeoefend.
Terwijl aanvankelijk ‘de aanvoeren over Rotterdam
200.000 á 250.000 ton per maand hooger lagen dan
die in alle an’dere concurreerende ‘havens samen, ‘blijkt
deze voorsprong sedert ‘het einde van 1930 ‘geheel
verdwenen te zijn.
Kwam er ‘vôôr ‘de crisis nog tweemaal zooveel erts te Rotterdam aan als in ‘de Du’itsohe en Bel-
gisdhe Noordzee-havens samen, sedert de laatste
maanden van 1931 is ‘hieraan een eind ‘gekomen.
In ‘de tweede helft van 1932 ‘overtroffen de aanvoe-
ren in de Duit’sohd en Belgische Noordzee-havens
die te Rotterdam zelfs ‘met gemiddeld een kleine
100.000 ton per maand. In ‘de tweede helft van 1934
heeft ‘dit verschijnsel zich herhaald. Het loopende
jaar ‘brengt ‘dan, tengevolge van een
tijdelijke
inzin-
king van ‘de ertsaanvoeren te Emden en te Ant-werpen in ‘de maanden Januari en Februari, een
schijnbare ‘opleving voor Rotterdam, maar deze kort-
stondige voorsprong flinkt weg in April en Mei en slaat in ‘de maand Juni om in een n’ieuwen achter-
stand voor Rotterdam van 125.000 ton.
Terwijl in ‘den laatsten tijd de ertsaanvoeren te
Rotterdam i’n de beste maanden nog slechts ‘de ‘helft
van ‘die ‘van 1929 ‘bedroegen, ‘overtroffen zij te Em-
den ‘den stand van 1929 reeds vrij ‘belangri,jk,en kwa-men zij, vbSr ‘de ‘devaluatie, ‘te Antwerpen en te Gent
(invoer + ‘doorvoer) ‘het peil van 1929 al vrij dicht
nabij.
B
A ZEE ERTSAANVOER:
ALLE ERTSEN.
MAANDCIJFERS IN 1000 TON
L
–
–
–
.
..
. …………….
……….. …………….. ……………
.
………. ………..
. ……. …….
Verklaring
! i
Vlaarslingen.
P
.
Alle havens
1
______________ Antwerpen + iknt.
Nieuwe Waterweg
1
Afltssel
PUL
ROTTERDAM.
:.:
cent.
ALLE HAVENS ZONDER J1OTT1?,1tl)API
1
__________ lOnden + liren,en.
1 lielgisehe + fluitsche havens.
-.
ALLE HAVENS” = ROTTERDAM, OVERIGE NIEUWE WATERWEG-HAVENS, AMSTERDAM, ANTWERPEN, GENT, EMDEN, BREMEN EN HAMBURG
,,ALLE HAVENS’ = ROTTERDAM, OVERIGE NIEUWE WATERWEG-HAVENS, AMSTERDAM, ANTWERPEN, GENT, EMDEN, BREMEN EN HAMBURG
c
ii September. 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
791
De,crisis bracht dus niet alleen een verschil in
inzinking teweeg (Rotterdam werd veel zwaarde
getroffen ‘dan de coucurreerende Duitsche en J3elgi-
sche ihaven), niaar tevens een belangrijke verkeers-
versohuivin ton na’deeie van Rotterdam, in ‘dezelfde
riôhting, ‘die zich in de eerste tien jaar ná den oorl&’g
‘heeft afgeteekend: Door de crisis heeft deze voor Rot-
terdam oo ongunstige tendens zich verder ver-
scherpt. Grafiek B
1),
‘berekend volgens ‘de methode
der voortschrijdende twaalfmaandsgemi d’delden, geeft
een duidelijk beeld van deze ontwikkeling op langen
termijn, nt uitschakeling van ‘de seizoenschommelin-
gen en van de onregelmatige schommelingen.
Het verloop van de ‘roode krommen ( aanvoeren
in de andere havens dan Rotterdam, resp. in ‘de ‘bui-
‘tenlan’dsdhe havens) ten opzichte van ‘de zwarte Rot-
terdamsche krosnme, laat aan duidelijkheid niets te
ivensohen over.
2
1
hans nog de devalvatie van cle Belga.
Doordat Rotterdam’s eertijds overheerschende posi-
tie als ertshaven in de laatste jaren geleidelijk aan
was afgebrokkeld ten gunste van Emden – sedert
Tuli 1933 in zeer versneld tempo – en langzaam aan ten ‘gunste van Antwerpen en G’ent, heeft de schok,
teweeggebracht door de waardevermindering van de
Be’i’ga en die Rotterdam onder andere omstandigheden
voor een groot deel zou hebben opgevangen, een zoo
diepen indruk in den lande kunnen teweegbrengen,
dat het Nederlandsche ,,haveng’eweten” er •als het ware
door is wakker geschud. Het is
duidelijk
dat.de
haven
van Rotterdam, als ertshaven, het nieuwe verlies niet
blij
•end kan
lijden,
wil zij als zoodanig niet voorgoed
van het eerste plan verdwijnen. In Juni jl. werd over
Antwerpen en Gent samen 235.000 ton erts aange-
voerd, over Emden 200.000 ton en over Vlaardingen
100.000 ton. Over Rotterdam slechts 355.000 ton.
Ging het in dit tempo verder, dan ware het met Rot-
terdam’s beteekenis als ertshaven weldra gedaan. Zoo-
ver zijn wij evenwe’l niet – nég niet.
2)
Aan iedere grafiek, aangevende het werkelijke ver-loop der maandcijfers is een diagram toegevoegd met de gemiddelden over twaalf maanden. Buitendien is rechts,
als aanvulling, telkens het verloop van de absolute maand-
cijfers over Januari/Juni
1935
herhaald.
De grafieken geven het verloop aan van het ertsver-
keer tot en met Juni ji. In’tusschen zijn de cijfers, voor
cle maand Juli bekend geworden.
Te Rotterdam is
430.000 ton
erts verwerkt, iets meer
dus dan in cle ‘sleohjte maand Juni
(355.000
ton), maar
toch nog ruim 100.000 ton
minder
dan de gemiddelde aan-
voeren in de eerste vijf maanden van het loopende jaar
(540.000
ton). Verleden jaar werd in Mei/Juli .emiddeld
een half millioen ton per maand gelost; i.n
1929
bijna een
millioen ton.
Te Antwerpen daarentegen, waar de ei’tsaanvoeren ge-
stegen waren van
104.000
ton ‘in Maart tot
126.000
ton
in April,
158.000
ton in Mei en
178.000
ton in Juni, lie-
pen ‘zij verder
01)
tot
260.000 ton.
Dit is 100.000 ‘ton
meer
dan ‘in de zeer gunstige maand Juli
1934,
toen te Ant-
werpen het peil van
1929
reeds was bereikt. Was het
hoogste maandcijfer voor
1929 201.000
ton, in Juli jl.
boekte Antrwerpen een ertaverkeer van
260.000
ton. De
Ant.werpsche aanvoeren vertegenwoordigden dus
60
pCt.
van de Rotterdamsche tegen
50
pOt. in Juni,
32
pOt. in
Mei,
34
pOt. in het jaar
1934 en.
19
pot. in
1929.
On-
danks ‘haar grooter verkeer in Juli jl. is de rela,ieve po-
sitie van de haven van Rotterdam er nog slechter op
geworden.
Voeg bij die Antwerpso.he ertsaanvoeren
(260.000
ton)
de
300.000
‘ton die te Emden en de pl.m.
60.000
ton die
te G’ent aankwamen, alsook de 100.000 ton Vlaardingsch
verkeer, dan blijk’t in Juli jl. in deze havens – ongere-
kend Amsterdam, Bremen en Hamburg – ongeveer
720.000 ton
erts te zijn gelost, tegen slechts
430.000 ton
te
Rotterdam, of
40 p C
t. m4nderl In het eerste half-
jaar
1935
kwam in de genoemde havens
2.350.000
ton aan, te Rotterdam evenwel
2.700.000
ton of
15
pCt. meer,
in
1929
zelfs
40 pCt. meer.
In
1929
bedroeg ‘het Rotterdam-
sche aandeel in den totalen ertsaanvoer in de genoemde havens bijna twee derden, in de eerste helft van
1935
de
helft, ondanks de zeer slechte maand Juni, in Juli ji.
nog slechte een goed derde!
Maar ook indien, – wat meer overeenkomstig de
werkelijkheid zal blijken
te
zijn – de in Juni zoo
sterk gestegen krommen der Bclgische havens in gra-
fiek A voor de volgende maanden een horizontale, ja
zelfs een af en toe neergaande richting aanwijzen, is
de bedreiging nog verontrustend genoeg. Men moet
nl. – de ontwikkeling op langen
termijn
zien, zooals
deze, zeer ten rca’deele van Rotterdam, uit grafiek B
blijkt. Men bedenke hierbij, dat de uitwerking van ‘de
waardevermindering van de Belga nog slechts voor
één of twee twaaifden in het verloop dezer krommen
(einde 1934) tot uitdrukking komt.
Hoe zullen de ertsaanvoeren zich te Rotterdam en in de Duitsch/Belgi’sche havens in de toekomst ont-
wikkelen? Het verleden kan wellicht een aanwijzing
geven.
Het Dortmund-Emslcanaal en cle Reichsbahn.
Emden
kreeg ruim .dertig jaar geleden ‘haar kanaal
en ‘haar haven. De resultaten waren tot 1913 -verhou-
‘dingsgewijze nog ‘gering te noemen, maar men ‘had
vasten voet ‘gekregen. Te Rotterdam werden in 1912
de eerste laa’dbruggen in bedrijf gesteld. Emden volg-
de in den oorlog; thans staan er op de 760 m lange
Erzkai 13 (9 van 12%-15 T. en 4 van 6%-9 T.) en
aan de Aussenhafen 3, terwijl er buitendien nog
eenige ‘drijvende kranen zijn. Mede als gevolg hiervan
konden de ertsaanvoeren over Em’den zich tot de
werel’dcrisis gunstiger ontwikkelen ‘dan, véér ‘den oor-
log. Na 1929 volgde de grootc inzinking, maar met-een openbaarde zich van 1933 af ‘de invloed van de
nationale Duitsohe ‘havenpolitiek, sedert jaren nage-
streef’d onder vorige regeerin’gen en onder het nieuwe
regime consequent doorgevoerd.
De ‘vergrooting van het Dortmund-Emskanaal, de
w’ensuh ‘om te komen tot decentralisatie van ‘de in-
dustrie, de tariefpo’litiek ‘der Reichs’ba’hn, de verdere
uitwerking van ‘de nationale verkeerspolitiek, alles
wijst erop, dat het streven om van Emden een ,,’deut-sehes Rotterdam” te maken nog niet als opgegeven is
te ‘beschouwen. In hoever de Reichsbahn voor erts-
transporten over Em’den ‘beteekenis begint te krijgen,
blijkt uit onderstaande cijfers.
Hoeveelheden erts uIt Emden verzonden
(in tonnen van 1000 k’g).
langs het Dortmund-Emskanaal per spoor
1929
2.100.000
143.000
1930
1.650.000
68.000
1931
690.000
63.000
1932
520.000
90.000
1933
1.040.000
125.000
1934
2.290.000 290.000
halfjaar
1935
916.000
282.000
Juli
1935
278.000
18.000
Stijgende invloed van de Belgische Rijnvaarlpolitielc.
Zooals Em’den uit het Noorden, dreigen
Antwer-
pen en
Gent
uit het Zuiden. Is Antwerpen, véér
den oorlog, jaren achteraangekomen met ‘drijvende
elevators, ook van laadbruggen – voorshands 4 stuks
– werd ‘de groote Belgisché ‘haven eerst in 1931, ‘dus
vele jaren na Rotterdam en Emden, voozien. Twee
nieuwe laadbruggen van 7% T.
zijn
thans weer ‘bij-
besteld. Zal Antwerpen haar ertsdoorvoer naar
Duitsch’lan’d ‘desondanks nog weten op th voeren, zoo-als het haar ‘destijds met .den graandoorvoer tot zekere hoogte ‘gelukt is?
Over Antwerpen en Geat samen werden in 1929 578.000 ton erts Rijnopwaarts verscheept, in 1932
300.000 ton. In 1933 steeg ‘deze ‘hoeveelheid tot 415.000
ton om in 1934 615.000 ton te bereiken, een ‘hoeveel-
hei’d grooter ‘dan in het beste na-oorlogsohe jaar 1929.
In 1934 ‘ging over Rotterdam nog slechts 4% millioen
ton, tegen
‘bijna
11 millioen ton ‘in 1929! (Zie
grafiek 0).
Maar de stij’ging voor Antwerpen en Gent ‘blijkt sedert einde 1934 pas voor goed te zijn begonnen:
in ‘het eerste halve jaar van 1935 is over de twee
Belgische havens bijna evenveel erts Rijnopwaar’ts
792
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11 September 1935
verscheept als in het heele jaar 1929 en bijna twee-
niaal zooveef als in het overeenkomstige tijdvak van
1934!
l2rtsverkeer Rijnopwaarts in tonnen van 1000 kg
volgens havens öan herkomst. Zie grafiek C.
Antwerpen
+
Waarvan in
1935
Rotter-
Gent
over:
dam
1934
1935
w
t
n
Gent
1935
Januari
50.000
76.000
25.000
51.00
546.000
69.000
24.000
45.00
510.000
Februari
…….42.000
59.000
24.000
35.00C
590.000
April ……….
65.000
25.000
40.00
557.000
103.000
81.000
22.00C
497.000
Maart
………50.000
.58.000
138.000
98.000
40.00
355.000
Mei
………..40.000
Juni
………..40.000
280.000
510.000
276.000
233.00
3.055.000
Halfjaar
…….
Juli
………..
80.000
125.500
82.500
43.00
390.000
De verhouding van de Belgische havens tot Rotter-
(lam in het ertsverkeer Rijnopwaarts was in 1929 1: 19,
evenals vôôr den oorlog. De twaalfmaandsgemiddelden
in graf:iek D geven dezen enormen voorsprong van Rot-
terdani duidelijk aan. Voor ‘het jaar 1934 was dit
verhoudingscijfer reeds ingekrompen tot 1:7%,
voor het eerste halfjaar 1935 tot 1:6. De afzonder-
lijke maanden van het tweede kwartaal 1935 toonen
een ontwikkeling van het veilhoudingscijfer, die nog
veel nadeeliger is voor Rotterdam: April 1:8, Mei
1:4%, en Juni 1:2%. Een verhouding achtmaal on-
gunstiger voor Rotterdam dan in 1929!
De ertssoorten, die deze enorme verschuiving heb-
ben teweeggeibracht, zijn ijzer- en mangaanerts. Zij
vertegenwoordigden in 1929 9/10 en in 1934 8/10 van
het totale ertsverkeer langs den Rijn. De krommen
voor ijzer- en mangaanerts, weergegeven in grafiek E,
hebben een zelfde, ja een nog scherper verloop dan die
voor alle ertsen in grafiek D.
Uit Antwerpen en Oent is in Januari/Juni 1935
10 pût. ijzer- en man gaanerts meer naar den ,Rijn
verscheept dan in het geheele jaar 1934.
Doordat de Beigisôhe •havens in 1935 juist het
ijzer- en mangaanerts – specifiek Rotterdamsche
transporten – tot zidh getrokken’hebben, zijn de
verh’oudingscijfers Belgische havens: Rotterdam voor
deze ‘beide ertssoorten nog veel ongunstiger voor Rot-
terdam dan voor alle ertsen samen. Zij bedroegen
voor
1913 1:20 evenals voor 1928, voor 1934 1:12
1
voor het eerste halfjaar 1935 1:7 en voor de maan-
den April, Mei en Juni resp. 1:13, 1.4% en 1:274.
Verkeer van ijzer- en mangaanerts Rijnopwaarts (In
tonnen van 1000 kg) volgens havens van herkomst.
Antwerpen
+
Gent
1934
1
1935
Waarvan in
1935
over:
Ant-
Gent
werpen
Rotter-
dam
1935
Januari
15.000
46.000
19.000
27.000
552.000 49.000
21.000
28.000
501.000
30.000
16.000
14.000
458.000
Februari
…….34.000
34.000
21.000
. 13.000
435.000
94.000
74.000 20.000
426.000
Maart
………35.000
April
………..47.000
122.000
82.000
40.000
274.000
Mei
………..18.000
Juni
………..28.000
177.000
375.000
233.000
142.0002.647.000
Halfjaar
…….
Juli
………..
53.000 93.000
56.000
37.000J
310.000
In de eerste zes ‘maanden van 1935 is dus 375.000
ton of 10 pOt. meer ijzer- en mangaanerts over Ant-
werpen en Gent naar den Rijn verscheept dan in het
geheele jaar 1934 (340.000 ton) en Ibijna evenveel als
in de twaalf maanden van de gunstige jaren 1928 of
1913 (pim. 400.000 ton). Te Rotterdam werd in het-zelfde tijdvak nog 850.000 ton nïinder Rijnopwaarts
verzonden dan in het
heele
jaar 1934, toen de ver-
werkte ‘hoeveelheden nauwelijks een ‘derde van die
van 1929 en niet eens 40 pOt. van die van 1913 be-
‘droegen.
Een verdere ‘ontwikkeling in ‘deze richting, en de
haven van Rotterdam, ‘die véér ‘den oorlog en ook nog
in 1928/1929 twintigmaal meer ijzer- en ‘mangaanerts
Rijnopwaarts vervoerde dan alle Belgische havens
samen, ziet, voor ‘het ertsvervoer, haar plaats als Rijn-
•haven door Antwerpen en Gent ingenomen. Het is
duidelijk, ‘dat het ioover niet behoeft te komen, alvo-
rens ‘op dit ‘gebied een noodtoestand voor Rotterdam
kan worden aangetoond. De Bel’gisdhe curve behoeft
niet verder meer te stijgen, mag zelf’s weer iets be-
neden het peil van Juni jl, zakken en de Rotterdam-
seihe kromme mag in de komende ‘maanden iets boven
het lage punt van Juni uitgaan: de positie van Rot-
terdam als ertshaven aan den mond van ‘den
Rijn
zal er niet minder ernstig om ‘blijven.
W.
VAN L00vEREN.
BEDRJJFSTELLING.
De eersteling van een nieuwe ser’ie publicaties
1)
van het Centraal Bureau voor de Statistiek ligt voor
ons: ‘de eerste ‘band van Deel 1 van de Uitkomsten
der Bedrijfstelling, welke bij de jaarwisseling van
1930 en 1931 in ‘ons land is gehouden. Deze band be-
treft de nijverheid; ‘de tweede ‘band, welke waar-
sdhijnlijk spoedig volgt, zal de overige ibedrijfsgroe-
pen omvatten, wo. ‘de zoo belangrijke handels- en
winkelbedrijven. Zooals bekend, bleef de Landbouw
buiten de telling.
Ongetwijfeld zullen zeer velen met ‘belangstelling
van het thans verschenen ‘omvangrijke cijfermateriaal
kennis nemen, want al zijn de voorl’oopi’ge uitkom-
sten van de voornaamste bedrijven geleidelijk in het
Maandshrift en ten ‘deele ook in ‘afzonderlijke pu-
‘blica’ties ‘bekend gemaakt, het waren dan toch maar
tota’alcijfers voor het •eheeie Rijk, terwijl voor
gemeente- en provinciale besturen, voor Kamers van
Koophandel, voor streekplancommissies en in het algemeen voor ihen, die zich met economische en
sociale studies over een beperkter gebied dan het
geheele land ‘bezig houden, juist de thans gepubli-
ceerde
cijfers
van het grootste belang zijn.
V’oor elke ‘der 325 industrieele bedrijfsgroepen
vindt men de
cijfers
van elke provincie en van elke
gemeente met 10.000 en ‘meer inwoners afzonderlijk;
voor de kleinere gemeenten zijn zij per provincie
samengevat. Het ligt in het voornemen la’ter voor
de ‘belangrijkste ‘bedrijfsgroepen ook nog ‘de voor-
naamste gegevens per economisch-geograp’hisch ge-
bied bekend te maken.
Het thans verschenen deel geeft
feitelijk
alleen
tabelwerk. De verdere verwerking der gegevens en
ook de
beschrijving
van de methode der Bedrijfs’tel-
lin’g zullen in Deel III hun plaats vinden. De tabel-
len zijn eôhter vergezeld van tal van toelichtingen,
welke nood’i’g zijn tot juist begrip van ‘de cijfers.
Deel 1 ‘betreft ‘de vestigingen, wel te onderschei-
den van de ‘ondernemingen. Als vestiging is be-
schouwd elke afzonderlijk gelegen fabriek, werkplaats,
winkel, kantoor. Pa’brieken, enz., die één gebouwen-complex vormden, zijn ‘dus als één vestiging ‘geteld.
De vestigingen zijn ingedeeld naar de hoofd.bedri.j-
ven. De tabellen geven ‘dus geen overnicht van het
aantal malen, ‘dat een ‘bedrijf, hetzij als hoofd-, hetzij
als nevenbedrijf werd uitgeoefend. Hiervoor zal men
de tabellen van de ,,technische eenheden” in Deel II
moeten raadplegen. Evenwel is ‘in Deel 1 in noten
melding ‘gemaakt van de
voornaamste
nevenibedrij-
ven in elke gemeente, terwijl •ook aangegeven is –
maar ‘dan alleen in totaal voor het Rijk – ‘hoeveel
malen elk van de verschillende ‘bedrijven als neven-
bedrijf aan het bedrijf in kwestie verbonden was
(met vermelding van ‘het aantal in het nevenbedrijf
werkzame personen). De tabellen ‘geven voor elk ‘bedrijf alle ‘daarin werk-
zame personen; dus ook de echtgenoote en kinderen
1)
Als voorloopers verschenen in
1931
en
1932
de Uit-
komsten van de telling der Zeevissoherij en der Zee-
scheepvaart.
11
September 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
793
—
d)
d
•
C)
c1
o
–
r-
0
fl
O
8
2
–
van het 9edrijfahoofd, die geregeld werk verrichtten.
–
‘,
c’I
r.-c.,’L,
–
c.
Daaibij is onderscheid -gemaakt n.ar badrijfshoofden,
personeel in algemeenen dienst (kantoor-, technisch-,
,,
co
c
ocIc
,ø
–
‘l
IRuy
c,,
onderhoudspersoneel, e..d.) en personeel in het eigen-
lijk
edrjf, tot ivelke laatste categorie zij gerekend
0
8
d
oc,
c’)
0
,
2
zijn, die kradhtens hun aard °tehooren tot ‘het be-
.
–
NNO
–
1
drijf, waarin
ij werkzaam zijn; zoo de timmerman in
u
1-
den timmerwinkel, de chauffeur in het autoverhuur-
bedrijf.
(De timmerman en de chauffeur van een
wuBv
—
c.,
–
c’
O
-c’)
–
r-
”
cacaofabriek daarentegen 1hooren tot het personeel
oIg
1
;
-Iu”%4qD5i)1
;n0I
in al.gemeenen dienst).
i!UU
0
US
.Ip
d
U!
UOWJA JUBIOJ
Verder zien wij
de personen ingedeeld naar ge-
slacht en 3 leeftijdsgroepen. Vermeld is het aantal
wgz,pA
U!Jp
sjd
–
–
c»
vestigingen zonder kracht.werktuig met het aantal
c’1
daarin werkzame personen. Met betrekking tot de
machine-installatie is aangegeven het totaal vermo-
T)jJM)qDJ)fJpUOZ
–
.
c’,
1
,
c’I
c)
U5UIISA
II4uV
–
-N
g
gen van de stationnaire krachtwerktuigen, behalve de
electromotoren. Van deze laatsten
vinden
wij
ver- 8
c’l
.
–
meld het totaal aantal met hun gezamenlijk vermo-
.
gen
–
in pk en boven-dien aantal en pk van de -door
;
–
0
i
:
g
C
2
2
2
L
,
c’t
gekochten stroom gedreven electromotoren.
d.
t-
o
-c’)
.1
–
?
8I
9
In verband met aard en omvang van het iateriaal
.
,o
t.-
moeten wij den lezer naar -de pu’blicatie zelve ver-
wijzen.
‘)
Zelfs het -overnemen van-de Ri.jkstotalenvan
0
()
C’
0′
tO
.
C4
t– to
–
–
1
t-
t
–
In
–
de
325
nijverhei-dsgroepen
zou
een
aanmerkelijke
plaats innemen. Vandaar dat
wij, -om toch -iets te
E
d.
–
geven, de Rijkstotalen dier -gi’oepen hebben samen-
gevat tot
de
17
gebruikelijke industrieele
bedrijfs-
:
1
o
c’i
C’l
–
klassen
(Tahel
1).
Hierbij mag een waarschuwing
.-
—
niet achterwege blijven. Eerstens zijn die klassetota-
.-
b
co
t–
o
–
t
-,,
–
t-‘,
01tt
len niet steeds volledig, daar blijkens de toelichting
–
–
–
–
I
nkele bedrijven weggelaten zijn. En verder
is
-dub
bel-telling
van
sommige
personen
n-iet
uitgesloten,
_______________________________
omdat -de seizoenbedrijven geteld zijn tijdens
et volle
,
–
seizoen en niet, sooals -de andere bedrijven,
op
31 De-
c’00
loo
– –
–
cember.
0
Met deze restricties -houde men -dus rekening bij
t.,
o
o-
•,
o
-oIo
t-
1,1
‘t
t’,
‘beschouwing van nevenstaande cijfers, die overigens
–
–
It-
wel een algemeenen indruk geven.
uoosid
–
g’,
t- t-‘,
t-
,
, –
t
,
,
t-
t.,
i’,c’t’t
.öit-
–
–
t-
0
I’t
Blijkens -de ‘tabel waren gemiddeld per vestiging
dus 6,6 personen werkzaam.
–
t’)
O)C’ttt)
‘t
–
2I
In 40,6 pCt. der vestigingen was
1
persoon werk-
–
USNtflOJj
o
–
zaa-m (met
6,2
pOt. van het aantal werkzame per-
‘
sonen), in 45,1 pOt.
2-5
personen (met 19,7
pOt.),
oD
t’)
0t-t-
Ot’,
t)
t-‘)
-tt’,C’1
C) 0CIC’1
‘tO
t’1
It-
o
t.,
–
zg
in 7,3 pOt. 6-10 personen (met 8,3 pOt.), in 5,4
pOt. 11-50 personen (met 17,6 pOt.),
in
1,2 pOt.
t-,
al
uamnOJA
t-‘,
51-200 personen (met 17,4 pOt.)
en in 0,4 pOt.
o
°’
‘
meer -dan 200 personen (met 30,8
pOt.).
t-
t’-
uauu
t,)
000 t,) –
–
Yan alle werkzamen waren 16,8 pOt. ‘bedrijfs’h-oof-
–
den,
16,3 pOt.
personeel
in
algerneenen •dienst
en
uamnOJA
t-,
.
t
-.,
o
66,9 pOt. personeel in het eigenlijk -bedrijf werkzaam.
—
– –
It-
De vrouwen maakten 16,6 pOt. uit -van alle werk-
zamen.
uuuew
t’)
0
t-t-tOC’JtOt-)
– 0
Van de mannen was 19 pOt. beneden 21 jaar, 65,4
pOt. van 21-49 jaar en 15,6 pOt. 50 jaar -of ouder.
ipq
!iu
9
q U! laz>u0sJgd
Voor
-de
vrouwen
waren
-deze
percentages
46,2,
,47,7 en 6,1.
t,
WsIL UIUOSd
–
In 70 pOt. der vestigingen was geen krachtwerk-
tu-i-g aanwezig; daarin werkten 25 pOt. van alle werk- U5PJO0ijSÎ!JP
t,,
ffl
Z
‘
t
.oc-
0
‘t-)
–
zame personen.
–
Het gemiddeld aantal personen in de vestigingen
uliz
wBz,jiM
UMflOJA
t”
t’)
tO
‘t’0t-0
zonder krachtwerktu-ig bedroeg
2,4;
in -de
vestigin-,
UUta!4S5A 1e4UeV
– gen met krahtwerk-tuig 16,3.
udiq)uMnoJA
01031
t-
t–.C)tOtOIt,)
Het vermogen van -de stationnaire krachtwerktui-
•
z)IJSM U!iERp 1UEV
–
,O’tO.
01
9
-gen, excl. -de electromotoren,
1
bedroeg 2.370.000 pk. De
totale primaire -kracht, verkregen door optelling van
uuosid
swez
t-
t-
t-
–
t-‘,
–
trc’,c
t’) t’,
‘t
0
‘t
t,)
– – ‘0-0
t’)
het vermogen •der stationnaire krachtwerktuigen en –
t”
–
dat
der
electromooren
gedreven
door gekochten
t’)
tO’tO
t-‘,
lo
,
stroom, -bedroeg 3.331.000 pk.
U5Ui5S5A
4UEJ
–
–
Geteld zijn in totaal 221.000 electromotoren met
1.553.000 pk. Hierin waren -begrepen 175.000 moto-
o
.
•.
,
,
ren
(met
961.000
pk)
-gedreven
-door
gekoch-ten
–
–
•-
str-oom;
derhalve
waren
er
46.000
motoren
(met
t’
591.000 pk) met door -de vestigingen zelf opgewekten
n
t’
ZI;t-oO_
0t’t’t’O
CO
.
o
stroom gedreven.
–
–
-)
Al-. La.ndsdrukkerij. Deel 1, Band 1
(Nijverheid)
en
z
de nog te verschijnen Band 11 (Handel, enz.) tezamen f5.
794
ECONOMISCH-STATISTISCHE 1BERICRTEN
11Septçrnber,193
TABEL 11.
P e r s o n e n
‘..Vestigin’g’en
me.t
‘.•..’
“‘
o
–
9
.
Totaal
Mannen
Vrouwen
l per
–
2-.5
6-10
:11
–
50
51-200′.’meerd.
soon,
pers. pers.
pers.
pers.
200pers.
n
n
-:
-:
;—-
-;—
‘
.
–
o
W
ó
0
0
0
..
‘
3
1
o
1
bb
o.
0
–
.
o
.
.0
•,
S-.
–
,-.
.0
,
0′
S-.
S-
0
”
0
0
2
1
3
1
4
1
5
1
6
1
7
1
8
1
9
1
10
1
II
1
12
1
13
1
14
1
15
1
16
1
17
1
18
1
19
1 20
1
21
1 22 1 23
1 24
1
25
1 26
1 27
28
1
‘
29
35,7
5,9
21,3
3,6
13,7
82,7
18,9
66,4
14,7
53,2 41,2 5,6
11,9
0,3
25,5
2,3
13,2
2,8 30,2
23,2
17,1
42,3
2,1
29,1
30,5 34,5
4,-
49,8
1
…………
5,4
9,-
17,3
23,2
11,2
65,6 8,6
55,1
36,3
17,1
73,4 9,5
49,1
9,1
34,9
18,6
7,7
10,3
6,5 23,8
1,5
23,9
‘0,3
14,3
89,5
65,2 3,9
r.
1,7,l
,
III
… ……
10,9 12,9
36,6
10,7
24,4 64,9
23,2
62,1
14,7
41,9 51,6 6,5 28,9
2,6
388
10,7
13,8
9,6
14,2
27,7
3,7
29,8
0,6
19,6
43,-
7,7
1,9
17,7,-
3,8
3,6 7,9
30,-
4,2
65,8
15,2
68,4
16,4 12,9
69,7
17,4
42,9
11,2
43,8
32,7
8,2
15,9
4,7
23,6
0,4
10,-
. –
6,6
83,2
58,7
2,7
9,4 9,9
21,3
46,5
11,1
37,9
51,-
15,3
67,1
17,6
40,4
54,8 4,8
36,-
3,6 35,2
II,-
16,3 12,4
9,1
19,-
2,4
24,-
1,-
30,-
78,8
24,7
3,1
35,1
4,9
4,7
10,8
23,-
15,1
61,9
23,2
58,8
18,-
39,1
47,8
13,1
47,6
9,7
37,6
21,8
7,2
II,-
6,3
28,5
1,2
20,3
0,1
8,7 70,1
29,5
2,1
11,9
3,7
53,1
47,7
28,9
7,7
63,4
19,5
60,2
20,3
46,1
48,2
5,7
49,8
13,6
40,9 30,8
5A
10,2
3,6
21,3
‘0,7
15,6
–
8,5
88,8
51,5
‘2,1
15,9″
VIII
……..
3,211,617,736,3
8,1
55,6
17,9
61,9
20,2
45,5
45,5
9,-57,7
1
8,228,926,9
6,2
14,9
7,240,-
.’-
–
-90,269,-“2,4″l0
II
…………
IV
………..
2,7
..
13,2
11,1
38,5
6,5
55,-
17,8
57,4
24,8
46,-
46,-
8,-
67,2
24,7
29,-
27,2
1,8
4,7
1,4
12,3
0,5
18,4
0,1
12,7
69,6
33,5
1
;3
O59Y’
V …………
VI
…..
……
41,1
3,3
27,7
3,-
16,2
80,8
12,2
77,6
10,2
28,2
63,5
8,3
26,3
0,6
38,9
2,9
12,2
2,3
17,4
9,6 3,9
8,-
1,3
76,6
70,5
7,8
4,5
.128,2
VII
……….
XI-XIl1
..
7,7
7,9
16,4 14,2 16,8
69,-
22,7
64,8
12,5
44,4 49,9
5,7
37,5 4,9
50,1
18,1
6,3
6,-
4,6
12,6
1,1
13,6
0,4
44,8
64,3
18,6
–
2,2
17,5
IX
……….
X ………..
XIV ……..
24,9
22,3
36;-
4,8
24,1
71,1
22,-
63,9
14,1
70,
28,8
1,2
31,6
1,3
30,-
3,7
10,6
3,3
16,-
15,3
9,3
37,-
2,5 39,4
53,-
4,8
2,2
50,3′.
.
61,6
36,5 53,6
2,1
14,6
83,3 20,7
63,6
15,7
56,4
41,7
1,9
32,8
0,5
28,9
1,3
6,2
0,7
13,3
5,4
11,1
19,4
7,7
72.7
43,4
1,4
.2,-
i07,3
XV
………
36,1
3,3
33,3
2,8
54,1 43,1
5,9
77,5
16,6
14,-
77,3
47,6~
8,7
2,8
0,!
37,5 3,4
15,7
3,4
29,7
18,6 10,9
30,2
3,4
44,3
50,9
18,6
.13,2
.’59,9′
XVI………
XVII
…….
.
8,119,154,
13,4
25,3
61,3
19,4
64,5
16,1
44,-
8,414,9
1,864,724,911-10-7,318.7
1.618,-
0.526,637.9i4,7
S-
3,21i,2
Voor de gegevens van elke ‘bedrijfsklasse afzonder-
lijk zij verwezen naar taliel
II.
Tenslotte zij er uitdrukkelijk de aandacht op ge-
vesti’gd, ‘dat ‘de ui’tkomsten van ‘de Bedrijfatelling on-
vergelijkbaar zijn met die van de Beroepstellin’g.
Bij de Beroepstelling worden alleen de personen
geteld, bij de Bedrijfstellin’g daarentegen de onderne-mingen en hunsamenstellen’de deelen. De werkloozen
bijv.
zijn
dus niet opgenomen in ‘de Bedrijfstellin’g.
Iemand, ‘die aan het ‘hoofd staat van twee of meer
‘ondernemingen, k’om’t in de Bedrijfstelling twee of
meermalen voor, ‘in ‘de Beroepstelling daarentegen
slechts éénmaal. In de Bedrijfstelling ‘zijn verder de
in een onderneming werkzame personen gerangschikt
naar de gemeente, waarin de onderneming gevestigd
is; bij de Beroepstelling ‘daarentegen naar de ge-
meente, waar zij
zijn
gedomicilieerd. Er zijn uiter-
aard n’og meer verschillen, waarop thans niet ver-
der zal worden ingegaan.
Wij eindigen met ‘de aandacht te vestigen op de
zeer uitvoerige, systematische en alfabetische be-
.drijfsnomenclatuur, ‘die aan ‘de statistiek ‘is toege-
voegd. v.
D.
v.
I.
BEWAPENINGSCONJUNCTUUR EN METAALPRIJZEN.
Sedert ‘den aanvang van ‘dit jaar ibeweegt ‘de me-
taalm’arkt zich in sterk opw’aartsche richting, hetgeen
in ‘den laatsten tijd tot topkoersen heeft ‘geleid.
Gebeurtenissen zooals -de ontbinding van het inter-
nationale zinkkartel in het ‘begin van dit jaar, de
pepercrisis met ‘haar ‘gevolgen -voor groote metaal-
firma’s in Maart, de valuta-onzekei’heid sedert April,
de ‘bern van de NIRA-beslissing in Juni, welke aan
‘de pas in April ‘gesloten koperovereenkomst haar
‘basis ‘dreigde te ontnemen, en tenslotte de sterke vermindering van de tinrestrictie in Augustus be-
werkten slechts voorbijgaande on’der’brekin’gen in ‘de
stijgende ‘beweging van ‘de prijzen. Koper steeg
van ‘het begin van ‘het jaar tot einde Augustus met
15.9
pOt., ‘zink met 24.2 pOt. en lood zelfs met51,5
pOt. Slechts de ‘tinprijs, welke ‘door ‘de buiten’ge,woon
strenge
handhaving van het kar-tel reeds tevoren op
liet ‘hoogste niveau werd gehou’den, is als ‘gevolg
van ‘de jongste pro’ductieuibbrei’ding zelfs ‘gedaal’d,
de locoprijs met 3.5 pOt. en ‘de 3-maan’d’sprij’s met
6.7 pOt. Uit ‘de vol’gen’de ‘berekening van de notee-
ringen ‘te Londen volgens maan-d.gemiddelden, waaibij
‘de
cijfers
van ‘het vorige jaar ter vergelijking werden
–
gevoegd, blijkt ‘de -hausse van ‘de metalen zeer dui-
delijk:
–
Metaalprijzen te Londen (niaandgerniddelden)..
1934
. ‘
1935..,..
Jan. Apr. Juli Oct. Dec. Jan. Apr. Juli Aug.
;
Electrol.koper 36 36.3 31.7 29.9 31.3 31.5 .35.1 34.6 36.5.
Lood ……11,3 11.5 10.8 10.4 10.3 10.3 13.2 14.5 15.6
Zink ……14,7 14.9 13.5. 12.2 11.7’12;0 12.9 14.1 14.9
Tin (loco)
.
227 239 231 231 228′ 231 224 233 223
(3 mnd.) 227 238 230 229 229 229 220 223 ‘213
Wanneer men tracht ‘de gemeensolappeljke oor-
zaken voor ‘deze opw”aartsche beweging te vin’den, dan
va’lt in ‘de eerste plaats de ‘bewapening ‘in Europa op;
vaard’oor een massale ‘bohoefte aan koper, lood; zink
;
nikkel en antim’on-iuin, in mindere mate ‘daaren’te.gén
aan tin, ‘i:s ‘ontstaan. 1-let is zeer moeilijk, dezen
:
in-
vloed van ‘de bewapening rechtstreeks vast te stellen,
indien men geen reken’in’g houdt met eenige ‘duide-
lijk
waarneembare,
‘bijzonder
groote bestellingen van
Italië of met -de ‘gepubliceerde overeenkomst, welke
-de Fransdhe regeering met ‘de Ohi’leen’sche inzake het
aanhouden van een blijvende koperreserve ih. Frank-
rijk ‘heeft gesloten. Doch ‘ook wanneer ‘de invloed van
‘de bewapenin’gsaankoopen op ‘de metaalmarkt niet
redhtstreeks kan worden bepaald, valt niet te ont-
‘kennen, ‘dat ‘deze ‘beslissend
was voor
de
toeneming
–
v’an ‘de ‘behoefte, welke sedert het ‘begin van het jaar
op ‘alle markten
blijkt
en welke geenszins door de
invoerbeperkingen en -de valutamoeilijkheden .-van
Duitschland ‘en Italië werd verhinderd. Vormde ‘dus
de toeneming van ‘het verbruik, waartoe voornamelijk
in -de Vereenigde Staten ook de tenemende vraag
van de vredes’in’du’strie (autom’ob’ie]o.onjunctuur) zal
heblien bijgedragen, ‘de. -voornaamste ‘basis voor ‘de
prijsontwikkeling, zoo is er toch een reeks feiten van
–
de zijde der productie en de distributie bij geko-
men, welker -detailleering ‘de ontwikkeling ‘beter zal
kunnen weergeven.
.
In het begin van ‘het jaar was op ‘de kopermarkt’
overeenstemming bereikt tusschen bijna -alle belang-,
rijke producenten omtren-t ‘den afzet ‘buiten Amerika,
welke regeling feitelijk ‘daarop neerkwwm, ‘dat ‘de
Vereeni’gde Sta’ten,
-door inkrimping van hun maan-
-deljksohe uitvoeren tot eenige duizenden tonnen,
de
wereldmarkt aan ‘de Zui’d-A,merikaansdlie, Afikaan
sdhe en Europeesche producenten overlieten.
Zij:
kon-
den dit te eerder ‘doen, ‘omdat zij
tegen loonende prij-
zen verzekerd waren van ‘hun enorme ‘binnen’land’se’he
markt, ‘door ‘de -beschermende invoerrechten van.
4 cents ‘en door ‘de ,,’blue ea’gle”-wetgev’ing: De over-
eenkomst was echter nauwelijks in werking, :toen de’
beslissing van ‘het Hoogste Geredhtshof, welke-de, ‘buiten werking stelling van de NIRA-codes tenge
volge had, alle internationale overeenkomsten ‘dreig-,
11 September 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
795′
de omver te werpen. Deze vrees bleek echter tot ‘dus-
verre ongegrond, alhoewel zij nog niet definitief is
verdwenen, en bij een ‘slechter worden van de markt-
verhoudingen ieder oogeniblik weer naar voren kan
komen. Het invoerrecht, dat ein.de
Juli afliep, werd
verlengd, terwijl de grootere producenten zich on’der
deze omstandigheden verplichtten ‘de codebepalingen
vrijwillig na te leven, ‘hoewel een of ficiee’le kartel-
vorming tengevolge van de Amerikaansohe antitrust-
wetgeving niet mogelijk was. De binnenlandsche prijs
in Amerika werd weliswaar ‘aanvankelijk met het oog
op het niet-,,blue-eagle”-koper, ‘dat door de uitspraak
over de NIRA-wetgeving weder geschikt was geworden
voor de markt, van 9 tot 8 cents verlaagd, doch de
stijgende vraag maakte spoedig weer een prjscor-
rectie tel 834 cent mogelijk, ‘zoodat de ‘binnenland-
sche prijs voortdurend boven de exportpariteit kon
worden gehandhaafd, waardoor geen druk op den
evport door den Amerikaansohen producent kon wor-
den uitgeoefend.
Door het ontbreken van de concurrentie van Ame-
rikaansche outsiders werden ‘ook de andere landen
in staat gesteld zich aan ‘hun kartelverplichtingen te
hou’den. Het ‘is echter 2eer de vraag, wat er met dit kartel zal geheuren, wanneer hetzij de ‘binnenland-
sche behoefte afneemt, ‘of de ‘buitenlan’dsohe ‘zoo stijgt,
dat uitvoeren voor ‘de Amerikaansohe producenten
rendehel wordt. Voorloopig ‘bestaat er stellig weinig aanleiding voor een
dergelijke
vrees, daar de Ame-
rikaansohe productie sedert 1929 aanzienlijk bij •de
‘behoefte is ten ‘ac’hter gebleven, ‘hetgeen tot een
sterke vermindering van de ibinnenlandsche voorra-
den heeft ‘geleid.
Amerikaansche koperstatistiek.
(in 1000 short tons).
1929 1930 1931 1932 1933 1934
Productie ………
1.026
711
525
255
234
226
Consumptie …….
1.119 809
601
336
382
440
Voorraden ……..
403 533
636
691
601
373
In de laatste maanden en vooral in Au’gustus
waren de aankoopen veel grooter dan in het vorige
jaar. Het wereidverbruik zonder de Vereenigde Sta-
ten bedroeg in 1934 (maandgemid’delde) 80.807 metr.
ton, in ‘de eerste helft van 1935 daarentegen 89.832
ton; in het tweede kwartaal zelfs 94.291 ton. In de
laatste dagen van Augustus werden recordomzetcij-
fors op ‘de metaal’beurzen geboekt. Men mag aanne-
men, ‘dat evenals Frankrijk ook andere landen erop
bedacht zijn, zich ‘boven ‘hun normale behoefte nog een koperreserve voor geval van oorlog te verschaf-
fen. Deze tendens nive’lleert voorloopig nog ‘het stre-
ven, om de industrieele ‘behoefte geleidelijk te leiden
naar lhet ‘gebruik van een vervangingsmetaal, zooals
in de eerste plaats aluminium. Dit verschijnsel kan
men vooral in Duitschiand, ondanks ‘den voel hooge-
ren
prijs
voor ‘aluminium, constateeren.
Op de Europeesche
lood-
en zinlomarkt, welke in
zeer sterke mate den invloed van de aankoopen voor
beivapening heeft ondervonden, had de groote ver-
traging van de ‘beslissing t.a.v. de Engelsche in-
voerrechten, welke thans is gevallen, in de eerste
helft van dit jaar nauwelijks meer eenige beslissende be’teekenis, terwijl de noteeringen in 1934 door deze
invoerrechten ongunstig werden ‘beïnvloed. De in-
voerrechten voor lood en zink ad 10 pOt. van ‘de
waarde waren, zooals bekend, in het kader van ‘de
Ottawa-overeenkomst ingevoerd en hadden ‘ten doel
zoo
mogelijk
de Engelsche markt te reserveeren voor
de Emp’ireproductie (Canada, Australië en Rhodesië),
welke voor lood 33 QCt. en voor zink 21 pOt. van
de wereldprodu•ctie bedraagt. De constructie van
deze ‘invoerrechten was echter zeer ongelukkig. Voor
‘de Empire-producenten bestond
namelijk
de verplich-
ting, de Engelsche markt tegen ‘werel’dmarktprijs te
‘bedienen, en als maatstaf hiervoor ‘diende de Lon-
densche noteering. Daar ‘de Londensche heurscondi-
ties echter betaling van ‘het invoerrecht ten laste van
den koo’per verlangen, moest feitelijk ‘het Empire-
metaal steeds goedkooper
zijn
‘dan het ‘buitenlandsche
artikel, waarop nog invoerrecht moest worden ‘be-
taald. Deze soheeve positie, welke overigens zonder
eenige moeilijkheid door een verandering van de in
het contract voorkomende formule in ,,invoerrechten ten laste van den verkooper” uit den weg had kunnen
worden geruimd, moest de
prijsvorming
natuurlijk
op gevoelige wijze ‘schaden en !buiteulan’dsch metaal,
ondanks de niet beschermende invoerrechten, prac-
tisch van de markt uitsluiten. Dat de invloed van
deze constructie van de invoerrechten in den loop
van dit jaar verminderde en een prijsverbetering
daardoor niets meer in den weg stond, was eenvou-
dig een ‘gevolg van ‘het feit, dat volgens de aankondi-
gingen van de Regeering een verandering van de
tolwetgeving moest worden verwacht, welke .e Em-
pire-producenten van de verplichting tegen ,,wereld-
marktprijs” te leveren, ontsloeg en ‘hun een vaste
preferentie zou verleenen. Dientengevolge was deze
groep ook tevoren reeds in staat, ‘haar verkoopen,
welke meestal zonder tussohenkomst van de beurzen
rechtstreeks aan ‘den verbruiker plaats hadden, met
het bedra’g der invoerrechten ‘boven de beursnotee-
ring te houden.
Op 27 Augustus van ‘dit jaar is ‘de nieuwe tolwet-
geving van kracht geworden, welke de Empire-pro-
ducenten een vasten opsla’g van 7 sh. 6 d. op lood en
12 sh. 6 d. op zink toestaat, overeenkomstig het
tarief van de invoerrechten. Tegenover de invoer-
rechten naar de waarde ad 10 pCt. beteekenen deze tarieven voor marktprjzen van £ 16.-.- voor lood en
£ 15.-.- ‘voor zink natuurlijk een groote reductie, maar
‘de preferentie is toch effectiever dan
bij
de oude
methode. Tegelijkertijd beteekenen de hoogere invoer-
rechten voor zink ecn ‘zekere ‘bescherming voor de
ten deele pas kortgeleden opgerichte Engelsche zink-
‘smelterj en -raffinaderij.
De loodmarkt werd ‘dit jaar in de eerste plaats
door de ‘bewapeningstankoopen beïnvloed. Lood, een
niet te vervangen metaal voor de wapenindustrie, is sedert 1929 een vrij product, waarvan de vervaardi-ging aan geenerlei overeenkomst is gebonden. Niet-
temin (of juist daarom?) is de markt steeds gezond
gebleven.
Pas een maand geleden werd
het
‘bekend, ‘dat
‘de voornaamste groepen van producenten van Cana-
da, Burma’h, Mexico, Australië en de beide groote
concerns van ‘de Vereenigde Staten, de American
Smeltin’g and Refining Co. en ‘de American Metal
Co. zich door een gentleman agreement verplicht
‘hebben ‘hun pro’ductie niet op te voeren, zonder ‘hier-
van mededeeling aan ‘de ‘overige producenten te doen.
Indien men dit een overeenkomst wil noemen, dan
kan men zulks ten hoogste als een bescherming van
de markt te’gen ‘plotselinge aanvallen van enkele
producenten beschouwen. Het ontbreken van elke
garantie voor de doorvoering van een productidbe-
perkin’g beteekent, ‘dat ‘de feitelijke vrijheid van de
markt, welke ook tijdens de crisis juist is gebleken,
gehandhaafd zal ‘blijven. Indien op loyale wijze aan
‘de overige producenten kennis wordt gegeven van een
productievermeerdering, moet elke partner erop reke-
nen, ‘dat ‘de anderen op dezelfde wijze kunnen ‘han-
delen en daarmede het gunstige prijsniveau kun-
nen ‘schaden. Dit is inderdaad een hoogst een-
voudig en ongedwongen beroep op het economi’sch
verstand, zooals ihet natuurlijk slechts onder groote,
aan ‘de markt aangepaste ondernemingen mogelijk is.
Een schematisch toezicht op ‘de loodproductie is
reeds daarom moeilijk ‘doorvoerbaar, omdat het erts
vaak in verbinding met zilver voorkomt, waarvan ‘de
productie voortdurend door de Amerikaausc’he aan-
‘kooppolit’iek wordt gestimuleerd. Zoo is ‘bijv. de
Mexicaansche loo’dproductie, welke door den zilver-
prijs wordt beïnvloed, in het laatste jaar van 121.000
tot 171.000 ton, de Noord-Amerikaansohe vsn 281.000
tot 329.000 ton, de Canadeesche van 117.000 tot
144.000 ton gestegen, terwijl de productie van Bur-
796
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11 September 1935
rna’h met 73.000 constant is gebleven en ‘cie Austra-
lische van 209.000tot 203.000 daalde. Dientengevolge
vertoonen ook de voorraden in de Vereenigde Staten
slechts een geringe vermindering, het dieptepunt lag
in September 1933 bij 150.000 ton, heb ‘hoogtepunt
werd in Augustus 1934 met 231.000 ton bereikt en
in den loop van dit jaar sohommeiden cle voorraden
tussdhen
224.000
ton al’s het hoogste en 213.000 ton
als laagste ‘punt. In elk ‘geval is er echter kans,
‘dat bij een ‘gemiddeld rnaan’delijksch wereidverbruik
van 90.687 ton in ‘de eerste helft van 1935 tegen
86.317 ton in het geheele jaar 1934 en slechts 73.767
ton in 1933, de werel’dproductie, welke in de ‘eerste
‘helft van 1935 slechts tot 764.199 ton is ‘gestegen
tegen 733.146 ton in ‘hetzelfde tijdvak van het
voorafgaande jaar, een verdere vermindering van ‘de
voorra’den mogelijk zal maken.
Zink werd door ‘de ‘bewapeningsconjunctijur niet
in •dezelf’de mate beïnvloed als lood. Zelfs heeft zich
de anomalie voorgedaan, dat ‘de loodprijs aanzienlijk
steeg boven ‘den zink’prijs, terwijl •de tra’ditioneeie
verhouding tussohen bei’de metalen omgekeerd is. De
verklaring ‘hiervoor ligt niet ‘bij ‘de ontwikkeling van
de productie en het verbruik, welke ‘ook voor zink
gunsti’g was, ‘doch veeleer in ‘het feit, dat juist de
Europeesche landen met de grootste ‘behoeften voor
bewapening, Duitschlan’d en Italië, in ‘den laatsten
tijd ertoe zijn gekomen, een aanzienlijk deel van hun
be’hoefte aan z’ink zelf te pröduceeren, hoewel slechts
ten ‘deele uit eigen ertsen. Zoo ‘steeg de productie in
Duitseh’lan’d in 1934 van 51.000 tot 73.000 ton, iii
Italië van 13.000 tot 24.000 ton, terwijl de toene-
ming in beide ‘landen ‘gedurende ‘het loopende jaar
nog veel ‘grooter kan blijken te ‘zijn. Doch niet alleen
in ‘deze landen, ook in Engeland werden kortgeleden
nieuwe smelterije.n en raffinaderijen ‘in werking ge-
steld. Dat niettemin ‘het ‘evenwicht tusshen verel’d productie en -verbruik ook in ‘di’t jaar gehandhaafd
bleef, blijkt uit ‘de volgende, uit verschillende bron-,
nen (tot metr. tonnen omgerekend) samengestelde tabel:
1000 ton
1933 1934 (1935
le a1fjaar)
Wereldproductie
………
987 1.172
652
Wereldveibruik
………
1.006 1.161
665
Van ‘de zijde van ‘de leden van ‘het vroegere zink-
kartel, ‘dat einde 1934 ui’t elkaar is gevallen, was
steeds verklaard, dat ‘de voornaamste voorwaarde voor
het herstel van het kartel zou zijn, liet uit den weg
ruimen van ‘de Engel’sehe anomalie van invoerreth-
ten, welke een kunstma’tige verandering van ‘de ‘zink-
markt heeft veroorzaakt. Nadat deze voorwaarde
thans verwezenlijkt is, zal ‘den onderhandelingen over,
de Europeesche markt waarschijnlijk niets meer in
‘den weg staan en zal ‘de Belgische Vïeille Montagne
het ‘daartoe reeds lang geleden aangekondigde initia-
tief kunnen nemen. Moeilijkheden over de ‘berekening
‘der quota zullen ondanks ‘de productieheperking in
Engeland, Duitschland en Italië nauwelijks ontstaan, om’dat alle ‘drie landen ternauwernood aanspraak op
u’itvoer van noemenswaardige ‘heteekenis zullen ma-
ken en al’s gevolg van de toegenomen behoefte nog
van invoer afhankelijk zijn. Kartelvormin’g tijdens
een opleving van de markt heeft nog nooit moeilijk-
‘heden doen ontstaan; de vuurproef moet steeds in een
ongunsti’ge marktconstel’latie worden ‘doorstaan.
Daarom kan ook een nieuw zinkkartel er slechts naar
streven •de ‘gunstige verhouding tusschen productie,
consumptie en voorraden, welke in ‘den tijd van ‘de
vrije concurrentie geenszi.ns slechter is geworden,
verder te handhaven, opdat ‘de resu’ltante van ‘deze
drie voorwaarden, een loonend prijsniveau, niet ver-
loren gaat.
W. HIBSOHBECG.
AANTEEKENINGEN.
Verminderde afzet van Nederlandsche boeken.
In ‘de vergadering van dan, Nederlandschen Uit-
geversbon’d, •d’ie de vorige ‘week is geh’ou’den, heeft de
voorzitter o.a. ‘gewezen op ‘den ve.rminder’den verkoop
van Nederlandsche ‘hoeken. Als oorzaken voor d’it
verschijnsel werden o.a. genoemd de verminderde
koopkracht en ‘de geestelijke ‘gesteldheid van de
massa. Voor ernsti’ge en ‘inspannen’de lectuur neemt
de ‘belangstelling al ‘meer en meer af. Op deze oor-
zaak, die een algemeen Icarakter ‘draagt, kan de Uit-
geversbon’d weinig invloed ten goede uitoefenen.
Het heeft ons echter ‘hevreein’d, ‘dat ‘blijkens het
persvers’lag (Alg. Handelsblad van 5 Sept.) ten aan-
zien van de eerstgenoemde oorzaak niet naar mi’dde
len tot verbetering is ‘gezocht. Wel wordt nadrukke-
lijk melding ‘gemaakt van de devaluatie van den Bel-
gischen Franc, waardoor ‘de afzet van, Nederlan’dsuhe
boeken in België sterk is verminderd, doch ‘het mid-
del om deze ‘moeilijkheden het hoofd te bieden is niet
genoemd. Niettemin is dit een zeer belangrijk punt,
dat o.i. ‘onder ‘de huid’ige ‘omstandigheden in ‘de eerste
plaats ter sprake ‘had moeten worden gebracht. De
prijzen van ‘de Nederlandsche boeken zijn in ‘het al-gemeen te hoog en dit bezwaar ‘doet zich vooral ge-
voelen ‘in landen als België, Zuid-Afrika en Ned.-
Indië, waar ‘de koopkracht (in Guldens) ‘sterk is ver-
minderd; in iets mindere mate geldt dit ook voor
Nederland. Het is ons ui’t ei’gen ervaring bekend,
dat ‘de uitgevers zich in het ‘algemeen tegen prijs-verlaging van hoeken verzetten met ‘het argument,
‘dat de ‘derving van inkomsten ‘door een dergelij ken
maatregel niet ‘gecompenseerd aal worden ‘door een
vermeerdering van ‘den gel’de’ljken omzet. Men beseft
blijkbaar niet, ‘dat ook de uitgevers zich, wat ‘de prij-zen betreft, moeten ‘aanpassen. En men verbaast zich
dan ook niet, ‘dat, waar het prijsvraagstuk genegeerd
wordt, van de Regeerin’g maatregelen worden ge-
vraagd tegen ‘de ,,du.mping” van Duitsche boeken en
tijdschriften (‘deze zijn met ingang van 9 Sept. jl. 25 pOt. in prijs verlaagd). Het ware te wenschen,
‘dat de Nederl’andsche U’itgevershoncl ‘eerst eens
grondig ‘zou onderzoeken, op welke wijze de vermin-
derin’g van den afzet van Nederlan’dshe hoeken tot
staan kan irorden gdbracht, ‘alvorens hij de Regee-
ring om steun aan te kloppen.
INGEZONDEN STUKKEN.
BRANDSCHADE EN CONJUNCTUUR.
Dr. J. W.
H. van Oostveen schrijft ons:
In het nummer van 14 Augustus I.I. heeft Dr. P. D. Pestman aan de hand van een statistiek van het
aantal brandschaden in ons land eenige conclusies ge-
trokken ten aanzien van de verhouding daarvan tot
den loop van de conjunctuur. Eén daaivan, er is een
oingelceerden invloed van den loop der groothandels-
prijzen op het getal der brandschaden, is in overeen-
stemming met hetgeen al vroeger in het buitenland
is waargenomen.
Zonder dat ik durf zeggen, dat de voormelde cdn-
clusie aanvechtbaar is, zoo vind ik het toch wel noo-
d.ig er de aandacht op te vestigen, dat er een aantal
onistancligheden zijn, welke het noodig maakt, dat
voor de levering van het bewijs van de onaantastbaar-
heid dier stelling het onderzoek, zoo mogelijk, verder
wordt uitgestrekt.
Den verzamelaars van het door Dr. Pestman ge-
bruikte materiaal komt lof toe voor hun werk, doch
waar de herkomst daarvan niet is aangeduid, dient
het onder voorbehoud te worden bewerkt. Hun bedrijf
is slechts een deel van het Nederlandsche verzeke-
ringsbedrijf. Het overige wordt ingenomen door het
Rotterdamsche heursbedrjf, dat ‘der groote, •met een wijd vertakt agentencorps werkende, Nederlan’dsche
maatschappijen, naamlooze vennootschappen en on-derlingen, en door een groot aantal zuiver plaatselijk werkende oud erlingen, welice veelal niet groot zijn.
Daarnaast staan dan de zaken, welke met Lloyd’s in Londen worden gedaan en die, welke met Belgische
maatschappijen, in ‘hoofdzaak in ‘het Zuiden van ons
land werkend, tot stand worden gebrâcht.
ii September 1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
797
liet ligt voor de hand te veronderstellen, dat zoo
niet alle dan toch het meerendeel der leden van de
Vereeniging an ter Amsterdamsche beurze vertegen-
woordigde brandassuradeuren getrouw I1un cijfers aan
het bestuur doorgeven. Misschien geldt zulks ook voor
de Rotterdamsche beursassuradeuren, zoodat cle
cijfers tenminste het geheele beursbedrijf beslaan,
doch het is onwaarschijnlijk, dat de andere groepen
hetzelfde doen. Daar bovendien buiten de assuradeu-
ren, in welkeri vorm zij dan ook hun bedrijf uitoef e-
nen, geen organisatie bestaat, welke voor de verzame-
ling der gegevens zou kunnen dienen, zoo komt men
tot de slotsom, dat cle statistiek onvolledig is, met
den aankleve van dien.
Nu zou men kunnen denken, dat het getal der
waarnemingen in Amsterdam groot genoeg is en dat
de waarnemingen zelf voldoende over het geheele
[and zijn verspreid, om. daaruit gevolgtrekkingen voor
Nederland algemeen geldende te mogen maken. Ook
hier zij men voorzichtig!
De veronderstelling is veeleer gewettigd, dat de .i mi-
vloedsfeer dergenen, die tot de verzameling der cijfers
bijdragen, in elke provincie sterk verschilt. Doch ook al zou men deze ongelijkheid kunnen verwaarloozen,
dan blijft nog de vraag open, of dc waarnemingen
van een groep assuradeuren, die hun bedrijf in den
vorm van naainlooze vennootschap uitoefenen, naar
tendens beoordeeld, wel gelijk zijn aan die der onder-
lingen met zu:iver plaatselijke werkzaamheid.
1-let heet altijd, dat deze onderlingen, waarvan er
in het Jaarboekje van de Bjuyn ongeveer 180 zijn
vermeld, door gebrek aan risi.coverdeeling haar leden allerminst bereiking van het doel: zekerheid na brand-
schade, garandeeren. Inderdaad :is op vele dier onder-
lingerc door te kleine reserves en soms door totale af
–
wezigheid van herverzekering (,,het geld mag de ge-
meente niet uit!”) gerechtvaarcligde critiek uit te
oefenen. Toch houden clie bedrijven zich staande en
hebben zij een gemiddelde schadeornslag, welke de
,,speculatieve” assuradeuren jaloers zou kunnen ma-
ken. Dat resultaat wordt door niets anders bereikt
dan door den invloed, welke uitgaat van het elkan-
der op de vingers kijken, iets, dat hij alle niet plaat-
selijk werkende maatschappijen, ten spijt van alle
inspecties, niet bereikt kan worden.
:Door deze. waarneming komt dus de vraag op –
welke bij gebrek aan gegevens niet beantwoord kan
worden – of, wanneer er verband is tusschen con-
junctuur en brandschaden, dat verband niet afhan-
kelijk is van de wijze, waarop de assurantie is gedekt.
Een tweede omstandigheid, welke tot voorzichtig-heid macnt, is, dat de gepubliceerde cijfers alleen
0
1)
het getal der schaden slaan en niet op den omvang
daarvan. Gebrek aan organisatie, zakengeheimen en
dergelijke maken de samenstelling
an
deze tweede
statistiek vooralsnog onmogelijk. Dit is vooral te be-
treuren met het oog op de op zichzelf aller belang-
rijkste vraag, hoeveel van het nationale vermogen elk
jaar in vlammen en rook opgaat en wat ter bestrij-
ding dier verarming kan worden gedaan. Bij de be-
handeling van hetgeen ons hier bezig houdt doet zich
de vraag voor, of het op grond der schadegetallen en
het prijsverloop geconcludeerde eveneens geldt, wan-
neer daarnaast de grootte der schaden bekend zou zijn.
Wanneer bij dalende
prijzen
het getal der schaden toeneemt, ook al zou het totaal bedrag der schade-
sommen dalen, dan is dat een bedenkelijk verschijnsel.
Maar het is evenzeer verontrustend, wanneer bij een
gelijkblijvend of weinig dalend schadefrequentiegetal
het totaal der vernietigde waarden omhoog gaat,
wanneer de groothandelsprjzen gedaald zijn!
In cle Vereenigde Staten, Engeland en Duitschland
worden maandelijksche overzichten der brandschaden
naar bedragen gepubliceerd. Van maand tot maand
komen daarin grillige afwijkingen voor en voor de
kennis omtrent den invloed van het werk van politie
en justitie op de brandstichters en hun adspiranten
zou het interessant
zijn
te weten, welke ervaringen
men hiermede bijv. in cle laatste vijf jaren in Duitsch-
land heeft opgedaan. Hier te lanclè nam het vermoe-den van ibrandstidhting, vooral ten plattelande, door
cle groote
stijging
der schadegevalldn z66 toe, dat de
Minister van Justitie de hem verantwoording schul-
digen heeft opgedragen voortaan naar het ontstaan
van elken brand een scherp onderzoek in te stellen.
Hierdoor is misschien de schrik er in gekomen, doch hoe moeilijk is het niet het wettig en overtuigend be-
wijs van brandstichting te leveren?
Een brand kan ,,te goeder trouw” zijn uitgebroken,
maar wat te denken van het gedrag der bevolking,
dat herhaaldelijk wordt waargenomen, om na het uit-
breken van het vuur bij de beredding een soort lijde-
lijk verzet te plegen of zelfs hetgeen al gered is weer
aan het vuur prijs te geven?
Een groot deel der branden op het platteland is
veroorzaakt door hooibroei.. De omstandigheden waar-onder telkenj are het hooi geoogst wordt zijn zeer wis-
selvillig en zoo is ook de kans op ihet ontstaan van
hooibroei. Gaat het nu wel aan deze factor te ver-
waarloozen? De rieten daken der woningen zijn in
een droge zomer veel eerder een prooi der vlammen
clan in een zomer met veel regen. Ook hier werkt een
omstandigheid, welke niet verwaarloosd mag worden.
Dan maant tot voorzichtigheid bij de beoordeeling
der cijfers het steeds
stijgend
gebruik van electrische
apparaten en benzine- en petroleumgaskooktoestellen.
Deze werken een stijging van het getal der brand-
schaden in de hand. De bedoelde kooktoestellen zijn
wel een conjunctuurversohijnsel, maar niet een, dat
iets met misdadigheid te maken heeft!
Wellicht is de reeks van factoren, welke nader on-
•derzoeht zouden moeten worden, voor verlenging vat-
baar. lIet was mij er evenwel alleen om te doen duj-
deljk te maken, dat deze statistiek van aantallen
brand schaden en de indexcijfers van groothandels-
prijzen te onvolledig materiaal zijn om over de mate van samenhang dier vershijnselen te mogen con.clu-
deeren.
* *
*
• liet voorgaande was reeds ter plaatsing aange-
boden, toen het tweede artikel van Dr. Pestman, dit-
maal over schaden door brand naar grootte en frequ-
entie, verscheen.
Ook dit artikel bevat vele belangwekkende gegevens
Artikelen
Rotterdam
Amsterdam
Totaal
117 Sept.
Sedert
Overeenk.
117 Sept.
Sedert
Overeenk.
1935
1934 1935
1Jan. 1935
tijdvak 1934
1935
1Jan. 1935
tijdvak 1934
20.963
600.421
925.629
–
13.842
28.355 614.263 953.984
8.350 148.082
295.498
-‘
701
15.257
148.783
310.755
Tarwe
……………..
Rogge
………………
–
14.220 15.930
–
–
–
14.220 15.930
Boekweit
……………….
Mais
……………….
13.4 94
515.683 642.805
3.566 86.601
156.506 602.284 799.311
11.316
212.451
269.798
500
23.523 37.263
235.974
307.061 5.447
95.441
90.006
–
1.660
2.995 97.101 93.001
1.667
130.734 152.913
4.444 255.461
166.561
386.195
319.474
Gerst
……………..
Haver
……………..
Lijnkoek
…………..
1 00
31.868 55.449
–
–
25
31.868
55.474
Lijnzaad
……………
m
102
…
13
.792
14.134
30
4.387
1.928
18.179
16.062
Tarweeel
…………….
Andere meelsoorten
•
1.0 94
19.499
40.138
11
132
2.280
5.139
21.779
45.277
798
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
ii September 1935
en vooral wordt de: aandachtgetrokken door de ge-
tallen omtrent den omvang der brandschaden.
Hoewel dit materiaal, mede doordat het langs par-
ticulieren weg bijeengebracht is, geen aanspraak op
volledigheid en juistheid kan maken, zoo is het toch
een goed uitgangspunt voor verschillende onderzoe-
kingen.
Plaatsgebrek zal wel de oorzaak zijn van het feit,
dat over het verloop der schaden, naar omvang ge-
rekend, slechts gegevens van 1930 en later zijn ver-
meld. Hierdoor blijft vooralsnog de gelegenheid ont-
breken over een langdurig tijdvak vergelijkingen met
het conjuuctuurverloop te maken. De ope
n
b
aar
ge-
maakte cijfers voeren tot de slotsom, dat na 1931 het
getal der schaden in verhouding sterker is gedaald
dan het gemiddelde der groothandelsprijzen. Ook de
gemiddelde schade per hoofd der bevolking is ge-
daald, zij ‘het dat, na herleiding tot het prijsniveau
van het punt van uitgang, eene betrekkelijke stabili-
teit aan ‘den dag treedt, welke te denken geeft.
Met deze korte aanteekeningen moet ik volstaan,
hoezeer er ook reden is de nieuwe gegevens en con-
clusies aan eene beschouwing van breeder opzet te
onderwerpen.
Na s ch r i f t. Ter informatie van Dr. van Oost-
veen kan ik mededeelen, dat de gegevens, die tot
grondslag ‘dienen van de statistiek der Vereeniging
van ter Amsterdamshe Beurze Vertegenwoordigde
Brand-Assuradeuren, niet uitsluitend ‘bij ‘de Amster-
damsche leden van die Vereeniging verzameld wor-
den, maar ‘ciaarnevens verkregen worden van een en-
kelen Ro’tter’clarnshen ‘beursassuradeu r en voorts van
de voornaamste zoogenaamde provinciale maatschap-
pijen; van een persbureau ontvangt de Vereeniging
voorts regelmatig alle krantenknipsels betreffende
branden uit circa 70 Nederlandsche algemeene en
plaatselijke ‘dagbladen en periodieken. Aldus wordt
weliswaar ‘geen absolute, maar ‘dan toch in elk ge-
val een zoo ‘groot mogelijke volledigheid verkregen.
De ‘door den inzender opgeworpen vraag, of het
verband tussohen conjunctuur en brandschade a’l dan
niet afhankelijk is van de wijze, waarop de assura-
deur wordt gedekt, kon ik reeds daarom niet behan-
delen, daar mij omtrent ‘de werkwijze van de geza-
menlijke, •in Nederland werkzame, ‘onderlinge brand-
waarhorgmaatsohappijen niet voldoende gegevens ten
‘dienste staan.
Dat het aanleggen van een volstrekt nauwkeurige
statistiek van
geldbedra gen
in Nederland practisch
onmogelijk is, ‘is inderdaad te betreuren (de lezer
wete, dat in Nederland tenminste 500 brandverz’eke-
ringsmaatsohappijen, binnen- en ‘buitenlandsche,
groote en kleine, ‘gevestigd zijn). Dit neemt niet weg,
dat een statistiek, ‘die uitsluitend het
aantal
brand-
schaden registreert, tegenover de
schadebedra gen-
statistiek ‘haar eigen waarde heeft. Er zijn zelfs ge-
vallen, waarin het van meer belang is om te weten
hoeveel
schaden er zijn voorgevallen, dan hoe ‘groot
het
totaal bedrag
der schaden is geweest. De brand-
verzekeraar, ‘die bijvoosbeeld een vergelijkend onder-
2oek wensoht in te stellen naar ‘de schadekansen in
de gemeenten Leiden en Oss, heeft zon’der eenigen
twijfel meer aan een opgave van het
aantal
brand-
‘schaden, die ‘in elk dezer gemeenten in een ‘bepaald
tijdvak zijn voorgevallen, dan aan ‘.het totaal bedrag
van hetgeen aan schade ‘betaald is; ‘de ‘brand in het
Leidsche raadhuis, die voor de beoordeeling van ‘de
schadekansen in: ‘de gemeente Leiden op zichzelf
uiteraard geen maatstaf is, zou’ de statistiek ‘der
gel’d’bedragen immers te ongunstig ‘beïnvloeden. Een
•aantallensta’tistiek geeft tenslotte in het algemeen
een zuiverd’er beeld van het verband tusschen brand-
schade en conjunctuur, ‘droogte en dergelijke facto-
ren, dan een statistiek van gel’dbedragen.
Ik geef ‘het den inzender ‘voorts gaarne toe, dat
een volledig statistisch onderzoek zich wellicht ook
tot andere onderwerpen, dan ‘die in mijn ‘beschou-
wingen betrokken zijn; zou
,
móeteii uitstrekken. Een
enkel van ‘de ‘door er.’ Van Oostveen behandelde pun ten heib ‘ik reeds in ‘het ‘kort elders ibe7sprökén. Voor
andere’ on’derwerpen zijn niet voldben’de gegevens
voorhanden. Hij bedenke tenslotte, dat wie in perio-
diéken van algemeene strekking schrijft, niet alleen
rekening ‘heeft ‘te ‘ihouden met va’t van belang is,
maar ‘ook met wat ‘den lezeskrin’g belang in’boezernt.
Deze ‘overweging dwong tot beperking, waar ik ‘gaar-
ne uitvoeriger had willen zijn.
P. D.
PESI’MAN.
STATISTIEKEN.
Laatstbekende noteeringen te Amsterdam en Rotterdam op
2 September 1935 voor
telegrafi8ohe
uitbetaling op:
________________________
Gulden per
Pari
Koers
Bank-
dIsconto
Euröpa
‘,
‘
Londen
)
£
12.10
8
7.33′
.
2
Berlijn
S)
100 Mark
59.26
Parijs
S)
100 Franc
9.747
9.75
3
Brussel
5)
100 Belga
..
34.59
24.84
‘2
Luxemburg …….
100 Franc
–
6.2
4
Zürich
S)
100
,,
48.-
48.13
2*
100 Kronen
–
6.13
3
Weenen
5)
Schilling
35.-
27.80
3′
Pengö
..
43.51
43.25
4
Lei
..
..
1.4880
1.20
41
Leva
..
1.797
1
.
82*
6
Belgrado ……….
Dinar
4.379
3.39
5
Praag …………..
Boekarest
………100
.100
Turksch
£
10.93
1
.
1
7*
Boedapest
………100
Drachme
3.23 1.40
7
Lira
13.09 12.09 41
Peseta
48.-
20.21
5
Sofia
………….100
Athene
………..100
?.Iilaan
………..100
Lissabon ………..
Escudo
2
.68*
0.061
‘
Istanbul ………..
£sl adrid
………..100
Kopenhagen
5)
•
.100
100 Kronen
66.67 32.75
3
Oslo’) …………
100
66.67
36.85
*
66.67
37.80
2*
Reickjavick
……
100
sl.Kr.
IJ
66.67
33.10
100 Zioty
27.91
27.85
5
Kovno (Litauen)
100 Lita
24.88
24.85
6
Stockholm’) …….100
Riga (Letland)
100 Lat
..
48.-
48.25
51
Warschau
………
Fallinu (Estland)
100
Esti. Kr.
.
66.67
–
4
100 Finnrnrk.
6
.
26*
3.23
4
Flelsinglors
…….
Tjerwonets
12.80 12.85
uioskou
………..
(10 Roebel)
Dautzig
………..
100 Gulden
48.42
28.-
6
Amerika.
New-York’)
$
146.941
147%
4
Canad.
$
2.4878
1
.
47
*
Eexico
……….
M
ex. Dollar
1.24
40*
Buenos Aires ……
Peso (papier)
1.0568′
0.39k.
‘1ontrea1
……….
a Paz (Bolivia)
8)
Boliviano
..
0.9080
–
Rio de Janeiro,,
Milreis (pap.)
..
0.8075
2
0.08
Valparaiso ……….
Peso (papier)
0.30
0.156)
Bogota (Columbia)
8)
Peso
2.42 0.80
uito (Ecuador)
Sucre
0.49
8
0.14
Sol
0.69
7
‘
0.35
41
1ontevideo (‘Urug.)
Peso
2.5725
0.37
aracas (Venezuela)
Bolivar
0.4795
0.38
ima (Peru)
…….
Gulden
1.-
1.00k
an
José (C. Rica)
Colon
– –
Quetzal
2
.48*
1.48
aramaribo
…….
Villemstad (Curaç.)
Gulden
1.-
1.01
ivatema1a ………
tlanagua (Nicar.)
8)
Cordoba
2
.48*
–
3an Salvador
8),,,,
Colon
1.2440
0.58*
Azië.
Jalcutta ……….
Rupee
0.91
0.55*
’31
latavia
………..
.Gulden I.G.
100
100%,
4
obe
…………
Yen
1.24
°•*
3.65
Iongkong ……..
Dollar
0.73*
Dollar
0.55k
lingapore
……..
..
..
..
Straits Dol!.
1.4125
0.86
1anilla
……….
Phil. Peso
1.24
0.74
hanghai
………
eheran 4)
(Perzië).,
..
Pahlavi
–
–
Baht
–
0.67*
Af rika.
..
laugkok …………
kaapstad
.
£
12
.1
0*
7.3
2
*
31
Uexandrië ……..
Egypt.’
£
12.42
7.51*
Anstralië. felbourne, Sidney
en Brisbane
£
12.l0
5.861
Nieuw Zeeland,,.,
‘ £
12.10
5.88k
‘)Goudpeso. ‘)Milreis Goud.
S)
Not, te A’dam. 0v. not, part. opg.
3)
Zichtkoers.
4)
Munteenhejd = Rial
(=
een Kran.)
5)
Nominaal.
11
‘iF epteniber
1935
ECONOMISCHJSTATISTISCHE BERICHTEN
799
BANKDISCONTO’S.
Wissels. 5
3 .4u.’35
Lissabon
•…
5
13Dec.’34
I
D7c’
Be1.Binn.E
ff
.
543
Aug.’35
Londen
…..
2
30Juni’32
Bk
Vrsch. inl{.C.
54
3Aug.’35
Madrid ……
5
9
Juli ’35
.tbene ……….7
14Oct.
1
33
N.-YorkF.R.B.
141 Feb.’34
Batavia …… . … .
1 Juli’35
Oslo
……..
342
2
Mei’$
3
Belgrado
……..5
1 Febr. ’35
Parijs
……
3 S
Aug. ’35
Berlijn ……….4
22Sept.’32
Praag
……
3425
Jan.’33
Boekarest……..4
28Aug.’34
Pretoria
….
3515 Mei’33
Brussel ……….2
16Mei’35
Rome ……..
S 9
Sept.’35
Budapest ………4 28Aug.’35
Stockholm
..
25
1Dec.’33
Calcutta
……..
35
16Feb.’33
Tokio
….
3.65
S
Juli’38
Dantzig
…..
…6
1Mei
1
35
Weenen ……
3410 Juli’35
Helsingfors …….4
3
Deo.’34
Warschau….
5
26 Oct. ’33
Kopenhagen
.. . .
3422A.sig.’SS’
Zwits.Nat.]3k. 24
3 Mei’35
OPEN MARKT.
1935
1934
1933
1914
s
t
ep
.
2/7
Sept.
26
1
31
Aug.
19
1
24
Aug.
318
Sept.
4
1
9
Sept.
2024
Juli
A,nsterdam
Partic.disc.
5 5
52)
478-5
91
je
“1161
311_31
Prolong.
514
5..11
4
1
125
2
)
5_
11
1
1
2
1
14-
3
14
Londen
DageId.
.
.
1
12-1
‘f,-1
1
12-1
‘(,..l
3
14-1
1/
4
-1
1
3
14″2
Part,c.disc.
‘Iis-‘Is
‘/,6
–
‘!,
/16
–
/8
‘/,s-‘/S
3
/e
3
1,6
/16
41
4
_3J
4
Berlijn
Daggeld…
3-
1
1
3-
1
1
2:1J
4
_53/
5
2
7
193
1
14
4-5
1
2
3
1
12-5
3
/4
–
Maandeld
214-314
231
4
311
4
231
4
311
4
2
3
,4-314
413-6
4
1,
‘6
–
Part, disc.
3 3 3
3
3
3
1
3718
2
1
1a-
1
I
Vi’arenw.
.
.
4_
1
12
4.1
12
411
4_114
4-112
4_11
–
New York
DageId
1)
11 11
4
11
4
11
4
l
31
4
1
3
1
4
-21
1
Part,c.d,sc.
51
5/
5/2)
5116
1
16
1/
3
–
– –
aa
1)
Koers van 6 Sept. en draan voorafgaande weken
tjm.
vrijciag
2) 26130 Aug.
WISSELKOERSEN.
KOERSEN IN NEDERLAND.
Data
New
Londen
Berlijn
Parijs
Brussel
Batavia
York
3 Sept. 1935
1. 4 7
1
%
6
7.32%
59.40
9.74%
24.83
100y
4
1935
1.47%
7.33
59.474
9.75%
24.864
100%
5
1935
1.48
7.31)4
59.48 9.75%
24.86
100%
6
1935
1.48
7.30%
59.49 9.75%
24.88
100%
7
,,
1935
1.48
7.29% 59.50
9.75%
24.89
100%
9
1935
1.48
7.29%
59.53 9.75%
24.93
100%
Laagste d.w’)
1.47%
7.29% 59.30
9.74% 24.80
100%
Hoogste d.w’)
1.48%
7.33%
59.55
9.76
24.93
100%
Muntpariteit
2.4878
12.1071
59.263
9.747 34.592
100
Data
srland
Weenen
Praag
Bo:ka-
Milaan
Madrid
3 Sept. 1935
48.13
–
6.14
1.20
12.10 20.2
0
4
,,
1935
48.16%
–
6.14
1.20
12.05
20.224
5
,,
1935
48.14
–
6.11.4
1.20
12.024
20.20
6
1935
48.12
–
6.13
1.20
12.05
20.20
7,
1935
48.11
–
6.13
1.20
– –
9
1935
48.12
–
6.13 1.20
12.05
20.21
Laagste d.w’)
48.05
–
6.074
1.15
12.-
20.15
Hoogste d.w’)
48.20
28.-
6.174
1.25
~
12.15
20.30
Muntpariteit
48.003 35.007
7.37 1
1.4881
13.094
48.52
Data
Stock-
Kopen-
Oslo’
Hel-
Buenos-
Mon-
holm
)
hagen’)
fors)
Aires’)
treal
)
3 Sept. 1935
37.8
0
32.75 36.85
3.24
39
1.47%
4
1935
37.80
32.75 36.85 3.24
39%
1.47%
5
1935
37.75
32.674
36.80
3.23
39%
1.47%
6
1935
37.65
32.60
36.70
3.23
39% 1.47%
7
1935
37.65
32.60 36.70
3.23
395g
1.47%
9
1935
37.60
32.65
36.65
3.23
39% 1.47%
Laagste d.w’)
37.40
32.35 36.40
3.20
39 1.47
aoogste d.w
1
)
38.-
33.-
37.05
3.274
40
1.48%
Muntpariteit
166.671
66.671
66.671 6.266 95%
2.4878
*3
Noteerine te
Amsterdam.
*4′)
Not, te
Rotterdam.
1)
Part.
opgave.
In ‘t isEe of 2de No. van iedere maand komt een ovizicht
voor van een aantal niet wekelijks o.genomen wisselkoersen.
KOERSEN TE NEW YORK. (Cable).
D a
Londen
(
$
per £)
Parijs
(
$
P.
IOOfr.)
Berlijn
($
P.
100 Mk.)
Amsterdam
(3 p. 100 gid.)
3 Sept.
1935
4,95% 6,60%
40,25 67,70
4
.
1935
4,95%
6,59% 40,22
67,64
5
1935
4,94% 6,59%
40,21
,
67,62
6
,,
1935
4,93%
6,59%
40,22
67,61
7
,,
1935
4,92%
(,59)4
40,23 67,60
9
,,
1935
4,93%
6,59%
40,23
67,58
10 Sept.
1934
5,00%
6,66%
40,18
68,51
Muntpariteit.
.
4,86
3,90% 23.81%
40)4,
KOIORSJ6N TE LONDEN.
Plaatsen en
Landen
Noteerings-
eenheden
24Aug.
1935
1
31
Aug.
1935
2
1
7
Sept.
1935
L aagstelHoogstel
7
Sept.
1935
Alexandrië..
Piast.
p.0
97% 97%
97%
97% 97%
Athene
….
Dr.p.,l
518
519
513 519
513
Bangkok….
Sh.p.tïcal
1110%
1110%
1/10%
1110%
1110%
Budapest
. .
Pen.
p.
£. 16% 16% 16%
16% 16%
BuenosAires’
p.pesop.,B
18.50 18.55
18.40 18.60
18.45
Calcutte . . ..
Sh.
p. rup.
1/6%
116%
1/63133
1165132
1/6%
Constantin.
.
Piast.p.0
613
614
614 615
614
Hongkong
..
Sh. p.
$
2
1
0%,
1111
1/11%
210%,
210
5
1,.
Sh. p. yen
1/2%,
112
7
1,
2
112%,
12%
1i2%
Lissabon….
Escu.p.0
110% 110%
109%
110%
110%
Kobe
…….
Mexico
.
..
.
$per
18
18
17%
18%
18
Montevideo
2)
d. per £
19% 19%
19%
20 19%
Montreal
..
$
per £
4.98%
4.98%
4.94
4.98%
4.94%
Riod.Janeiro3
d. per Mii.
25.j’,
2%,
2% 2%
2%,
Shanghai
. .
Sh. p.
$
116
1151%,
115%
1/6%
1
1
1
6%
Singapore
.
.
id. p.
$
214%
6
2143132
2/4
.2 4%,
2
1
43
132
Valparaiso
4
).
$per.,C.
119 119 119 119
119
Warschau
.
.
Z1.
p. £
26%
26%
26
26%
26)4,
1)
Offic.
not.
15 laten, gem. not., welke importeurs hebben te betalen,
22 Aug. 17.04; 26
Aug.
17.03; 29 Aug. 17.00; 30Aug. 17.03; 5 Sept. 17.04.
‘)Offic. not. 24 Aug.
39318.;
28 Aug. 39’12; 29 Aug.
393/8;
5 Sept. 39/2.
3)
Id. II Mrt.4’/,.
4)
90 dg. Vanaf 28 Aug. laatste ,export” noteering.
ZILVERPRIJS
GOUDPRIJS’)
Londen’) N.Yotk
2
)
Londen
3 Sept. 1935.. 29%
65%
3 Sept. 1935….
1403
4
,,
1935.. 2934
65%
4
,,
1935…. 140
1
4
5
,,
1935.. 29%,
65%
5
,,
1935…. 140
1
74
6
,,
1935.. 29%,
65%
6
,,
1935…. 140,10
7
,,
1935.. 29%
65%
7
,,
1935…. 14011
9
,,
1935.. 29%,
65%
9
,,
1935…. 141/2
10 Sept. 1934.
. 211%,
49 y
,
10 Sept. 1934…. 140j114
27 Juli 1914.. 24
1
(;
59
27 Juli 1914…. 84110%
1) in pence p. oz. stand.
2)
Foreign silver in $c. p. oz. fine.
2)
in
sh. p. oz. line
STAND VAN ‘s RIJKS KAS.
Vorderingen.
1 31 Aug. 1935
/
7 Sept. 1935
Saldo van ‘sRijks Schatkist bij De Ne.
derlandsche Bank ………………
–
–
Saldo b. d. Bank voor Ned. Gemeenten
f
133.988,81
f
92.450,46
Voorschotten
Op
ultimo
Juli
1935
a/d. gemeent. verstr. op a. haar uit te
keeren hoofds. der pers. bel., aand. in
de hoofds. der grondbel. en der gem.
….
fondsbel., alsmede opc. op die bela,
tingen en op de vermogensbelasting
4.968.163,98
4.968.163,98
,
1 I3.f08.924,59
,,
121.254.976,92
Voorschotten aan Ned.-lndië ……….
,,
12.618.671,07
,,
12.680.466,48
Idem
aan
Suriname …… . ……… …
Idem
aan
Curaçao ….
..
.
…………
.
,,
1.259.011,98
•
1.212.485.22
Kasvord.weg.credietverst.a/h. buitenl
, 121.385.149,07
,,
121.200.269,61
Daggeldleeningen tegen onderpand
Saldo der postrek.v.Rijkscomptabelen
–
•
28.849.647,27
–
,,
36.168.538,42
Vord. op het AIg.Burg. Pensioenfonds’)
–
–
33.225.894.45
,,
32.160.324,83
Vord. op andere Staatsbedrijven ‘t ……
Verstr. ten laste derRijksbegr. kasgeld-
leeningen aan gemeenten
saldo)
30.802.596,88
,,
31.299.835,28
Verplichtingen
Voorschot door De Ned. Bank ingev.
art.
16
van
haar octrooi verstrekt
f
11.809.656,13
f
5.339.039,37
Schatkistbiljetten in omloop ………
400.083 000,-
,,
386.810.&si0,-
Schatkistpromessen in omloop ……
,,
134.820.000,-
,,
151.850.000,-
w.v. rechtstr. bij De Ned. Bank gepl
–
..
,
10.000,000,-
1.216.732,50
,,
1.215.306,-
Schuld op ultimo
Juli
1935
aan
de
.
gem. weg. a.h.uitte
–
keeren hoofds.d.
pers. bel., aand. i. d. hoofd,. d. grondb.
Zilverbons in omloop ……..
……
……
e. d. gem. fondsb. alsm. opc. op die
bel, en op de vermogens belasting
—
–
Schuld aan het Alg. Burg. Pensioenf.’)
,,
355.153.64
,,
422.414,45
Id. a. h. Staatsbedr. der P.T. en T.’)
Id. aan andere Staatsbedrijven
1)
…..
,,
72.783.536,58
,,
875.130,43
72.526.571,13
,,
–
Id. aan diverse instellingen’)
………
..119.625.215,77
.
119.717.111,34
1)
In rekg.-crt. met’s Rijks Schatkist.
NEDERLANDSCH INDISCHE VLOTTENDE
SCHULD.
Vorderingen:
f
2.063.000.
–
f
155.000,-
Saldo b. d. Postchè9ue- en Girodienst
706.000,-
,,
271.000,-
Betaalmiddelen in s Lands kas
–
–
Verplichtingen:
Saldo Javasche
Bank
.
……………..
Voorschot’s Rijks kas e. a. Rijksinsteil.
113.909.000,-
,,
1
2
1
.255.000,-
–
.
–
Schatkistpromessen …………………
Schuld aan het Ned.-lnd. Muntfonds.
226.000,-
,,
226.000,-
Idem aan de Ned.-Ind. Postspaarbank.
,,
364.000,-
,,
239.000,-
Voorschot van de Javasche Bank
–
–
SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste
posten
in duizenden guldens.
Data
Metaal
ci
Q7f’
Andere
opelschb.
Discont.
Dl
k
17 Aug.
1935..
815
1.058
430
570
1.707
10
1935..
804
1.061
463
573
1.716
3
,,
1935..
805
1.158
418
580 1.769
27 Juli
1935..
819
‘
1.052
399
581
1.711
20
,;
1935.
805
964
411
580 1.725
S Juli
1914..
645
1.100 560 735 396
‘)Sluitp. der activa.
.800
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11September 1935′
STATISTISCH OVERZICI
GRANEN EN ZADEN
TIJINBOUWARTIKELEN
VLEESCH
TARWE
80 K.G. La
ROGGE
MAIS
GERST
64/65 K.G.
LIJNZAAD
DRUIVEN
TOMATEN
BLOEM-
KOOL
RUND-
VLEESCH
VARKENS-
Plata loco
74 K.G. Bahia
Blanca loco
La Plat
loco
La Plata
La Plata
loco
Black
Alicante
A
Ie soort
(versch)
VLEESCH
(versch)
Rotterdam/
Amste’dam
R’dam’A’dam
R’damiA’dam
loco Rotter-
dam/A’dam
R’dam/A’dam
per 1<0.
per 100 K.G.
P. 100 St.
,
Gem.v.3kw.
per 100 K.G.
per 100 K.G.
per 100 K.G.
per 2000 K.G.
per 2000 K.G.
per 1960 K.G.
Westland
Westland
Groote-
per lOO K.G.
Rotterdam
t)
3)
4)
broek
5)
Rotterdam
f1
O/
f1.
010
f1.
01
II.
010″
‘
f1.’
0
10
f1.
.°Io
1E
67
1E
1E
•Ç
–
f1.-
0
10
1925
17,20
100,0 13,075 100,0
231,50
100,0
236,00
100,0
462,50
100,0
–
–
1926
15,9092,4
11.75
89,9
174,25
–
75,3196,7583,4
360,50
77,9
–
–
1927
14,75
85,8
12,47
5
95,4
.176,00
.
.76,0.
237,00
100,4
362,50 78,4
-,
–
–
1928
13,47
5
78,3
13,15
100,6
226,00
–
97,7 228,50
96,8 363,00.
78,5
0,80- 100,0
20,
–
100,0 14,80 100,0
93, 100,-
77,50
100,.
1929 12,25
71,2
10,87b
83,2
204,00
‘88,1
179,75
76,2 419,25
90,6
0,64
80,0
16,
80,0
17,23 116,4
96,40
103,7
93,125
120,
1930
9,67
5
56,3
6.225
47,6
136,75
–
59,1
111,75
47,4 356,00 77,0
0,62
77,5
20,
100,0 14,22
96,1
108,
116,1
72,90
94;
1931
5,55 32,3 4,55 34,8
84,50
136,5
107,25
45,4
187,00
.
40,4
0,49
61,3
14,50 ‘
72,5
7,54 50,9
88,
94,6
48,-
6lJ
1932
5,226
30,4 4,62
5
35,4
77,25
,
33,4
100,75
42,7
137,00
29,6
0,41
51,3
11,50
57,5
9,92
67,0 61,
65,6
37,50
48,’
1933
5,02
5
29,2 3,55 27,2
‘
68,50 29,6 70,00
30,0
148,00
32,0
0,31
38,8
8,21 41,1
6,69 45,2
52,
55,9
49,50
63,
1934
3,67
5
21,4
3,325
25,4
70,75 30,6
75,75
32,1
142,50
30,8
0,27
33,8
5,53
27,7
8,26 55,8
61,50
66,1
46,65
60,
Lan.
1934
4,75
27,6
3,10
23,7
.
65,25
–
28,2
58,00
.
24,6
144,25
31,2
-.
.
62,50 67,2 53,75
69,’
t-ebr.
3,40
19,8
2,77
5
21,2
65,25
–
28,2
58,50
24,8
133,00
28,8
63,-
67,7
53,50
69,1
Maart
,,
3,25
18,9
2,725
20,8
70,75
30,6
58,75
24,9
132,00
28,5
–
—
61,75 66,4
50,50
65,
April
3,20
18,6
2,70
20,7.70,50
.30,5
56,75-24,0
136,50
29,5
63,50
68.3,
49,125
63,
Mci
3,32
5
19,2
2,875
21,9
62,00
26,8
63,00
26,7
154,50
33,4
—
65,75
70,7
47,50
6I,
3,670
21,4
3,175
24,3
65,00
28,1
74,75
31,7 156,50
33,8
————————-
————————
63,25
68;o 43,75
56,
juli
3,80
22,1
3,30
25,3
71,50
30,9
78,75
33,4
151,25
32,7
– –
8,28
41,4
—————–
-,
–
63,-
67,7
44,625
57,t
Aug.
4,37 25,4 4,27
5
32.7
83,25
36,0
93,50 39,6
159,25
34,4 0,35 43,8
5,89
295
–
–
63,95 68,8 43,30
–
55,1
Sept.
4,-
23,3
4,15
31,7
77,25
33,4
93,25 39,5
145,50
31,5
0,25
31,3
2,02
..
10,1
11,21
75,7
63,55 68,3
42,62
0
55,(
Oct.
,,
3,50
20,3
–
3,70
28,3
69,50
30,0
93,50
39,6
135,25
29,2
0,21
26,3
5,92
29,6 6çI9
41,8
60,70 65,3
42,12
5
54,4
Nov.
3,50
20,3
3.45
26,4
71,25
30,8
89,25
37,8
127,75
27,6
–
–
–
–
7,37
49,8
53,75
57,8
44,50
57,4
Dec.
,,
3,45
20,1
3,55
27,2
76,25
.
32,9
91,00 38,6
134,00
—
–
–
—
–
—
–
—
–
–
–
—-
53,15
57,2
44,65
57,(
Jan.
1935
3,30
19,2
3,525
27,0
74,25
32,1
89,25
37,8
137,25
—–
—
–
–
—
–
—
–
–
–
–
–
—
——————–
53,625
57,7
45,62′
58,1
Febr.,
3,20
18,6
3,375
25,8
68,00
29,4
71,25-30,2
124,25
26,9
—
–
–
—
–
—
—
–
—
—-
51,90
55,8-
47,55
61,4
Maart
,,
3,20
186
3,07
5
23,5
67,75
29,3
64,00
27,1
120,50
26,1
51,40
55,3
51,20
66,1
April
,
4,07 23,7 2,95
22,6
70,75
30,6
66,75
28,0
125,00
27,0
51,925 55,8
50,25
64,1
Mei
•
4,05 23,5
2,90
22,2
59,90
25,9
67,25
28,5
125,50
27,1
29,0
—
—
–
—-
–
–
–
–
—
–
–
–
—–
29,7 —
–
—
–
–
—
—
–
–
–
–
–
–
—–
50,80
54,6
48,50
62,(
Juni
,,
4.02
23,4
2,90
22,2 57,50
24,8
75,00
31,8
324,25
26,9
—
–
—
–
–
—
—
–
—
—
—
–
—
48,-
51,6
46,12
5
59,
Juli
,,
3,92′
22,8
2,55
19,5
54,50
23,5
66,75
28,3
124,50
26,9
10,19
—
–
—
–
–
—
—
–
—
–
–
—
—
–
—
—
–
—
–
–
—
—
–
—
–
–
—
—
–
–
50,9
48,-
51.6
47,375
61,1
Aug.
,,
4,25
24,7
2,625
20,1
55,25
23,9
64,501
27,3
132,25
28,6
0,42
52,5
7,29
—
–
—
–
–
—
—
–
—
–
–
—
—
–
–
—
–
—
—
–
—
—
–
—
–
–
—
—
–
–
36,5
44,80
48,2
52,55
67,1
2 Sept.
,,
4,35
2,3
2,0
21,4
55,00
23,8
6t,00I.25,8
135,50
29,3
0,31
38,8
3,15
15,8
.6,90
46,6
44,_6
47,3 53,506
,
69,(
9
,,
–
,,
4,70
27,3
2,80 21,4
54,00
23,3
6i
3
O.I
25,8 136,00
29,4
,
‘
1) Men zie voor de toelichting op dezen staat de nos. van 8, 15Aug. 1928, 25 Febr. 1931 en 15 Febr. 1933.
2
)-Tot Jan. 1931 Hard Winter No. 2. van Jan. 1931 t
16Dec. 1929 tot 26Mei1930 7415 K.G. Hongaarsche vanaf 20Mei1930 tot 23 Mei 1932 74 K.G. Zuid-Russische; van 23 Mei 1932 tot 2Oct.1933 No. 2 Canada.
4)
T
Canada. Van 19Sept. ’32 tot 24Juli ‘3362163 1<0 Z.-Russ.
5)
De jareti 128 en 1929 Broek op Langendijk. 6)6 Sept. 7)5 Sept.
Vervolg STATISTISCH OVERZICH
MINERALEN
–
TEXTIELGOEDEREN
–
DIVERSEN
–
STEENKOLEN
Westfaalsche/
PETROLEUM
BENZINE
l’
•
.
KATOEN
–
WOL WOL
gekamde ‘KOE-
‘
KALK-
–
Hollandsche Mid. Contin.
Crude
Gulf exp.
A
gekame
r
Astralische,
HUIDEN,
SALPETER Middling locoprijzen
–
F. G. F.
Sakella-
G. F.
0. 1
bunkerkolen,
ongezeefd f.o.b.
‘
t,m
.
64/66°
Sets. per
Me
A’
lo’adfor’
CrossbredColo- nial Carded,
Gaaf, open
kop
Old. per
100KG.
R’damjA’dani
S.
g.
per barre
gallon
New-York
rides
vomra
Liverpool
P
er Ib
Av.
loco ,
57-61 .pnd.
netto
per
1000
K.G.
per Ib.
Liverpool
.
Bradford per Ib.
f1.
s/s
$
°Io
$ct2.
0
1n
S
cts.
O
lo
pence
5
1
pence
5
1
pence
sj
s
pence
01
.
f1.
0
10
,
f1.
01
1925
10,80
100,0
3.68
100,0
14,86
100,-
23,25
100,0
29,27
100,-
9,35
100,-
55,00
100,0
29,50
100,0
34,70
100,0
12,-
100,0
1926
17,90
165,7
1.89
312,5
13,65
91,9
17,55
75,5
16,24
55,5
6,30 67,4
47,25
85,9
–
24,75
83,9
28,46-82,0
11,61
.96,8
1927
31,25 104,2
3.30
77,4
14,86
100,-
17,50
75,3
16,78
57,3
7,27
77,8
48,50
88,2
26,50 89,8
-40,43 116,5
11,48 95,7
1928
30,10
93,5
1.20
71,4
9,98
67,2
20.00
86,0
19,21
65,6
7,51
80,4
51.50
93,6
30,50
103,4
47,58
-137,1
11,48
95,7
3929
11,40
305,6
3.23
73,2
30,-
67,3
19,15
82,4
17,05
58,2 6,59 70,5
39,-
70,9
25,25
85,6 32,25
–
92,9
30,60
88,3
1930 11,35
105,1
1.12
66,7 8,77
59,0
13,55
58,3
12,-
41,0 3.92
41.9
26,75
48,6
16,25
55,1
25,36
73,1
9,84
82,0
1931
10,05 93,3
0.58
34,5
5,04
33,9
8,60
37,0
7,33
25,0
3,08 33,0
21,50
39,1
12,00
40,7
18,65
53,7
8,61
71,8
1932
8,00
74,1 0.81
-.
48,2 4,50 30,3
6,45
27,7
5,21
17,8
3.11
33,3
16,00
29,1
–
8,50
28,8
11,15
32,1
6,15
51,3
1933
7,00 64,8
0.45
–
26,8
3,61
24,3 6,75 29,0
5,13
17,5
2,78
29,7
19,25
35,0
9,50
32,2
13,26
38,2 6,18
51,5
1934
6,20 57,4
0.63 37,5 2,88
19,4
7,35
‘31,6
5,32
18,2
2,68
28,7
19,25
35,0
10,25
34,7
12,07
34,8
–
6,11
50,9
Jan.
1933
7,05
65,3
0.53 31,5
4,36
28,0
6,15
26,5 5,33
17,5
2,95 31,6
15,75
.
28,6
–
8,25
28,0
11,50
33,1
6,30
52,6
Febr.
7,20 66,7 0.38 22,6
3,97
26,7
6,30
26,2 4,98
17,0
2,78
29,7
15,50
28,2
8,25
28,0
10,38
29,9
6,40
53,3
Maart
7,25
67,1
0.38
22,6
3,87′
26,3
6,40
,27,5
4,97
17,0
2,77
29,6
15,25
27,7 7,75
–
26,3
10,75
31,0
6,40
53,3
April
7,25
67,1
0.37 22,0
3,67
24,7
6,65
f.28,6
5,18
17,7
2,68
28,7
15,75
28,6
7,75 26,3
11,25
32,4
6,40
53,3
Mei
7,15
66,2 0.23
5
14,0
2,95
19,9
7,30
‘31,4
5,60
19,1
3,07
32,8
17,00
30,9
8,25
28,0
12,25
35,3
6,40
533
Juni
7,15
66,2
0.25
5
15,2
3,02
20,3
7,85
33,8
5,85 20,0
3,25
34,8
18,50
33,6
9,00 30,5
15,75
45,4
6,40
53,3,
juli
7,05
65,3
0.41
24,4
3,33
22,4
7,60
32,7
5,76
19,7
3,20
34,2
20,75
37,7
9,75
33,1
16,-
-45,1
6,40
53,3
Aug.
6,95
64,4
0.37
22,0
3,37
22,7
6,90
–
‘29,7
5,39
18,4 2,91 31,1
20,75
37,7
9,75
33,1 14,75
42,5
5,80
48,3
Sept.
6,85
63,4
0.52
–
31,0 3,50
23,6
–
6,60
.28,4
4,70
16,1
2,54
27,2
23,50
39,1
10,50
35,6
15,13
44,1
5,85
48,8
Oct.
-.
6,60
61,1
0.66
39,3 4,04 27,2
6,40
27,5
4,55
15,5
2,48
26,5
20,75
37,7
10,75
36,4
14,50
41,8
5,90
49,2
Nov.
6,75 62,5
0.66
39,3
3,72
25,0
6,25
26,9
4,63
15,8
2,39
25,6 23,75
43,2
12,00
40,7
13,38
38,6
5,95
49,6
Dec.
,,
6,95 64,4
0.67
39,9
3,75 25,2
6,50
,
28,0 4,89
16,7
2,38
25,5 25,00
45,5
13,25
44,9
13,50
38,9
6,-
50,0
Pn.
1934
6,65
61,6
0.66
39,3
3,74 25,2 7,10 30,5 5,47
18,7
2,59
27,7
27,00
49,1
14,75
50,0
13,-
37,5
6,35 53,3
–
br.
6,30
58,3
0.64
38,1
3,25
21,9
7,50
32,3 5,64
19,3
2,68
28,7
23,75
43,2
12,75
43,2
13,-
37.5
6,20
51,7
Maart
,,
6,25 57,9
0.63
37,5 3,05
20,5
7,40
31,8 5,50
18,8
2,76
29,5
23,25
42,3,
11,75
39,8
12,50
36,0
6,25
52,1
April
,,
6,30 58,3
0;62
36,9
2,795
18,8
6,95
29,9
5,37
18,3
2,50
26,7
23,00
41,8
11,50
39,0
12,
34,6,
6,30
52,6
Mei
,,
6,25 57,9
0.62
36,9
2.88
19,4
6,80
29,2
5,20
17,8
2,48
26,5
21,00
382
10,50
35,6
11,88
34,2
6,30
52.6
,,
j
uni
6.15
56,9
0.62
36,9
2,83
19,0
7,15
30,8
5,23
17,9
2,77
29,6
19,00
34,5
9.50
32,2
13,50
33,1
6,30
52.6
uli
6,35
55,9 0.62
36,9
2,68
18,0
7,55
32,5
5,22
17,8
2,83
30,3
17,00
30,9
9,00 30,5
11,50
33,1
6,30 52.6
Aug.
6,15
56,9
0.62
36,9 2,68
18,0
7,85
34,0 5,32
18.2
2,85
30,5
16,00
29,1
8,50 28,8
11,75
33.9
5,80
48,3i
Sept.
6.00
55,6
0.62 36,9 2,74
18,4
7,70
33,1
5,06
17,3
2,71
29,0
15,00
27,3
8,50
28,8
12,-
34,6
5,85
48,8
Oct.
6,00
55,6
0.62
36,9
2,60
17,5
7,40
–
31,8
4,93
16,8
2,57
27,5
15,00
27,3
8,50 28.8
12,50
36,0
5,90
49,2
Nov.
6,30 56,5
0.62
36,9
2,53
17,0
7,40
31,8 5,42
38,5
2,67
28,6
15,00
27,3
8,75
29,7
12,-
34,6
5,95
49,6
Dec.
6,05 56.0
0.62 36,9
2,76
18,6
7,50
32,3
5,43
18,5
2,77
29,6
14,50
26,4
8,50
28,8
11,25
32,4 6,05
50,4
Jan.
1935
6,05
56,0
0.625
37,2
2,97
5
20,0 7,55 32,5
5,38
18,4
2,99 32,0
14,75
26,8
8,25
28,0
30,75
31,0
6,15 53,3
Febr.
6,05
56,0
0.625
37,2 2,75
18,5
7,50 32,3
5,24
37,9
3,-
32,1
14,00
25,5
7,75 26,3
30,50
30,3
6.20
51,7
Maart
5,90
54,6
0.62 36,9
2,74
18,4
6,80
29,2
4,85
16,6
2,79
29,8
13,75
25,0 7.50
25,4
10,25
29,5
6,25
52,1
April
,,
6,00
55,6
0.63 37,5
2,99
20,1
7,05
30,3
4,89
16,7
2,89 30,9
14,75
26,8
8,00
27,1
10,75
31,0
6,30
52,6
Mei
6,05
56.0
0.62
36,9
2,97
5
20,0
7,30
31,4
4,06
16,9
3,07
32,8
16,00
29,1
8,50 28,8
11,75
33,9
6,30
52,6
luni
6,05
56,0
0.62 36,9
3,15
21,2
7,-
.
30,1
4,82
16,5
2,98 31,9
16,75
30,5 8.50 28,8
12,-
34,6
6,30
52,6
juli
6,05
56,0
0.62 36,9
3,11
5
21,0
7,25 31,2
4,82
16,5
3,08 32,9
18.25
.332
9,00
30,5
11,75
33,9
5,40
45,0
Aug.,,.
6,35
56,9
0.62
36,9
3,08
20,7
6,80
29,2
4,91
36,8
2,83 30,3
18,25
33,2
9,25
31,4
12,-
‘
34,6
5,40
45,0
2 Sept.,,
6,15
56,9
0.622)
1
36.9
2,953
19,9
6,30
2
)
27,1
4,9
0
4
16,7
2,52
4
27,0
18,25
5
) 33,2
9,00
5
)
30,5
5,50
45,8 9
,,
,,
6,10
56,5
0.62 36.9
6,35 27,3
,
5,50
45.81
1)
Jaar- en maandgem. afger. op
‘Is
pence.
2)3
Sept.
3)7
Sept.
4)4
Sept.
5)5
Sept.
11 September
1935
ECONOMISCH-STATISTISCHE BËRICHTEN
801
‘AN GROOTHANDELSPRIJZEN’)
ZUIVEL EN EIEREN
METALEN
BOTER
BOTER
KAAS
Edammer
EIEREN
KOPER
LOOD
TIN
IJZER
Cleveland
GIETERIJ-
iJZER
ZINK
GOUD
ZILVER
cash
Leuw-
Ff
Crisis
Alkmaar
Fabrieks-
Gem. not.
Eiermijn
Standaard
Loco
p
ri
j
zen
Locoprijzen
Londen
Locoprijzen
Londen per
Foundry
No. 3 f.o.b.
(Lux III) P.
Locoprijzen
Londen
cash
Londen
Londen per
derComm. kaas Roermond
Londen
per Eng. ton
Eng. ton Middlesb.
Eng. t. t.o.b. per
per ounce
Standard
Ounce
Noteerin g kI. m/merk
p. 100 st.
per Eng. ton
per Eng. ton
Antwerpen
Eng. ton
line
per50K.G.
1
f1.
f1.
1
°Io
T
Ao
£
010
010
5h.
0
10
sh.
sh.
O/
pence
Ol
o
1925
2,31
100,0
–
56,-
100,0
9,18
/100,0
62.116
100,0
36.816
100,0
261.171-
100,0 731-
100,0
67/-
100,-
36.316
100,-
8516
100,-
321/8
100,0
1926
1,98
85,7
–
43,15
77,1
8,15 88,8
58.1!-
93,5
31.116
85,3
290.1716
111,1
8616
118,5
68/8
102,5
34.216
94,3
851-
99,5
28
11
/16
89,3
1927
2,03
87,9
–
43,30
77,3
7,96
86,7
55.14
1
– 89,7 24.4
1
– 66,4
290.4/-
110,8
73
1
–
100,0
64
1
6
96,3
28.10
1
–
78,8
85
1
–
99,5
26
3
1
4
83,3
1928
2,11
91,3
–
48,05
85,8
7,99
87,0
63.161-
102,8
21.1!-
57,8
227.51-
86,8
661-
90,4
6218
93,5
25.516
69,9
851-
99,5
26
1
/i
81,1
1929
2,05
88,7
–
45,40
81,1
8,11
88,3
75.14:-
121,9
23.51-
63,8
203.1516
77,8
7016
96,6
6819
102,6
24.1716
68,8
85)-
,5
247
1
76,2
1930
1,66
71,9
–
38,45
68,7
6,72
73,2
54.13
1
– 88,0
18.116
49,6
142.5
1
–
54,3
67
1
–
91,8
59)6
88,8
16.171-
46,6
85
1
–
,5
17
13
1
55,4
1931
1,34
58,0
–
31,30
56,9 5,35
58,3
36.51-
58,4
12.11-
33,1
110.11-
42,0
551-
75,3
4716
70,9
11.1016
31,9
9216
108,2
13/
41,6
1932
0,94 40,7
–
22,70
40,5 4,14
45,1
22.17!-
36,8
8.12/-
23,6
97.21- 37,1
421-
57,5
371-
55,2
9.161-
27,1
1181-
138,0
1218
40,1
1933
0,61
26,4
0,96
20,20
36,1 3,71
40,4
22.216
35.6
7.1716 21,6
131.181- 50,4
411-
56,2
351-
52,2 10.12/6 29,4
124(7
3
)4
145,8
1218
385
1934
0,45
19,5
1,-
18,70
33,4
3,45
37,6
18.1416
30,2
6.1516
18,6
141.1916
54,2
401-
54,8
33j7
50,1
8.91-
23,4
137)7
3
)4
161,0
131)16
40,7
Jan.’34
0,50
216
1,-
20,40
36,4
5,05
55,0
21.7)-
34,4
7.71-
20,2
148.31-
56,8
3916
54,1
361-
53,7
9.121- 26,5
12916
151,5
12
3
)4
39,7
Feb.,
0,47
203
1,-
21,55 38,5
3,68
40,1
20.916
33,0
7.41-
19,8
140.131-
53,7
3916
54,1
3615
54,4
9.-16 24,9
13711
160,3
12
1
1
38,9
Mrt.,
0,44
19,0
1,
19,90
35,5
2,71
29,5
20.31-
32,5
7.316
19,7
144.15
1
6
55,3
40
1
6
55,5
35
1
3
52,6
9.2
1
–
25,2
136
1
8
159,8
12
5
1
8
39,3
Apr.,,
0,42
18,2
1,-
17,20
30,7
2,72
29,6
20.14
1
6
33,4
7.4
1
6
19,8
150.1016
57,5
41/6
56,8
3412
51,0
9.716
25,9
135114
158,0
12/16
38,7
Mei,,
0,41
17,7
1,-
16,05
28,7
2,54
27,7
20.4!-
32,5
6.1616
18,7
144.1916
55,4
4016
55,5
3219
48,9
9.21-
25,2
13613
159,4
12116
37,5
0,41
17,7
1,-
19,40
34,6
2,74
8
29,9
19.18/6
32,1
6.14!-
18,4
140.1)- 53,5 40/6
55,5 31/9
47,4
8.16!-
24,3
137184
161,1
121/
4
38,1
li0,40
17,3
1,-
21,50
38,4
2,81
30,6
18.11/-
29,9
6.14/6
18,5
142.9/-
54,0
40/6
55,5
32)4
48,2
8.6/-
22,9
137/11
161,4
12
3
/4
39,7
~
ni.
g.,
0,43
18,6
1,-
20,90
37,3
3,32e
36,2 17.6/- 27,9
6.14/-
18,4
139.7/6 53,2
40/-
54,8
32)6
48,5
8.7/6
23,2
138)6
162,0
13
40,5
pt.,
0,43
18,6
1,-
18,12
5
32,4
3,31
36,1
16.10
1
–
26,6
6.5
1
6
17,2
137 17
1
–
52,6 39
1
6
54,
1
32
1
6
48,5
7.17
1
–
21,7
141
1
–
164,9
13
1
1
8
40,9
Oct.,,
0,43
18,6
1,-
17,37
1
31,0
3,95
43,0
16.31-
26,0
6.61-
17,3 137.1916
52,7
3916
54,1 3216
48,5
7.71-
20,3
141110
165,9
14
43,6
Nov.,
0,47 20.3
1,-
17,-
30,4 4,52
0
49,3
16.1116
26,7
6.81-
17,6
139.81-
53,2
40)-
54,8
3216
48,5
7.716
20,4
139164
163,2
14
7
18
46,3
Dec.,
0,54
23,4
0,95
15,121
27,0
4,07
44,3
16.161-
27,1
6.61-
17,3
137.816
52,5
3916
54,1
34)1
50,9
7.416 20,0 140,64
164,4
14
11
/16
45,7
Jan.’35
0,58
251
0,90
14,95
26,7
3,12
0
34,0
16.191-
27,3
6.5!-
17,2
138.11/-
52,9
3916
54,1
3416
51,5
7.616
20,4
141/104
165,9
1481
4
45,9
Feb.
,,
0,52
22:5
0,95
14,375
25,7
3,20
34,9
16.41-
26,1
6.41-
17,0 136.81-
52,1
3916
54,1
3416
51,5
7.316
19,8
14218
166,9
10j18
46,1
Mrt.
,,
0,37
16,0
1,025′
13,30
23,8 2,74
29,8
16.8/-
26,4
6.716
17,5
124.516
47,5
38/-
52,1 3319
50,4
7.-!-
19,4
1475
172,4
15(4
49,0
Apr.,
0,37
16,0 1,08
11,50
20,5
2,31
8
25,2
18.81-
29,6
7.516
20,0
131 -/6
50,0
3816
2,7
3316
50,0
7.11)-
20,9
14415
168,9
18136
56,6
Mei
0,34
14,7
1,10 11,85
21,2 2,38
1
26,0
20.-)-
32,2
8.6
1
6
22,9
135.5
1
6
51,7 39
1
–
53,4 33
1
6
50,0
8.15
1
6
24,3
142
1
34
166,4
20
62,3
juni ,0,41
17,7
I,07
11,95
21,3
2,415
26,3
18.16-
30,3
8.1116
23,5
136.5/6
52,0
3916
54.1 3316
50,0
8.111-
23,6
14116
165,5
19!8
61,1
Juli
0,44
19,0
1,
–
12,37
5
22,1
2,54
27,7
18.10!-
29,8
8.131- 23,7
140.1116
,53,7
3916
51,1
3316
50,0
8.101.
23,5
140110
164,7
18(18
57,0
Aug.
0,46
19,9
1,-
15,10
I
27,0
3,3(8
36,1
I19.15/-
31,8
1
9.11)-
26,2 113512)6
51,81
401-
54,8
33/6
50,0
8.18)6
24,71140)4
164,
1
un
8
55,6
2 Sep.
/0,53
7
)
22,9
1,-
15,50
8
)1
27,7
2,65
28,9
120.216
32,4
9.4!
25,3
134.7!-
51,31
40)-
548
1
33/6
50,0
9.10/-
125,4
26,31140
1
3
164,0
II7”16
55,1
9
.
..
/
1,-
I
3,60 39,2
1
20.3
1
–
32,5
I
9.8
1
6
25,9
/131.14/-
50,3I
39
1
6
54,8
/
3316
50,0
9.4/-
I14112
165,111711
2
54,5
26Sept. 1932 79 K.G. La Plata; van 26 Sept. 1932 tot 5 Febr. 1934 Manitoba No. 2
3)
Tot Jan. 1928 Western; vanaf Jan. 1928
tot 16 Dec.
1929
American No. 2, van
Jan. 1928 Malting; van Jan. 1928 tot 9 Febr. 1931 Anlerican No. 2, van 9 Febr. 1931 tot 23 Mei,-1932 6415 K.G. Zuid-Russische. Van 23 Mei-19 Sept. 1932 No.
3
lAN GROOTHANDÈLSPRIJZEN.
.
BOUWMATERIALEN
–
KOLONIALE PRODUCTEN.
S
STEENEN
CACAO
COPRA
KOFFIE
tandaa’d
SUIKER
THEE
INDEXCIJFR
Kolo-
b’s7″fob
Zwedel(
binnenmuur
buitenmuur
G.F.Accra
Ned.-Ind.
Locoprjzen
Ribbed Smoked
‘e
.
e
Finland
d .
per
per
50 K.G. c.i.f. per 100 K.G.
Amsterdam Rotterdam
l(
K.G.
per
locio
et
ie
”
R’dam/A’dam
,
100 K.G.
per
Java- en Suma-
trathee p.’/ K.G.
Orotid
stoffen
nlale
,an4.672M
3
.
per
1000 stuks per 1000 stuks
Nederland
per
.
dn
f
°!o
1
10
0
10
sh.
0
10
f
O/
cts.
O(o
5h.
01
f1.
01
0
cts.
01
1925
159,75
lOO
15,50
100,-
19,-
100,-
4216
100,-
35,87
5
100,0
61,375
100,0 2111,625 100,0
18,75
100,0
84,5
100,0
100.0
100.0
1926
153,50
96,1
15,75
101,6
19,50
102,6
491-
115,3
34,-
94,8
55,375
90,2
2)-
67,4
17,50
93,3 94,25
111,5
96.0 102.6
• ‘
1927
160,50
100,5 14,50
93,5
18,50
97,4
681-
160,0
32,62
5
90,9 46,875 76,4
116,375
51,6
19,125
102,0
82,75 97,9
87.5
109.1
1928
151,50
94,8
12,-
77,4
18,50
97,4
5713
134,9
31,87
5
88,9
49,625
80,9
-110,75 30,2
15,85
84,5
75,25
89,1
84.6
97.4
1929
146,00
91,4
14,-
90,3
21,25
111,8
45110
107,9
27,37
1
76,3
50,75
82,7
-)10,25
28.8
13,-
693
69,25
82,0
81.9
85.5
•
1930
141,50
88,6
12,50
80,6
20,75
109,2
34111
82,2
22,62
5
63,1
32
52,1
-15,875
16,5
9,60
51,2
60.75
71,8
66.0
64.3
1931
110,75
69,3
10,25
66,1
20,25
106,6
2215
52,8
15,375
42,9 25
40,7
-13
8,4
8,-
42,7
42,50
50,3
46.8
46.6
1932
69,00
43,2
9,25
59,7
15,-
78,9
‘196
45,9
13,-
36,2
24
39,
1
–
1
1,75
4,9
6,323
33,7
28,25 33,4
36.1
38.0
1933
73,50 46,0
10,-
64,5
12,75
67,1
15
1
4
36,0
9,30
25,9
21,10
34,2 -12,25 6,3
5,52′
29,5
32,75
38,7
35.2
34.1
1934
76,50
47,9
8,50
54,8
10,50
55,3
1316
31,8
6,90
19,2
16,80
27,4
-13,875
10,9
4,07
5
21,7
40
47,3
34.4
32.1
Ja
n
.
’33
70,00
43,8
9,25
59,7
13,50
71,1
16/6
38,8
11,50
32,1
24
39,1
-11,625
4,6
5,371
28,7
25 29,6
33.2
34.1
tebr.
,
70,00
43,8
9,25
59,7
13,-
68,4
1519
37,1
10,62
1
29,6
23,75
38,7 -11,5
4,2
5,60
29,9
26,75
31,7
32.1
34.4 Mrt.
,,
70,00
43,8
9,50
61,3
12,25
64,5
1613
38,2
10,37
8
28,9
23,50
38,3
/1,5
4,2
6,-
32,0 26,25
31,1
32.4 34.9
Apr.
70,00
43,8
9,75
62,6
12,75
67,1
1515
36,3
9,50
26,5
23,50
38,3
-11,625
4,6
6,07
5
32,4
27,50
32,5
32.8 34.9
Mei
,,
70,00
43,8
9,50
61,3
12,50
65,8
16/6
38,8 9,50
26,5
23
37,5
-12
5,6 6,02
5
32,1
26,50
31,4
34.2 35.0
Juni
,,
72,50
45,4
10,-
64,5
13,-
68,4
1811
42,6
10,-
27,9 22,50
36,6
-12,375 6,7
6,35
33,9
31
36,7
37.2 37.5
Juli
,,
75,00
•469
10,25
–
66,1
13,-
68,4
17/8
41,6
9,471
26,4
22,50
.36,6
-12,625 7,4
5,92
5
31,6
33,50
39,6
38.2 37.4
Aug.
•
75,00
46,9
10,50
67,7
13,-
68,4
1615
38,6
8,75
24,4
20,75
33,8
-12,625 7,4 5,27
5
28,1
35,25
41,7
36.5
35.0
Sept.
,,
80,00
50,1
10,50
67,7
12,50
65,8
1415
33,9
8,25
23,0 19,75
32,2
-12,5
7.0
5,375
28,7
36,75
43.5
36.1 34.0
Oct.
80,00
50,1
10,50
67,7
12,50
65,8
1217
29,6
7,62
5
21,3
17,75′
28,8
-12,625
7,4 4,90
26,1
42,25
50,0
36.5
83.4
Nov.
•
75,00
46,9
10,-
64,5
12,50
65,8
1216
29,4
8,-
22,3
16,25
26,5
-12,75
7,7
4,65
24,8
40,50
47,9 36.4 32.7
Dec.
,,
75,00
46,9
10,75
69,4
12,50
65,8
1115
26.9 7,975
22,2
16 26,1
-/2,875
8,1
4,75 25,3
41
48,5
31.1
31.3
Jan.’34
75,00
46,9
10,75
69,4
12,75
67,1
12110
30,2 7,45 20,8
16,50
26,9
-12,875
8,1
4,95
26,4
45,50
53,8
30.9
33.8
Feb.
•
80,00
50,1 10,50
67,7
12,50
65,8
1415
33,9 7,25
20,2
17,25
28.1
-13
8,4
4,975
26,5
46,75
55,3
35.9
35.9
Mrt.,
80,00
50,1
9,75 62,6
12,-
63,2
1411
33,1
7,-
19,5 17,75
28,9
-13,25
9,1
4,52
5
24,1
45,50
53,8 35.7
35.2
Apr.,
80,00
(50,1
9,75 62,6
12,-
63,2
1414
33,7
6,55
18,3
17,75
28,9
-13,625
10,2
4.25 22,7 44,25 52,4
35.0
34.5
Mei
,,
80,00
50,1
9,25 59,7
11,25
59,2
1512
35,7
6,72
5
18,7
17
27,7
-14
11,2
4,15
22,1
42,75
50,6
35.1
34.3
Juni,
77,50
48,5
8,-
51,6
10,-
52,6
15
1
4
36,1
7,-
19,5
17
27,7
–
1
4
•
11,2
4,20 22,4
41,-
48,5 34.5
33.8
Juli
,,
77,50
48,5
7,50
48,4
10,-
52,6
13
1
11
32,7
6,92
5
19,3
16,75
27,3
–
1
4,375
12,3
3,975
21,2
40,50
47,9
34.1
32.2
Aug..
75,50 47,3
7,25
46,8
.9,50
50,0
12/10
30,2
6,871
19,2
16,50
26,9
-14,5
12,6
3,971
21,2
39,75
47,0
33.9 31.4
Sept..
73,50
46,0
7,-
45,2
8,75
46,1
12
1
5
29.2
6.65
18,5
16,50
.26,9
-/4,5
12,6
3,72
1
19,9
33,50
39,6
33.1
29.5
Oct.,
7300
45,7
7,-
45,2
8,75
46,1
11/7
27,3
6,70
18.7
16,50
26,9
-/4,125
11,6
3,525
18,8
32,75 38,8
32.7 27.8
Nov..
73,00
45,7
7,-
45,2 8,75
46,1
12/3
28,8
6,62
5
18.5
16
26,1
-13,875
10,9
3,15
16,8
33
39,1
32.7 27.6
Dec.,
73,00
45,7
7,-
45,2
8,75
46,1
1218
29,8
.
7,175 20,0
16 26,1
-13,875
10,9
3,375
18,0
34,50 40,8
32.7
28.0
Jan.’35
66,00
41,3 7,25 46,8 8,50
44,7
1411
33,1
8,775
24,5
16
26,1
-13,875
10,9
3,50
18,7
33,75
39,9 32.9
29.5
Feb.
•
66,00
41,3
6,75
43,5 8,25
43,4
1412
33,3
9,37
5
26,1
15,625
25,5
-13,75
10,5
3,45
18,4
32
37,9
32.4 28.9
Mrt.
–
59,00 36,9
7,-
45,2
8,25
43,4.
1313
31,2 8,57
5
23,9
14,625
23,8
-13,25
9,1
3,55
18,9
29
31,3
30.9
27.4
Apr.,
60,00
37,6
7,-
45,2 8,25
43,4
1316
31,8 9,15
25,6
14,50
23,6
–
13,375
9,5
4,15
22,1
31,25
37,0
32.1
28.5
Mei
,
57,50 36,0
7,-
45,2 8,25 43,4
13
1
4
31,4
9,50
26,5
14,125
23,0
–
1
3,5
9,8
4,20
22,4 32,75 38,8 33.3
28.6
Juni
,
57,50 36,0
7,25
46,8
47,4
1313
31,2 9,07
5
25,3
13,875
22.6
-13,625
10,2
3,87
5
20,7
30,25
35,8
33.2 27.8
Juli
57,50
•
36,0
7,25
46,8 8,75
46,1
13/2
31,0
22,3
13,50
22,0
–
1
3,5
9,8
3,575
19,1
30,75
36,4
33.4
27.1
Aug.,
58,25 36,5
7,-
45,2
9,25
48,7
1311
30,8
8,07
5
22,5
13,50
22,0
–
1
3,5
9,8
3,525
18,8
32,50
38,5
33.7
27.4
2 Sep.
58,50 36,6
‘ i3(
5
31,2
8,25 23,0
13,50
22,0
-(3,375
9,5 3,62
5
19,3
33,755)
39,9 33.8
27.7
9
.
–
58,50 36,6
8.25 23,0
13,50
22,0
–
13,3125
9,3
3,625
19,3
33.6
28.1
N.B. Alle Pondennotoeringen vanaf 21 Sept.’31 zijn op goudbasis omgerekend; de Dollarnoteeringen vanaf 20April ’33 ziin In verhouding van de depreclatie van den Dollar t.o.v. den Gulden verlaagd.
802
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
11 September 1935
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 9 September 1935.
Activa.
Binneni. Wis-
Ç
Hfdbk.
f
42.245.153,58
sels, Prom.,
Bijbnk.
1.821.609,85
enz.in
disc.Ag.sch.
3.052.792,20
47.119.555,63
Papier o. h. Buiten!, in disconto
……
Idem eigen portef.
f
356.500,-
Af: Verkocht maar voor
de bk.nog niet afgel.
–
356.500,_
Beleeningen
Hfdbk.
nc!. vrsch.
,,
94.860.215,18
1
)
Bijbnk.
in rek.-crt.
10.258.077,84
Ag.sch.
,,
op onderp.
38.486.893,64
(143.605.186,66
Op Effecten ……
f
137.893.670,701)
Op Goederen en Spec.
5.711.515,96
143.605.186,661)
Voorschotten a. h. Rijk …………….
,,
6.963.521,86
Munt, Goud
……
r
127.596.095,-
Muntmat., Goud ..
472.111.924,03
(
599.708.019,03
Munt, Zilver, enz.
,,
21.829.930,74
Muntmat., Zilver..
•,
–
,,
621.537.949 77′)
Belegging van kapitaal, reserves en pen-
sioenfonds
……………………,,
39.583.358,95
Gebouwen en Meub. der Bank ……..,,
4.600.000,-
Diverse
rekeningen ………………,,
3.249.634,98
Staatd. Neder!. (Wetv.
27/5/’32,
S. No. 221)
15.486.148,55
(
882.501.856,40
Passiva.
Kapitaal ………………….
……
f
20.000.000,-
Reservefonds ……………………,,
4.049.884,01
Bijzondere reserve
………………,,
5.675.000,-
Pensioenfonds
………………….,,
9.956.761,37
Bankbiljetten in omloop …………..
,,
803.647.330,_
Bankassignatiën in omloop ……….,,
30.751,77
Rek.-Cour.
j’
Het Rijk
f
–
saldo’s:
‘I Anderen
,,
36.218.951,65
36.218.951,65
Diverse rekeningen ………………,,
2.923.177,60
f
882.501.856,40
Beschikbaar metaalsaldo
…………f
286.407.979,87
Minder bedrag aan bankbiljetten in om-
loop dan waartoe de Bank gerechtigd is ,,
716.019.950,-
Schatkistpapier, rechtstreeks bij de Bank
ondergebracht
………………..,,
10.000.000,-
1)
Waarvan aan Nederlandsch-lndië
(Wet van 15 Maart 1933, Staatsbiad No. 99) ……..
1 71.153.775,- ‘)
Waarvan In
het buitenland
…………………….
..40.755.215,78
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Goud
Circulatie
Andere
opeischb. Beschikb.
Metaal-
Dek-
kings
Munt
Munt mat,
schulden
saldo
perc.
9 Sept. ’35
127596
472.112
803.647 36.250
286.408
74 2
,,
’35
127596
465.756 826.480 41.778
269.006
71
25 Juli
’14
65.703
96.410 310.437
6.198
43.521
54
Totaal
Schatkist-
1
Belee-
Papier
Diversi
Data
1
bedrag
promessen rechtstreeksj
fjngen
op het
reke-
disconto’s
buitenl.
1
ningeni
9 Sept. 19351
47.120
1
10.000
143.605356
3.250
2
,,
19351
45.888
1
10.000
170.583
1
356
3.806
25 Juli
1914
1
67.947
J
–
61.686
2 0. 188
509
‘)Onder de ictiva.
JAVASCHE BANK.
__
Andere
Beschikl
Data
Goud
Zilver
Circulatie
opeischb.
metaal-
schulden
saldo
7Sep.’35
2
)
.108.860
169.260
21.340 32.620
31Aug.’35
2
)
108.770
165.280 23.520
33.250
10Aug.1935
88.516
23.378
170.711
20.012 35.605
3
,,
1935
88.515
23.516 168.832
24.419 34.730
25Juli1914
22.057
31.907
110.172
12.634
4.842
Data
Wissels.
buiten
Dis-
Belee-
i
Diverse
1
reke-
1
Dek-
kings-
_______________
N.-Ind.
betaalb. conto’s
ningen
1
ningen
1)
percen-
tage
7Sep. ’35
5
)
2.040 80.520
10.730
57
31Aug.’35
2
)
2.300
78.580
10.620
58
10Aug.1935
1.314 11.389
59
11.807
.56.591
3
,,
1935
1.853
11.867
1
57.086
12.283
58
25Juli1914
6.395 7.259
1
75.541
2.228 44
1
1
Sluitpost activa.
2)
Cijfers
telegrafisch
ontvangen.
BANK VAN ENGELAND.
Bankbilj.
1
Bankbilj.
1.
Other Securities
Data
Metaal
in
in Bankingl Disc.and Securities
circulatie Departm.
1
Advances
1
4 Sept. 1935 194.115 1401.622 1 51.733
14.081 1 12.841
28 Aug. 1935 194.084 399.565
53.790
12.935 1 12.261
22 Juli 1914 40.164
29.317
1
33.633
Other Deposits 1
1 Dek-
Data
00v.
1
Public
Other
1
Reservel
kings-
Sec.
Depos. Bankers Accountsl
, perc.
1)
4Sept.’35 83.41 5 1 5.860 100.063
38.646 1 5.4931 36,3
28Aug.’35 81.275
9.360 96.935 1 36.454154.5191 38,1
22 Juli ’14 11.005 14.738
42.185
1
29
.
29
71 52
1) Verhouding titsschen Reserve en Deposits.
BANK VAN FRANKRIJK.
goed
Data
Goud
Wis- Waarv.I Belee- Reuito0s
voorschot
op het
1
buitenl.
1
sels
1
buitenl.1 ningen v.d. Staat
30Aug.’35171.742
7221
7 1 8.80
4
1 1.2291 4.858 1 3.200
23 ,, ‘3571.609
733
7 7.733f 1.2291 4.7101 3.200
23 Juli_’14 4.104 6401 – 1
1
.
541
1
8) 789 1
–
Rekg. Courant
Data
1
B t.
,<.
d.l Diveç1
Circulatie Staat
1
Zelfst. Partï-
__________ 1
amort
1
amort.k.j culieren
30Aug.’351 5.800 1 2.581 1 82.240
128 1 3.116 110.666
23
‘351
5.800
1 2.455 1 80.685
172 1 3.118 110.657
23 Juli ‘141 –
–
5.912
401 1 – 1
943
‘)Sluitpost activa.
DUITSCHE_RIJKSBANK.
Daarvan
Deviezen
Andere
Data
Goud
bij bui-
als goud-
,vissels
Belee-
tenl. circ.
dekking
en
ningen
banken
I)
geldende
cheques
31 Aug. 1935
94,8 29,6
5,3
3.999,8
54,1
23
,,
1935
94,8 29,6
5,4
3.537,1
31,9
30
,Juli
1914
1.356,9
– –
750,9 50,2
Data
Effec-
Diverse
Circu-
Rekg.-
Diverse
ten
Activas)
latie
Crt.
Passiva
31 Aug. 1935340,4
664,3
4.031,8
742,6
238,6
0
-3
,,
1935
340,0
679,0
3.638,5
1
768,7
225,5
30 Juli
1914
330,8
200,4
1.890,9
944,-
1
40,0 ‘)Onbelast. 1) Wo.
Rentenbankscheine
31, 23
Aug.,
resp. 12,30 mlii.
NATIONALE BANK
VAN BELGIE
(in
Belga’s).
Goud
.
Rekg.Crt.
Data
1935
‘$
n 0 n
.0
5 Sept.13.4171
53
1
126
162
40
4.150
26
954
29 Aug. 13.4641
5
1.373 120
162
40
4.115
19
1.072
FEDERAL RESERVE BANKS.
Goudvoorraad
Wissels
Data
,,Other cash”
2)
Totaal
1
Goud-
In her-
disc. v. d.
1
In de
open
bedrag
1
certifi-
caten’,.i
member
1
markt
banks
1
gekocht
21Aug.35
6.482,2
1
6.441,5 227,6
7,1
1
4,7
14
,,
’35
6.387,3
6.365,8 237,0
6,2
4,7
Belegd
1
F. R.
‘
1 1
Goud-
Aluern.
1
Data
in u.
.s.
Notes
T
D
otaal
Gestort
1
Dek-
L5’ek-
Gov.sec.I
in circu-I
IKapitaall
kings-
1
kings-
latie
1
i
1
perc.
3
)
perc.4)
__________
21 Aug.’351
2.430,2
1
3.341,0
1
5.575,2
1
146,7
1
75,0
1
–
14
‘l
2
.430,21
3.321,0
1
5.538,7
1
146,7
1
74,8
–
-J
.#
IIfl..QIÇLL WCJ Ucil LIUW UC OÇHdIKIbL dOti UC flCbCI VC U61IOCII
gegeven voor de overname van het goud, toen de $ op 31Jan.’34 van
1000 59.06 cents werd gedevalueerd.
,,Other Cash” does not Inciude Federal Reserve Notes or a Bank’s
own Federal Reserve
bank
notes.
Verhouding totalen goudvoorraad tegenover Opelsebbare echulden: F. R. Notes en netto deposito.
4)
Verhouding totaleD
onrruad muntmaterlaal en wettig beta1mldde1 tegenover Idem.
I
–
AltTIUULlERE BANKEN AANUESLOTEN BIJ HEI
FED. RES. STELSEL.
1
Aantal
Dis-
1
conto’s
1
‘
1
Beleg-
Reserve
1
bi’ de
1
Totaal
Waarvan
Data
en
gingen
1
R.
1
dep –
i
time
leening.J
beleen.
1
1
banks
1
sito’
o
s
1
deposits
14Aug.’35
–
1
7.367
111.110
1
3.995
20.607
1
4.426
–
7.361
1
11.130
J
3.857
20.391
4.420
MUOICI! VUIl O
fl00.
aan., 00 UUV000flO flank
0fl 00 flank OT tflØ.
land zijn In duizenden, alle overige posten in mIliloenen van de be.
treffende valuta.