23 MEI 1988
AUTELIRJSRECET VOORBEHOUDEN.
Ec
‘
“onomisc
‘h
~
Statistische
Berichten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR
HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
ORGAAN
VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
13E JAARGANG
WOENSDAG 23 MEI 1928
‘
No’.
647
INHOUD.
Blz
DE FINANCIEELE PERSPECTIEVEN VAN NEDERLANDSCH-
INDIE
1 door
Mr. Dr. B. J. F. Steinmetz …………. 436
Een Kantteekening bij de Memorie van Antwoord over het wetsontwerp op de Naamlooze Vennootschappen
door
Mr. Aug. Philips……………………….438
Het gebruik der Arbeidsbéurzen door de werkgevers
door
Mr. Dr. J. H. van Zanten ………………..440
D,e regeling der arbeidsvoorwaarden voor
192811929
door
I
r. B. Bölger ……………………………….441
De Rijksmiddelen . . … .. ………….
..; …………….
444
AANTEEKENINGEN:
De eerste zitting van de Raadgevende Economische
Commissie te Genève ………………………
446
HetJaarverslagvan deSurinaamscheBank over
1927 447
Het Amerikaansche Tarief ………………….
448
Indexcijfers van groot-
en
kleiuhandelsprjzen, in
Nederl..Indië ……..
.
449
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN
…………….
450
MAANDCIJFERS:
Posterijei, Telegrafie en Telefonie ………………
450
Rijkspostspaarbank ………………………..
450
Giro.kantoor der Gemeente Amsterdam ………..
450
Overzicht der Rijksmiddelen
451
STATISTIEKEN EN OvIRzIoHTEN …………….
45 1-458
– Geidkoersen.
Bankstaten. ‘
Goederenhandel.
Wisselkoersen.
Effectenbeurzen.
Verkeerswezen.
INSTiTUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN.
Algemeen Seoretari8: Mr. Q. J. Terpatra.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN.
COMMISSIE VAN ADVIES:
Prof. Mr. D. van Blom; J. van Hasselt; Jhr. Mr. L. H. van
Lennep; Mr. K. , P. van der Mandele; Prof. Dr. E. Moreaco;
Mr. Dr. L. F. H. Regout; Dr. E.. von Weideren Baron Rengers; Prof. Mr. H. R. Ribbius; Jan Schilthuis; Mr.
Q. J. Terpstra; Prof. Mr. F. de ‘Vries.
Gedelegeerd lid: Prof. Mr. Dr.
G. M.
Verrijn Stuar$.
Redacteur-Secretaris: S. Pothumo.
Secretariaat: Pieter de Hoochweg 122; Rotterdam.
Telefoon Nr. 3000. Postrekening 8408.
Abonnementsprijs voor het weekblad franco p.
P. in
Nederland f 20,—. Buitenland en Koloniën f23,— per
jaar. Losse nummers 50 cent8. Leden en donateura van het
Instituut ontvangen het weekblad gratis.
‘De verdere publicaties van het Instituut uitgaande ont-
vangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloos, voor zoo-
ver daaromtrent niet anders wordt beslist.
Aan geteekende stukken: Bijkantoor Ruigeplaatweg.
Advertenties f 0,50 per regel. Plaatsing bij abonnement
vol gens tarief. Administratie van abonnementen en adver-
tentie’s: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-Maatschappij, Rot-
terdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage. Po8tchèque- en giro-
rekening
No. 6729.
BERICHT.
In ‘verband met ‘de Pinkaterdagen aal het eerst-
voigeu’de nummer Donderdag
31
Mei,
verschijnen.
22′ MEI
1928.
De ;gel’dnsai’kt bleef vrijwel onveramderd. Het aan-
bod van geld bleef ‘gering, mede -doordat geldgevers
weder meer terughoudend werden na ‘de verhooging
van het tarief van: de New-Yorker Federal reserve-
b’ad’k. Partiêulier” ‘tFisco’nito norteenie meestal
43/1ó
r’Ot.
en de prolongatie-rente
4 â 4Y4
pOt. Alleen. ‘Caligeld
was ruiimier ves-krij:g1baar en liep van
4 Y
tot
4
pOt.
terug:
*
Op den ‘weekstaat van de Necierland’sc,he Bank ‘blijkt
de. post ibimi.enla,nd.sche wissels met
‘f 6,9
milli’oen
te zijn afgenomen. De beleeningen geven een verumin-
‘cteri.ng van
f 7,9
naillioe te ‘zien. Het renteloos voor-
schot aan het Rijk ‘klom vanf
2,1
miljoen tot
f4,4
naillioen.’
De goudvoorraad ‘der Bank bleef vrijwel op dezelfde
hoogte. Het zilver vermeerderde met
f 100.000,–.. D
post papder ‘op -het buitenland steeg niet,
f 150.000,—-,
terwijl ‘de ‘cliv’er.sé rekeningen oi de ‘actiefzijde ‘der
balans met
f 100.000,—
‘ve’rmii.nd’erden.
De ‘biljett’en-circulatie blijkt niet
f 17,1
‘millio’en
te’zijn ‘teruggegaan, en noteert thaas
f 794,5
millioe’n.
De reken’ing-oourantsaldi ‘klo’nim’en met
f 5,1
nijl-
lioen. Het beschikbaar metaalssld’o bedraagt
f 2,6 milii’oen meer ‘dan verleden week. Het drekkirnjgspe’r..
centage is ‘nagenoeg
55.
* *
*
De -wi,s’selniar’kt was weder zeer stil, ‘ook iii verband
met -den feestdag. Vrijdag waren de koersen aanvan-
kelijk vrij” vast in verband’ met ‘d’e veihoogi-iig van het
New-Yor’ksche disconto, soodat ‘dollars tot
2.48%,
Lon-
‘den tot
12.10%
er Marken -tot
59.32V2
opliepen. Do
vaste houding van de geldimarlct deed echter reeds
direct meer aan/bod bekomen, soodat alle koersen
wed er vrij’ snel terngl.iepen.
LONDEN,
21
MEI
1928.
Er was goede vraag naar geld in ‘de eerste ‘dagen.
van verleden week tegen prijzen van
414
–
en
5
pOt.,
waarmede de Bank van Engeland vermeden werd.
Het was niet gekeel ‘duidelijk, waarin de ‘oorzaak voor
‘deze sch’aarsclite ‘lag, want het feit, ‘dat de markt
10 mill’ioen ‘meer ‘scha’tkistwissele ‘had op ‘te ‘nemen
‘dan afbetaald werden, was ‘geen genoegzainïe ver-
klarin’g van d’e vrij groote ‘scuhaar.schte. Op Vrijdag
en Zaterdag ‘trad ‘de ‘gebruikelijke weekend gel’druiimte
weder in.
– Disconto, ‘he’bwelk uit hoofde van het -duurdere geld
alreeds vast gestemd was, ‘werd vrij sterk beïnvloed
door de verh’oogiung ‘op 414 isCt’ .van het -officieel dis-
conto in New York. De schaitkistpi’omessen moesten op Vrijdag dan ‘ook een fractie boven
4
pOt. worden ‘toegewezeli en geruchten, dat New York een venhoo-
ging’ met
14
pOt. waarschijnlijk niet voldoende, zou
achten ‘en ‘das vrees voor een verdere rijzi,ng niet on-
gegrond kon ‘genoemd w’or’den maakten den toon ‘op
de ‘discontom’arkt op’ Vrijdag en Zaterdag zeer vast,
‘terwijl verichillendo huizen weigerden
â 4
pOt. te
kooien.
Ook lieden duurt deze vaste stemming voort, – ‘of-schoon reeds teekenen voor een lichte ‘oin’tspanining ‘worden opgemerkt. De – toestand’ wordt eclster( ibe-‘
heerscht ‘doör de New Y’orksche ,geidm’arkt, terwijl ‘de
invloed van ‘d’e Frain/sohe aanikoopen
–
momenteel min –
‘der merkbaar
le. –
436
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
DE FINANCIEELE PERSPECTIEVEN VAN
NEDERLANDSCH-INDIË.
I.
Een beschou’wing over de huidige fiiiancieele voor-
uitrichten van Nederiandsch-Inclië vindt uit dein
aard der
zaak
baar niatuurlijik uitgangspunt tin de
hoofd- en aauv’ullingsbegrooting voor het jaar 1928
en de ijoorloopige uitkomsten van 1921; -nochtans
dient aan deze besohourwing vooraf te gaan een. uit-
eexLzetting
–
van. de financ-ieele osrt.wik3keling der laatste
jaren, iii het
bijizonder
van den invloed dien. deze op
de
v
e
r
mogenspositie van het Land heeft ui.tgeoef end.
‘s Lands vaste en vlottende schuuld ‘bedroeg
eirude 1923
einde 1927
vaste -schuld ……………1.067
1.053
v1ottende schuld
. ……….
223
-8.6
to-taal 1.290
1.044.4
zoodat een schuidverminderiug ten bedrage van bijna
250 millioen
–
heeft plaats gevonden.
Deze verbetering van de vermogenspositie -van
Ne-
derlandschFndië is te danken aan de, vergeleken met
de begrootingscijfers, uiterst gunstige financieele uit-
komsten der jaren 1924 t.m. 1926. Zulks moge blijken
uit het navolgend overzicht.
slot geheele dienst Id. buitengew. dienst id. gewone dienst
ramingen uitk.
ramingen uitk.
ramingen
uitk.
1924
-. -84.- + 50.7 –
59.8
– 40.8 – 24.2 + 91.5
1925 – 52.7 +
68.8
– 39.3 -38.- – 13.4 + 104.8
1926 – 57.3 + 45.4 – 47.7 –
43.8 – 9.6 + 892
En plaats van met een deficit van in totaal 194 -mii-
heen wijst de geheele dienst een batig slot van 162,9
millioen aan, noodat de verwachtingen de uitkomsten
met 356,9 ‘millioen -hebben overtroffen.
Ouderstaand moge blijken, hoe dit verschil tas-
sehen uitkomsten en ramingen voor wat den gewone’
dienst betreft nader valt te -analyseeren.
1924
1925
1926
Gun- Ongun- Gun- Ongun- Gun- Ongun-
stiger .
stiger
stiger
stiger
stiger
stiger
Belastingen.. 55.6
70.8
65.8
Monopolies ..
3.1
1.3
2.5
Producten . . .
21.9
25.7
28.4
Bedrijven….,
5.1
5.9
2.4
All,
middelen
13.8
0
8.4
Uitgaven….
22.5
9.5
8.6
Het spreekt welhaast vanzelf, dat soo gunstige en
zooaeer van de ram-in-gen afwijkende uitkomsten nunt-
mer hadden kuinnien zijn verkregen, indien niet ten
aanzien van de middelen een bewuste reserveerings-
politiek was gevoerd.
–
Voet het tintmiddel was die r-eserveeningspolitiek
niet nieuw, alleen is
zijr
juist in de jaren 1924-1926
van bijizondere betekenis geworden, omdat de rtinprij7
aan zich met een -enkele onderbreking in steeds stij-
gende richting hebben bewogen. -De begrootingsra-
mi-ugen van het tinioverschot ‘waren tot en met de ho-
grooting voor het jaar 1926 gbaseerd op tinprijizen
van
f
130 per pikol, in werleelijikiheid bedroeg de ge-
middel-de -tinprijs in de jaren 1924, 1925 en 1926
respectievelijk
f
177,
f
17 en
f
215 per pikol.
Oinderstaand overzicht gee:fit een beeld van het ver-schil tusschen hegrootiiingsrami-ng en uirtkomsten van
het o’versohorti (bruto) van het ti.n,m’iddel.
(In millioenen guldens).
– Tin-overschot
Jaar
Raming
Opbrengst
Verschil
1924:
26.7
38.9
12.2
1925
31.1
46.6
15.6
1928
32.9
53.3.
20.4
Totaal……
90.7
138.8
48.1
Ten annzien van den meevaller, dien da belastingen
hebben opgeleverd, ‘moet een onderscheid worden ge-
maakt: een neer belangrijk deel ervan werd verkregen
uit de opbrengst van opgeheven belastingen en uit
het binnenkomen van achterstallige inkomstenbelas
‘Ving; daarenboven echter is do economische opleving
van Nederla,ndsczh-Indië in de jaren 1925 en 1926,
naar vanzelf spreekt, vooral in de opbrengst der ‘be-
lastingen, in het ibijizonder van inkomstenbelasting,
vennootschapsbelasting ren in- en uitvoerrechtern, tot uitdrukking gekomen.
Van dein gunstigen invloed der economische oplo-
ving op de belastingopbrengstt wordt respectievelijk,
voor wat betreft de belastingjaren 1925
cia
1926, – ge-
wag gemaakt op pag. 4 -en S van ide fmniaincieele nota
voor 1927 en p-ag. 4
cia
5 van de finani
ceele nota
-voor 1928.
Ruw geschat kati de belasnti
jignneeva
il
er
in de jaren
1924, 1925 en 1926 ten bedrage-vara 192.2 millioen
in totaal -voor 80 pOt worden toegeschreven aan de
opbrengst van achterstallige en op geheven belastin-
-gen, voor circa 20 pOt. aan vermeerdering van op-
bren-gst door de gunstige economische oirnstandighe-
-den. Hierbij dient te worden aan-geteekenid, dat de op-
bre’ngst der opgeheven ‘en achterstallige belastingen
pro memonie werd geraamd of buiten -beschouwing
bleef en met den invloed der gunstige economische omstandigheden in de begrootingsranîingen slechts
ten deele rekening kon -worden gehouden. –
Het eerst, dus reeds in het jaar 1925, werd ‘de op-
brengst van in- en uitvoernec)htein door de gunstige
economische constellatie beïnvloed, -pais een jaar later.
die van inkomsten- en vennootschapsbelasting. Merk-
waardig is, dat de ui-tvoen’echten in 1926 nog -meer
hebben opgebracht datn in 1925, hoewel de rubberprij-
-aan toen weer helarugrijik waren gedaald (verg. pag.
4 en 5 financieele nota voor 1928). – Ten aanzien van de bedrijven mag in het bijzonder
‘worden vermeld, dat het saldo dier Srtaatssp
–
oorwegen
-d-e ramingen 1924, 1-925 en 1926 respectievelijk met
4.9, 6.4 en 1.5 millioen overtrof. De gunstige uit-
-kcxmsten waren -te -danken aan ‘de opleving van het goederen- en vrachtvervoer, welke gepaard -ging met
gestadige daling van -den exploitatie-coefficiënrt, uoo-
dat
r
-te beginnen niet 1923, (het brusb&-overschort aan-
zienlijk (S millioen) verbetert en in 1924 zelfs een
m
stijging van. bruto-ontvangsten -et vermindering van
bruto-uitgaven gepaard gaat (verg. Sttaatssp oor- en
Tramwegen in Nedenl’anjdisch-Indië verslag over het
diensitjaar 1926, pag. 20).
– Onder allerlei middelen dient te worden- genoemd
de -meevaller in 1924 van het aandeel in de winst der
Javasche Bank ten bedrage van 8.6 millioen, welke in
hoofdzaak zijn ontstaan dankte aan -de -oplossing -van
het -bekende -gescihil -tuisschen hert Gouvernement en de
Directie der Javasche
,
Bank, waard-oor het aandeel in
de winst -over het boekjaar 1921-1922 -ten bedrage
van ron-d-
f
8.1 millioe,n ‘kon -worden getoucheerd. Dart
– ook de uitkomst 1.92 de ramin!g aanzienlijk overtrof
(met 3.5 -miii.) mniert
we
d
erom
: -aan de economische
opleving, rwaarbij uit dein, aard der zaak ook het be-
drijf der circulatiebank werd gebaat, word
–
en toege-
schreven. –
Uit -het voorgaan-de volgt, dat van het zooveel gun-
stiger uitvallen -der uitkomsten der middelenopbreng-
sten in vergelijking met de ramingen zonder moeite
een duidelijke scherp geteeik-ende voorstelling kern v,ror
dein gegeven: deels
zijn
de meevallers het natuurlijk
gevolg van -de -gevoerde reserveerin-gapolitiek namelijk
wat-betreft -de extra-tinbaten, de opgeheven belastin-gen en de achterstallige belastingen, die pro memor1e
op de begrooting werden gebracht of waarmede geen
rekening wer-d gehouden, voor een ander deel heeft
d-e economische opleving, welke vooral verband hield
met de ongekende stijging der ruibberpnijzen, ‘ook een
belangrijk deel daar-toe bijgedragen. –
Het is van groet belang, da-t in de financieele nota’s
der laatste jaren de opbrengstcijfers van achterstallige en opgeheven belastingen afzonderhj’k zijn -vermeld.
Het onderstaande -overzicht, samen-gesteld aan -de
hand van de financieeie nota’s en elders verschafte
gegevens, geeft een beeld van de uitkomsten der jaren
1922 t.m. 1926 nadat telkenmale de belaatingopbren-g-
sten, welke op een ‘bepaald jaar betrekking hebben,
doch eerst later ‘zijn geïnd aan het saldo van dat jaar
zijn toegevoegd resp. van het -saldo van hart dienstjaar,
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
437′
waarin de inning plaats vond, zijn. afgetrokken. Slechts
zoodeende is hot mogelijk een. zuiver beeld te ver-krijgen vara het gevoerd financieel beleid’, daar het
eerst later birnn.en!kosnen van ‘beiaotin gperniingefl uit
‘den aard ‘der zaak een zuiver ‘beohnische factor is,
waardoor ihet beeld van de .werkelij’ke nitkomisten van
elk dienetjaar niet mag worden vertrodbeld. Ik moge
nog opmerken, dat deze cijfers s’iec)hts op approxi-
mati’eve juistheid aanspraak mia.kp’n.
belast. op vroegere
belasting in jaren betrekking
slot begrootingsreken. latere jaren
hebbend
werkelijk
geïnd
opgeh.bel. ink. bel,
slot
.1922
–
7.3 mm. 62.- mm. 61.3 ±
143.-
– 149.6 mm.
204.3 mm.
.1923
+
4.- mm. 41.- mm. 30.9 + 83.- – 68.9 mm.
113.9 mm.
1924 ”
+ 91.5 mm. 17.-
mm. 20.7 +
63.-
+ 24.8 mm:
83.7 mm.
1025
+
104.8 mm.
(onbekend)
25.3 + 5- +44.5 mm.
60.3 mm.
1926
+
89.2 mm.
(onbekend)
8.1
+ 81.1 mm.
Mr. Wiessing in den Vol’ksraad,
1)
‘de ‘heer Vleming
in een artikel in de ,,’Socialistische Gids”,
2)
de laat-
ste overigenis in termen., die voor• rekening van den
schrijver ïblijrven, hebben er de aandacht op geves.
tigd, dat, indien mede in besclxou’wi,nig wordefL ge-
nolimen de in latere jaren geïnde belastin’gpen.riingen.,
welke op die periode ‘betrekking hebben; het tijdvak
1917-1921 geen
,
tekort heeft ‘opgeleverd. Dit is juist,
er is ‘zelfs een klein ‘batig saldo, daartegenover echter
mag niet worden ioorbijgezieu, dt opvoering van het
peil der uitgaven tot het niveau der inkomsten in ecn-
nomi’sch gunstige
,
jaren, temeer indien deze eceno-
‘mische voorspoed eigeirlijk slechts ‘het karakter van
,;sc,hijinwelvaart” draagt, reeds in het algemeen, ‘doch
vooral voor een land al’s mdie..uitermate bedenkelijk
moet heoten. Het ok op 1 Januari 1927 n’og niet ‘ge-
heèl gedekt d’efini.t moge uitsluitend in de jaren 1922
en 1923 ‘zijn ontts’taan; in;driern echter in de vorige
jaren de uitgaven op lager peil ‘waren gebleven, had
een reserve gevormd kunnen zijn om ‘den schok op te
vangen en zou deze bovendien minder ernstig ‘zijn
geweest.
Van hoe groote beteeken.ie overigens de ontvang-
sten-factor voor het herstel van ‘s lands financiën
is geworden, blijkt wel daaruit, dat de gewone dienst
van het jaar 1923, ‘die naar opzet en uitkomsten nog
sterk door ‘de bezuiniging was beheerscht (uitgaven
645 millioen tegen 759 rn’illioeii in het vorig jaar),
naar uit het voorgaande Iblijlot een aanzienlijk ‘deficit
liet, de gewone dienst van 1926 daarentegen, welk
jaar na de (bezuinigingsperiode valt, met een uitgaven-
totaal van 681 millioen een aanzienlijk voor’deelig
saldo aanwijst.
De verbetering van ‘s Lands verm’ogensp’ositie in
de jaren 1924-1926 moge nog ‘door een enkel ander
cijfer worden toegelicht. Het nadeelig slot van den
gewo’n’en ‘dienst van ide tienjarige periode 1912-1921
bedroeg 378 – 61 . = 317 millioen, dat dit ‘ideficit
eigenlijk is ontstaan in 1922 en 1923, doch overigens
in de fin’ancieele politiek der voorgaande jaren in
kiem verscholen lag, toonde ik in het voorgaande
aan. Volgens zeer.voorloopige opgaven is in 1927
op den gewonen dienst wederom een overschot ver-
kregen van pim. 60 millioen, zood’a’t begin 1928 het
geh’eele crisis-tekort was ingehaald.
Ongeveer de geheele landsschuld op 1 Januari 1928
kan dus worden geacht te staan ‘tegenover uitaven
voor ‘d’en buitengew’oneii dienst, welke een in hoof d-
zaak direct productief id.w.a. rendabel karakter ‘heb-
ben gedragen. Hierbij, mag echter niet worden voor-
‘bij gezien, irlat zeer waarschijnlijk niet ‘onaanzienlijk
-zal moeten worden afgeschreven op de in ‘de crisis-
jarengedane uitgaven voor den ‘buiteugewonen
dienst, die ‘vooral vara het jaar 1917 af sterk zijn
opgeloopien en ‘eerst in 1923 en 1924 weer een meer
normaal peil hdb’ben bereikt.
Hand’clingen le gewone zitting 1925, pag. 76.
Jaargang 1926, ‘pag. 1085.
titgaven van den ‘buitengewonen dienst in de
jren
‘
1917
48.9
.
1922
92.-
1918
70.3
1923
65.-
1919
97.6
1924
48.3
1920
138.7
‘
1925
39.6
1921
189.9
1926
65.2
De stijging der buitengewone uitgaven in de jaren
1919-4923 i ten deelo het geveig van uitbreiding
van het aantal pro’duceieve werken in ‘die jaren
on-
dern’o’me’n, voor een ander deel van de algemeene
prijsstijging. Gelijk ‘bekend is ‘hierdoor o;a. bij’ het
havenwezen ‘de directe renta’bilitoirt rw’elke sinds 1912
(‘het jaar waarin ‘het bekende rap port Kraus-de Jon’gh
verscheen) tot richtsnoer gold, geheel in d’e ‘knel ge-
komen. Door de invoering van het met ingang va’n
1 Januari 1928 in werking getreden goed’erengeld is
die rentabiliteit islechts zeer ‘ten ‘d’eele ‘hersteld, gelijk
blijkt uit ‘dien staat Va der finarnciiee]e nota 1928
(netto overschot havenweten tekort 4,3 milliroen.).
Voor ‘de spoorwegen ‘geldt m.m. ‘hetzelfde, hiervoor
bedraagt het tekort in ‘den staat Vn 7,8 millioen.
1)
Dit behoeft geen verwondering te wekken, want aan
de stijging der buitengewone uitgaven zijin juist ha-
venwezen en staatnspoor’w’egen ‘wel ‘tot ‘de ‘aanzienlijk-
st’o bedragen ddbet geweest, hetgeen blijkt uit de na-
vil gen’d’e cijfers:
‘Buitengewone uitgaven havenw’san en spoor- en
tramwegen in die jaren 1917-1924.
Havenwezen Spoo’r- en tra.miwegen
1917 …………8,1
24,3
1918 ………..8,8
‘
29,7
1919 ………..10,—
39,9
1020 ………..18,8
‘
65,5
1921 ………..34,7
92,8
1922 ……. . … 21,5
29,-
1923 ………:. 14,6
19,7
1924 , ………..4,2
11,3
De heer Van den, Bussche (heeft destijds in dit tijd-
schrift
2),
behalve ‘dit, nog andere elementen van in-
tering aangewezen, zoo o.a. het feit, dat de samen-
stelling van d ‘buitengewonen ‘dienst n’iet in elk
opzicht ‘den ‘toets eener gerechtva’aridigide cri’tiek kan
doorstaan, 2oom’ede, dat op ‘de leeninrgen’ door No-
–
‘derl andsch-Inidië aangegaan vermgedelj’k aanmerke-
lijk sninder wordt afgelost ‘d’an ‘de bedrjfs-economis’c’h
noodzakelijke af,sc’hrijiv’.ingen op het ‘in. ‘de landebedrij-
ven eina. ‘gestoken kapitaal na volledige uitvoering
des’ bedrijvenwet zullen bedragen.
‘Wat het eerste punt betreft moge worden vermeld,
dat in de ibegrooting voor 1927 de rekening ddr vloot-
uitbreiding” naar den gewonen ‘dienst werd ‘over:ge-
bracht, ‘dit vond tevens plaats voor de voorafgaande
jaren. Echter dienit te worden vermeld, dart gelijktijdig
Aan dezen staat komt slechts zeer betrekkelijke waar-
cle toe In het bijzonder trekt de aandacht, dat voor de be-
rekening van het netto-overschot niet in aftrek wordt ge-
bracht afschrjving doch reserve wegens waardevermin-
derin.g of voor vernieuwingen. De S. S. gaat aldus te werk:
de uitgaven voor vernieuwingen worden gebracht ten laste
van een reservefonds, doch op de exploitatierekening ge-
boekt. In het reservef ouds moet jaarlijks worden gestort
het bedrag van de noodzakelijke afschrijvingen. Onder even-
genoemd hoofd: ,,Reserve enz.” in staat Va ‘wordt opge-
nomen de storting in het fonds ten bedrage van bijna tien
millioen verminderd met de uitgaven van vernieuwingen
ten bedrage van circa
1Y2
millioen en de rente van ‘het
fonds act ruim ‘5 millioen pro resto
dus 34
millioen. Dit
zou zeer mooi zijn, indien bet fonds inderdaad bestond, het
is echter volkomen denkbeeldig. De geheele« manipulatie
heeft dus slechts de bedoeling om de afsobrijving met de gedroonide rente te ‘verminderen en ‘het tekort gunstiger
voor te stellen dan het in waarheid is. Voorts dient erop
te “wor(len gewezen, dat het ha.venwezen ten aanzien der
afschrijvingen een annuïteitensysteem volgt en veel min-
der afschrjft dan bedrijfs-economisch noodzakelijk is (verg7.
o.a. voorloopige bedrijiscijfers over
1926
pag. 12
e.v.).
E.-S. B. van
25, Nov. 1925.
,,De Indische Financiën”
pag.
1034
e.v. en
1054
e.v.
.438
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mèi 1928
met deze zuivering en ‘beperking van ‘den buiteuge-
wonen dienst de uitgaven vOor tea-ugbren,ging van
particuliere landerijen tbrt het Staatedosnein .gheèl
ten laste van ‘buitengewoon werden gebracht. ja de
voorafgegane jaren geschiedde ‘dit voor %, ‘omdat
werd aangenomen – overigens naar het schijnt op
losse gronden
–
t
—
dat de rentabiliteit dezer uitgavn
tot uiting ko’nïen’de in de ve.rniiming van belasting-
bevoegdheden enz. 4 pOt. bedroeg, aoodat met het oog
op den rente-standaard. van ‘ongevoei 6 pOt. circa
3′
van de bestede so’m,naen al’s niet rendabel moest wor-
den beschouwd. De gevolgde gedragsliji moet blijk-
baar uit de groote urgentie van. deren maatregel wor-
den verklaard. Overigens werd hij..de fi’nancieele nota
voor het jaar 1927 van ‘de noodzaak van verdere sanee-
ring, voorzoover de stand van
‘
s Lands financiën deze
zou toelaten, melding gemaakt.
Ten ‘gevolge van de bij ‘de begroobing voor 1926
voorgestelde maatregelen tot extra-sc’hulddelging in
(Ie jaren 1926 rt.m. 1933 is ‘de ‘aflossing op de Nedev-
la’ndsch-Indisehe leeningen, indien ‘de aankoop van
.lin’dische ‘schuld ‘daaronder wordt begrepen, aanzien-
lijk versterkt. Doch nog niet zoo, d’at deze aflossing
gelijken ‘tred houdt ‘met ‘de noodzakelijke afschrij’ving
op het in ‘de bedrijven gestoken kapitaal en evenmin
.dat in 1934 in totaal evenveel is afgelost ‘als het geval
ware, indien reeds dajdelij’k na de uitgifte ‘der dollar-en sterling-leeningn regelmatig mest aflossen ‘begon-
een zou zijn.
1)
Daarenboven ‘kon één ‘ding niet ‘ongedaan worden
gemaakt: de zeer hooge gemiddelde rente d’er Indi-
sche Staatsscihul.d: ruim 6 pOt., di. circa 1 á lYi pOt.
hooger dan de thans geldende rentestand aard, ‘waar-
van de rente, tegen welke Nederlandsoh-Ind’ië op het. oogen’blik e’en leeninig zou kunnen plaatsen, wel niet
belamgrijik zal afwijken. En dat deze ihooge gemiddelde
rente in hoofdzaak is ‘te wijten aan de voorshands
onconverteerbare dollar, en stierling-leeningen tot en
gezamenlijk ‘bedrag ‘van ruim een half milliard gulden
zal in het hierna volgende nog nader worden uiteen-
gezet.
Inin iddels, hoe groote aandacht de ‘boven aangewe-
en minder gunstige factoren in ‘de toeko’m’it nog zui-
len eischen, uit ‘de in het voorgaande gegeven uiteen-
zetting blijkt ‘wel, dat zij tegenover d’e verbetering
van ‘s Lands verm’ogen’spositi.e, welke in ‘de jaren 1924
—1926 heeft plaats gevonden, vrijwel wegvallen.
En deze verbetering is des te meer toe te juichen,
omdat met 1926 de eigenlijke bezuiniging een einde
nemt en door verschillende maatregelen, waaraan
riet langer viel te ontkomen, ‘de algemeene ,s’alariher-
zinning, de bestuurs’hervorming en ‘do maatregelen
tot ‘economische opheffing vai West-Ja, een aan-
znlijke vermeerdering van uitgaven plaats vond. De
gewone uitgaven, welke in. 1923 645 inillioern bedroe-
gen, be’l’copen in 1926 681 iniillioen en waren voor
1959,7 go .a’a’m’d op 696 millioen gulden. Alleen dp
bui-
ten gewone
uitgaven blijven sterk ‘geraartsoerneerd..
Ik heb in ‘het voorgaande uitvoerig bijl ‘de jaren
1924, 1.925 en 1926 stilgestaan, omdat deze trits een
zeer
.
merkwaardige ‘episo’de vormt in Indië’s firian-
cieele geschiedenis’. Meer ‘dan, een’s moest in herhaling
worden getreden van hetgeen o.a. in het bbven’ge-noemde artikel van den heer Vast ‘den Bussche iis
medegedeeld, hetgeen echter ‘drim rijn verklaring en
ver’onrtschul’dighig moge vinden, ‘dat (het van nut werd
geacht om aan de han’d van de finain.cieele nota van
1928 – hetgeen
destijds
uiteraard niet
mogelijk
was
– een volledig ‘overzicht van genoemde periode en
van ‘hare ‘hetetkesajs voor ‘de Indische finaacin te
geven.
Vatten wij bert voorgaande in het kort samen. De jaren van bezuiniging en die van herstel vallen niet,
althans slechts ten d’eel’e, samen, waarmede overigens niet wordt ontkend, dat d’e ‘bezuiniging het noodzake-
1)
Verg. geciteerd artikel ivan C. van sten Bussche,
pag.
1055.
lijk uitgangspunt vormt van het hersteL Het laatste
jaar der ‘bezuinigi’n’gs- ‘is tevens bert tweede den her-
stelperiode. Na 1924, ‘doch vooral na 1925, vertoonen
de gewone uitgaven, die sinds 1921 voortdurend ‘waren
gedaald, weer een niet ‘onaanzienlijke stijging. Rekent
men de in de latere jaren geïnde ‘belastingen., ciie op
die periode betrekking hebben, mede, dan ‘aat
het
‘tijd-
vak 1917-1921 inderdaad geen tekort, doch ‘ten ge-
volge van eens financieele politiek, waarbij ‘de uit-
gaven tot het maximum der ontvangsten werden op-
gevoerd, was mde jaren 1922 en 1923 geen reserve
aanwezig, zooda’t, doordien ‘de ontvangsten ten gevol-
ge van de economische crisis aanzienlijk bij’ de uit-
gaven ac’hterbleven, toen wel een zeer groot ‘deficit
moest ‘ontstaan. Dit ‘deficit
:flU
is, ten deeie door de
‘gevoerde reserveeringspoli’ti’ek, ten ‘deel’e door de gun-
stiger omstandigheden en de ‘econoriniscïhe opleving van
Nederland’sch-indië in het algemeen, in de jaren 1924.
1925 en 1926 vrijwel geheel ingehaald. Het nog ras-
teerende ten ‘bedrage ‘van ruim 50 millioen kan, naar
nader zal blijken, geheel uit het batig slot van. 1927
worden gedekt. Uit ‘dit verloop kan worden verklaard,
dat na 1923 geen l’eeniin’gen beh’oefd’en te worden aan-
gegaan tot ‘dekking van buitengewone uitgaven en
daarfiaast zeer aanzienlijk op ‘de vlort’tende schuld kan
worden inrgeloopen.
De voorgenomen, ten deele reed’s uitgevoerde extra-
sehulddelging voor ‘de j’aren 1926-1934 beoogt een
verdere verbetering van ‘s Lands vermogensp’osirti’e,
De conversie ‘der leeni.n’gen 1919 en 1921A en 1021B
in 1926, op ‘welkei- zeer gunstig rresulrtaat, isoowol ‘de
terugkeer tot den gouden standaard, als de algemeene
verbetering van de financieele positie van invloed is
geweest, bracht ‘het ‘direct tastbaar resultaat eener
renteverlagiog van circa 43 millioen gulden ‘s jaars.
Hoe ‘belangrijk echter het herstel van ‘s Lands fi-
narnciön mocht zijn, volledig was het ‘allerminst. •De
intering, welke heeft plaats gevonden door de zoo
sterke opvoering der buitengewone uitgaven in de
jaren 1920 en 1921, ‘is niet ‘ongedaan gemaakt, de af-
lossing op de. door NederIandscdi-Indië aan’gegan’e lee-
.nisngen blijft
voorshan,ds
onvoldoende, ook afgeschei-
‘den van de n’ood’zaalc vn volledige toepassing der
Indische bedrijvenwef. is ‘de sainenst’elli’ng ‘van den
b
ii
it
engewonen
dienst in menig opzicht vatbaar voor
zuivering enl verbetering. Voorts moest worden her-
dacht het pijnlijk ‘enfsrtu’k uit de jaren 1922 ‘en 1923.
de dollar- en sterlingleeningen, waaraan valt te
wij
ten, ‘dat do gemiddelde rente des- Indische schuld, on-
danks de lage rente der
,
leeningen 1883 en 1898, circa
% pOt. hooger is dan de gemiddelde rentestandaard.
De jaren 1923 t.zn. 1926 vormen ‘dus in ‘de ‘geschie-
denis ‘der Indische financiën een periode van zeer in-
grijpend, doch onvo’iko’men herstel, een herstel voorts
‘te zeer ‘door, ‘ten ‘deele toevallige, ‘ten deele voorbij’-
‘gaande factoren ‘beheerscht ‘dan ‘dat gelijk’waardige
voortzetting ervan in de op ‘deze periode volgende
jaren ‘koi worden. verwacht.
(Wordt vërvolgci).
B.
J. F.
STEINME1
z.
–
EEN KANTTEEKENING BIJ DE MEMORIE VAN
ANTWOORD OVER HET WETSONTWERP OP
DE NAAMLOOZE VENNOOTSCHAPPEN…
Steeds scherper ‘toekent zich het verschil in opvat-
ting ‘af ‘tusschen het Ministerie van Justitie en het
Nederlandsche zakenleven omtrent hetgeen een goede
regeling van het vennootschapsr.echt moet bevatten.
Zeer ‘kort gezegd kom.t.’het hierop neer, ‘dart ‘de minister
ons een wet wil opdringen, die zeer uitvoerig is, veel
dwingend recht 1bervat, weinig gelegenheid laat tot
differentieering in den. ‘bouw der verschillende ven-
nootschappen, overal veel publiciteit en veel invloed’
voor de vergadering van aandeelhouders voorchrjft,
en waakt tegen de ophoopi.ng van veel macht bij wei-
nige personen.
Daartegenover vraagt het zakenleven om een korte
wet, die veel corntractvrjheijd laat, zoodater plaats
blijft voor groote verscheidenheid bij’ ‘verschillende
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
439
maatschappijen, weinig verplichte publiciteit, en vrije-
hej’d om ‘aan de besturen precies zooveel macht en in-
vloed toe te kennen, als in elk bijzonder geval wen-
schelijk schijnt en dus den invloed der vergadering
desnoods ‘zeer sterk te beperken.
Det verschil in zienswijze ‘komt ongetwijfeld hier-
uit voort, dat men op het departement niet veel in-
ziciht heeft in den fnitelij’ken ontwikkelingsgang van
het vennootschap
–
sleveh en dat men daardoor weinig
anders ziet dan een paar algemeene atelrogels en prin-
cipes, die wel fraai schijnen ‘op het papier, maar waar-van de menschen Iran de practij’k al lang weten, dat zij
in werkelijkheid’ niet veel waard zijn, en ‘in eIk geval
onvoldoende om er de ingewikkelde vragen mee op te
lossen, waarvoor het moderne bedrijfsleven zich tel-
kens geplaatst ziet.
Zoo ‘bijvoorbeeld die angst voor op’hoopin’g van veel
macht in weinige handen. ‘De voorzorg ‘daartegen
schijnt den minister zoo gewic’htig, dat hij haar thans
een ‘der hoeksteenen van het ontwerp noemt. Hij is
doodsbang voor de niisbruiken, die uit een te sterke
poritde van de ‘besturen tegenover de vergarleripg van
aandeelhouders zouden kunnen voortkomen. De maclht
der bestuurder’s, zoo leeraart hij, moet berusten op
verdiend ‘blijvend vertrouwen en niet op een machts-
positie, die men
zich
ibiji de statuten eens et vooral
verzekert. Vertrouwen, zoo zegt hij, ‘moet geschonken worden, niet ‘door een statuitairen regel afgedwongen.
Dat schijnt hem zoo overtuigend, dat hij alle hoop
nog niet heeft opgegeven en zich zou hunnen voor-
stellen, ‘dat juist ‘de goede bedrjfsl’niclers hun oppositie
zullen laten varen en te elfder ure nog zullen inzien
het belang, ‘dat de li’ding ber’uste op vertrouwen in
stede van op macht (pag. 5 ‘der memorie van ant-
woord).
Dat alles klinkt allerliefelj’kst en zeer stichtelijk,
maar bewijst, dat deze bewindsman geen. begrip ‘heeft,
waar het eigenlijk om gaat.
De ‘d’irectis en, commissarissen, op wier voorstel ‘de
zoogenaa’m’d’e oligarchische cl’ausules in de statuten van steeds talrijker maatschappijmi “worden opgeno-
men, zijn niet de madh’tsw’ellustelingen, ‘die hij; in hen
ziet. Het is er hun niet om te doen, zich een positie
te scheppen, waarin zij zich ‘kunnen ‘ban’dhaven tegen-
over ‘hun aandeel’hoiders, ook nadat zij; hun vertrou-
wen verloresi hebben. Dat zou trouwens onmogeljik
zijn. Als een bestuur werkelijk ‘het vertrouwen van
cie meerderheid dce aandeelhouders niet meer geniet,
moet het gaan: geen sdhra-nider in elkaar gezette ‘sta-
tuten kunnen ‘het dan redden. Voor ‘het behoud van
hun machtspositie hebben. zij ‘zedeljk overwicht nog
meer no’odi’g dan statutaire bevoegdheden; want er
gelden ook in
h•?t
bedrijfsleven nog wetten van mo-raal ‘en ‘ook daar heeft ‘de ‘openbare meening een in-
vloed, ‘die ‘door geen enkel bestuur lang genegeerd
zou ‘kunnen -worden. Het i’s ‘dus niet een streven om
. la barbe van ‘hun aandeelhouders hun ‘betrekking
met de daaraan verbond’en fimanci’eel’e voorcieelen te
behouden, die hen leidt hij; het inkorten van ‘de madht
der aandeelhoudersvergadering.
Was het ‘dat, •dan zouden zij ook niet zoo gereede-
lijk aus dat pleegt te geschieden, de medewerking van hun aandeelhouders
‘krijgen,
om ‘zulke bepalingen in
‘de statuten te doen opnemen. Er zou dan telkens,
zoo’wel in de algemeene vergadering, waar zij voorge-
stel’d worden, als in ‘de financieele en andere bladen
aanmerking •op worden gemaakt, en het zou dien
heersch.zuchtigen bes’tunrders maar niet zoo ‘gema’k-
kelj’k gelukken om alle macht ,,aan zich te trekken”, zooals ‘de inlinister ‘het noemt. Zij’ ‘behoeven echter
heeleni’aal ‘niet te trekken: hun voorstellen gaan er
geregeld glad ‘d’oor en ontmoeten geen noeznenswaar-
dige critiek.
Hoe is ‘dat te verklaren? En indien die clausules
niet gericht zijn tegen een ‘meerderheid -van aand’ee-
ten, die geen vertrouwen in hen heeft, waartegen ‘zijn
zij ‘dan gericht? Waarin vinden zij hun rechtvaar-
diging? –
De verklaring ligt in ‘de ontwikkeling, ‘die ‘het -v’en-
nootschapswezen, in den loop van de 19de en ‘de 20ste
eeuw heeft doorgemaakt.
Aandeelhouders in eenigs;zin’s omvangrijke ‘maat –
‘schappj’en gevoelen zich niet meer,
kuaners zich
niet
meer gevoelen als
vennooten.
Hun aandeelen besc.hou-
wen ‘zij als ‘effecten, waarvan zij dividend en, zoo
mo-
gelijk, koersrijzi’ng hopen. Van eenige zeclelj’ke ver’-
plichting om d’e a]genieene vergaderingen te bezoeken
gevoelen ‘zij niets. Daarvoor (hebben ‘zij geen tijd en
geen zaa;kkenn’is gen’oeg. Zij blijven. ‘dus kalm thuis,
en ‘de vergaderingen bestaan doorgaans uit het be-
stuur en een paar ‘speciaal daarvoor opgewarusde me-
‘d’esta’iijders, soms rust een ‘enkele vreemde ‘eend in
de bijt.
Maar een enkele’ maal is liet anders. Dan komen er
plotseling een groot ‘aantal stemmers op, hetzij’ ‘n
het bestuur om te zetten, of om een balans af te stem-
men, of om een statutenwijziging tegen te ‘houden.
En dan behoeven die o’pposa’nt’en volstrekt zoo ‘bij-
zonder
talrijk
niet te zijn, om d’e
zaak
naar hun. hand
t’e ‘kunnen zetten. Een ‘meerderheid van alle aandeel-
houders behoeven ziji daarvoor vrjEwel nooit te
vet-
tegen’woordigen: ‘de groote mais’sa ijs thuis geblevei.
De ‘bedoelingen, waarmee zulke ‘ongewone gasten ‘op
de vergadering verschijnen, ‘hebben met ‘de werkelijke
belangen des vennootschap als zoodanig dikwijls niets
uit te staan. Men niet ze verschjhen, als er een aan-
slag gepleegd ‘moet worden ‘om een indu’strieele zaak,
die niet vrijwillig ‘wilde toetreden tot een inrterna-
tion’aie truist, omdat ‘men daarin geen voordeel zag,
klein ‘te ‘krijgen, en te ‘dwingen – misschien zeer tot haar nadeel – tot de groote combinatie toe te treden.
Of, als men een bestuur wil kiezen, dat de zaken der
venn’ootschap drijft op een wijze, ‘die ‘te pas komt in
de kraam van een of anderen concurrent. Ook wel,
als een troepje ‘i’nttrigaxiten do kans schoon meen;t te
zien, om
bij
verrassing te ‘gaan zitten op ‘de s’toel’en,
tot nu toe bezet ‘door lieden, ‘die niets minder waren
dan de nieuwe liefhebbers, die nu ‘wel eens de tan-
tième,s in ‘d’en zak willen steken.
Tegen ‘zulke verrassingen zijn ‘de oligarc’hi’sche clan-
sules gericht, tegen streken. van ‘de zoogenaamde ,,al-
gem’eene” vergaderingen van aandeelhouders, ‘die in
ier1relijkjhei’d ‘zeer weinig ,,algemeen” zijn.
Het gaa’t er ‘dus niet ‘om, ‘dat men zich wil wapenen
tegen ,,de” aandeelhouders, nadat ‘die ‘hun ‘vertrouwen
verloren zullen hebben, ‘maar men wil een verschan-sing tegen de
vergadering,
‘die maar zeiden meer ‘dan
een ‘kleine fractie van het geheele aandeeien’kap’itiaal
vertegenvoordigt, ‘maar die zonder zulke clausuies
toch alle macht kan uitoefenen, alsof zij
alle
aandeel-
houders omvatte. De ervaring heeft geleerd, dat zulke
voorzorgen noocl’ig zijn, en ,,de” aandeelhouders geven
over het algemeen gaarne hun toestemming tot de
invoering ervan, omdat ‘zij’ zich veiliger weten in ‘de
handen van directie en commissarissen ‘dan in ‘die van de meerderheid op vergaderingen, als hier beschreven.
En zon d’er zulke clau’sules is geen maatschappij ‘zeker
‘de concurrenten o’f de intriganten ‘de ‘baas te zullen
blijven, oo’k al heeft men (hun ‘bedoèlin.gen lang v66r
den datum d’er vergadering in ‘de gaten. Al is een ‘be-
stuur er volm’aakt zker van, ‘dat de ‘meerderheid der ‘bona fi’de .a’wpdeelhouders niet meedoet aan de be-
raamd’e aanslagen, ‘dan nog ‘zal het ‘de gr’c’otste moeite
hebben, ja vaak ‘niet ‘slagen, om
op de’ vergadering
‘d’ie meerderheid ook iian zijn zijde te zien. In Neder-
land luiden de aan’d’eeisn ‘doorgaan’s aan toonder; om er stem ‘mee te ‘kunnen uitbrengen moeten
zij’
daarom
vooraf word’en gedeponeerd. Men ‘krijgt ‘er ‘de men-
sehen niet gemakkelijk toe, hun stukken uit hun
brandkast of ‘bij hun bank ‘te lichten en tij’dig te
.dep’oneeren. Men kent ‘de houders niet en kan er ‘dus
niet ‘bij hen op aandringen; soms zijn ‘ze op reis of
wonen in het ‘buitenland; doorgaans zijn ze veel te
onverschillig om zich van ‘de zaak ‘iets aan te trek-
ken; wat er eigenlijk aan ‘de hand is vernemen zij ‘dik-
wijls pas ‘als het te laat is. De ‘moeilijkheid wordt
440
; ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
nog vergroot door cie (bepaling, dat geen bestuurder
als gernachtigde mag optreden en door de beperking
van liet aantal stemmen, dat elk aandeelhouder mag uitbrengen, geen van welke bepalingén het ontwerp
flinkweg wil schrappen.
In landen, waar de aandeelen meestal op naam
luiden, is dat eenigszins nn,ders. Zee bijvoorbeeld in
Kngeland. Daar pleegt het (bestuur bijt belangrijke ge-
legenheden volmachten to vragen van de aandeelhou-
ders, wier namen en adressen het uit het register
kent, en dan is ‘het met die proxies in handen veel
beter idan (bij’ ons tegen ‘zulke streken gewapend. Bo
venidien zijn ‘de aandeeJen meest alle in Engelsche
handen, omdat de .in’kom’sten’belas’ting, (die bij de bron
geheven wodt van
alle
diviclenden, ook ‘al is de aan-
doeihouder een vreemde, ‘die het bedrag dus niet op
ziji persoonlijken aanslag kan korten), En gelsche aan-
doelen ongeschikt maakt voor buitenlanders. Daarom
zijn wèl de .aaaideelen van ‘de Koninklijke Petroleutm-
aa’tscbappij’, doch niet idie van de Shell Co. een in-
‘ternationaal fonds geworden. Van’ vele ider grootste
Nederla.n’dsche cultuur-, petroleum- en andere maat-
schappijen zitten veel aandeelen ‘bij buitenlanders, ‘die
zich van da vergaderingen eerst recht niets aantrok:
ken en van de aaak niiotveel meer weten of willen
weten dan de hoegrootheid van ‘het dividend. Van een
bmid rtussah’en ‘de meer;deilieid der aandeelhouders en
‘het ‘bestuur – zooals in Edgeland – is ‘bij ons ‘dan
natuurlijk geen sprake.
loo is geleidelijk ‘een toestand ontstaan, waarbij
het gen miskenning der feiten zou
zijn
om geen waar-
‘borgen te scheppen tegen misbruiken van de vergade-
ring van aandeelhouders. –
Men mag zeggen, ‘dat besturen van groote Neder’
–
lan’dsche ondernemingen, ‘die verzuimen ide hun toe-
vertrouwde zken met zulke .rwaarborge4 te omringen,
in (hun taak tekort sc’hieten. Hoeveel Neclerlandsche
schepen zouden thans in plaats van op Rôtiter’dam en
Amsterdam ‘op. Bremen, Hamburg ‘of andere (buiten-
lan’dsche liaven varen, als ‘de ‘besturen onzer stoom’-
vaartnraaitschappijçn er niet door oE’gurchisohe ciau-
sules tege’iï gewaakt hadden? Hoeveel Nederlandsche fabrieken zouden reeds zijn gesloten, omdat haar con
currentie ‘machtigen huit.enlandschen concerns en-
welkom was? Zou de Nederlandsche ‘in’dnstrie en de
Neclerlmidsche scheepsbouw nog veel aan de Konink-lijke Petrolèum-Maatachappij verdienen, als niet tijdig
een stokje gestoken was togen ‘haar overweldiging door
huiteniandsciho concurrenten?
Als men op justitie eenig begrip van ‘deze zaken had
(maar ‘die leert men. niet op een d.epartementskam.er
en in de ‘beeken over vennootschapsrec’ht is het niet
te vinden), dan, zou men eerder (bedacht zijn geweest
op middelen om de opeenbooping van veël macht in
de ‘ha’n’dien ‘der ‘bostnrèn te vergemakkelijken dan om
die te ‘bemoeilijken. Voor misbruik daarvan zou men
niet qo ontzettend bang zijn geweest, als men de fei-
telijke verhoudingen beter had ‘ingezien. De directies
onrzer ‘groots maatschappijen, waarover liet hier gaat,
bestaan toch regelmatig niet uit een enkel persoon,
aan wien het gevaarlijk kon zijn cooveel macht toe te
staan, ‘maar uit een aantal collega’s van ‘doorloo’p’end
hoog gdhalte, en zij staan ‘onder voortdurend toezicht
van colleges van commissarissen, waarin men in het
algëmeen ‘gesproken toch ook wel eenig vertrouwen
mag stellen. De zoogenaaimde algemeene vergaderin-gen ‘daarentegen bieden geen ‘enkelen waarborg togen
m’ihruik en hebben veeleer ‘bewezen (bijeeixkohisten te
‘zijn, jegens wie -voorzichtigheid op haar plaats
is.
Een waarborg tegen aanranidingen met on’zuivere
bijbedoelingen, die door ‘onze .groote maatschappijen
misschien nog veel te weinig wordt toegepast, is de
statu’ten’bepaling,, waarbij de vaststelling van liet div’i,-
d’end aan commissarissen in plaats van aan de verga-
dering wordt ‘opgedragen. Het is daarom verieerd om
bindend te willen voorschrijven, dat de vergadering ‘dat nioot doen. Als een ‘de, middelen om een maat-
ech’appij er onder te krijgen, die zich ‘door de gebrui-
kelijke oligarchische clausules (bind’en’de’ ‘voordracht,
e’tc.) veilig waanide, ziet ‘men tegenwoordig ‘door ‘groe-
pen, ‘die om haar eigen oogmerken te dienen ‘de baas willen worden, ook dit toegepast, ‘dat men ‘de ‘balans
tracht af te stemmen om zoodoen’de iedere dividend-
uitkeering on’tnogelijk te maken. Dod’r onthouding van
dividend en rtautièm’e hoopt men- aandeelhouders’ en
‘bestuur wel murw te krijgen.
Dit wetsontwerp is op’gcbo’irwd op onvoldoende ken-
nis van het onderwerp, da,t het ‘moet regelen. Het past
niet op ‘de practij’k, maar ‘steunt op ‘een voorstelling
van ‘zaken, di’e ‘met ‘de werkelijkheid niet overeenkomt.
Daarom ontmoet ‘het sulk een algemeen verzet bij de
menschen, ‘die ermee te maken zullen krijgen. In de
Eerste Kamer zitten verscheiden mannen van zaken.
Zullen die hun collega’s ‘kunnen overtuigen, ‘dat het
onaannemelijk
is?
AUG.
PHILIPS.
HET GEBRUIK DER ARBEIDSBEURZEN DOOR DE
WERKGEVERS’ 1)
Het is een niet te weerspreken feit, dat een arbeids-
beu.rs staat of valt met de bereidvaardigheid van de
werkgevers om er gebruik van te maken. Willen zij
hun werkkrachten niet door de beurs recruteeren, dan
kan deze zichzelf niet nuttig maken en zou zij even
goed weer kunnen verdwijnen.
De vraag, in welke mate in ons land de arheids-
beurzen den steun der werkgevers genieten en dus
aan hun bestemming voldoen, is tot dusverre niet
met nauwkeurigheid te beantwoorden. Daartoe toch
is de gewone statistiek van haar werk, met name de
kennis van het aantal aanbiedingen van werk, dat der
aanvragen om plaatsing en dat der plaatsingen, niet
voldoende; men moet bovendien nog weten, hoeveel
van de plaatsingen van nieuwe werkkrachten, die er
in totaal zijn geweest, door bemiddeling van een
arbeidsbeurs
zijn
tot stand gekomen, en dat totaal
kent men niet. Men zou het alleen te weten kunnen
komen door het aan iederen werkgever, die arbeids-
krachten heeft aangenomen, afzonderlijk te vragen,
doch dit is door de arbeidsbeurzen zelf of van andere
zijde door het openbaar gezag nooit geschied. –
– Thans liggen voor ons de resultaten van een onder-
zoek, dat door de werkgevers zelf in die richting is
ingesteld. Ter beoordeeling nl. van het door de re-
geering samengestelde voorontwerp van wet op de
arbeidsbemiddeling, dat door, de gezamenlijke werk-
geversbonden in behandeling is genomen, hebben zij
bij hun leden een enquête ingesteld, in welke mate
dezen van de arbeidsbeurs gebruik maken en wat
hun oordeel over deze instelling is –
Men kan niet anders zeggen dan dat de resultaten
dezer enquête, die zich uitgestrekt heeft tot – 981
werkgevers met samen 197.352 arbeiders, teleurstel-
lend zijn voor hen, die in de arbeidsbeurs een nut-
tige instelling zien, omdat
blijkt,
dat de meeste werk-
gevers zichzelf helpen en de beurs niet noodig hebben.
De enquête loopt over de periode van 1 Januari
tot 1 October 1927, in welken tijd door de gezamen-
lijke werkgevers 47.036 arbeiders in dienst
zijn
ge-
nomen, – doch van dezè 47.036′ slechts 4748 of 10 pOt.
door bemiddeling van de arbeidsbeurs! Het percen-
tage is natuurlijk niet even hoog voor de verschil-
lende
bedrijfstakken,
noch voor de verschillende ar-
beidsbeurzen, maar het gemiddelde van 10 pOt.
geeft toch te denken. Het hoogste
cijfer
was 24 pOt.
in de sigarenindustrie, waarbij zelfs nog van de 320
door – de beurs aangenomenen 300 door één fabriek
werden betrokken, en voorts de metaalindustrie, waar
het 18 pOt. was. En daarbij moet in aanmerking
worden genomen, dat niet meegerekend
zijn
500 werk-
gevers met
‘bijna
45.000 arbeiders in eenige ‘vakken,
die een eigen arbeidsbemiddeling hebben en daarom
1)
Naar aanleiding van het Rapport over een onderzoek
van eenige werkgeversbonden naar het gebruik, dat de
werkgevers van de arbeidsbeurs maken.
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
441
nooit van de openbare gebruik maken; rekent men
ze mee, dan daalt het percentage tot 8. Slechts
in een vijftal districten (Hoorn, Deventer, Amster-
dam, Groningen en Middelburg) was het hooger dan
25, in een zevental tusschen 10 en 20 pOt., in de
andere minder dan 11 pOt.
Aan de werkgevers is bij de enquête nog meer ge-
vraagd en wel of zij zich bij een vacature geregeld
tot de openbare arbeidsbeurs wenden of alleen in
bijzondere gevallen of voor bepaalde groepen van
arbeiders en welke hun ervaring is met de door de
beursgezondenen, of deze zich met de arbeidsvoor-
waarden bemoeit en wat hun oordeel is over de
waarde der openbare bemiddeling.
Ook de beantwoording van deze vragen leidt niet
tot een erkenning van het bijzondere nut der instel-
ling: 11 pOt. der werkgevers met 10 pOt. der arbei-
ders gebruiken haar geregeld, 34 pOt. met 51 pOt.
der werklieden
somtijds
of voor bepaalde categorieën,
53 pOt. met 39 pOt. der arbeiders niet of vrijwel
nooit. 14 pOt. met 10 pOt. der arbeiders hebben
goede, 12 pOt. met 13 pOt. middelmatige, 21 pOt.
met 21 pOt. slechte ervaringen met de in dienst
genomenen (de overigen uiten geen oordeel). De
vraag naar de bemoeiing met de arbeidsvoorwaarden
is door verschil van opvatting over het begrip
,,bemoeiing” mislukt.
Indien men dus zou afgaan op de plaats, die de
arbeidsbeurzen innemen in de
bedrijven
van hen, die
tot de grootste werkgeversbonden bebooren, dan zou
men niet meenen, dat daarvoor een zoodanige Orga-
nisatie noodig was als aan een aantal hunner is
gegeven met hun speciaal gebouw en directeur en
verderen staf aan het hoofd. Toch ontbreekt het den
directeuren met hun personeel geenszins aan werk.
Dit
blijkt
wel uit de aantallen aanvragen, die zij te
behandelen en plaatsingen, die
zij
tot stand te
brengen hebben.
Zoo had, volgens het Maandschrift van het Centraal
Bureau voor de Statistiek van ji. in 1927, Amsterdam
150.591 aanbiedingen door werknemers met 63.997
plaatsingen’, Rotterdam 114.780 en 26.587, ‘s-Graven-
hage 49.135 en 19.796, Utrecht 47.199 en 6751, Gro-
ningen 20.317 en 5604, enz. Om te beoordeelen,. hoe
deze getallen zich verhouden tot de opgaven der
werkgevers
bij
de enquête omtrent hun aandeel in
het werk der beurzen, moet men evenwel ook den
aard der aanbiedingen en plaatsen in aanmerking
nemen. Zoo moet men voor een goede vergelijking
van de Amsterdamsche 63.997 plaatsingen aftrekken
ongeveer 600 plaatsin gen van gemeentepersoneel,
dat uitsluitend via de arbeidsbeurs wordt aange-
nomen (er
zijn
werkgevers, die zich er
bij
de enquête
over hebben beklaagd, dat dit ten gevolge heeft, dat
hun geheele personeel zich bij voortduring bij de
beurs inschrijft om de gelegenheid te houden
bij
een
vacature naar de gemeente over te gaan, waardoor
de
cijfers
der beurs geflatteerd worden); voorts
22.417 van dienstboden en vooral schoonmaaksters,
die soms meer dan eens per dag worden geplaatst,
en eindelijk 13.191 van havenarbeiders en 3094 van
hotel-, restaurant- en cafépersoneeL Trekt men deze
plaatsingen van het totaal af en berekent men de
overblijvende over de periode, waarover de enquête
loopt, dan
krijgt
men een aantal van 21.384, waar-
van het aantal plaatsingen te Amsterdam
bij
de
leden der werkgeversbonden volgens de enquête, ni.
1326, uitmaakt 6,2 pOt.
Dit betrekkelijk geringe percentage geeft, al moge
de beurs dus voor het grootbedrjf, waarover voor-
namelijk de enquête heeft geloopen, zonder veel be-
zwaar kunnen worden gemist, toch niet het recht
om te zeggen, dat zij doelloos is. Er
zijn
immers
blijkbaar veel werkgevers (de overige 93.8 pOt. vor-
mende, die op haar bemiddeling wel prijs stellen.
1)
Deze getallen komen niet geheel overeen met de opgave
van de beurs zelf.
Het ligt niet in de bedoeling van deze korte be-
spreking der enquête op het doel der arbeidsbeurs
nader in te gaan en de vraag te beantwoorden, of
dit doel dan voor de niet-leden der vier bonden, die
de enquête instelden (het Verbond van Ned. Werk-
gevers, de Alg. R. K. Werkgeversvereeniging, de
Christelijke Werkgeversvereeniging en Centraal Over-
leg), wèl wordt bereikt. Maar zeker is het, dat het
gehouden onderzoek dit groote nut heeft gehad, dat
het de betrekkelijk geringe beteekenis der arbeids-
beurs voor het groQtbedrijf duidelijk in het licht
heeft gesteld. Wij laten evenzeer in het midden, of
dit een gewenschte toestand is. Al zal niemand zeker
de officieele bemiddeling willen opdringen aan hen,
die haar niet begeeren, het zou ons toch niet ver-
wonderen, als de resultaten der enquête voor de
beurzen een aanleiding zullen zijn zich ernstig bezig
te houden met de vraag, waarom zij bij de aanne-
ming van werkkrachten in dit deel van het bedrijfs-
leven niet een grootere rol spelen en of het mogelijk
is – en zoo ja, door welke middelen – te bereiken,
dat haar plaats een betere wordt.
J.
H.
VAN
ZANTEN.
DE REGELING DER ARBEIDSVOORWAARDEN
VOOR 192811929.
Aangezien, zooals uit het jaarlijksc’he o’verzicht van
het. Centraal Bureau voor de Statistiek om. blijkt,
de meeste collectieve arbeidsovereenkomsten in het
voorjaar afloopen, hebben in de laatste ‘maanden
overal onderhandelingen plaats gevonden over verlen-
ging en event. wijziging dezer contracten. Deze zijn
thans voor de meeete bedrjez beeindigd, zoodat
het de moeite loont daarvan een ‘kort overzicht te
geven.
Wij zullen daaibij de volgorde der bedrijfstakken
aanihouden, zooajs ‘die algemeen iie de off’icieele ‘statis-
tieken geldt.
In de waaisteenind’ust,rie
is de toestand zecr’gespan-
nou geweest. De fabrikanten hadden om. voorgeeteld
de bonen met 5 pOt. te verlagen, de arbeider.s vei’-
wiej.pen dit onvoorwaardelij’k en wennchten daarente-gen o.’m. 5 pOt. loonsverhoogin’g, herstel van ‘den kin-
dertoeslag, uitheering der Kerstgratificati.e, of ver-
goeding van het loon op Christelijke feestdagen en
uitsluiting van de mogelijkheid de zakelijke ‘bedrijfs-belasting op het loon te verhalen. De werkgevers ble-
ven echter op hun standpunt staan en berichtten, dat
wanneer hun voorstellen 19 Maart niet aanvaard
waren, de fabrieken met ingang van 31 Maart ‘zouden
worden gesloten, De Rijks’berniddelaar had geen succes
en toen ook ‘de aibeiclersorganisaties hun eiscihen niet
lieten varen, werd tegen 2 April de uitsluiting aan-
gezegd. Op het laatste oogenblik werden echter, op
initiatief van den Commissaris van de Koningin voor
Gelderland, nieuwe [besprekingen geopend, die tot
resultaat hadden, dat beide partijen hunne •eisc’heri
introkken en de bestaande arbeidsvoorwaarden voor
een jaar verlengd werden. Korten tijd daarna werd de
gewone algemeene overwer
1
kvergunn ing wederom ver-
leend, waardoor aibeiders van 16 jaar en ouder van
1 April tot’ 30 September 9 uur per dag en 50 uur per
week mogen werken.
Behalve deze CAO., werden in ‘de
sfeeni’ndustrie
in Groningen ‘cle C.A.O. voor een jaar verlengd, ter-
wijl in
cle
aardewerlç,industrie
in Gouda, in afwach-
ting van de e’vent,. verlenging der O.A.O., die 1 .Tuni
a.s. afloopt, de werkweek van 50 op 48 u. p. w. werd
gebracht.
In de
fypo.qrafe
liep ‘de O.A.O. eind Maart af. De
patroo.nsorganisatie had deze in September 1927 reeds
opgezegd, ‘daar het haar gewenscht voorkwam, in ver-
band met de veranderde toestanden in het bedrijf, het
geheele contract te heruien. Nadat zij daarop, evenals
de arbai dersorganisaties, de wijzigingsvoorstellen had-
den ‘bekend gemaakt, b1ek, dat geen van de beide
partijen tegemoet wilde ‘komen aan de verlangens ‘dci
442
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
tegenpartij, ‘zoodat men, om te voorkomen, dat de
onderhandelingen daarop zouden afspringen, overeen-kwam alle voorstellen
–
voorloopig in te trekken en de
bestaande O.A.O. met ‘enkele •o’nbeteekenende wijzi-
gingen voor
,
twee jaar en 7 maanden te verlengen.
Ook in het
boelcbinder.sbedrijf
werd de O.A.O. vrij-
wel ongewijzigd verlengd’, hier echter voor den tijd
van 2 jaar, dus tot eind Maart 1930.
Do O.A.O. voor ‘het
chemiqrafisch bedrijf
was het
vorige jaar voor 3 jaar afgesloten tot eind Maart
1930, ‘zoodat daarover geen onderhandelingen plaats
von’den. Anders was ‘het echtei’ in het
lithografisch
bedrijf.
De geldende O.A.O. was aangegaan tot 5 Mei
1928 en ‘door de arheidersorganisaties opgezegd, waar-
bij ‘deze een verhooging van het ‘weekloon van
f
41
op
f
43 wenschten; i.iitbrei’ding van de xeeds op een
week getelde vaoa’ntie en verlaging van de overwerk-
limiet. De werkgevers meenden, dait, gezien de bevoor-
rechte positie, die de .gezellen reeds ‘bezitten (‘de wer-
kelijk verdiende ‘bonen zijn n’og hooger ‘dan het con-tractueele wèakloon) en de onmogelijkheid ‘den kost-
prijs van het product nog verder te verhoo’gen, deze
eis’chen ‘niet voor inwilli’ging vatbaar waren. Integen-
deel, er ‘zouden enkele wijzigingen in anderen zin moe-
ten plaats vinden. Overeenstemming werd niet ver-
kregen, met het gevolg, •dat ‘d’e ar’beidersorganisaties
7 Mei een ultimatum stelden, waarin zijverklaarden,
dat, als d eischen v66r 21 Mei niet weren ‘ingewilligd,
een ‘staking zou worden geproclameer’d. De rwerkgevers
overwegen, of
zij
‘deze dan met een uitsluiting moeten
beantwoorden. In’tussch’en is in een bespreking ‘onder
leiding
van
d’en Rijksbemid’del’aar Prof. Aalberise op
15 Mei jl. ‘d’oor partijen ‘besloten ‘de onderhandelingen
te heropenen en de C.A.O. voorlopig voor één maand te verlengen.
Vermeld moet nog worden, ‘dat in ‘de ondersehei-
dene g-afische vakken algemeene o’verwerkverg’unni’n-
gen zijn verleend op grond van daartoe in ‘de C.A.O.
getroffen regelingen.
In de
bou.wvekken
werden ‘door de ‘arbeidersorgani-
saties verschillende eischen gesteld, ‘o.m. 3 ct. p. u.
lo’onsvehoogin’g in verschillende plaatsen, 3 dagen
vacan’tie en ‘vérp]ichte invoering van plaatselijke com-
missies. ‘De patrooTis wensehteu invoering van den gemiddel’den 8 3 -urigen werkdag, verdisconteering
van ‘d.e uitkeering voor feestdagen in het ‘loon ,en ‘her-
ziening der
looncijfers
naar beneden met ‘bijbehooren-
de klasseverlagin:g voor verschillende plaatsen. Na
verschillende besprakingen ‘werd ten slotte besloten
de C.A.O. ongewijzigd voor een jaar te ‘verlengen.
in het
steenhouwersbedrijf
was de C.A.O. in 1927
voor twee jaar aangegaan, zoodat daarover geen on-
derhandelingen noodig waren.
De C.A.O. voor het
stukadoorsbedrijf werd weder-
om vrijwel ongewijzigd met een jaar verlengd. In het
schilder.sbedriif
haddèn ‘de arheidersorganisaties ‘om.
voorgesteld: 3 ct. ‘loonsverhooging per uur; 3 dagen
vacantie per jaar; regeling van het leerlingwezen;
verplicht lidmaatschap en invoering ren een prijzen-
regeling voor aangenomen werk. De patroo’ns wezen.
deze voorstellen unaniem af, waarna, na nog enkele
besprekingen, de C.A.O. vrijwel ongewijzigd voor een
jaar verlengd werd. Besloten werd een tweetal com-
missies in te stellen voor onderzoek naar ‘de moge-
lijkheid van een vakopleiding en een vaca’ntierege].ing.
Over ‘de in de 4 groote plaatsen bestaande C.A.O.
van het
loodgietersbedrijf
vonden verschillende be-
sprekingen plaats. De arbei’dersorgani’saties bleven
staan op hun eisc’h tot invoering eener vacantie, welke
‘de patroons afwezen, aangezien deze ook nog niet bij
de fbouw’vakken ‘was ingevoerd. De arheidera verklaar-
‘den ‘daarop, dat, wanneer vé6r
1
Mei de C.A.O. met
de vacantie er in, niet ‘getee’ken’d zou zijn, ‘de staking
zou ingaan. Als gevolg daarvan brak 8 Mei in ‘de groorte
plaatsen hij! verschillende werkgevers een staking uit.
In de centrale ve’rwarn’tingsindustrie
wezen de
werkgevers de eischen der arbeiders af, waarbij’ zij’
zich in het bijzonder ‘kantten tegen de invoering van
ëen loon naar leeftijd, omdat daardoor de pnilkkel tot
betere prestatie verloren zou gaan.
Na onderhandelingen kwam ‘men ‘echter tot een
overeenstemming, ‘waarbij de verhooging volgens leef-
‘tijd beperkt zou worden ‘tot die arbeiders, die daarvoor
naar ‘het ‘oordeel van den werkgever in aanmerking
ronden komen. De O.A.O. werd danrop weer voor een
Jaar verlengd.
De C.A.O. voor h’et
hout bedrijf
in Amsterdam, Hen-
gelo, Leiden, Den Haag en voor Zaandam en. die
‘voor ‘de
ksstenrnakersb edrijv en
te Amsterdam, Rotter-
dam, Schiodani en Hoorn werden door geen der par-
tijen ‘opgezegd. zo’odat ze tot 15 Maart (Zaandam 31
Maart) 1929 werden verlengd, zonder dat er andere
wijzigingen in werden gebracht. Op gron’d van Art.
28 sub. 7 der Anbeidswet 1919 werd in deze ‘bedrijven
onder ‘bepaalde voorwaarden een werktij dversc’huiving
toegestaan, ‘waardoor ‘het mogelijk is zomers 9 uur
(Zaandam 10 uur) per ‘dag te werken.
In liet,
meubelbedrijf
‘vonden verschillende onder-
handelingen plaats over de verlenging der C.A.O.,
waarbij do arbeidersorganisaties 2 ct. loon,sverhoogin’g
ei’schten, uitbreiding van de vacantie van 4 b4 dag tot
een week, invoering van een loonregeling voor 18 en
1,9 jarigen ibeneven,s enkele andere
wijzigingen.
De
patr’oons wenschton ‘daarentegen 2 ct. loonsverlaging
pel- uur, een vacamtie van 4 dagen en wijziging der
overwerkregeling voor de behangers. Na eenige ho-
sprdkingen stelden de patroons o.m. voor een C.A.O.
voor 2 jaar, e&i week vaca,tie, loonklas’se voor 18 en
19 jarigen, en 150 overuren per jaar zonder toeslag
‘met een ‘min. i.rerkw’ek van 40 uur. Dit werd door de
arbeiders’organisaties aanvaard, zoodat de ‘C.A.O. ‘werd
afgesloten tot 15 Maart 1930. Verschillende a.fdeelin-
gen van ‘den Behangerspatroons’bond accepteerden ‘deze
O.A.O. echter niet, terwijl evenals liet vorige jaar’ ook
de massameubelfa,brilkan,ten, die ook niet aan de en-
‘derhlandelin’gen ‘hadden deelgenomen, buiten het con-
tract bleven.
Minder gemakkelijk gin’g he’t in de
kleedingindu-
strie. In
het heerenkleedingrbedrj:f (s’naa’tpatroons)
ensc’hten de arbeiders een loonsverhooging van 5 ct.
per uur; herziening van ‘hot tarief, 10 ‘pCt. toeslag
voor ‘bedrijfsonkoster en vacantie voor de huiswerkers.
De patroon’s stelden daar tegenover 5 ct. per, uur
loonserlaging ‘benevens enkele andere wijzigingen.
Men kon. niet tot overeenstemming komen, zelfs niet
toen de werkgevers zich bereid verklaarden hunne
voorstellen in te trakken en ‘de C.A.O. ongewijzigd te
verlengen. Een en ander had tot gevolg, ‘dat in ver-
schillende plaatsen stakingen ‘uitbraken, ‘clie door de
werkgevers met verdere uitsi uitingen ‘beantwoord wer-
den. Toen dacirop de maatconfectie patroons voorstel-
den ‘de huisarbei’ders een vergoeding te geven voor
vuur, liciht en gereedschap en een productiepremie
van 2 pCt., waardoor
zijin
de iáaanden Juli en Augu’s-
tus een bedrag zullen ontvangen overeenkomstig de
vacantiekosten voor de atelierkleerina’kers namen d
maatp’atroon’s deze voorstellen ook over. De arbeiders
verklaarden op deze voorstellen een C.A.O. te ‘willen
afsluiten, zoodat de verschillende conflicten werden
opgeheven.
De C.A.O. in het
mijnbedrijf is
voor on’bepaalden
tijd afgesloten, zoodat ‘deze, aangezien geen opzegging
er van plaats vofld, ongewijzigd van kracht bleef.
In ‘de contactcommissie werd echter ‘wel overleg
gepleegd over voorstellen van ‘de ‘moderne arbei-dersorg,anisatie tot ‘verhooging van het ‘garantie-
loon en wijziging van de groep’sin’deeiing ‘der onder-
grondscho arbeiders. De werkgevers han’dhaafden. ten
aanzien daarvan hunne vroeger reeds uitvoerig ge-
motiveerde bezwaren en wezen ‘daarbij verder op de,
in weerwil ‘der ‘buitenlan’dsc’ho concurrentie, stabiliteit
der bonen ‘in de laatste jaren en de verkorting van
den werktijd op Zaterdag.
In de
kartonindustrie
in Groningen zal ‘de C.A.O.
die 1 Juli a.s. afloopt, waarschijnlijk worden opge-
23 Mei ‘1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
443
zegd, waarbij de arbeiders vermoedelijk zullen aan-
dringen op eenige loonsverhooging en een toeslag op
de reeds geregelde vacantie van een week met behoud
van loon. Over een en ander is nog niet beslist.
De O.A.O. vooi’ de groote
bierbrouwerijen
werd ‘vrijt
wel ongewijzi’gd met 2 jaar, ‘tot 1 Fehr. 1930 verlengd.
In het
bakkersbedrijf
in de groote steden ‘zijn enkele
C.A.O. voor onbepaalde tijd afgesloten, ‘reike niet
werden opgezegd, zood’at geen onderhandelingen plaats
behoefden te vinden. In de beetwortelsuikerindustrie
werden enkele C.A.O. wederom verlengd.
In de
aardappelmeelindustrie
in Groningen werden
de arbeidsvoorwaarden ‘ongewijzigd voor 1928129 ver-
lengd. In de
sigareniri4ustrie
waar de C.A.O. voor
onbepaaiden tijd i’s afgesloten, [hebben de aibeid’erz-
organisaties naast loonsverhoogin’g, verschillende an-
dere wijzigingen voorgesetid ‘zooals verlenging der vacantie van 3 tot 6 dagen, wijziging der :gmeente-
klassen, ‘volle vergoeding voor de algemeen erken’de
Christelijke feesdagen en 2 pOt. premie voor de ziekte-
verzekering. De werkgevers bebben daarop geant-
woord, ‘dat de conjunctuur in de sigarenindustrie der-‘gelijke voorstellen niet rechtvaardigt; bovendien ‘zijn
de kosten -‘an het levensonderhoud niet gestegen, en zijn ‘de ‘bonen in de laatste jaren hetzelfde gebleven
In den
landbouw
is het instituut C.A.O. nog’betrak-
kelij’k weinig ver’breid. Voor zoover dit wel het ‘geval
is bijv. in verschillende landbo’uwdistrict’en in Gronin-
gen, Frieslnd, Zeeland, ‘de Z.-H. eilanden en N. W.
N. Brabant zijn in de laatste weken overal onderhan-
‘delingen ‘gevoerd. Op sommige plaatsen wenschen de arbeiders een’ige verbetering, waartegenôver de werk-
gever,s een ongewijzigde verlenging bepleiten. In andere
‘districten achten ‘de werkgevers echter loonsverlaging
noodzakelijk en dringn ‘de arbeiders aan op hand-
having ‘der ibesta’aude regelingen. Belangrijke wijzi-
gingen zullen dan ook niet plaats vin’den. Hetzelfde
kan gezegd worden van ‘de verschillende C.A.O. ‘die
in ‘den
tuinbouw
in Zuid- en. Noord-Holland gelden.
De C.A.O. in ‘het
bloembollenbedrijf
is wederom op vrijwel dezelfde voorwaarden als vorig jaar voor een
jaar verlengd. De ‘eenige wijziging van ‘beteekenis is,
‘dat de Vrije Zaterdagmiddag die tot dusver gedurende
7 maanden gold thans geduren’de 9 maanden zal wor-‘den gegeven. In de
veenderijen
in Groningen, Drente
en Overijsel ‘hebben in ‘de verschillende districten weer
tal van ‘onderhandelingen plaats gevonden. In sommige, ‘di’strict.en zijn de C.A.O. ongewijzigd verlengd, in. ‘de Ov.erjsels’c’he venen is eeni’ge loonsverhooging ‘gege-
ven. Daarentegen kon ‘men in het ‘district Barger-
Oost.erveen niet tot overeenstemming komen, zooda’t
16 April een sta’kin’g uitbrak. Een voorstel v’an ‘den
Rijk’s’bemi’cid’elaar om ‘de loo’n’en met 4 è. 9 pOt. te ver-
hoogen werd .d’oor de arbeiders aanvaard, doek door
de werkgevers, ‘die overigens wel berei’d waren eenige verhooging te geven, verworpen. Na ‘bemiddeling door
‘den: ‘burgemeester van Emimen werd het conflict ech-
ter 9 Mei opgeheven.
In de
koopvaardp
.
.
bleven, zoow’el ‘de C.A.O. voor’ ‘de
sc’hep’e’l’in.gen, als ‘die voor ‘de ‘s’tuurli’ed’en en ‘nsac’h’inis-
ten, welke resp. 1 April en 15 Juli 1924 voor onbe-
‘paalden tijd waren afgesloten en ‘sindsdien niet wer-
‘den opgezegd, ongewijzigd gelden.
In het ‘bovenstaande hebben wij’ een uiteraard zeer
kort overzicht gegeven van ‘den .gang van zaken in ‘de
bedrijfstakken, waarin ‘belangrijke ‘C.A.O. gelden. Wij’
zien daaruit, dat, pracitisch gesproken, overal de ‘be-
staande arbeidsvoorwaarden wrdmi gecontinueerd.
Alleen in ‘de meubelin
,
dustrie en in de kleedingin’du-strie voor wat ‘betreft ‘de ‘huisarbeiders Ikonden met
handhaving van ‘de ‘bes’t.aan’de bonen eenige verbete-
ringen in de zoo’g. 1bijvoorwaarden worden aan’ge-
biacht. De ongewijzigçle verlenging d’er onderscheidene
arbeidsvoorwaarden heeft des ‘te ‘meer ‘beteekeni’s, ‘om-
dat verschillende C.A.O. niet voor één jaar, zooais in
‘de afgeboopen jaren met ‘de onzekere economische om-
standigheden veelal ‘het geval was’, doch voor twee
jaar en langer werden afgesloten. Zoo bijv. de C.A.O.
in het boekbin’ders[bedrj’f, ‘de meubelindustrie, het
brouwersbedrijf, terwijl ‘die van ‘de typografie voor
twee jaar en zeven maanden en ‘die in het steenhou-
wersbedrjf en in .de chemigrafie het vorige jaar reeds
resp. voor 2 en 3 jaar waren aangegaan. Dit alles
wijrs’t ier ‘op, dat wij ‘zioo langzamerhand weer’ gekomen
zijn in een p’erio’de van stabilisatie en rust in de ar-
bei’d’svoorwaar’den, waarbij’ ‘de verschillende vei’bete-
ringen in d’e bonen en ‘de verdere, ‘bijivoorwaarden,
evenals’ .dat voor ‘d’en oorlog ‘geschiedde, door de ont-
wi’k!keling en ‘de .vei
4
betering der produc’tievooraarden
i’n samenwerking tusschen ‘de werkgevers en, arbeiders
(evert. hunne ‘organisaties) ‘en in overeenstemming
met ‘de ei’schen van ‘het ‘bedrijf kunnen worden aange-bracht.
Wij zuilen than’s ‘nog enkele woorden wijden aan ‘de voor,naam’srte [bedrijfstakken, waarin momenteel geen
of althans ‘geen [belangrijke ‘O.A.O. [bestaan.
In ‘d’e
metaalindustrie
zijn, aooals bekend
;
v
‘het orige
jaar ‘langdurige onderhandelingen gevoerd tusschen
‘den Meta.al’bonT’d en ‘de verschillende ‘arbei.dersorgani-
saties over ‘d’e ‘afsluiting van een C.A.O. Aanva.n’kelij’k
wilde ‘de Metaal’bond het voorstel der arbeidersorgani-
saties o’m een persoonlijk ‘minimumloon in ‘te voeren niet aanvaa’den, ‘doch ‘stapte over ‘de principieele
be-
zwaren tegen dit ‘loor,srtielsel heen, ‘toen ‘bleek, ‘dat an-
dei’s in ‘geen geval een oplossing ‘zou kunnen worden
verkregen. Ondanks deze tegemoetkomende houding
blecik het echter toch nog onmogelijk tot overeenstem-
ming te ‘komen, zoodat de onderhandelingen werden
afgebroken en ‘de Metaalbö’nd’in Fbru’ari van ‘dit jaar
zelf een voor aijne leden geldende; nieuwe Landelijke
Regeling invoerde, ‘die vrijwel ‘geheel gebaseerd was
op ‘de voorstellen, welke voor ‘de afsluiting van een
C.A.O. waren gedaan
In de
Twentsc/’,,e textielindustrie
‘werden verschil
len’de onderhandelingen tuss’chen de werkgevers- en
arbei’dersorga.nizaties gevoerd, voornamelijk over ‘de
voorstellen der arbeiders tot invoering vn een uni-
forme vacan’tieregeling. De werkgevers stonden in
principe geenszins afwijzend tegenover ‘deze voorstel-
len, zij’ verklaai’den zich zelfs bereid een week vacantie
te ‘gev en met ‘behoud van loon, mits ‘de arbeiders er
van ‘hun ‘kant in toes’tem’den, dat ‘de meerdere lasten,
‘die idaardoor ‘op het ‘bedrijf zouden rord’en gelegd,
‘door overwerk aoudn worden gecompenseerd. In dien
gedachtengang ‘stelden ziji voor, ‘dat ‘ter compensatie
96 overuren zouden worden gamaalçt tegen het gewone
uurloon, ‘dus zonder overwer’ktoeslag. De arbeidersor-
ganistties wezen deze tegenvoorstellen echter ‘af, zoö-
dat ‘een uniforme regeling niet ‘kn worden ingevoerd
en de ‘bij’ verschillende fabri’ken ‘bestaande vacantie-
regelingak gehandhaafd bleven.
Ook in ‘de
R.K. textielindustrie
vonden verschillen-
de onderhandelingen plaats. Eind 1920 was men niet
tot overeenstemming ‘kunnen komen over verlenging
vn de ‘bestaande C..A.O., zoodat ‘deze niet ‘gecontinu-
eerd ‘werd en ‘door ‘de werkgevers, evenals in de
metaalin’dusti’ie, een eenzijdig opgestelde regeling werd
ingevoerd. De arbeidersorganisaties drongen echter ge-
regeld aan op een nieuwe C.A.O. en dienden ‘daarom’
‘eenigen tijd geleden ‘d’an ‘ook nieuwe voorstellen in.
De .verk’gevers verklaarden ‘zich bereid een C.A.O. af
te sluiten ‘e.t in beginsel handhaving der ‘bestaande
arbeidsvoorwaarden; de chr. feestdagen en de vacan-
tiedagen ‘zouden ‘ook voor ‘ongehuw’den ‘met 50 pOt.
van he’t loon vergoed worden, terwijl overeenkomstig
‘de Arbeidswet 1.919 art. 28 sub.: 7 totaal 2500 p. j.
gewerkt zou worden, ‘hetgeen in verband met de vrije dagen zou neerkomen o.p een normale werkweek van
50 uur. Toen ‘bleek, dat ‘de ‘arbei’d’ersorganisatii’es tegen
een ‘zoodanige formuleerin’g ‘bezwaren hadden, stelden
de werkgevers voor de normale werkweek op 48 uur
te ‘houd’en, evenwel met ‘de ‘bepaling, dat elke werk-
gever de vrije
beschikking ‘zou hebben over 100 over-uren per jaar.’ De betaling der feest- en vacan’tiedagen zou ‘blijven zooals reeds was voorgesteld, terwijl de le
en 5e gemeenteklasse, behalve voor’ enkele noodlijden-
444
ÉCONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei’ 1926
de ondernemingen zouden vervallen. De moderne tex-
tieiarbeid’ersbo’nd ‘wenschte echter ook deze voorstellen
niet te aanvaarden.
In de
lchoenindustrie
was cle O.A.O., na door ‘de
werkgevers met clan vereischten termijn te zijn opge-
zegd,
in Juli 1926 niet verlengd, omdat ‘cle werkge-
versorganisatie ophield te bestaan. Aan ‘het eind van
het vorige jaar werd echter een nieuwe R.K. werk-
ge’versorganisatie opgericht en in verband daarmede
werden onlangs door de R.K. arbeidersorganisatie
,wed.er•om voorstellen ingediend voor de afsluiting van
een niemvé C.A.O. De werkgevers heibben zich over
deze voorstellen nog niet uitgesproken.
In het
havenbedrijf
te Rotterdem en Amsterdam
hadden de on’derhandelinigen voor ‘cle verlenging van
de C.A.O. eind 1924 geen overeenstemming gebracht,
zoodat de C.A.O. ‘dan ook niet weni gecontinueerd.
De daarin geregelde arbeidsvoorwaarden werden
echter sindsdien door ‘de werkgevers gehandhaafd.
Onlangs zijn nu door ‘de suinenwerkende arbeiders-
organisaties voorstellen ingediend voer een nieuwe
O:A.O., in welke v’o’or’stellen, naast ide bestaande ex-
bei’dsvoor’waarden, gevraagd wordt een aanvullend
pensioen van
‘f 10 p. w.,
medezeggenschap en medbe-
heer
over
de haven’aribei’dsreserve; een min. vacantie
van 6 dagen per jaar voor de ‘vaste, en 1 ‘da’g per jaar
voor iedere 75 gewerkte ‘dagen voor de losse ar’bei.clers
en •ten s’lote eenige wensc’hen over de taakindeeling
en ‘de regeling van ‘clan nachtarbeid. De ‘soheepîaart-
vereenigingen Noord en Zui’d’he’hben daarop geant-
woord, dat in verband met de plannen van den Mi-
nister van Arbeid, tot wijziging van de Stuiwadoo’rs-
wet en vruchtbare bespreking over de in’gediende
voorstellen onmogelijlk is, aangezien de lasten, die ‘deze
wijziging wederom ‘op ‘het
bedrijf
zal brengen, niet te
overzien zijn. Dat overigens ook zonder C.A.O. goede
ar’beicisvoorwaarden mogelijk zijn, moge
blijken
uit het
feit, ‘dat volgen’s het zoo j’uist verschenen jaarverslag
der Scheepvaartver. Zuid, het gem. rweekinko’men ‘der
vaste ‘havenarbeider’s te ‘Rotterdam over ‘het geh’eele
jaar 1927
f
35,42 bedroeg.
In de andere bedrijfstakken, waarin practi’sclh ge-
sproken geen C.A.O. bestaan, zooals de
chenische
dust ria,
de
papi eriv4ustrie,
verschillende bedrijven
voor
voedings- en genotmiddelen
enz., vonden ‘geen
zoocianige ‘acties plaats’, ‘dat ‘zij
1
hier vermeld behoe-
ven te worden. Voor verschillende ondernemingen
werden door ‘de arbei.der:sorganisatie.s aan de ‘werkge-
vers even’t. ‘hunne organisaties, voortellen ‘gedaan tot
verbetering •der arbeidsvoorwaarden, doch slechts in
zeer weinig gevallen was de economische toestand
reeds weer. zoodanig, ‘dat enkele, in ‘de meeste gevallen
nog weinig ‘belangrijke rwensc’hen konden worden in-
gewilligd. Ook in de metaal- en de itextjieliud’uistrie
vonden soortgelijke acties hij individueele werkgevers.
plaats, welke echter geen van alle een algemeen ‘ka-
rakter ‘droegen. Zoo zien wij’ in ons bedrijfsleven, al’s we de ‘kleinere
;beroeringen buiten beschouwing laten, op ‘het gebied
‘der directe arbeids’v’oorwaar’dei een [betreikkelijke rust,
die den algemeen economischen toestand niet anders
dan ten goede ‘kan komen. Het behoeft geen betoog,
dat daardoor ‘de ‘industrie, die wij in ons land zoozeer
‘behoeven, een vastere basis zal
verkrijgen,
om aan ‘de
vele moeilijkheden, die haar toch steeds va.n de zijde der
buitenlandsche concurrentie zullen ‘blijven bedreigen,
‘het ‘hoofd te bieden. De
talrijke
voorbeelden van
samenwerking tusschen werkgevers
•
en arbeiders, die
wij in het bovenstaande hebben geschetst, zullen onge-
twijfeld het hunne daartoe Fbijdragem
Haarlem Mei 1928.
Ir. B.
BöLGEft.
DE RIJKSMIDDELEN.
.
In ‘dit ‘nummer treft men aan (het gebruikelijke over-
zicht van de opbrengst ‘der .Rij’ksmi’ddélen over de maand April .1928, in vergelijking gebracht met ‘de
overeenkounstige
cijfers
van April 1927.
De gewone middelen brachten in de afgeloopen
maand
,f
42.454.800 op tegen T 42.108.000 in April
11927 en vertoonen mits.dj’eaj, een voorui-tigamg van
f
346.800. De totale opbrengst overtrof voonbs de .i’a-
nung met een bedrag van
f
3.623.400. Zooals ‘bekend
geeft dit cijfer
,
evenwel geen juist beeld ‘van ‘den, war-kelijken toestand, daar biji de ramingen ‘voor de ‘perso-
.iieele ‘belasting en voor ‘de i’nkomstea’belasrtin’g rcsat ba-
lastin’gverlagingen rekening is ‘gehouden, waarvan ‘de
invloed ‘zic’h voor ‘de personeele belasting eerst in ge-
ringe mate «en voor do i
n
k
o
in
s
t
en
b
e
l’
as
ti
ng
nog in ‘het
geheel niet doet gevoelen. Waar de betreffende mi’d’-
ciele’nposten resp.
f
6.500.000 en
f
15.000.000′ lager
zijn gesteld, ‘moet de raming voor April 1928 dus, om
‘tot een zuiverder vergelijking te komen, met iets ‘min-
dier dan 1/12 van
f
214»miHioen worden verhoogd.
Laat men ‘cian ook nog de rijwielbelasting ‘buiten ‘be-
schouwing, waarvan in 1928 slechts 10 pOt. itegen in
1.927 40 pUt. ‘der weidceljke opbrengst ‘aan ‘de gewone
nTidd’elan ton ‘goede komt, ‘dan bi ijikt, ‘dat ‘de overschrij-.
ding der rarninig op niet ‘m’eer ‘dan’ ongeveer 18 ton
kan worden gesteld.
De totaal-opbrengst over ‘de eerste ‘vier maanden
‘van ‘dit jaar bedroeg
f
162.462.900, ‘di.
f
828.000 min-der dan in hetzelfd:e tijiclp:erk van. (het vorigd jaar. Daar-
entegen werd ‘d’e r;anung i’n genoemde periode met
f
7.137.300 ‘ov
‘ ertroffen, Past men echter dezelfde cor-
.rec.ti:e toe; al’s hierboven ten aanzien’ ‘van de opbrengst
mrer Maart ‘werd aangebracht, idm. blijkt, dat ‘de op-
brengst o
e
r
de maanden Januari t.m. April 1928
feitelijk ruim 3 ton ‘bij de ra.mring ‘ten ‘achter ‘is ‘ge-
bleven.
In ‘vergelijking met ‘de ‘overeenk’oms’t’i’ge maand van
het ‘vorig jaar ‘vertoonden ‘de p’ers’oneele ‘belas’tig,. de
i nkom’stenhelasting, ‘de ‘ver:rn’ogen’s$bel’asrtii’ng, de rechten
op ‘den invoer, ‘het statistikrecht, de geslacht- en de
cuilkeracdijns, de belasting op gouden en zi lvier’ein war-
‘ken, de i’egis’tratierec’hten en de rechten van ‘successie,
van overgang
‘biji
overlijden en van schenking een hoo-
ger eip’br’en’gs’tcijfer. Daarentegen ibrachten minder ‘o’p
‘do gron.’d’belastin’g, de ‘dividend- en t’antiè.mebelasting,
cie zut-, ‘cie wijn-, ‘d’e ‘gedistilleerd-, ‘de bier- en ‘de
ta’ba’k’accijns, die belasting op
rijwielen,
‘de zegelrec’hten,
‘cle ‘d’ormeinen em. de l’oo’dn’gel’den. De opbrengst ‘der
jacht- en v’i’ssch’erjalk’ten, in de eerste maanden van
h’et jaar ‘van geen ‘belang, ‘kan gevoegelijk worden ver-
waarloosd. Uit een en ander bljikt, ‘dat ‘de ioop ‘der
ncid’clelen in. ‘de beide ‘v’ergoldken maanden niet zooveel
uit
eI’kanrder liep.
In ‘tegenstelling met ‘de vorige maand gaf de grond-
‘bel’asit’in’g ‘ditmaal een daling te zien, zij het tot hart
vrij ‘onbelangrijke bedrag van
f
16.800. Gerekend ‘over
vier mexuden werd’ in dit jaar
f
323.300 ‘meer on’t-
Vangen ‘dan in (het voorafgaande jaar, vermoedelijk
tea dode een gevolg van snellere invoirciering. Daar-
entegen werd de raming ‘niet bereikt; het nad’eelig
verschil beliep
f
585.100, waarbij evenwel ‘dient te
worden becl’acint, dart ‘de eerste maanden van het ‘jaar
voor ‘de grondbelaating niet ‘de vroord’eeli’gste ‘zijn.
Voor de personmele ‘belasting viel ‘slechts het gerin-
ge ‘bedrag van
f
21.000 te hoeken. Dit is toe te schrij’-
ven aa’n ‘de o’rn’sit’andi’ghreid, ‘da’t in ‘de maand’ April ‘de
ei’n’dnitikeering van do provinciale en gemeente-op-
‘centen betreffende den vorigen dienst pleeg-t plaats te
«hebben. Overtrof in de laatste 13 jaren deze uitkee-
ritng steeds ‘de opbrengst, ‘ditmaal bleef nog een klein bedrag over, ‘dart -ten bate ‘der middelen kon. worden
gebracht. Gerdken’d over vier maanden ,kiwarm in 1928
f
228.800 méér in dan in ‘het vorige jaar; daarenrte-
nen bleef ide opbrengst
f
2.667.400 bij de raming ten
achter. Dit is echter geheel normaal, daar de pers’o-
n’eele ‘belasting voor ‘het grootste ‘deel in het midden
des jaars ibinnenkomt. Overigens moge nogmaals wor-
‘den opgemerkt, ‘dat bedoeld ‘dlecres feitelijk met ruim
f 2.000.000
moet worden verhoogd, ‘daar de. belasting-‘
verlagin’g, ‘m’et het oog ‘waarop ‘de ‘betreffende midde-
ienp’ost
f
6 4 ‘millioen lager werd geraamd, nog’
‘slechts in ‘zeer geringe mate wordt gevoeld. De iri’kom,s’ten’bel’asting liep ‘in ‘opbrengst vooruit
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
445
en wel met f474.500. Daar de’iukomstenbelasting’in
het, 2e kwartaal van het jaar ruim pleegt te vloeien,
is het begrijpelij$k, dat de rarning met ruim
f
4
rnillioe’n werd .oversc,hreden. Bij vergelijking van de
ontvangsten over de eerste vier maanden van 1927
en 1928 blijkt, dat cle opbrengsten ais volgt oveP de
verschillende dienstjaren ‘kunnen, worden verdeeld:
Jan. t/m: Apr.
1927
Jan. t/m.Apr.
1928
1924125
f
577.300,—
–
1925126
…..,,
2.232.700.—
f
455.900,-
1926127.
…
,,
35.951.100,—.
,,
2.348.600,-
1927128….
,,
–
,,
34.594900,-
Totaal.
f
38.761.100,—
f
37:399.400,—.
Tot dusver ‘kwam in ‘het loopenicte jaar
f
1.361.100
minder binnen dan in het voorafgaande. Daarentegen
werd de raming met niet minder dan
f
9.066.000 over-
‘troffen. Neefnt ‘men evenwel in aanmerking, dat de
opbrengst dezer belasting
f
15 millioen lager is ge-
steld, terwijl de [belastingverlaging, in verband waar-
mede het ramingscijfer werd teruggebracht, eerst ‘met
1 Mei in werking is getreden, dan blijkt, dat de over-
schrij,ding der rainnng feitelijik
f
5 millioen minder
heeft bedragen.
:De ‘vermogensibelastin.g gaf ditmaal weer’ een s’tiS-
ging in opbrengst te izien (van
f
105.200). Daar in de
eerste drie maanden een grootere teruggang moest
worden geconstateerd, ‘kon de ‘opbrengst ‘over hèt tijd-
vak J’a.nuari t.m. Apil die van ‘hetzelfde tijdvak van
1927 niet balen, doch bleef daar4bijj
f
118.900 ten
achter. Daarentegen werd de raming met
f
203.000
overschreden. Voor wat dit laatste cijfer ‘betreft moge
nogmaals in herinnering worden ‘gebractht, dat de voor
1928 geraamde iniom,st
f
1.800.000 hooger is gesteld
dan ‘die voor het vorige jaar met het oog op de stij-
ging, ‘die in de laatste jaren in. ‘de opbrengst ‘te zien
was.
De dividend- en tantièmchelas’tin’g gaf
f
225.000
minder te ‘boeken .da.nin de gelijknamige maand van
1927. Gerdkend over vier maanden leverde 1928 een
surplus van
f
554.500 [boven het voorafgaande jaar.
Gezien de lage opbrengsten van dit tijdvak behoeft
‘het niet te verwonderen, dat
Y
3
.der
raming’bij
lange
na niet werd bereikt (nadeelig verschil
f
3.765.400).
Bij een middel. ‘dat op zoo onregelmatigo wijze wordt
ontvangen, bch’oef t dit ‘evenwel niet tot pessimis’tische
verwachtangen omtrent de to’taal-op’brengst van 1928
te leiden. De eerste maanden van ‘het jaar zijn trou-
wens doorgaans niet de meest gunstige; oo’k.dien.t in
dit verband ‘to ‘orden bedacht, dat voor 1928 een
hooge’re opbrengst van
f
6 millioen is geraamd.
Do rechten op den invoer leverden een surplus van
f
311.900 ‘boven April 1927, ‘terwijl het statistiek-
recht een stijging te zien gaf van
f
10.200. Ook over
de eerste vier maanden ‘hebben ‘beide middelen vrij
ruiim gevloeid. De invoerrechten gaven in dit tijdvak
f
2.098.900 boven de opbrengst van het vorige jaar en f2.701.600 •méér dan’Y der ra.ming. Bij het sta-
tistiekrecht bedroeg de vooruitgang on.dersc’heidenlij’k
f
118.000 en
f
49.800. In deze cijfers weerspiegelt
zicon.getiwijfeld do opleving van den handel.
De accijnzen vertoonden ‘over het algemeen een
minder goed figuur. De ‘zoutaccijn.s liep ‘terug met
f
27.800 en bleef zich zoodoen’d•e in dalende
lijn
‘be-
wegen. Over 4 maanden ‘kwam reedis
f
102.600 min-
‘der binnen ‘dan in het vorige jaar; vermoedelijk we-
gens de hoogore invoeren van geraffineerd ‘zout, waar-
van ièl invoerrec,ht, doch geen accijns wordt betaald.
De geslachtaccij’ns wees een ‘hooger opbrengstcijfer
aan (van
f
91.900), waai-in wellicht de invloed van
de afgenomen aanvoeren van [bevroren [buitenlandsch
vleesch is te onderkennen. In de eerste 4 maanden
kon reeds
f
291.900 méér worden gchoek’t dan in ‘de-
zelfde periode van ‘het vorige jaar. De ‘wijnaccijns
•decresseerde met
f
2100 en bleef’
f
113.300 ‘bij de
raming ten achter, waarbij’ echter dient te worden be-
dacht, dat de opbrengst van ‘dit middel in ‘de beide
eerste maanden van elk ‘kwartaal van weinig betee-
kenis is. Ook de gedistilleerdaccijnis gaf ecn daling in
opbrengst te zien (van
f
246.600), welke niet aan een
verschil in
krediettermij’nen
kan ‘worden toegeschre-
ven. De loop van dit middel blijft ‘biji ‘de verwachting
‘ten achter; ‘cie achteruitgang
‘schijnt
niet ‘to stuiten.;
gerekend over vier maanden werd reeds
f
617.600
minder dan het vorige jaar en
f
935.500 beneden de
ram.in’g ontvangen. Het bier leverde
f
65.200 minder
op dah i’n April 1927, waardoor de stijging, die de
vorige maand kon worden ‘geconstateerd, weer ‘Vrij:-
wel geheel werd te niet gedaan. Dank ‘zij het accres,
dat de maand Februari opleverde, werd tot ‘dusver
in ‘het loopende jaar
f
339.900 méér ontvangen dan
in 1921; daarentegen werd
Y
3
der raming niet bereikt
(nadeelig verschil
f
659.800). Schij’n’baar liep de sui-
keraccij:n
,
s in opbrengst voo’ruit;’in de afgeloopen
m’aand kon ni.
f
103.300 méér worden geboekt dan in
April 1927. Neemt men evenwel in aanmerking, dat
de maand April in 1928
vijf
betaaidagen (Maan’da-
gen) van den ‘kredieittermij’n telde tegen vier in 1927,
‘dan
blijkt per saldo, .dat ‘de ‘suikoracôijns feitelijk dit-
maal veel trager ‘heeft ‘gevloeid,. ‘wat in’tusschen na de
hooge opbrengsten van de eerste maanden ‘des jaars
kon worden ‘ver-wacht. Van Januari t.m. April leverde
‘dit middel nog een surplus van
f
1.355.300 ‘boven ‘de
op’brengst van het vorige jaar en
f
1.025.400 boven
4/12 der ‘raming. Eindelijk moge nog worden gewezen
op den ‘tabakaccijns, ‘die een lagere i’nkom’st opleverde
van
f
152.500. In de eerste maanden van het jaar wer-
‘den uit ‘dit middel evenwel zulke ruime baten ont-
van gen, dat aan deze daling ‘weinig beteekenis . mag
worden gehecht.
Da belasting op ‘gouden en ziiv’eren werken liep op
‘met
f
8600. Er is een langzame, doch gestadige op-
leving in de fabricage van zilverwerk. De belasting
op rijwielen daarentegen ‘bracht
f
135.300, minder in
de schatkist, waarbij intussc’hen dient te worden be-
dac’ht, ‘dat de
prijs
van een rijwie]plaatje van.
f
3 tot
f
2,50 is ‘teruggebracht en dat in ‘het loopende jaar slechts 10 pOt. van de iwer’ke]jke ‘opbrengst tegen
40 pOt. in 1927 aan de gewone middelen ‘wozdt.goed-
geschreven.
– De zegelrechten gaven ‘ditmaal weder een daling in
opbrengst te zien (van
f
265.300), ‘welke mn.’tusschen
niet aan een teruggang ‘der ‘beurs’belasting was te
wijten, aangezien laatstgenoemde belasting juist met
f
268.900 voor-uitging, dank zij vooral ‘de uitgifte van
veel ‘buitenlan’dsch’e obligatiën hier ‘te lande. De regis-
tratierechten wezen een hooge’r opbren.gstcijfer aan
(van f47.000, een overigens ‘niet belangrijk bedrag).
Gerekend over vier maanden
brachten
de zegelrec’h-
ten
f
486.500 minder, de registratierechte’n
f
1.428.600
méér op. De raaning werd ‘in genoemd tijdvak bij beide
middelen overschreden en wel onderscheidenljk met
f
228.100 en
f
1.035.100 ‘en ‘dit niettegenataande de
ramingscijfers voo’r 1928 resp.
f
5.000.000 en
f
1:500.000 ‘hooger zijn ‘gesteld. De hier besproken
groep van middelen ‘geeft dus reden ‘tot tevredenheid.
‘De sucoessierechten, grillig’ als
altijd,
liepen dit»
maal weer in op’brengst voo’ruit (met
f
389.900) en
brachten de respectabele som van.
f
5.349.700 op.
Over het tijdvak Januari ‘t.m. April kwam
f
3.836.600
minder in, gevolg van de dooi-werking van de verla-
ging van het recht bij’ d’e ‘wet vara 28 December 1926
(Staatsblad No’. 429), welke sedert Septem’ber 1927
haar invloed ‘doet gevoelen. Echter werd de ra.ming
in gemeld tijdvak overschreden (met
f
1.472,900). In
dit verband moge erop worden ‘gewezen, ‘dat ‘het op-
‘brengstcijfer voor 1928
f
5.000.000 lager is geraamd
dan voor 1927.
De domeinen gaven
f
85.400 en de loodsgelden
f
1.100 minder te ‘boeken. Over vier maanden kwam van laatstgemeld ‘middel ‘toch nog
f
9000 méér bin-
nen ‘dan in dezelfde periode van het vorige jaar. Daar-
en’tegen werd ‘de rainzi,ng niet gehaald (f 115.500
minder).
De inkomsten van het ,,Leeningfonids 1914″ bedroe-
gen in de afgeloop’en maand f7.696.700 tegen
f
9.844.400 in April 1927. Deze ‘teruggang was niet
446
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
aan een mindere ‘opbrengst der Verdedigin’gsbelas tiugen te wijten, ‘daar deze ditmaal ruim
f
5.200.000
(v’oi’ige jaar
f
4.120,000) opbrachten. In de eerste
vier maanden kwam in totaal
f
27.385.800 binnen (in
hetzelfde tijdvak van 1927
f
35.167.800).
Voor het
,,We’genfonds”
werd in de afgeloopen
maand
f
3.283.300 geïnd, waarvan
f
345.100 op reke-
ning Ikomt van de Rijwiel’belasting. De cp*engt over de eerste vier maanden van 1928 bedroeg
f
8.482.900
(waarvan
f
4.814.900 rijwielhelasting).
AANTEEKENINGEN.
De eerste zitting van de Raadgevende Econo-
mische Commissie te Genève.
De ‘heer E. Rel’dring, voorritter van ‘de Kamer van
Koophandel en F’a’briekeii ‘te Amuterdam, heaE’t Dins..
dagmiiddag, 22 Mei, in een openbare vergadering van
deze Kamer de volgende rède uitgesproken:
Dezer dagen uit Genève, ‘waar ik de eerste vergade-
ring van de Raadgevende Commissie als vertegen-
roordiger der Inter’nationaJe Kamer van Koophandel
(bijwoonde, teruggekeerd, moge ik U ‘met enkele woov-.
den ‘mijn bevindingen .m:ed
,
edeelen.
Allereerst herinner ik er aan, dat deze Oom,missie
in het levei geroepen iwerd krachtens een besluit van
den Raad van ‘den Volken(bcyud met het doel de Eco-
nom’ische Organisatie van den Bond, belast met de
uitvoeiitig van de aaurbevelin gen der Economische
Ccferen’bie van 1927, te versterken. Zij ‘bestaat uit
ongeveer 50 leden, voor het grootste deel door den
Raad gekozen uit de kringen van industrie, laind(‘bouw
en wetenschappelijke economie, terwijl enkele instel-li,n’gen ‘eis ‘het Internati’onaie Arbeidsbureau, het Ei-
na,ncieeie Comité van den Volkenbond, ‘het Initerna-
tionale Landbouwinstituut te Rome, het Institunt
voor de wetenschappelijke Organisatie van ‘dan A’
.t
be
id
en de Internationale Kamer van Koophandel een of
meer leden als eigen vertegenwoordigers kunnen aan-
wijaen. Laatstgenoemd instituut’ ‘noodigd’e zijn voor-
sitter, den heer Pirelli, voorts den heer Boyden, ban-
kier, eertijds Am’erikaansch ohserva’tor in de Herstel-commissie, en mijn persoon uit, om als zijn vertegen-
woordigers te Genève op te treden. De heer Pirelli
was wegens een reis naar Amerika verhinderd aan-
wezig te zijn. De Raadgevenicie Conimiisi’e ‘telt in haar
midden ettelijke autoriteiten op verschillend gebied,
evenwel met een wel wat rijkelijk ‘overwicht van land-bouw en ‘industrie en ‘daarentegen geen ‘vertegenwoor-
diging van ‘de scheepvaart. Voorzitter van ‘de Com-
missie is de heer Therinis, Minister van Staat in
België, onder-voorzitters
zij
n
de heeren Louc’he’ur,
Ohatterjee en Colijn, waarvan de laatste nog niet van
sij’n Indische reis ‘teruggekeerd was.
Het uitvoerend lichaam is het Eëo,mymisc’he Comité,
15 door hun legeeriugen aangewezen leden ‘tellende,
voornamelijk ‘ambtenaren, met ‘de onderhandelingen
‘over hatn’delsverdragen van hun regeeringen belast.
Het
is
met 5 leden in’ ‘de Raja’dgevende Commissie ertegenw’oordigd. Nederland heeft ‘in ‘het Economi-sche Comité geen lid, terwijl, behalve de heer Colijn,
twee vertegenwoordigers ui’t ‘de Nederlandscihe arbei-
derswerelid, de heeren Oudegeest en Serrar’ens in het
.grootere lichaam nittin’g hebben. Naar ik meen, zul-
len beiden zich ‘eerlang voor goed aan ‘het werk in
Genève moeten onttrekken. De Raadge’v’ende ‘Commis-
sie ‘komt é&maal, het Economische Comité viermaal
per jaar bijeen alleen de eittingen van het eerstge-
noemde lichaam zijn openbaar. De ar(bei’d, uit al deze beraadslagingen voortvloeien,d, wordt ‘door het uiterst
(bekwame Secretariaat, financieele en economische
sectie, van ‘der. Volkenborid verricht.
De taak ‘van de Raadgeven’de Commissie is te con-
stateeren, ‘welken voortgang ‘de verwezenlijking v’an’de
denkbeelden der Economische Conferentie van 1927
h’eef t gemaakt en die maatregelen in overweging te
geven, welke naar haar meen’ing de ‘belangen van een
vrijer ha,n’deisverkeer, van de productie, z’oewel de in-
distrieele
als
‘de agrarische, bevorderen.. Meer in ‘het
bijzonder neemt zij’kennis van het werk, dat het
Economisch Comité in het afgeloopen jaar ‘verrichtte
en dient zij’ dit van raad t.a.v. zijn verder ‘te volgen
gedragslijn en oefent voor’ zoover noodig op hetgeen
geschied ‘of nagelaten i’s, critiek uit.
Ik zal U niet bezig houden met een verhandeling
van ‘de besprekingen, welke plaats vonden, ‘doch mij’ bepalen tot het weergeven van den voornaamisten in-
houd van het rapport, dat d’e Raadge’vende Comm’is-
sie aan het eind van haar ‘zitting heeft vastgesteld.
Dit rapport ibehelgt in de eerste plaats een overzicht
van dat ec’o,uom’isc’h’en toestand van d’e wereld, waarin
o.’m. de aandacht gevestigd wordt op ‘het voortsohrij-
den van de consolidatie van ‘de financiën en de ‘sta-bilisajbie van den muntstandaa.rd van verschillende
staten. Er wordt geconstateerd, ‘dat, hoewel. de juiste
cijfers niet bekend zijn, een vermeerdering van de
hand’els’btweging in 1921 ‘heeft plaats gevonden, welke
in Midden- en Oost-Europa ‘belangrijker is geweest
dan in West-Europa en dat ‘Europa ‘in zijn geheel in
dit ‘opzicht gioo’tei’en vooruitgang dan Noord-Amerika
‘heeft te 1boekstaven. Dat echter ‘de handelsbeweging
van Europa 10 j’aren na ‘den ‘oorlog weinig verder ge-
komen is dan het véôroorlogspeil, acht de Commissie
zeer weinig bevredigend.
Wat de ‘maatregelen Ibetreft, welke genomen wer-
‘den voor ‘de tenuirtvoerlegging van de aanbevelingen
‘der Econ. Conferentie, merkt zij het volgende ‘op:
Hoewel een groot aantal staten ‘a’d’haesie aan de
‘besluiten ‘van de Economische Conferentie van 1927
‘betuigden, was ‘het niet mogelijk daarvan onmiddellijk
‘tas’tbare resultaten in ‘de wetgeving der verschillende
landen te verwachten. De fin’a,ncieelo conferentie te
Brussel in 1920 gaf aan, welke maatregelen op het ge-
bied der staatsfinanciën dringend noodig waren. Het
duurde ettelijke jaren, voordat deze aanbevelingen ver-
wezenlijkt konden ‘worden. ‘Ook t.a.v. maatregelen ter
ver(betering van ‘het ‘ha.ndelsverkeer ien van’den reco’no-
‘mischen toestand in het algemeen kan men geen ijzer
,
met handen ‘breken. Het is echter ‘boven twijfel ver-
heven, dat ‘de uitslag van ‘do Economische Conferentie
een zeer ‘belan’grijkch invloed heeft uitgeoefend op
de maatregelen van verschillende regeeringen, die
‘destijds ‘bezi’g waren haar tarieven zeer aanzienlijk te
verhoogen en, ‘ofschoon ‘heit niet mogelijk is geweest te vermijid’en, dat zekere tarieven sedert dien tijd nog verhoogd werden, constateert de Commissie, ‘dat deze
verhoogiugeri’ belangrijk minder .aanzienlijk waren
dan zij geweest ‘zouden zijn, ‘indien de Economische
Conferentie niet haar waarsc’huwend woord had laten
hooren. Aan denzelf’den invloed schrijft zij de verwer-
p’iing vnu ‘zekere voorstellen tot verhooging van an-
voerrechten toe.
Zij’
vestigt dan de aandacht ‘er op, ‘dat sedert Mei
1927 een groot aantal’ ‘hanidelsverdragen tusschen
landen, waaronder dat tusschen Duitschland en
Frankrijk en die tusschen deze landen en’der’de sta-
ten, gesloten zijn, ‘waardoor, overeenkomstig den
wensc’h van ‘de Economische Conferentie, verlagingen
van invoerrechten in zeer veel gevallen bedongen zijn
geworden, terwijl de clausule der ‘nzeestbegunstiigdo natie algemeen toegepast werd.
Ten ‘aanzien van een gemeensc’p’pelj’ke actie der
staten tot verlaging ‘der tarieven kan het Economi-
sche Comité nog niet op belangrijke resultaten wij-
zen. Het stuit daarbij o.m. op de moeilijkheid, dat ‘de
tarieven in de verschillende landen ‘op
zon
‘vei’schil-
lande beginselen gevestigd zijn en zoo zeer in niveau
wei-schillen, dat een op alle van toepassing zijnde
schaal van vermindering zeer bezwaarlijk ‘te vinden is.
Het helt dan ‘ook over tot het inzicht, ‘dat de meest
aanbevelenswaardige weg tot verlaging der tarieven
voorloop’ig ligt in het onderzoek naar de mogelijk-heden van verlaging (bij bepaalde groepen van arti-
‘kelen. De Raadgevende Commissie ‘beveelt het Comité
aan op dezen weg door te gaan, doc’h spreekt ‘zich ook
krachtig uit over de rwen’schelijkheid van verdere po-
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
447
gingen tot het verkrijgen van een -algemeene verla-
ging van rt’arieveitt, gerien -het onbevredigende peil,
waarop -zidh het ‘hnn’del-sverkeer thans nog ‘beweegt
en ziji vestigt er in -het bijzonder de -aandacht op, idat
die pogingen veel -grooter kans van slagen zuilen
hdb’ben, indien ide regeeringen zich honden aan de
-uitspraak ‘der Eoorn’om.iscJîe Conferentie, volgens
welke ‘het oogeo’blik is gekomen om -een einde te ina-
ken aan de -verthoogiiig der tarieven.-
Een werk van veel belang is ‘intiusseben door de
financieele en. economische ‘organisatie van den Vol-
kenIbnd verricht ‘op het gebied der uniforme be’na-
ming der ge-tarifeerde ‘artikelen. Een schema van
tariefinideeling is ingediend geworden, dat teen -aan-
zienlijke beperking van de thans- in vele landen toe-
gepaste verregaande specialisatie behelst. Dit ont-
werp ‘moet nog door hèlanghebbenide kringen aan de
eischen der praktijk getoetst werden, doch ide corn-
mii’ssie vestigt over’e’enkonrstig ht ter conferentie
-door de Internationale Kaimer van Koophandel uit-
gesprolken inzicht de aandacht ‘er op, dat de inwer-
kingtrecling -van, een dergelijke algemeene nom’encla-
tuur ide. zuivere -technische waarde van den arbeid in
belangrijke mate overtreft. Immers, de pogingen tot
verlaging der tarieven en ‘tot vereenvoudiging der
dou’anefo-rmah-teilen zouden er aanzienlijk door verge-
makkelijirt worden, terwijl de clausule der m’eestbe-gunstigde ‘natie belangrijk -aan ‘beteekenis zou win-
nen. Slechts -moet er tegen gewaakit werden, idat cri-
tie’k van ‘belanghebbenden niet opnieuw de overdreven
specialisatie -invoert, welke het thans ingediende ont-
-werp ‘heeft onderdrukt.
Met .de meeste kracht komt-de Commissie op ‘tegen –
het z.g. administratieve protectionisme, -het-welk niet
alleen -bestaat -in -de toepassing van ingewikkelde ‘d’ou-
aneformalitni-ten, maar -obk in andere maatregelen,
die, onder aanvoering van hygiënische ‘en andere over-
weingen ingesteld, ‘den invoer belemmeren en niets
anders dan een vermomde bescherming beduiden.
In verband met ‘het vo’orgaan’d’e ‘zij’ nog opgemerkt,
dat de Voorzitter, ‘de beer Theunis, ‘in zijn sluiti’ngs-
rede zijn afkeuring over het feit -te ‘kennen gaf, -dat
d-e conventie
–
va’n 1923 ter vereenvoudiging van -d’ou-
anieformaliteiten nog steeds op -de ratificati-e van vele
staten wacht.
Zeer ‘terecht is in het -oog der Raadgevende Com-
missie een belangrijke ‘stap op den weg naar vrijer
-handelsyerkeer, de onderteekening d-o-or talrijke staten
v-an de conventie van 8 November 1927 ter -afschaf-
fing van ‘de in- en nitvoervrbod’en. Deze conventie
zal door -een- nieuwe conferentie, in -d’e volgende maand
of ‘begin Juli te hou-den, ‘bekrachtigd meetea worden.
Tot ‘dan staat de gelegenheid tot het maken van ze-
kere reserves op-en. Met -den meesten nadruk spreekt
-de Commissie haar verwachting uit, dat ‘deze reserves
niet van ‘dien aard zullen zijn, dat ui$ de ‘waarde ‘der
conventie belangrijk zullen schaden, of het totstand-
komen daarvan in gevaar ibrengen..
De verbooging der invoerrechten, waaruit dumping
gemakkelijk ontstaat, geeft ide Oominiissie aanleiding,
het Economische Comité te verzoeken zijn speciale
aan-dacht aan -de-middelen tot wegneini’n-g van dezen
uit-was in onze tegenwoordige economische ‘samenle-
ving te wijden. –
– Met de vermelding van êen ontwerp-‘o’vereenkom’t
tussch-en sta-ten, betreffende de behandeling van
vreemdelingen, -natuurlijke of rechtspersonen, -die in
een anderen -staat hun bedrijf uitoefenen, welke de
Cormnissie heeft -aaibevolen,- een conventie, waarvan
het Economische Comité zeide, -dat zij een der voor-
naamste voorwaarden van de economische samenwer-
king der volkeren was, ‘ben -ik ‘aan h-et einde van mijn
lijst van onderwerpen, ‘betrekking hakbende op ‘de
verbetering van -het hand-elsverkeer. Ziji is reeds door
den V,olkenbon-d aan de regeeringen voorgelegd.
De ‘besluiten ter bestud-eering van industrieële pro-
blemen, -zoow-el de internationale kartels ‘als de ratio-
n-alisaiti-e in verband met arbei’ds’toestanden, de pro-ductie, zoow-el van de industrie als van de i’andbouw
de ‘betrekking tussohen
prijzen
in het eene en i-n het
andere bedrijf, de samenwerking van de -organisaties
van -den V-ol’ken’bo’nd -met andere instellingen op ‘dit
gebied, zijn ‘eerste stappen in een richting, waar’rain
het o’ïiderzoeh -door ide, Economische ‘Conferentie aan-
bevolen werd, -doch -op de uitvoering waarvan de tal-
rijke wêrkzaa’piheden, welke -de s’trjd tegen de han-
delsbelemmeringen medebracht, een vertragen’den -in-
vloed ui’toefenjd-en. In het ‘bijzonder vermeld ik ‘hier,
‘da-t men bes
–
loten keef t den. toestand ‘der kolenpr!o-
-ductie
en
der su&ernijverhei-d aan een onderzoek te
onderwerpen.
Ten slotte ‘wil ik ‘als mijn meening te ‘kennen geven,
dat de eerste:bij-eenkomst van deze Commissie ople-
verde, wat men van haar redelj-kerwijs mocht ver-
wac-htest, maar ‘de gr-oote economische -m-oeilj’klheden
van -den ‘tegenwoordigen tijd’ kunnen niet in -enkele
‘maand-en ‘of jaren opgeheven worden, ‘ook al zet zich -de ‘machtige organisatie van ‘den V-oïkenbond iet alle
kracht er -aan. Evenmin kan men van -den -een-en dag
op den and-eren aan de -proitectiornis’ti’sche inzichten in
verschillende landen een ‘ei-nd-e -maken. D’e besluiten
van -de Economische Conferentie van 1921 verrasten
zonder twijfel hen, -die in hooge invoerrechten en
andere ‘handelsbelemmeringen hun belang -zien -en van
-die zijde werd al ras -het grootste scepticisme nopens
-de verwezenlijking -inn -de naar hun meen-ing vrome
wenisohen ‘d-er Conferentie ‘aan den ‘dag gelegd, ‘terwij.I
men ni-et nali-et er op aan ‘te dringen, -dat in -dezelfde
richting als -tot dusverre zou worden gelegisleerd.
Het is een gelukkig -teelt-en, dat althans in Europa
de lbalans van maatregelen v-oor en -tegen een ver’be’t-e-
ring van het ihan-d’elsvei’keer bepaald in de richting
van -een verbetering ‘d-oorslaat. Hetzelfde kan nog ‘niet
van ‘buiten-Europeesche staten gezegd worden. –
De beteekenis van de samenkomsten van ‘deze Com-
missie, welke jaarlijks herhaald worden, ligt daarin,
da-t -zij’, rekening hou-derde ‘met praktische mogelijk-heden, -den weg aanwijzen -om tot verdere geleidelijke
verbetering
te
geraken. –
In ‘elk lan’d moeten -zij’, -die het ‘overwicht van die
-algemeene verbetering van -den econornisc’hen toestand
-ook vooi d-e nationale economie over het- -bevorderen
van iklei.neie ‘belangen van ,int-ern -karakter begrijpen,
krachtig in ‘dezelfde richting medewerker. Dat wil
zeggen, dat m-en -ten ‘onzent alle pogingen, om invoer-
reclhten te ve-rh-oogen of -op -andere wijze verandering
in onze haaidelspo-litiele aan te brengen, bes-list -moet
afwijzen. –
Het Jaarverslag van De Surinaamsche Bank
over 1927.
–
Het jaarverslag van De Surinaamische Bank, tdat
steeds eenige -‘beschouwingen geeft over den dconomi-
-schen toestand van Suriname, is -deze week versche-
nen. Wij -o’ntl’eenen d-aaraan het volgende:
Licht en -schaduw werken ‘zich wonderlijk ‘dooreen,
als men zich neerzet om een algemeenen indruk weer
te geven van d-e gebeurtenissen en ‘omstandigheden,
welke in 1927 -de economische geschiedenis van
Suri-
name over dat jaar hebben gevormd. –
Men moet ‘zich losmaken uit ‘den kring van hen, die
zich zeer voldaan toon-en -over idegoede resultaten bij
-en’kele cul-tures en -industrieën verkregen, maar aan
– den -anderen ‘kant ook -niet
‘bij
het vormen v-an een
eindoordeel te groeten -invloed toestaan aan hen, voor
wie -in ‘hun arbeid 1927 een -donker, of zelfs zeer don-
ker jaar werd. Het wonderlijke van het jaar 1927 is
– ‘daarin nameljik gelegen, -dat ‘men niet, zooals dikwijls
het geval was, van vrijwel al-gemeenen achteruitgang
of langzamer’ vooruitgang kan spreken. –
Bij de -koffiëcultuur deed zich het zeer bijzon-dere
verschijnsel -voor, -da-t, -niettegen’s’t-aan’de de zeer fu’ne.s-
te droogteperiode van 1925-1926, waarin bijna ied-er
in de
–
kolonie, van Koloniaal Bestuur -tot kleiner
piantage-eigenaar toe, den moed voor de toekomst zich
448
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23
Mei 1928
gevoelde ‘o’ntzinJken, •de koffieboom’en, welke dan wa-
ren aanval hadden dooistaan, na vold’oend ‘hemelwater
te hebben ont:vajngon, de gezonde oude kracht weder
vertoonden en eeno productie heloofden en ook gaven,
welke iedereen verraste, zoo zelfs, dat de koffiefabrie-
ken te weinig capaciteit Ibleken te bezitten en voor
den oogst handen te kort ‘schoten. Bovendien hielden
de prijizen zich in Nederland op zoodanig peil, dat
do ‘beheerders der ondernemingen het geleden leed
spoedig vergeten en met nieuwen moed de todkomzt
niet alleen tegemoetzagen, maar zelfs vrij algemeen
tot uitbreiding van ‘de cultuur o’v-erginigen.
De suikerdultuur, gaf eene zeer aanzienlijke pro-
•ductie, al moet daaraan dadelijk ‘worden toegevoegd,
dat de prijzen op ‘de werelclniarkt sterk daalden en
daardoor het voordeel van een groeten oogst ten slotte
niet ‘de fin’ancieele resultaten’ opleverde, welike men
zoo gaarne lhad gezien. Meer intensieve cultuur, ‘blijkt,
naar Ned. Indische deskundigen verklaarden, moge-
lijk met boter rendement. Misschien gaf dit ook wel
aanleiding aan de Ned. Han,ddl Mij. om haar aan-
zieniij’k ‘tierreinbezi’t nog door den aankoop van een
plant’age uit te breiden.
De ;bauxietindustr’ie fbroklide ‘zicifi belangrijk uit,
zoodat de uitvoer van die grondstof voor het alumi-
nium he.langrij;k toenam. Eeno berekening van de
waarde van clezen ‘kolo’roialen rijlkdom, welke uitge-
voercl wordt, ‘heeft Gouverneur van Hoemmstr’a aan-
leiding gegeven, als epne van Zijne laatste bestuurs-
‘daden, eene ontwerp-verordening
bij
de Koloniale
Staten in ite dienen om aan de Ikoiloinie eene ‘hoogere
iniomst te verzelceren, clan tot nog toe het geval is
‘geweest.
• Daartogeno’ver ging ‘de caceocultuur nog verder
achteruit clan de laatste jaren het ‘geval was. Feitelijk
is die cultuur voor ‘de kolonie ‘reeds afgeschreven,
wat’ op ‘dit oogen’blik bedenkelijk is, omdat daardoor
slechts 6n boomcultuur in de kolonie is overgeble-
‘von – de koffiecultuur —. Ik kan mij’ niet losmaken
van den indruk, dat het ‘niet de cacaocu],t’uur ‘in uri-
name niet gedaan ‘behoeft te sijsi. De directeur van
het Lnn’d’bouwproefstation, Prof. Dr. G. Stahel, is,
naar ik meen, nog steeds ‘bezig den ‘weg to zodken
om de bezwaren, met die cu,lst,uur ondervonden, te Ibe-
strijtd:en en weg te ruimen.
Zeer donker zag het er in, 1927 voor ‘de baija’ta-
industrie ‘uit. De wereldprijken daalden s’bei’k, terwijl
het verkregen product aa’ozi’enlj’k was. Dit werd wel
uitgevoerd, maar kon niet tot ibehoorlij’ken prijs wor-
clan ‘verkocht.
Na al de goede verwachtingen, welke men van ‘de,
na jaren, opnieuw aangevatte katooncultuur had ge-
koesterd, scmheen in 1927 eeh steilce tegenslag plot-
seling ‘alle hoop te vernietigen. Een zware ‘aanval
van de beruchte c’ortjtonstainers deed den oogst nijs-
lukken. De kleinere ondernemingen in de districten
N’ickerie, ‘Saramacca en Commewij’ne staakten ‘de
cultuur.’ In overleg met ‘het Koloniaal Bestuur cii
onze instell’imn’g besloot d’e met Amerikaanmsch kapitaal
in, Nickerie werkende N.V. Suxin’aam’sche Katoen, Landbouw en Handel Maatschappij ‘de cultuur door
te ‘zetten. I’iet lan dbouwproefstation ‘schijnt ‘bij haar
onderzoek eene ‘bes’trijmclingswijze gevonden te hebben,
welke weder an nieuwe ‘rerwac’hti:n gen voedsel heeft
gegeven.
Ook cle ‘rij’atcultumur, than’s ‘do cultuur van den klein-
lanclbouwer naast den verbouw ‘van ‘zijn eigen voo-
dingsmmidmd’el’en, gaf in 1927 ‘nog allerlei “problemen
ter oplossing, gelegen ‘een’e’rzij:ds op ‘het ‘terrein van
de cul;ti’va’tie ‘van eene goede soort rijst, anderzijds
in ver’han’d met de wenscii’elij’khei’d tot vermindering
‘der prod ucti
ekoeten
en v’edcrjmging, in verband daar-
mede, van goede ui’t’vo’erm’ogeiijih’emi’d.
Oncl’erstaaicl overzicht gpeft do totale waarde van
‘dien in- en uitvoer do de periode van 1923-1927:
Jn’voer
Uitvoer
1,923 ………….7.885.161
8.388.388
1924 …………..7.496.453
7.409.441
1925 ………….9.474.161
9:932.306
1926 ………….10.020.516
7.689.685
1927 ………….9.088.771
11.834.361
De waarde van ‘den invoer ‘was dus in 1927
f
931.745,— lager ‘dan in 1926.
De ba’nmdel’baJans ga’f derlh’aJ.ve in 1927 een
voor-
d’eolig saldo te ‘zien zonder ‘dat dit een gumnstigen ‘in-
vloed had op ‘de betaiingsbalans. Zooal’s uit het vol-
gende staatje ‘blijkt, is ‘de meerdere ui’tvoer’waarde in
1927 van ruim
4
millioen ‘gulden in de eerste plaats
het gevolg van den aanzienljken su’ikoruitvoe’r –
pl.m. 1,6 millioen waarde meer dan in 1926 —.; ‘daar-
naast van den uitvoer van lbauxi’et — ‘pl.m. 1,5 mli-
ii o’en ‘waarde meer dan in 1926 —; zoo ook van ba.lnta
— 0,7 milli’oen waarde mooi- dan in’ 1926 — en van
‘koffie — pl.m. 0,3.niilli’oen waarde uneeir dan in 1926.
De ‘drie ‘eers’tgemno’emm’cle ‘prmo’ducten werden uit ‘de
‘kolonie uitgevoerd, ‘zonder ‘dat ‘die ‘grootere uitvoer
moer inkomsten in ‘de kolonie bracht, want zoo’wel
suiker-, als bauxiet- en ‘balatabedrij’ven brokken niet
meer ge]’d uit ‘het ‘buitenianici dman normaal n’ood’ig
was. De nieeiwaa’rde van ‘den ui’tvoer bleef ‘hier ‘buiten
‘cle grenzen van ‘de kolonie. De ‘meerdere koffiepro-
cl’uot.ie en uitvoer kwam wel voor een deel der kolonie
‘ten goed’e, maar ‘deze verbetering ‘oas van ‘te weinig
‘belang om den toestand van ‘do botalings
1
balmns aan-
n’ierikelij’k te verbeteren.
Ten aanzien va’n de voorn’aa.nis’te uimtvoerproi’ductoi
geeft het volgende staatje ‘duidelijke cijfers:
Pied uoten.
Waarde.
1926
1927
Balata
………….
f
1.616.899,—
f
2.334.261,—»
Baux’i’e’t.
…………
372.974,—
1.859.830,-
Cacao
…………..
,,
68.731,—
,,
1,45.227,—
Giouid
(ruw)
…………
377.767,—
,,
.306.869,-
I-Iout
…………..
.,
190.865,—
171.351,-
Hout
(letter)
…….
12.501,—
6.960,-
Katoen
….
.
…….
,,
2.108,—
‘
30.389,—
Koffie
…….
…….
,, 2.312.641,—
,,
2.653.993,—
,
llozon’houtoli’e —,—
,,
37.162,
Ru’m ‘of ‘Dram
…….
,
24.269,—
36.317,-
Rijst
(gepeld)
…….
,,
19.431,—
58.786,-
Sin.aasappelon
……
..
7.450,—
,,
10.000,-
Suiker (le pi’od.)’
…..2.400.426,—
4.010.943,-
Suiker (2e
,,
)
,,
148.150,—
51.788,—
Vi’sch’hl,aas
………
,,
6.440,—
,,
3.561,-
f
7.583.252,—
f
11.717.437,-
Ten slotte wijnen ‘wij’ erop, ‘dat liet ii octrooi
‘vooi: ‘do uitgifte vaas
eban,k9yiljtte
‘dat in 1918 voor
1,0 jaar aan De Sur’inaamsc’ho Bank ‘verleend werd,
1. J’ul:i as. ‘afloopt. Het ‘nieuwe ‘octrooi ‘zal ‘bij de wet
en, n jet moer ‘bij’ K’ouin,ldijk Besluit worden verleend.
Wij verwijzen voor deze ‘lovestie naar het artikel van
Mr. Dr. 0. F. Schoch, verschenen in de ,,E.-‘S. B.”
van 9 No’v’ber 1927.
Het AmerÏkaansche
Tarief.
Aan het A’pril’nizmmer ‘van ,,The Index”, de maan-
delijmksclae uitgave van The New York Trust Company,
cntleenen wij h’et volgende:
De Fordiney-MoCumbor Act vaas 1922 ‘ver’arderde
cle ta’riefpolitiek der Vereenigde Staten. Tot dat j’aar
was done er op gericht geweest om ‘do opkomende in-
dustrieën te bescthej,men. De enorme i’nclu,’strioele ont-
wikkeling noopte de Amerikaansethe regeerin’g tot ‘h’et
volgen van een nieuwe tariefpolit’i’k en het F’or’dney-
tarief werd ingesteld, dat ‘gobaseerd was op het prin-cipe van nivelleering der pro’ductieko’sten. De Presi-
den’t had do macht om ‘tarieven ‘te verhoogen of te ver-
lagen al ‘naar gelang van cle hoogte der produotiekos-
ton in ‘de Europeesche ‘landen. Ingeval van diiscrimi-
taties kon de invoer van producten uit landen, ‘die een
cl umpingpolit.ieik op de,Amerika:ansche markt’ volgden,
geheel verboden wonden.
Ondanks ‘de cii’tiek, clie ‘dit nieuwe tarief ui’tlokte.
is de waarde van de goederen,
die
vrij van rechten deVereenigdo Staten binnenkomen, grooter dan de
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
449
waarde der ‘belaste goederen. V66r 1911 was, niet uit-
zondering van de periode 1892-1894, de toestand
juist emgdkeerd. Na 1911 nam het percentage van
cle waarde der vrij ingevoerde goederen, toe tot 1918, toen liet 75,51 bedroeg, waarna
het
als gevolg van de
‘na-ooriogsohe prortectie daalde tot 58,02 in 1923.
Sindsdien is ‘dit percentage echter weer voortdurend
gestegen en ‘bereikte in 1926 het cijfer 65,97.
liet groohs’te deel vam den invoer iis dus Vrij. Onder
do goederen, die vrij ingevoerd mogen wonden, nemen
rubber, ruwe zijde en koffie ‘cle voornaamste plaats
in. De invoer van deze ‘artikelen ‘bedraagt
1%
van. den
tothien invoer.
Hirn
beteekenis blijkt uit liet feit, dat
cle ru’hberinv
,
oer 75
pOt.,
‘de invoer van ruwe zijde
en koffie respec’tievelij’k 77
pOt.
en 51
p:Ot.
van de
totale wereldprocl actie ‘bedraagt.
Die ‘artikelen, ‘welke de hoogste invoerredh’ten be-
talen, zijn in den onclers’taanden staat opgenomen,
tegelijk met een •orveezicht van ‘de betaalde invcverrech-
ten en het percentage
ven
dat inroerrecht tot de totale
waarde van ‘dat artikel.
1921 .
1926
Betaalde
Oj
van de
Betaalde % v. de
Grondstoffen en
invoer-
totale
invoer-
totale
producten
rechten
waarde
rechten
waarde
$
$
Suiker…………71.325.000 30,55
146.591.000. 71,28
Wol …………..18.307.000 34,93
73.965.000 39,91
Landbouwproducten
(granen, groenten,
kolon. producten) 26.206.000 16,75
64.373.000 23,84
Metalen ……….13.672.000 21,77
48.528.000 33,01
Tabak …………35.950.000 53,9”38.076.000 53,79
IJzer- en glaswaren 9.864.000 34,50 28.908.000 47,32
Chemicaliën, oliën
en verfstoffen
14.144.000 21,84
28.681.000 29,17
Vlas, hennep en jute 10.118.000 27,47
26.737.000 18,42
Zijden artikelen ..
18.526.000 41,23
24.074.000 54,54
Hout …………1.546.000 15,63
4.307.000 23,92
Katoen ……….15 242.000 26,09
13.666.000 34,30
Pulp, pap. en boeken
1.672.000 18,78
5.241 000 24,42
Diversen ………. 54.222.000 32.82
86.448.000 37,74
Totaal bedrag der
invoerrechten
292.359.000 29,45
590.045.000 39,34
De bovengenoemde producten zijn hoofdzakelijlk af-
komstig van 2.8 landen, ‘die liet grootste gedeelte der
invoerrechten ‘betalen. Van ‘deze hdbben slechts’ ‘7 in
de periode van 1,921 (het jaar ‘v6&r ‘het in we1
4
king
‘treden van het F.or’d.uey-McCumfber tarief) tot 1926
een ‘daling ‘van den invoer te zien gegeven, ul. Cuiba,
Italië, Nederland, G’rikenlain’d, Turkije, Hongkong,
Iliexico en Estiand. De invoer ‘van de andere landen
in ‘cle V’ereeu’i gd’e Sitaten ijs toegenomen en ‘daaronder
nemen G’root-Brittaaniië, Canada, ‘Duitachland, Frank-
rijk, Britsch-Ïndië, Japan, België, Argentinië, Chili,
Java, Ceylon eu China ‘de eerste plaats in.
Indexcijfers van groot- en kleinhandeisprijzen
in Ned.-Indië.
De maandstatistiek 1928 No. 2 van het Centraal
Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden bevat o.m.
het volgende:
Invoer.
Het gemiddelde niveau van ‘de 72 invoerartikelen
stond in Februari ji. 1 punt beneden dat van cle vooraf-
gaande maand en 6 punten beneden •het gemiddelde van
1927.
De
textiele goederen
liepen ten gevolge van de prijsda-
li.ng van gebi. shirtings van 14 pCt. terug van 172 op 171.
‘])’e
levensmiddelen
‘daalden eveneens niet 1 punt. De
rijst.
prijzen,
the in 1927 zeer laag stonden, mede ten gevolge van de overvloedige oogsten, waren in Januari ji. verbe:
terd. In de laatste maanden gaf Saigon rijst weer een lagere
noteering te zien, terwijl voor Rangoon rijst geen noteering
voorhanden was.
De groep
metalen
bleef in Februari ongewijzigd op het-zelfde niveau, niettegenstaande de prijsveranderingen van
eenige ijzersoorten en koper. In Januari jl. was de prijs
van lood aanzienlijk gedaald, met ruim 17 pCt. beneden
liet gemiddelde van 1927, Februari gaf geen verdere daling
te zien.
Het prijsverloop van de
chemicaliën
geeft geen opval.
len’de schommelingen te zien.
Het indexeijfer van ‘de groep
diverse iivvoerartikelen
staat
sinds Januari op 158 of 15 punten beneden het gemiddelde
van 1927. Dit is het gevolg van de sterke daling der pe-
lroleiimprijzen. Het indexcijfer van petroleum, Devoe, claal-
de vaii 163 in Augustus op 101 in December en.. 85 in
j alivar.j cii Februari; dat van Kroon van 1.86 op 114 en
94 en 88 in de laatste twee maanden. liet groepsindexcijfer
staat hhans op 158.
Uitvoer.
Voor
copra
blijven voorloopig nog de voor het
i iidexcijfer gebruikelijke export. noteeringen ontbreken. Iii
verband hiermede is het artikel vanaf Januari 1928 uit de serie uitvoerproducten vervallen, zoodat thans het index-
cijfer van den uitvoer op 19 in stede van 20 artikelen be-
rijst. In Februari jI. liep het in’dexcijfer van dcii uitvoer .1 punt terug tot 129. Dit js het gevolg o.a. van de meer
of minder belangrijke prijsdalingen van
tin, thee, tepioka.,
suiker, rel) bar.
De
rubbernoteeringeii
volgen hier nagenoeg geheel liet
prijsverloop van te buiteitlandsche markt.
In September 1927 was het indexcijfer van rubber tot
56 gedaald, sedert bedroegen de cijfers 57, 65, 69 en 68 voor
Januari; thans in Februari is de prijs op het niveau van
September teruggevallen.
De
suiker prijzen
vertoonen nog steeds geen verbetering. In Januari 1927 bedroegen de indexcijfers voor beide kwa-liteiten resp. 178 en 154, in Januari jl. 121 en 104, ‘hetgeen
een daling beteekeist van ruim 32 pCt. De laatste maand
geeft 119 en 103.
De prijzen van
tapioka
bleven het afgeloopen jaar steeds
h’tag. Het ‘inclexcijfer daalde van 124 in Januari 1927 op
105 in September vau dat jaar. Een licht herstel volgde,
liet indexcijfer van November en December stond op 114,
doch de laatste maand geeft weer 106.
De lage
theeprijzen
in (Ie eerste maanden van 1927 her-
sfelden zich in den loop van het jaar weer, ‘doch het ge-
middelde niveau stond in 1927 nog 21 punten beneden 1926,
en se:lert December jI. bewegen de prijzen zich wederom in
nee:-gaande lijn. Van 1.62 in Januari 1927 steeg ‘het index-
cijfer van dit artikel tot 204 in October; de jongste maand
geeft wederom 1.79. Deze terugloopende noteeringen zijn
in overeenstemming niet het prijsverloop op de Londensclie
en Amsterdn.msche markt (zie tabel XI), waar de groots
voorraden in entrepôt een ongunstigeit invloed op ‘de prij-
zen uitoefenen.
Sedert Augustus 1927 zijn ‘de tinneteeringen constant
dalende. De indexcijfers bedroegen van Augustus t.m. Fe-
bruari ji. 147, 140, 133, 130, 131, 126 en 120.
Tegenover de prijsdalingen staan prijsstijgingen o.a. van
peper en mais resp. met. 10 en 7 punten.
1-1et algemee no m’rlexcijfei- voor alle groothandel sartikelen
te zamen is gedaald van 150 op 149 in Februari jl.
Indexcijfers van 72 invoer- en 20 uitvoerartikelen in den
groothandel te Batavia, Soerabaja en Semarang.
Invoerartikelen.
•n
0
.
–
0
.
t;
..
–
2
as
Q
1913.
100 100
100 100 100 100 100 100
1923.
207
163 174
170.
169
180
150 173
1924.
213
164
167 160 168 178 155
173
1925.
208
161
160
150 165
172
146
166
1926.
185 157
151
153
169
165
137
159
Februari 1927.
179
151
152
152 175 163 132 156
Maart
.
172 149 153
152
175
161
129 154
April
.
173
148
151 152
175
161
128
154
Mei
,,
.
174
148
152
152
175
161 131
155
Juni
.
174
147
152 152
174
161
132 155
Juli
.
173
147 149
150
175
160
128
153
Augustus
,,
.
175 147
149
149 176
181
130 154
September ,,
.
175
145 146 147 175 159 129 153
October
.
175
148
145 146 172 159 128
152
November
.
173
148
144
146 169 158
128
151
December
.
,,
.
173
147
142
145
163
156
127
150
Januari
.1928.
172
150 140
145 158 155
130
150
Februari
,,
.
171
149 140
145
‘
158
154 129 149
1)
20 art.
2)
12 art.
8)
12 art.
4)
15 art.
8)
13 art
Klein! andctsprijzen.
De serie indexcijfers van artikelen van in- en uitheemschen oorsprong is zoo samengesteld,
dat de j,nheen,sche en de uitheerusche groep geheel parallel
zij ii.
1-Eet prijsniveau van dle inbeemsche artikfflen is in de
aï.geloo.penmaand drie punten gestegen, voornamelijk onder
invloed van de prijsstijging van melk. De prijs van aard-
appelen, die sedert Maart 1927 met schommelingen aan-
450
ECONOMISCH-STATSTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
zienlijk gedaald was van 208 in Januari 1927 op 162 in
Februari jI., steeg 5 .panten.
In cle 2e groep liepen verschillende artikelen in prijs
terug, .00dat het indexcijfer van de groep met 1′ punt
daalde.
Indexeijfers van kleinhandelsprijzen van verbruiksartikelen
van in- en uitheemschen oorsprong te Batavia.
In-
b
1)
Uit-
l
hpemsch 5)
Totaal
1
Voeding2)
1913114
100 100
100 100
1923
194
173
183
182
1924
.
182 158 170 170
1925
. .
169
152
160
159
1926 ..
169
148
159 156
Maart
1927 .
.
169
143 156
154
April
– .
168
145
156 155
Mei
.
166 149 158 156
Juni
..
167
–
149
158
155
Juli
,,
. .
167-
149
158
156
Augustus
,,
‘. .
165
149
157
154
September ‘,,
..
165
149
157
154
Dctober
,,
. .
163 148 155
153
ovember
.,
. .
162
148
155
152
December
..
160
149
155 153
Januari
1928 ..
160
149
154 154
Februari
,,
. .
159 149 154
154
Maart
,,
..
162
148
155 154
1)
20 artikelen.
2)
35 artikelen.
Passerprjzn.
De voorloopige cijfers van Februari geven
voor de la.ndbouwgewassen de seizoend.aling te zien.
Een uitzondering hierop maken echter de rijstprijzen,
die een lichte stijging vertoenen.
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN.
‘De Econoini’vt. – ‘Haarlem, Maart
1928.
Dr. R. ‘van Genechten,
Actieve han,’delspolitiek;
Prof. Dr. Z. W. Sneller,
Het credietverkeer irc de ‘late
middeleeuwen;
Dr. W. L. Valk,
Een poging om het
grenanut te meten.
The American Economie Review. –
St. Al:bans
VI.,
December
1927.
W. Orton,
Rubber: a case study;
H. J. Davenport,
Intereet ‘tiheory and theories;
B. W. Lewis,
Going
–
value;
0.
Morgenstern,
Friedi-ich cvon Wieser.
Ardhiv für Sozialwis.sensc’haft und
S ‘o z i a J p
0 i
t i k. – Tilbingen, Februari
1928.
Prof. E. F. Heckscher,
Intermittent freie’ Güter;
Prof. Dr. L. von, Mises,
Bemerkungen zum Grundpro-
blom der subjektivistischen Wertlehre;
F. C. Endres,
Vom n’dchsten Krieg;
Prof. S. Frank, Zur
Phiinome-
nologie der sosialen Erscheiriung;
Prof. Dr. W. Röpke,
Das Agrarproblem der Vereinigten Staaten. H. Die
gegenwërtige Lage dei Landwirtsehaf t;
J. Nissen,
Wahi un’d Wertung.
Ja’hrbücher für Nationalökoomie
u n d Statistik. – Jena, December
1927.
Prof. Dr. E. ,S’tolzmawn,
Die Ganzheitslehre 0.
Sp’a’nns;
Dr. P. Flaskdmper,
Die logische Natur der
quantitativen sta-tistisohen Merkmale mit besonderer
Berücksichtigung des Probleem der Gi-uppenbildung.
1 d om. – Jena, Januari
1928.
W. Weddigen,
Ertrags’tlheorie und Verteilungs-
theorie;
0. v. Dietze,
Ueber liindliche Siedlûng;
H. v.
Schulle’rn—Schrattenhofen,
Ueiber eiinige Nebenfra-
gen ‘des Be’v,ölkerungswesens.
Revue d’ Ee en om ie Pol itique. – Parijs,
Nov.-Dec.
1927.
A. E. Sayous,
Ls ohangas de l’Espagne sur l’Amé-
rique au XVIe Siècle;
M. Aucuy,
L’organisation
Scientifique du travail dans ses congrès;
J. Escarra,
Droits et in’térêts étrangers en Ohine.
III; R. Eoy,
Les index &onomiqucs.
Idem. – Parijs, Januari—Februari
1928.
* **, La bi ‘du
7
août
1926
et son rôle dans l’as-
sainissement financier de la France;E.
J .
Tsouderos,
L’inde’mnisatiorn des réfugiés grecs;
R. Plevees,
La
sta’bilisation de la monnaie en Pologne;
A. Tchaya.-
noff,
L’t’at actuel cle i’économie et de la statistique
agricoles en Russ’ie;
P. Neseroff,
Da p’oljirtiique ita-
lienne en matièi-e de taxation des capitaux.
Sc’hmollers J’aihrbuch. – München, Leip-
zig, December
1927.
H. Ritschl,
Reine uind
torisciro Dynamik des
Standorts der Ereugungszweige;
0. von
Zwiedineck
—Südenhors&
Die Kausalitsit der Volkswirtschaft;
H. Honegger,
Volkswirtschaftislehre als Organon;
K.
Wyszomirski, Schiffahrtabgaben und Schleppmonopol
als rechtliche un’d wir-tschaftliehe Voraussetzungen
der KanSJe;
A. Dissinger,
Demokratie und Arbeits-
recht;
J. Kirchn-er,
Adolp’h Wagners Nachlaez in der
Preusaischen Staatsbibliothek. –
De Socialistische Gids. – Amsterdam,
Februari
1928
bevat
o.a.:
Ir. J. W. Albarda,
Deelneming aan de regeering;
J. F. Ankersmit,
Troelstra’s jeugdb’oek;
Karl Ka’uts-
ky,
Het nieuwe boek van Kautsky;
W. H. Vliegen,
Actieve handelspolitiek;
Mr. M. J. A. Moltzer, Het nieuve ontwerp Ziektewet;
F. M. Wibaut,
De econo-
mische conferentie van Genève Mei
1927
over trusts
en kartels (II);
W. A. Bonger,
Het bondgenootschap
tusschen N.V.V. en S.D.AP.;
Ir. J. W. Albarda,
Aanvulling –
Tijdschrift voor Economische Gee-
g r a p h i e. – ‘s-Gravenhage, 15 December
1927.
Prof. Dr. J. 0. Th. Uphof, De fosfaatindustrie in
Florida;
Ir. J. G. Bjl,
De ,Haarlemmermeerpolder;
P. Eiber gen,
De Groningsche ‘kanalen.
MAANDCIJFERS.
POSTERIJEN.’ TELEGRAFIE EN TELEFÖNIE
Opbrengst
April
1928
April
127
Posterijen … . ……….
.
f
.3861.440,—
f
4352.704,_
Telegrafie … ………
…,,
564.556,—
550.389,-
Telefonie …………….,,
1.334.979,—
,, 1314085,-
RIJKSPOSTSPAARBANK.
APRIL
1
1926
1
1927
1
1928
f
8
.
396
.
768
f
8.801.549f
8.774M91
Terugbetalingen
.
-.
,,
11.434.495
,,
11720.122
,,
11841.536
Tegoed der inleggers
,,
310.823864 ,,320.243.219
,,328.443.114
Nom. bedr. der uitst.
staatsscbuldboekjes
,,
42.034.600,,
41.976.150
42.362.450
Inlagen …………
Spaarbankboekj es:
op ultimo…. … …
Aantal nieuw uit-
gegeven
8.024
8.318
8.579
op ultimo ………
Aantal geheel
af-
betaald ……..-
8.122
7.763
7.918
Aantal in omloop
op ultimö
1.991.631
2.024.461
2.052.971
GIRO-KANTOOR DER GEMEENTE AMSTERDAM.
Maart
1928
11
Maart
1927
Giro’s
(eenzijdige ver-
In
1
Aantal
1
1
fl
1
Aantal
melding)
millioeneni itjioeneni
Girobetalingen aan
gemeenteinstellingen
f 12.9
21.630
f 12.1
22.902
Girobetalingen aan particulieren
,,
16.–
101.638
,,20.9
107.596
Geldomset.
Ontvangsten
…….
,,
5.3
7.14]
5.2
7.471
Betalingen
………,,
6.9
33.054
7.5
31.242
Part.rekeninghouders
19 -i
32.390
2
,, 19.6′
29.6182
Waarvan
rekeningh.
.
welke gelden voor 1
jaar
vast
hebben
gedeponeerd …….
,,
9.3
3.639
2
,,
9.1
3.249
2
1)
Gemiddeld saldo te goed.
2)
Einde der maand.
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
451
OVERZICHT DER RIJKSMIDDELEN
(In Guldens)
A
•1
‘Sedert
1 Januari
1928
Overeen-
–
komst ige
periode
1927
Directe
belastingen.
Grondbelasting ……
6.414.867 6.091.599
Personeele belasting ..
21.014 4.832.644
4.603.808
Inkomstenbelasting
..
.1.641.049
37.399.368 38.761.109
Vermogensbelasting ..
.1.672.236
1.493.454
4.702.993
4.821.860
belasting ……..
756.212
3.234.580 2.680.112
Invoerrechten.
.
5.260.171
21.601.563
19,502.693
Statistiekrecht.
355.898
1.483.124
1.365.091
Accijnzen.
Zout ……………..
.
157.635
689.920
792.547
Geslacht
………….
908.727
3.430.414
3.138.533
Dividend- en tautième-
5L693
720.042
741.942
3.566.200
14.064.513 14.682.100
Bier
……………-.
983.202
3840.221
3.500.334
3.623.169.
15.692.038 14.336.771
1.704.399
7.690.089
6.963.041
Belasting op gouden en
89.40
2
345.974 321.885
Belasting op rijwielen..
1
38.346
l
534.9872
2.387.512
Wijn …………………
Gedistilleerd …………..
Indirecte belastingen.
Suiker
……………….
Tabak……………….
Zegelrechten …………
8
2.201.751
4
9.561.412
5
10.047.930
Registratierechten … …
2.037.485
8.368.454
6.939.861
Successierechten… … …
5.349.660
14.806.264 18.642.876
zilveren werken……..
Domeinen, wegen en
vaarten
………….. ..
165.914
1.142.154
1.071.654
Staatsloterij ………….
..
..
24.337
218.711
218.280
Jacht
en
visscherj
.
.. ….
621
4.134
3.848
Loodsgelden
………
..
352.238 1.684.484
1.675.516
Mij
nen
…………
-..-..-.
–
–
–
42.454.813
162.462.950
163.290.902
Totaal-Generaal..
1)
10 oj der werkelijke opbrengst; art. 39 der Wegenb&
lastingwet.
2)
40
0
/0
der werkelijke opbrengst; art. 39 der
Wegenbelastingwet.
8)
Hieronder begrepen
f
749.706 wegens
zegelrecht van nota’s van makelaars en commiSsionnairs in
effecten, enz. (Beursbel.).
4)
Id. [2.6.44.036.
6
) Id. f2.254.167.
HEFFINGEN VOOR HET. LEENINGFONDS 1914.
April
1928
Sedert
Januari
1928
Overeen-
komstige
periode
1927
Verdedigingsbelast. la
458.422
1.444.527
1.460.393
Verdedigingsbelast. Ib
1.675.493
5.280.913
5.219.881
Verdedigingsbelast. II
3.074.790
9.909.987 9.518.985
Opcenten:
Grondbelasting …..
336.647
1.292.402
1.225.991
Personeele belasting
21.296
1.068.409
958.097
Inkomstenbelasting
301.796 941.237 .9.431.518
Vermogensbelasting
379.705 1.196.495
1.232.147
Dividend- 9n tantième
belasting ……….
249.550
1.067.412
884.437
Accijns op Suiker
724.634
3.138.408
2.867.354
,
Wijn
10.339 144.008
148.388
356.620
1.406.451
1.468.210
Gedistilleerd
………..
Zegelrechtvan buit!. eif
107.438
495.507
752.359
7.696.730
27.385.756
35.167.760
Totaal
…
.
HEFFINGEN VOOR HET WEGENFONDS
Wegenbelasting………….2.938.226
3.668.059
–
RijvielbeIasting …….
345.114
1
4.814.881 2 3.581.268
Totaal ……….3.283.340
8.482.940
–
90
0
/0
der werkelijke opbrengst; art. 39 der Wegenbel.wet.
60
o1
0
der werkelijke opbrengst; art. 39 der Wegenbel.wet.
SPLITSING VAN DE OPBRENGST DER GROND-, PERSO.
NEELE-, INKOMSTEN- EN VERMOGENSBELASTING
SEDERT 1 JANTJARI 1927.
Dienstia ren
Orond- belasting
Personeele
belasting
Inkomsten-
belasting
Vermogens
belasting
1925126
– –
455.895
–
1926127
22.277
306.005
2.348.595
18.011
1927/28
3.837.993 3.791.228 34.594.878 4:684.982
1928/29
2.554.598
735.411
–
–
Totalen
6.414.868
4.832.644
1
37.399.368
1
4.702.993
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
Ned rBel.
isc.Wissels.
4413 Oct.’27
Zwits. Nat.Bk.
3422 Oct.’25
Bk
Binn.Eff. 5
13 Oct.’27
N.Bk.v.Denem. 5 23 Juni’27
rsch. inR.C. 6
13 Oct.’27
ZweedscheRbk 4
30 Apr.’28
JavascheBank…. 4
14Juli’26
Bankv.Noorw.
5426 Mrt.’28
Bank van Engeland 4421
Apr.’27
Bk. v. Tsjecho.
Duitsche Rijksbank 7
5 Oct.’27
slowakije .. 5
8Mrt. ’27
Bank v. Frankrijk.
3419 Jan.’28
N.Bk.v.O’rijk. 6
27Jan.’28
Belgische Nat. Bnk.
4416 Nov.’27
N. Bk. v. Hong. 6 26Aug.’26
Fed.Res.BankN.Y. 4417
Mei’28
Bank v. Italië. 6
31Mrt.’28
Bank van Spanje … 5
23 Mrt. ’23
Z.-Afr.Res.bnk 54
9Jan.’28
OPEN MARKT.
1928
1927
1926 1914
lOM ei
14119
7112
I3OApriiI
16121
17/22
20124
Mei Mei
5 Mei
Mei
Mei
Juli
Amsteidam
Partic. disc.
4114
4116-‘i4
4114
4I16-1
1
318
–
116
214-3
3
1
1_
3
1
Prolong.
411
4
4.
1
12
41/
5
11
4
4..
1
1
3
114
3
I4
2/2-
5
j4
2
114
8
14
Londen
Daggeld
–
3.
1
1
2’12-4
1
12
2314_4112
21I2-4114
.
35
311..4
1814-2
Partic. disc.
4
116
3
1
51164
0
116
3
1
I16-4
315116.4
3I8-I8
4
1
14.
5
/16
211
4
81
4
Berlijn
Daggeld ..
6
1
128
4
1
1-8
5-8112
71/..911
3
1
1-7
3
1
15
–
Partic.disc.
30-55 d..
.
601
4
611
2
_51
4
6’18-
5
15
6
5
I-
3
14
4
I8
4
18
–
56-90
d.. .
614
6
1
I8
–
I4
6
1
/-
5
18
618-314
471
451
2
1
Jg-
1
/
Ware n-
wechsel.
61-7
6
3
14-7
614-18
671
5
_71
4
5
511s-11
–
New York’)
Cail money
6-/4
5’/z-6’/4
1
5
1
13.6
1
14
4115.6114
4.31
4
331
4
_431
4
1
8
14_2
1
18
Partic. disc.
4514
411
4
411
4
411
4
33/4
11
3318
–
1) Cail money-koers van 18 Mei en daaraan voorafgaande weken t/m
Vrijdag.
WISSELKOERSEN.
KOERSEN IN NEDERLAND.
D ata
New
Londen
Berlijn
Parijs
Brussel
Batavia
York
*0)
*)
0)
0)
0)
1)
15 Mei
1928
2.47″1,
12.O9
TIV
59.27
9.754
34.60
100
16
1928
2.47″1
12.0971
s
59.304
9.754 34.594
100
17
,,
1928
– –
–
–
–
–
18
1928
2.48
12.10%
59.324 9.754
34.60
100
19
1928
–
12.10,1
W
59.31
9.754 34.594
100
21
,,
1928
2.47131
06
12.10
59.314 9.754
34.59
100
Laagsted.w.
1
)
2.47%
12.09%
59.25 9.74
1
34.57
99%
Hoogste d.w
1
)
2.4811
8
12.10%
59.35
9.774
34.6211
100%
14 Mei
1928
2.47%
12.09}
59.284
9.751
1
34.61
100
7
,,
1928
2.477/
t
12.10
59.304
9.754
34.624
100
Muntpariteit
2.48%
12.10%
59.26
48.-
34.59
100
D ata
Zwit-
ser an
Weenen
Praaz
Boeka-
Milaan
Madrid
1
rest
5)
)
00)
15 Mei
1928
47.76
34.87%
7.34
1.53
13.05
41.514
16
1928
47.7734
34.90
7.344
1.53
13.054 41;54
17,,
1928
–
–
–
–
–
–
18
,,
1928
47.78
34.92%
7.34
1.53
13.054
41.55
19
1928
47.78
34.90
7.34
1.53
–
—
21
,,
1928
47.7734
34.90
7.34
1.53
13.06
41.49
Laagsted.w.
1
)
47.74
34.85
7.31
1.50
13.02
41.40
Hoogste d.wl)
47.80
–
35.-
7.36 1.574
13.08
41.60
14 Mei
1928
47.77 34.90
7.35
1.53
13.054 41.59
7
,,
1928
47.80 34.95
7.34
1.53
13.06
41.12
Muntpariteit
48.-
35.
2)
48.-
48.-
48.-
Data
Stock-
!wlm)
Kopen-
hagen./
Oslo o,
Hel-
f
g
Buenos-
Aires
1)
Mon-
treal
1)
15 Mei
1928
66.474
66.471
66.37l
.6.234
106
2.47%
16
,,
1928
66.50
66.50 66.40
6.24
106
2.47%
17
1928-
–
–
–
–
–
18
,,
1928
66.524
66.50
66.424
6.24
106 2.47%
19
1928
66.524
66.50
66.40
6.24
106
2.478.4
21
,,
1928
66.50
66.50
66.40
6.24
106
2.47%
Laagsted.w.’)
66.40
66.40
66.324
8.21
105%
2.47%
Hoogste d.w’)
66.55 66.55 66.45 6.26
106%
2.48
14 Mei
1928
66.474
66.474
66.40
6.24
106
2.471/,
7
,,
1928
66.524
66.50
166.40
6.24
106
2.4771
t
Muntpariteit
66.67 66.67 66.67
6.264
10581,
2.48%
0) Noteering te Amsterdam.
) Noteering te Rotterdam.
1) Particuliere opgave.
0) Wettelijk gestabiliceerd tusschen
7.534j
en 7.2118.
In het eerste nummer van iedere maand komt een overzicht
voor van een aantal niet wekelijks opgenomen wisselkoersen.
452
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
,. 23 Mei 1925
KOERSEN TE NEW YORK. (Cablel.
D a a
Londen
($ per £)
Parijs
($ p. lOOfr.)
Berlijn
($ p. 100 Mk.)
Amsterdam
($ p. 100 gid.)
15 Mei
1928
4,8821
t
,
3,93k
23,9331
9
40,37
16
1928
4,88
1
1
16
3,93%
23,93%
40,36
17
1928
4,888/,,
3,93%
23,93%
40,36
18
,,
1928
4
,88
9
1
52
3,931,
23,93%
40,34
19
,,
1928
4
,
889
/
32
3,93%
23,93%
40,35%
21
1928
4,8881,
6
3,933%
23,933%
40,36
23 Mei
1927 4,85
23
1
32
3,91% 23,69%
40,02%
Muutpariteit
. .
4,8667
19,30
23,81%
4071,
6
KOERSEN TE LONDEN.
Plaatsen enINoteerings-I
Landen
eenheden
5Mei
1928
12Mei
1928
14119
Mei
1928
JLaagsteHoogste
1
19Mei
1928
AIexandri.
.
Plast. p.£
973%
973%
9771
1
,,
979f
16
973%
Athene
. .
…
Dr. p.
£
37371
9
37411,
374
375% 374%
Bangkok …
Sh.p.tical
1110%
1/10
,
/
s
1/10%
111031
8
IjlO%
Budapest
.
_.
Pen. p.
£
27.95
27.951
27.93 27.98
27.96
B. Aires’). ..
d. p.
$
47
18
,
9
47511
47%
471811
47251
Calcutta
. .
…
Sh. p. rup.
1j6
1/65’T
116.,’
1/6
1
1
1j6
1
1
Constantin…
Piast.p.c
957%
955
940 960
9521
2
Hongkong ..
Sh. p.
$
210”
iry
2’O”
1
33
20”
1
TT
2/]ij
16
21732
1
1
Sh.p.yen
1/11
1
33
1110”
1
33
111026
33
7/11
1
33
l’10’
t
23
Kobe
……..
Lissabon
Escu.p.
112
113%
113% 114%
114%
d. per
$
24 24
233%
24%
24
Mexico ……..
Montevideo
1)
d. per
$
507/,
50%
50%
5071s
50%
Montreal1)
..
$
per
£
4.88%
4.88%
4.888
8
.
4 88”
4.88,
R.d.Janeiro
1)
d. per Mi
.
1
559/
,
559!
184
529/
3
5181
,
589′
(64
Shanghai …
Sh. p. tael
21781s
2,81,,,
2f771
2/9%
21911
8
Singapore. ..
id. p.
$
2/3
1
%
213n
2/3t’i,,,
23
T18
3
2/3%
Valparaiso
Zj.
$ p.0
39.58
39.60 39.46 39.60 39.46
Warschau
….
Zi. p. £
43.51
433%
433%
43%
1439
-i .vncginiiçi, transler,,. ) w ug.
ZILVERPRIJS
GOUDPRLJS 8)
Londenl) N.Vork’)
Londen
14 Mei
1928.. 2771,,
595
f,
14 Mei
1928….
84/11%
15
.
1928..
2711/,,
60
15
,,
1928….
84110%
16
,,
1928..
27%
59%
16
,,
1928… .
84111 17
,,
1928..
2711
8
60
17
,,
1928..
.
84111
18
,,
1928..
2711/,,,
6071,
18
,,
1928….
84111
19
1928..
28
61
19
,,
1928….
84111
21 Mei
1927..
2611,
5631,
21
Mei
1927…
:
84111%
20 Juli
1914..
2418/,,,
59
20 Juli
1914….
84111
1)
in pence p.oz.stand.
2)
Foreign silver in $c. p. oz.fine.
3)
in 8h. p.oz.fine
STAND VAN ‘s RIJKS KAS.
De Minister van Financiën maakt bekend:
Vorderingen.
1
7 Mei 1928
15 Mei 1928
Saldo bi) de Nederlandsche Bank
–
f
240.356,27
Saldo b. d. Bank voor Ned. Gemeenten
1
200.838,71
96.800,64
Voorschotop uit. Apr. resp. Mrt.
’28
aan
de gem.
op
voor haar door de Rijks-
administratie te heffen gemeentelijke
inkomstenbelasting en opcenten
op
de Rijksinkomsten belasting….. …
37.209.570,08
Voorschotten aan Suriname ……….
}asvord. weg. credletverst.ajh. buitenl
…40.135.422,99
,,
11.931.045,86
,,
136.994.585,48
8.830.814,31
135.964.469,98
Daggeldleeningen tegen onderpand
van Staatsschuldbrieven
–
7.000,000,-
Saldo der postrekeningen van Rijks-
.
32.244.251,06
15.641.429,31
Vordering
op
het Staatsbedrijf der
P.,
comptabelen
…………………..
–
–
T.
en
T.’)………………………….
Id.
op
andere Staatsbedrijven
1)
5.095.348,03
.,
3.795.348,03
Ve r
p11 c
h t
i
n ge n.
Voorschot door de Nederl. Bank….
f
9.060.223,79
–
Schatkistbiljetten in omloop’).. ……
103.526.000,-
Schatkistpromessen In omloop
……
f
103.526.000,-
Waarvan direct bij de Ned Bank..
3.000.000,-
..
6.950.000,
–
Zilverbons in omloop
…………….
.
1.491.927,-
–
11.625.631,50
Schuld a. d. Bank
v.
Ned. Gemeenten
‘)
–
– –
..9.970.000,-
19.975.350,70
Id. aan
Curaç_ao………..
………..
,,
194.726,73
…
189.743,86
Id. aan Ned.-lndië
………………..22.290.902.05
Id. a. h.
Alg.
Burg. Pensioenfonds
2) ..,,
2.614.603,47
,,
2.611.374,01
Id. a. h. Staatsbedrijf d.
P., T.
en
T. 2)
,,
58.412.822,18
..
47.146.552,82
Id. aan andere Staatsbedrjvsn’)………..1.315.000,-
1.315.000,-
Id. aan diverse Instellingen
‘) ………
12.218.240,20
,,
5.748.190,78
1)
Waarvan
f
12.056.000 vervallende
op 1
Juli
1929.
3)
In rekg.-crt. met
‘s
Rijks Schatkist.
NEDERLANDSCH.INDISCHE VLOTTENDE
SCHULD.
12 Mei1928/
19 Mei 1928
Vorderingen: fl9.748.000,-
f20.356.000,-
Saldo bij de Javasche Bank ……….
6.937.000,-
9.t19l.000,-
Verplichtingen:
Saldo bi4
‘s
Rijks kas
……………..
Voorschot uit ‘s Rijks kas aan N.-lndië
–
–
Voorschot Javasche Bank aan N.-lndië
…-
–
Schatkistpromessen in omloop …….
150.000,-
150.000,-
Muntbiljetten in Omloop
…………..
Schuld aan het Ned.-lnd. Muntfonds..
…..
33.656.000,-
1.114.000,-
34.I99.000,-
961.000,–
Idem aan dc Ned.-lnd. Postspaarbank.
,,
938.000,-
1.054.000,-
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 21 Mei 1928.
Activa.
Binnenl.Wis-(fffdbk.
f
43.978.892,90
sels,Prom.,
Bijbnk. ,,
2.522.972,55
enz. in disc.(
Ag.sch.
11.285.849,65
,,«
‘57.787.715,10
Papier
o.
h. Buitenl. in disconto
–
Idem eigen portef.
.
193.780.629,-
Af :Verkochtmaar voor de bk. nogniet afgel.Beleeningen
t
193.780.629,
.-
mcl.
vrach.!
Hfdbk.
f
41.222.776,31
in rek.-crt
Bijbnk.
6.441.914,62
op
onderp
.0
.I
Ag.sch.
,,
63.40.941,91
f
111.072.632,84
Op
Effecten..
. .. .. f
107.548.532,84
Op Goederen en Spec.
,,
3.524.100,-
111.072.632,84
Voorschotten a. h. Rijk
.. . ……………
4.367.566,94
Munt en
M
untmateriaaj
Munt, Goud
……..
f
67.675.345,- Muntmat., Goud .
367.468.818,36
f
435.144.163,36
Munt, Zilver, ene..
,,
25.018.279,25
Muntmat. Zilver..
,
–
Belegging
11
kapitaal, reserves en pen.
460.162.442,61
sioenfonds
…………………….,,
23.521.426,96
Gebouwen en Meub. der Bank
……..
5.000.000,-
Diverse rekeningen
..
………. .. .
,,
40.396.717,23
Passiva.
f
896.089T30,6i
Kapitaal
……….. .. .
.. . …
…. …
f
20.000.000,-.
Reservefonds
……… . … ………..,,
7.027.840,39
Bijzondere reserve
………….. …
8.000.000,-
Pensioenfonds
…………………..
5.136.625,90
Bankbiljetten in omloop…………….
794.460.760,-
Bankassignatiën in omloop…………..
264.496,24
Rek.-Cour.
5
Het Rijk
–
saldo’s:
k
Anderen
f
41.847.754,32
41.847.754,32
Diverse rekeningen
……………. . .. .
19.351.653,83
f
896.089.130,68
Beschikbaar metaalsaldo
…………..
f
292.01.148,90
Op de lJa8is van ‘/
metaatdekking……
125.086.54
(3,79
Minder bedrag aan bankbiljetten in om-
loop
dan waartoe de Bank gerechtigdis.
1.462.005.740,-
Voornaamste posten in duizenden
guldens.
Data
Goud
Circulatie
Andere
opeischb.
1
Beschikl.
Metaal-
1
Dek-
Ikings
Munt
IMuntmat.
schulden
saldo
1
oerc.
21 Mei
’28
67.675
367.469
794.461
42.112
292.401
55
14
,,
’29
67.680 367.469
811.535
37.650
289.788
54
7
,,
’28
67.684 367.469
828.012
35.582
286.505
53
30 April ’28
67.689
367.469
853.274
35.288 .283.122
52
23
,,
’28
67.701
367.469 783.360
38.743
296.593
56
16
,,
1
28
67.701
367.469 793.704
37.702
294.225
55
23 Mei ’27
58.896
357.909
792.881
41 964 277.214
53
25 Juli
’14.
65.703 96.410 310.437
6.198
43.521
1
)
54
Totaal
Schatkist-
B ee-
Papier
Diverse
Data
bedrag
discon to’s
promessen
rechtstreeks
ni g
op
het
biz itent.
reke-
ninen’
21 Mei 1928 57.788
–
111.073 193.781 40.397
14 ,,
1928 64.658
–
118.942 193.630 40.499
7 ,,
1928 73.827
3.000 121.446 192 270 41.601
30April1928 63.288
4.000 155 380 189.706 40.865
23 ,, 1928 49.594
–
105.502 189.501 37.143
16 ,; 1928 53.693
– , 111.521 181.948 42.989
23 Mei 1927 98.803
–
148.260 140.380 34.997
25 Juli 19141 67.947
14.300
61.686 20.188
509
1) Op de basis van
2
1s metaaldekking. ‘) Sluitpost activa.
CURAÇAOSCHE BANK.
Voornaamste posten in ‘duizenden euldens.
Data
Metaal
Circu-
latie
Dis-
conto’s
Voor-
sdotten
aan de
kolonie
Diverse reke-
ningenl
Diverse
reke-
ningeni
1April
1928
2.282
3.831
161
45
2.078
258
1
Maart
1928
2.308 3.389
161
2803
2.009
280
1
Februari 1928
2.316
3.390
162
2783
2.128
460
1
Januari
1928
2.320
3.312
163
360
8
2.215
570
1
Dec.
1927
2.263
3.151
80
‘
27
2.024
792
1
Nov.
1927
2.217
2.762
82
24
1.807
917
1
April
1927
1.657
2.495
146 32
1.775
648
-, .,.mp. ,,rr acuva. ) oluIIp. qer pasilva. ) schula aan cie kotonie.
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
453
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrok-
ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch_ontvangen.
Data
Goud
Zilver
Circulatie
opeischb.
metaal-
schulden
saldo
12Mei 1928 tJöuo
306 300
38.500
124.040
5
,,
1928
193.400
305.000
39.900
1
124.420
28Apr.1928
197.300
303.600
48.800 123.220
14Apr.1928
173.028
18.652
311.183
38.827 121.973
7
,,
1928
173.302 19.184
311.296
45.977
121.419
31Mrt.1928
173.331
17912
309.920
44.932
120.642
24
,,
1928
173.245 18.647
308.589 44.055
121.747
17 Mei 1927
185.323
29.627 312.080
55.657
142.213
15
,,
1926
200.070
38.006
330.470
41.754
164.101
25 Juli 19141
22.057
31.907
110.172
12.634 4.842
2
)
Dis-
Wissels,
buiten
Belee-
verse
Dek-
kings-
a
conto’s
N.-Ind.
ningen
.
nTI g
percen-
betaalb.
lage
12Mei 1928
——–,
112.800
•
56
5
,,
1928
115.800
56
28Apr.1928
121.300
*5.
55
14Apr.1928
13.015
25.154
70.142 56.392
55
7
,,
1928
12.548
24.732
74.812 59.253
54
31 Mrt.1928
12.582
25.605 74.514
57.463
55
24
,,
1928
12.895
25.224
74.758
54.297
54
’17 Mei 1927
14.036
20.007
63.243 57.834
58
15
,,
1926 10.169
21.175
‘40.568
66.246
64
25 Juli1914
7.259
6.395
47.934
2.228
44
1)
Sluitpost
activa.
)
Basis
2
1
5
metaaldekking.
BANK
VAN ENGELAND.
Voornaamste posten,
onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden ponden sterling.
Currency_Notes
Data
Metaal
Circulatie
Bedrag
Bankbil/. t
Gov. Sec.
16 Mei
1928
161.947
134.834 294.655
56.250
245.057
9
,,
1928
161.905 135.218
295.084
56.250
245.463
2
,,
1928
160.730
135.756
294.769
56.250
245.082
25 April 1928
160.467 134.743
292.024
56.250
242.566
18
,,
1928
158.619 134.659
294.862
56.250
245.566
11
1928
157.703
135.560
298.174
56.250
248.549
18 Mei
1927
155.418
135.493
295.249
56.250
245.517
22 Juli
19141
40.164
1
29.317
1
–
–
–
D a
Oov.
Sec.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other
Depos.
R eserve
ings-
16 Mei ’28
29.577
55.846
19.165 95.377
46.863
40I5/
9
,,
’28
29.457
55.695
13.075
100.782
46.437
40
2
,,
’28
31.385
.
56.697
13.680
101.410 44.724
3871
8
25April’28
29.065
55.932
17.956
94.839 45.473
4051
18
,,
’28
31.720 60.190
17.504
100.435 43.710
37
11
’28
33.110 62.689
17.780
102.220
41.893
347/
8
18 Mei ’27
47.249
46.762
15.685
100.247
39.675
3434
22 Juli
1
14
11.005
33.633
13.736
42.185 29.297
52
1)
Verhouding tusscflen teserve en ueposlcs.
BANK VAN FRANKRIJK..
Voornaamste posten in millioenen franca.
Waarvan
Te goed
wi
– Waarv. B 1
Data
Goud
in het Zilver in het
op het
e ee-
buitenl.’)
buitenl.
se
buiteni. ningen
18 Mei ’28 5.543
1.864
143
62 1.686 13
1.776
10
1
28 5.543
1.864
343 . 61
1.869
14
1.791
3 ,, ’28 5.543
1.864
343
60 2.711
14
1.714
26Apr.’28 5.543
1.864 343
59 1.897 14
1.739
19 ,, ’28 5.543
1.864
343
58 1.680
12
1.761
19 Mei ’27 5.547
1.864 343
52 2.092
9
1.638
23Juli’14 4.104
–
‘640
– ‘1.5411
8
1
769
Buit .gew. Schat-
Rekg. Courant
Data
voorsch. kist bil-
Circulatle Pa rit
–
ald. Staat lettenl)
cullerèn1 Staat
18 Mei’28 22.700 5.930 29.749
59.719
8.459
59
10
’28 23.500 5.930 28.342
60.385 ‘ 8.894
31
3 ,, ’28 23.900 5.930 28.311
60.120
9.034
36
28Apr.’28 23.050, 5.930 28.152
59.198
9.338 195
19 ,, ’28 23.400 5.930 27.500 , 59.514
‘8.571 170
19 Mei ’27 27.400 5.700 18.074
52.157
9.823 172
23 Juli’14 – .
–
5.912
943 401
1)
Waarvan beschikbaar 463 inillioen.
2)
In disconto genomen wegeni
voorsch. v: d. Staat aan buiteni. regeeringen.
2)
Sluitpost activa.
DUITSCHE RLJKSBANK.
Voornaamste posten in millioenen Reichsmark.
Daarvan
Deviezen
Andere
a a
‘
ud
bij bui-
als goud-
wissels Belee-
tenl. circ.
dekking
en
ningen
banken
1)
geldende
cheques
15 Mei
1928
2.040,8
85,6
212,9
1.985,9
59,7
7
,,
1928
2.040,9
85,6 197,5
.
2.280,4
39,2
30 April 1928
2.040,9
85,6 167,7
2.492,9
102,8
23
1928
2.040,9
85,6
169,3
2.035,6
36,0
14
,,
1928
2.019,2
85,6
194,1
2.248,7
39,6
14 Mei
1927
1.849,1 101,2
106,2 1.905,4
16,2
30 Juli
1914
1.356,9
–
.
–
750,9 50,2
Data
Effec-
Diverse
Circu-
Rekg.-
Diverse
ten
Activa8,i
latie
Crt.
Passiva
15 Mei
1928
94,0
566,4
3.987,1
463,5
208,2
7
,,
1928
94,0
.558,1
‘4.238,9
430,5
189,5
30 April 1928
94,0
588,9
4.409,5 557,9
193,3
23
1928
94,0
542,1 3.760,1 671,1 190,6
14
,,
‘1928
94,0 527,9
3.996,5
613,9
196,1
14 Mei
1927
92,9
507,9 3.351,7
625,1
258,4
30 Juli
1914
330,8
200,4
1.890,9
944,-
40,0
) Onbelast.
‘) W.o.
k(entenbankscheine
I,
1
Mei,
JU, 15, 14
April
14
Mei”27,
resp. 60; 43; 16; 68; 51; 86 miii.
NATIONALE BANK VAN BELGIË.
Voornaamste posten in millioenen Belgas.
Data
Goud
I
e
.
Rekg. Cr1.
0
1928
L
rn
,0
‘0
17 Mei
772
469.
44
556
51
389′
2.127
20
99
10
,,
771
467
44
552
46
393
2.123
20
96
3
,,
771
467
44
543
61
392
2.126
39
78
26Apr.
760 472
44
557 48
392
2.106
17
116
19
,,
760
484
44
544
41
391
2.1051
19
87
19Mei
2
640
418
41
469
33
400 1.859
21
89
Aan ae scnarist geceoeera.
‘) fl851.
VEREENIGDE ST.TEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDE1IAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in millioenen dollars.’
Goudvoorraad
Wettig
Wissels
Data
betaal-
middel,
Totaal
Dekking
In her-
disc. v. d.
In de
open
bedrag F. R. Notes
Zilver
etc.
me,nber
markt
banks”
gekocht
2 Mei’28
2.709,4
1.249,7 159,0
757,1
363,1
25Apr’28
2.723,3
1.266,8
162,6
709,1
365,8
18
,,
’28
2.719,4
1.329,7
165,1
619,6
350,8
11
’28
.2.748,8
1.344,5
163,9
618,7
361,6
4
,,
’28
2.743,5
1.305,9
164,4
601,5
343,6
28Mrt!28
2.760,0
1.381,9
170,5
524,1
346,1
4 Mei ‘271
3.043,9 1.621,6
162,7
507,6
244,2
Belegd
Notes
Totaal
1
–
Gestort
Goud-
Dek-
Algem.
Dek-
Data
in 0. S
Gov.Sec.
in circu-
Dep
.
. –
Kapitaal
kings- kings-
latie
perc.’)
perc.
2)
2 Méi ’28
292,3
1.590,6
2.493,5
137,6
66,3
70,2
25Apr.
1
28
304,8
1.572,6
2.474,6
137,8
67,3
71,3
18
’28
.340,7
1.582,0
2.423,3
137,6
67,9 72,0
11
,,
’28
378,0 1.588,8
2.478,4
137,1
67,8 71,6
4
’28
383,2 1.601,0
2.435,0
135,7.
68,0
72,1
28Mrt.’28
385,8
1.567,1
2.404,2
138,2
69,5
73,8
4 Mei ‘271
316,3
11.720,8
1
2.389,3
1
129,0
1
74,1
78,0
‘) v ernouaing soraten gouuvoorraau irgenover opeisenuare bcnuiuen:
F.
R. Notes en netto deposit’o.
2)
Verhouding totalen voorraad munt-
materiaal en wettig betaalmiddel tegenover idem.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posten in millioenen dollars.
1
TiI
Ive
Data
1
Aantal conto’s
1
Beleg-
1
bit de Totaal
i
Waarvan
1
banken
en
1
gingen
I. R.
de,00-
time
sito’s
1
deposits
beleen. 1
1 banks
25Apr.’28 844 15.722
6.616 1.804 20.737
6.878
18
’28
645
15.763
6.618
1.767
20.899. t 6.841
11
’28 646 15.759
6.592 1.807 20.964
6.824
4 ,, ’28 648
15.787
6.596
1.780 20.934
6.805
28Mrt.’28 649 15.410
6.608 1.743 20.568
6.778
27Apr.’27 870 14.353
5.924
1.679 ‘ 19.298
1
6.088
‘Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht
gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.
454 –
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23
Mei 1928
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 21 Mei 1928.
De discofl
–
toverhooging te N ew Yo r k heeft in de ach-ter
ons liggende berichtsperiode vrijwel -alle fondsenma.rkten
beheersoht Hoewel in vele kringen deze maatregel van de
Feder-al Reserve Bank te New York was verwacht, heeft
hij
–
toch eenigermate als een verrassing gewerkt. Weliswaar
heeft de positie van de Bank te New York alle aaeleiding
tot een diseon.to’verhooging gegeven, doch dit was eenige weken geleden ook reeds het geval en op dezen grondslag
redeneeren-de, zou het geen verwondering hebben gewekt,
indien ook ditmaal -de renitevoet van 4 pCt. gehasndhaafd
ware gebleven. Nu dit niet
–
is geschied, heeft men op de
internationale fondsenmarkten rekening gehouden met de
mogelijke gevolgen, in den vorm van een, -beknotting der
speculatie en een reactie van het algemeene koerspeil. In
de eerste dagen na de disoontover-hooging is te New York
zelf niet veel onrust op te merken geweest, al valt dit voor
een deel toe te schrijven laan het feit, dat Zaterdag -de beurs
gesloten is kebleven en dat uit dien hoofde de omvang van de zaken toch al reeds was afgenomen.
Vooral te B e r 1 ij -n heeft mee rekening gehouden me-t de
voorvallen op de geldm-itrkt van New York. Aanvankelijk
is de stemming -aan de Duitsche -beurzen opgewekt geweest,
doch later zijn verkoopor-der.s in nogal ruime ma
–
te naar
voren
–
getreden. De voorlopige uitslag van de verkiezingen
heeft hierin echter -weer wijziging gebracht. Blijkens het
verloop van -de beurs beschouw
–
t men dozen uitslag al-s een
gunstigen factor. Dit, gevoegd bij de aankoopen voor bui-
tenlandsche rekenin.g had een herstel ten gevolge, dat zich
echter niet geheel tot het slot ‘heeft kunnen -handhaven..
i”e Pa r ij -s is eenige reactie op -te merke-i geweest, welke
aan verschillende factoren kan worden
toegeschreven.
In
-de eerste plaats aan de vermoeidheid you de markt na een
‘tijdperk van zoo intensieve stijging, als juist voorbij is.
Vervolgen-s .heef t öok h.ier de disoon-tover-hooging te -New
Yoi-k tot voorzichtigheid sangem-aand, temeer., omdat ook
de geidmark-t te Parijs eenige verstijving heeft getoond.
Hierbij kwamen de moeilijkheden van de Rio Ti-nto Mij.
met -de regeering van ‘Spanje en daar aandeelen Rio Tiinto
een geliefd npeciii-aitie-object -aan de beurs van Parijs vor-
men, is het begrijpelijk, dat, in de gegeven -omstandigheden,
hiervan een zekere invloed is uitgegaan.
Te Lo n d e ii is- de steniring ‘niet opgewekt geweest,
-hetgeen ook bier is samengegaan met een inkrimping van •de omzetten. Da-aren-tegen is de markt voor beleggings-
fondsen opgewekt en vast gebleven. De aandacht ‘bleef
grootendeels gespannen op de houding van de geldmarkt;
men vreest, dat de -cliscontover-lioogin.g te New York het
onttrekken – -van -saldi aan de markt te Lopdon tengevolge
zou kunnen hebben.
T -e n o n z e n t -is -de invloed van New York god merk-haar geworden. De
belcggingsmarkt
heeft den
invloed
-hier-
van ondervonden via de hoogere koersen op de geldmarkt.
In de meeste gevali en zijn de -noteeringen van inheemsche beleggingspap-ieren fractioneel gedaald. 6 pCI. Ned. Werk
.
,
Schuld 1922: 1&51%,
10
5%, 105;
41%
.pct. ed. Werk.
-Schuld 1917:
1001%-,
1003/8;
41% pOt. Ned.-In,dië 1926:
985/16 9834, 98%; 5- pCt. Brazilië 1903 £ 100: 87%, 87342
87, 8734 ; 8 pOt. -Sao Paul: 107
1
1is,
10734, 107%.
Wat -de aandeelenm-arkte
–
n betreft, hebben
industrieele
fondsen
de -sterkste reactie te zien gegeven. Deze is echter:
niet overal gelijkmatig geweest. De grootste koersverlie
–
zeif
leden aa-n-dee]en in kunstzijdefabiiieken, omdat -in den laat-
s±ed ‘tijd de stijging -hoofd-zakelijk aan buitenitndsche ip-
vloeden toe ‘te -schrijven is- geweest en deze zich, in afvacli
ting van de mogelijkheden in de -naaste toekomst, niet zoo
krachtig hebben doen gelden. Wel is-
–
later een herstel in-getreden, doch dit heeft zich -niet -geheel kunnen hand-
-haven. Voorts varen buitenlan{sche -aandeelen, zooal-s
Zw-eedscbe Lucifer Maatschappij, dOugrde-Marihaye, enz.
aangeboden. Van -deze -soorten -hebben -aandeelen Le Lino
1-cum een uitzondering gevormd; omvangrijke koopo-rders
hebben dit fonds belangrijk doen stijgen. Van de overige
in’du-s
–
t.rieele aandeslen ver-dienen aandeelen Margarine
Unie vermelding, w’el-ke een neiging tot reactie aan den dag
hebben gelegd, ondanks de verklaringen van de directie ten
aanzien van het bezit der vennootschap. Aandeelen Philips
Gloeilampenfabri eken hadde
–
p onder eenigen verkoopdrang
te lijden. Centrale Suiker Mij.: 81%, 7834. 7734; Feye-
noord: 14134, 144, 1.45; Roll. Kan-stzijde md.: 268, 265,
24734, 25834; M-argarine Unie C. v. A.: 210
5
/8,
207, 204,
20-7
3
%; M-aekubee: 216, 202 (ex claim), 19334, 197% ; Ned’.
Kuns.tzij-defabr. 564
1
/
2
, –
560, 54634, 557
1
/
2
-,
537; Philips
Gloeilampenfabr. 752%, 753, 741, 745; Zweeclsch’e Lucifer
Mij.
4
17%, 415%, 408%,
411,
40734; Le Linoleum: 335%,
367, 376, .413; Oug-rde Marihaye: 401%, 380, 38634, 381%.
I)e
rubbermarkt is
vrijwel verdaten gebleven. -De prijs
van -rn-bber heeft iagenoeg geen veranderingen aangetoond
en dit is de eenige factor, waarop -de markt in -de laatste
tijden reageert. Ook het bericht, dat de voorraden. te Lon-
den in de achter ons liggende week niet -ruim 2100- -ton-s
zijn afgeaomea, vermocht geen wijziging in de ap-athische
houding te -brengen. Amsterdam Rubber: 242, ‘ 238%,
24234 ; DeN Batavia Rubber : 1-62, 159
5
/8,
1-60
3
/8
; Hessa Ru-b-
ber: 3€5%, 301%, 303, 302% ; Indische Rubber: 238, 235,
234, 23334 ; Ka.li Telepak 253, 247, 248, 247; Java
Caoutchouc: 146% 144, 142% ; Kendeng emboe: 302%,
297%, 295% ; Maj-aagla-nden: 299,
29534,
298; ed.-Iad.
Rubber & Koffie: 282, 280
–
, 270ç 271; Oost Java Rubber:
270-, 262, Z5%, 258; R’-dam Ta-panoeli: 117%
–
, 11634, 112% ;
Serbadja,di: 119, 195, 19434, 193%; Sumatra Caoutchouc:
177, 175, 171; Sumatra Rabber: 212%-, 21034, 207, 208;
Ver. bod. Cul’tuurond.:
132%-,
129, 131, 129; Int.erconti-
,nenstal Rubber: l3
6
/, 13, 13
1
/32.
Voor
tabaksaandeelen
heeft eeniige belangstelling bestaan,
doch de koersen toonden -toch ‘niet genoeg weerstand, om
het oude peil te -handhaven. Een uitzondering werd ge-
vormd -door de aan-deelen in Java ondernemingen
–
welke in
de – meeste gevallen -tot hoogere koersen waren gezocht.
Arend-sburg: 645, 640, 63534, 635; Besoeki Tabak: -537, 536, 538, 537; Dcli Batavia: 541, -533,
–
535% ; Dcli -Mij.:
466, 464, 460%, 463%; Ngoepit: 360, 357, 349, 347; Oost-
kust: 208, 196, 1987/
s
; Senembah: 520%, 518, 511%.
De markt voor
snikeraandeelen is bijzonder stil geweest;
noch -voor aan-doelen H.V.A., noch voor de andere soorten,
heeft tandacht vanbeteeken,is- ‘bestaan. Wel was de grond-
toon tamelijk vast, in – verband -met -dc houding van de
Cubainoteeringen en niet -de melding, dat de V.J.-S.P. een
partij -superieure -stroopsuiker heel-t aangedaan’. Cultuur
Mij. -der Vorstenl.an-d-en: 190, 191, 193,
–
191%; H. V. A.:
7-67, 761, 766, 761; Javasehe
–
Cultuur Mij.: 408, 409, 405,
39S%; Kali-bagor: 416, 418; M-aron: 280, 27834, 272; Ned.-
bed. Suiker Unie: 301, 303, 305; Pagottan: 323, 318%
1
297 (ex div.); Poerworedjo: 124, 125; Sindangl-aoet: 460;
Suiker Cultuur Mij-.: 305%,
2
85%
–
(ex div.), 285; Tjeweng
Lestari: 233y
25
236, 225 (ex (liv.), 225%; Watoetoe].is
Poppoh: 820-, $25, 830.
Petroleunweandeef en
hebben, voornamelijk -uit hoofde van
hun -internationaal karakter, een daling in het licht ge-
ste•l-d’. Deze is zeer geleidelijk -tot stand gekomen., behalve
op den laatsten dag van -de -bericlutsweek, toen een nogal- in-
-grijpen-de -achteruitgang op te merken is geweest, althans
voor -aandeelen Koninklijke Petroleum Maatschappij. –
Dor-ditsehe Petr. bad. – Mij.: 3
7
6%., 369, 365, 360; G.ec. Roll.
Petr. -Mij.: 230 234, 228, 221; Kon. Petroleum Mij.: 407 34,
403%,
395,
388%;
Perlak Petroleum: 7134, 71 70-, 71%;
Peu,daw-a: 23%, 2334,24; MarlanciO
–
il:
41, 40%, 387%,38%.
De
scheepvaartinwrkt
-heeft voor sommige fondsen, zoo-
al’s a.andeelen Kon. Roll. L-loy.d en Noordzee, eenige op
lening -te zien gegeven, in verband met de jaarver.siagen dezer maatschappijen, welke een -gunstigen indruk op de
beurs hebben gemaakt. Holland-Amerika Lijn: 79%, 78%
2
77%; Java-China-Japan Lijn: 138%, – 136%; Ko.n Holl
Lloyei: 38,
37%,
38%., 38%; Kon. Ned. Stoomboot Mij.
911s, 8934, 91, 90; Necl. -Scheepvaart Unie: 214%, 214%,
2147%, 215; Stoomv. Mij.. ‘Nederland: 202%, 202%, 202;
Stoomv. -Mij. Noordzee: 64%., 65, 70%, 74.
De 1u1-deeling
v-oo’l’ mijnbouw aandeelen ‘w’as
stil; er be-
stond -eenige vraag naar aandeelen Red-jang Lebong.
Alg. -Explo’ratie Mij.: 100
1
/2.,
98%, 102
1
/
2
, 10-2 Billiton
Ie Rubr. 1000-; Boeten -Mijnib. -Mij.: 174%, 173, 168%,
170%; Muller & Co’s Mijn-b. Mij.: 94, 94
15
/16,
94%; Red-
jang Lebong: 117%, 120, 125-, 130; Si’ngkep Tin Mij.: 416,
413, 417%.
Bankaandeeleiv
-w’-aren ‘rustig, -doch in verband met het beleggingskarakter dezer -fondsen, -iets lager. Amsterdam-
sche Bank: 188, 187%, 189%, 188%; Roll. Bank vo-ôr
Zuid-Amerika: 72, 70
1
/2,
69%, 67; Incasso Bank: – 126;
Koloniale Bank: 269, 268%, 270; Ned. I-nd. Han-delsbami:
183%, 185, 184, 184% ; Ned. Handel Mij.: 190%, 194%,
1963.4, 195
1
/8;
R’-damsche Bankverg.: 10,
100%,
99
5
/
1
b
, 100;
Tw-enitsohe Bank: 143, 142.
De
Amerikaansche merkt is -stil
gebleven. Uit -den aard
der zaak -heeft heil publiek een afwachtende houding aan-
genomen, zoodait een reactie -is in,getreden. America-n
Smelti-ng & Ref. Gij. 19734, 196%, 190%, 191
1
1s; Anaconod
Cepper:’
14
6%, 147%, 140; Stu-debaker: 68, 78%, 775/
s;
U.S. Leather: 4874,
-45/,
46
1
/
8
; U. S. Steel Corp.: 146%,
144%, 1447%, 144 34, At-dh.ison Topeca: 195
1
/8,
195, -194%;
Baltimore & 0-hio: 118, 117;- Ene: 61%, 58%, 58%
Mi:ssouri Kansa-s. & Texas: 38%, 37%, 37%; New vork
Ontario &
Wester-n:
34%, 34, 36118,. 36; Sou-thern
Pacific: 129
13
/16,
127%, 127/18; ,Union Paèif-ic: 198%, 195,
197, 198; Wabash R-ailway: 94, 9331, 907%, 93%.
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
455
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
22 Mei 1928.
De tarwemarkt heeft deze ‘week nog altijd sterk onder
den indruk verkeerd van het op 10 Mei gepubliceerde
Washingtonsehe maancibericht en de uitstekende vooruit-
zichten in Canada. Op tien eersten dag der week waren,
soowel Chicago als Winnipeg en i•n verband daarmede ook
de termijnmarkten in Argentinië, weder lager en weliswaar
had den volgenden dag eenig therstel plaats, doch in Europa
kon het vertroawen in de markt zich niet gemakkelijk her-stellen en gedurende eenige dagen werd in alle invoerla.n-
den slechts zeer weinig tarwe gekocht. Voortdurende uit-
stekende berichten uit Canada, waar de uitzaai ongeveer
14 dagen vroeger dan in andere jaren en dus zeer veel
vroeger Jaii in 1927 gereed belooft te koneu, en regenval
in het Zuidwesten der Vereenigde Staten, drukten de
niarkt, zoodat na het kleine herstel van 15 Mei aan de
Noorcl-Amërikaansche termij’nni arkten nog 2 dagen van
flinke prijsdaling voorkwamen. Op den zeer flauven Noord-
Amerikaanschen marktdag •vdn 17 Mei hebben de meeste
Europeesche invoer] ancien echter gereageerd met een sterke
uitbreiding hunner in’koopen en vooral de lagere gracles van
Canadeesche tarwe werden. in ruime nate gekocht, waarbij
naast Duitschiand en Engeland ook Nederland en België
flinke inkoopen deden. Inplaats van een verlaging vond dan
ook aan de termijnmarkt •te Liverpool eenige prijsverhoc.
ging plaats en de betere Europeesche kooplust heeft clade-
lijk een ‘herstel aan de Noord-Amerikaansche termijnmatk-
ten met zich gebracht. Op den iPden ging dat herstel ech-
ter niet voort, omdat intusschen ook cle invoerlanden tot de
weder gestegen tarweprijzen geen kooplust meer toonden.
De laatste dagen was de tarwemarkt in Europa dan ook
zeer stil en vooral ten gevolge van slechte Europeesche
vraag waren de uitvoeilanden op 21 Mei lager. C’hicago
sloot 1 á 1% dollarcent per 60 lbs. lager clan een week
tevoren, ‘doch op den 17den zijn cle prijzen nog 1 il 14. cent
lager geweest. Te Winnipeg .bedroeg de verlaging ten slotte
nog ongeveer
112
cent, hetgeen tegenover cle prijzen van den 17den een herstel ‘was voor Mei en Juli van 2
3
/
8
en 17/
g
, voor
Octobér van % cent. Aan cle Argentijnsche termij’nmarkt&n zijn de .tarweprijzen 20 & 25 centavos per 100 KG. gedaald.
In Argentinië was op 15 Mei, nadat ‘op de vorige dagen
een ‘aanzienlijke prijsdaling had plaats gevonden,
•
een her-stel uitgebleven, ofschoon toch ‘de Argentijnsche tarwever-
schepingen deze week zeer klein waren, vooral wegens de
bezwaren, welke cle Argentijnsche ‘verschepingen ondervin-
den van stakingen in verschillende Argentijnsche ‘havens.
Daar staat echter tegenover, dat in West-Europa aanzien-
lijke hoeveelheden Platatarwe zijn opgeslagen en het ligt
voor de hand, dat hiervan op ‘de Argentijnsche tarwemarkt
eenige druk uitgaat.
De kleine versohepingen van Argentinië’ ‘hebben op 18
Mei tot •de zooeven beschreven uitbreiding ‘der zaken in
t a r w e naar Europa meegewerkt, niaar de ‘weinig vaste
houding van de Canadeesche tarwepool, die nog veel tarwe
Noteeringen.
Chicago
Buenos Aires
Data
Tarwe
Maïs
1
Haver Tarwe
Maïs Lijazaad
Mei
Mei
Mei
Mei
Mei
Mei
19Mei’28 147%
1043/
64%
11,80
7,95
16,05
12 ,,
1
28 15011
8
103%
65%
12,15
8,20
16,-
19 Mei ’27 142%
883/
8
4918
12,25
6,05
15,90
19 Mei’26 160%
685/
s
38%
13,10
6,65′
15,30
19Mei’25 167- 11331
8
45
,
1
8
15,30
9,70
21,_
20Juli’14 82
563/
8
36%
9,40
5,38
13,70
te exporteeren .heeft ‘v&r de ‘nieuwe tarwe ter beschikking
komt, houdt een ‘herstel tegen van het vertrouwen in het
;tegenwoordige prijsniveau. Daar staat tegenover, dat uit
‘de Vereenigde Staten in cl.it seizoen niet veel tarwe meer
verw’acht ‘zal kunnen worden, terwijl ook de mogelijkheid
bestaat, dat in het nieuwe seizoen althans van wintertarwe ‘weinig export uit cle Vereenigde Staten mogelijk zal zijn.
.)e berichten over het gedeelte der wintertarwe, dat ten
Oosten van de Mississippi niet ‘verloren is gegaan, zijn
,echter gunstig, terwijl de buitengew n
oo goede vooruitzich-
ten voor Okla.homa en Kansas zich handhaven. In Europa
de toestand nog altijd niet zeer rooskleurig, want het
voortdurende koude w’eder houdt den groei der te velde
staande gewassen tegen. De cijfers ‘van het laatste’ Duit-
.sche oogstbenicht per 1 Mei wijzen wel op een kleine ver-
betering gedurende April, doch
zij
zijn vrij wat ongunstiger
dan in het ‘vorige jaar en sedert 1 Mei hebben de gewas-
sen slechts weinig voortgang kunnen maken. Hetzelfde
geldt voor Frankrijk en Engeland en uit Polen wordt zelfs
zeer ongunstig gera
1
pporteerd. Ook de berichten uit Rus-
land schijnen erop te wijzen, dat het er daar mét den
zomer-uitzaaj niet geheel naar wensch gaat, terwijl in ‘ver-schillende gedeelten van Rusland ook het viitergraan zich
niet voldoende ‘heeft kunnen herstellen. Over
–
het algemeen
schij’nt in Rusland de oogst ongeveer. 14 dagen ten achter
te zijn bij andere jaren. In Italië ‘blijven de vooruitzichten
zeer goed en hetzelfde geldt voor Zu.id-Slavië, Oostenrijk en
Ts,ech’o-Slowakye. Ook in Roemenië is niad over ‘den stand
der gewassen niet ontevreden.
Rogge heeft aan de termijnmarkt te Chicago’ de’ flud-
tuaties van tarwe gevolgd, doch terwijl de tarweprijzen t’e
Chicago veel lager kwamen dan tot nog toe in deze maand
het geval is geweest, daalden de roggeprijzen ook – deze
week weder ‘niet beneden het zeer lage punt van 3 Mei.
De Julitermijn bleef zelfs steeds aanzienlijk daarboven,
‘hetgeen sanienhtngt met ‘de zeer lage raming van 1 Mei
van den Amerikaan’schen rogge-oogst. Zaken in roggs Wa-
i’en deze week van ‘weini
g
beteekenis en uit Duitschland
wordt zelfs bericht, dat daar nu voldoende buitenlandsche
rogge is gekocht oni in de behoefte te voldoen tot de nieu-we binnenlandsche oogst beschikbaar – komt. Wanneer het
echter juist is, dat ‘deze, zooals verschillende berichtge-
vers beweren, ongeveer 14 dagen ten achter is bij andere
jaren, ‘hetgeen eveneens geldt voor tien Duitschen taru’e-
oogst, dtn konden ‘nog wel eens verdere inkoopen nood-zakelijk iijn. Ja vergelijking met een ‘week tevoren sloot
rogge te Chicago op 21 Mei voor Mei 3, voor Juli 1 ‘dol-
larcent per 56 lbs. h’ooger.
Uit Argentinië zijn ‘de verschepingen van rogge ‘ook
deze week weder klein geweest.
De ni a ï s-markt heeft sterk den invloed ondervonden
van de staking in verschillende Argentij’nsche havens, om-
dat daardoor de verschepingen vrij sterk ‘zijn belemmerd.
De afgeleden ‘hoeveelheid is dan ‘ook deze week veel kleiner
geweest dan ‘de vorige weken’ het geval was. Daar tevens
1e vraag in sommige Europeesche in’voerlanclen voor spoe-,
Locoprjzen te Rotterdam/Amsterdam.
s
oor en
21
Mei
1928
14 Mei
1928
23 Mei
1927
Tarwe (Hardwinter II) …
1
15,25
15,25
15,75
Rogge (No. 2 Western)
•1
15,30
15,55
13,50
239,-
239,-
171,_
Gerst (No. 2 barley)
..
– .
260,-
261,.-
260,-
Haver (Canada3) ……..
1
15,50
15,75
12,75
Maïs (La Plata)
… … …….
Lijnkoeken (Noord-Amen-
ka’vanLaPlatazaad)..1
13,45
13,40 11,65
Lijnzaad (La Platal
375,_
370,-
373,-
1)
per 100 KG.
2)
per 2000
KG.
8)
per 1960 KG.
AANVOEREN in tons van 1000 KG.
Rotterdam Amsterdam
Totaal
Artikelen
l3jl9Mei
Sedert
Overeenk.
13119
Mei
Sedert
Overeenk.
1928
1 Jan. 1928
tijdvak 1927
‘
1928
1Jan. 1928
tijdvak 1927
1928
1927
Tarwe ……………..
21.379 834.800
842.978
3.058
30.040
29.065
864840
872.043
Rogge
……………..
2.771
.
75.268 110.540
–
– –
75.268
110.540
223 8.123
9.357
–
–
67
8.123 9.424
7.171
370.710 517.635
2.454
88.191
89.458
458.901
607.093
Boekweit ……………….
1.302
129.125 174.518 300 3.540 6.529 132.665
18L047
Haver ……………..
918
69.611
68784
160 160
‘
2.728
69.771
71.512
Male ………………..
Gerst
………………..
,Lijnzaad
………….-
‘
6.726
92.344
103.826 9.095
163.256
100.048
255.600 203.874
‘
….
66
83.326 73.465
–
1.184
,
‘
84.510
73.465
Lijnkoek
…………..
208
45.070
47.207
900
17.359
1&719
‘
62.429
62926
Tarwemeel
………….
Andere meelsoorten
210
‘
5.342
7.231
–
–
, –
‘ ‘
‘
5.342
7.231
456
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
•dige Platamais ook (leze week bevredigend, en in Neder-
land zelfs zeer levendig w’as, kon de premie voor spoedige
mais boven latere posities zich ten volle handhaven en zelfs
voor de eerste booteci een vernieerdering ondergaan. Veel
Platamaïs in afgeladen ‘booten, welke aan het stakingsge-
vaar ontkwamen en hun reis naar Europa •aanvïngen, is
deze week naar Nederland en België verkocht,, terwijl ook
Noord-Duitschland stijgende belangstelling toon de. Gele
delijk trad voor pas gestoomde en ladende partijen eenige
prijsverhooging in. De Argen.tijnsche termijnmarkten onder-
gingen eenige verhooging, doch op 19 Mei ging een deel
daarvan weder verloren. Op den 21sten trad echter weder
eenig herstel in en de markten sloten 10 t 20 cen.tavos per
100 KG. hooger dan op den 14deu.
Uit andere exportlanden worden slechts zeer kleine hoe-
veelheden mais afgeleden, ‘we’ke op de markt nauwelijks
eenigen invloe:l uitoefenen. In Noord-Amerika heeft de
maïsmarkt zich vrij wat hersteld, doch de vooruitzichten
voor den nieuwen oogst blijven over het algemeen bevre-
digend. De prijsverhooging, welke in den loop der week
sedert de zeer flauwe markt van 14 Mei te Chicago is in-getreden, bedraagt 2 t 2% dollarcent per 56 lbs.
In ZtLid-Afiika blijft men rekenen op een grooten mais-
oogst, doch ‘behalve naar Engeland vinden in nieuwe Zuid-Afrikaansche niaïs op aflading in den nazomer nog nauwe-
lijks zaken plaats. Op 21 Mei was de maïsuarkt in Europa over het algeîl’.een gemakkelijker, doch aankomende par-
tijen blijven liv alle havens gemakkelijk opname vinden,.
omdat de voorraden in de invoerlanden zoo sterk zijn. ge-
slonken, en op den volgenden dag was de stemming aan
verchillen:de Europesche markten reeds weder beter.
In ge r s-t worden nog altijd weinig zaken gedaan en
daar deze week de’,verschepingen groot waren, waartoe
voornamelijk bijgedragen is door Britseh-Indië, terwijl
ook Roemenië grootere hoeveelheden heeft afgeladen’ dan
tot nog toe het geval was, verkeerde -de markt in vrij ge-
drukte stemming. Daarbij was Winnipeg aanvankelijk zeer flauw, doch later trad een klink herstel in. In Noarcl-Ame-
rikaansche gerst op afinding in de laatste maanden van
het. jaar komen geregeld naar Duitschland en Nederland
zaken tot stand, terwij.l ‘boven-dien .zoowel Nederland als
de Noord-Duitsohc obavens geregeld koopers bleven voor de overigens nogal beperkte hoeveelheden Noord-Amen-kaansche gerst, die op spoeclige verscheping worden aan-geboden.. Er is deze week uit Noord-Amerika zeer weinig
gerst afgeladen.
II
a v e r -is deze week niet vast geweest, hetgeen aanvan-
kelijk vooral het gevolg is geweest van de flauwe markten
in Canada. Deze hebben wel tot ilieer zaken in Canadeesche
haver naar Europa geleid, doch over het algemeen de stem-
ming aan de havermarkt veel minder vast gemaakt. Dit
geldt ook voor Piata.haver, welke deze week slechts weinig
vraag ontmoette, ofschoon de verschepers hun prijzen voor
aflading in Mei en Juni nogal wat hebben verlaagd. De
termijnmarkt te Buenos Aires bleef echter vast. Gedurende
de tweede helft der week heeft de markt zich in Canada
fLink, hersteld. Tengevolge van de hooge prijzen, welke tegenwoordig voor haver worden gevragd, valt de koop-
lust, welke anders in dit gedeelte van het seizoen zich uit-
breidt, ‘niet mee.
SUIKER.
Ook de afgeloopen week bleven de verschillende suiker-markten kalm gestemd.
Doordat Baffinadeurs in A me r ik a eeni.ge’ ladingen
ruwe suiker kochten, konden prijzen ietwat verbeteren. De
termijnmarkt te New York sloot op de volgende notee-
ringen: Sp. C. 4.52; Mei 2.70; Juli 2.76; Oct. 2.91;’ Dec.
2.91; Mrt. 2.81.
De ontvangsten in de Atlantische havens der V. S. be-
droegen deze week 60.000 tons, de versmeltingen 54.000
tons tegen 73.000 tons in 1927 en de voorraden 526.000 tons
tegen 267.500 tons.
In Cuba- en andere koloniale suiker ging slechts weinig
om; raffin.adeurs schijnen vooralsnog geen behoefte te heb-
ben groote inkoopen voor •de toekomst te doen. Houders
van Cubasuiker konden den prijs voor hun product op pan-
teit van 2% d.c. c. & fr. houden.
De laatste C u b a-statistiek is als volgt:
1928
1927
1926
Tons
Tons
Tons
Cubaansche prod. tot 1515
3.965.000 4.375.000
4.550.842
Consumptie ……………..38.381
47.000
58.000
Weekontv. afscheephavens
45.978 ‘ 69.003
82 837
Totaal sedert 111 ……….2.793.048 3.103.889 3.390.400
Werkende fabrieken
13
20
54
Weekexport …………….52.747
78.678
85.351,
Totale export sedert 1/1 ……’ 1.447.937 1.679.166 1.921.772
Voorraad afscheepbavens … 1.328.760 1.437.989 1.468.628
Voorraad Binnenland …….1.149 922 1.271.111 1.192.850
In E a ge 1 a n d was de stemming op de termijnmarkt
ongeanimeerci en brokkeldeki prijzen af. De slotnoteeringen
waren als volgt: Mei Sh. 15/7%; Aug. 8h. 15/6%; Dec.
Sb. 15j734.; Mrt. 29 Sh. 15110%,. De prijs voor, geraffi-
neerde suiker ‘werd met 3 d. verhoogd voor alle posities.
Op J a v a verkochten de V.I.S.P. deze week ongeveer
2000 -tons Sup. Stroopsuiker uit oogst 1928 tot
f
15,75 en
nog ‘een kleinigheid No. 16 &/hooger tot
f
14,—.
Voor tweedehands suiker bleef de markt stil, terwijl no-
teer.ingen bijna geen verandering ondergingen.
H ie r t e 1 a n de bleef de markt de geheele week uiterst
kalm gestemd zonder noemenswaardige fluctuaties. Het
slot was Mei
f
16% ; Aug.
‘f
167A; Dec.
f
17% en Mrt.
f
1714. De omzet bedroeg deze week 1350 tons.
KATOEN.
Marktbenicht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons.
Manchester, d.d. 16 Mèi 1928.
Amenikaansohe katoenpnijzen. -zijn weer zeer onregelma-
tig geweest. Jl. Maandag ‘had in Liverpool een daling plaats van 22 punten in M.id-Anienican spot, terwijl futures” zelfs
beneden 11 d. per 1h. – noteerden, met slechts een verschil
van 24 punten tussehen het hoogste en laagste punt voor
alle maanden tot Mei volgend jaar. -Gisteren was de markt opnieuw flau.wer, doch hedenmorgen open Liverpool – 5/7
punten h’ooger. Egyptische katoen is eveneens flauwer in
prijs. De l000vr.aag is w’eei- gering geweest. en de .totaal verkoopen bedroegen in Liverpool de vorige week slechts
30.000 balen, waarvan iets,mincler dan twee derde Amen-.
kaansche katoen.
De Amerikaansche garenmarkt is flauw met ‘beperkte
verkoopen in alle soorten twist en weft. Spinners rappor-
teerden gisteren bijna zonder uitzondering, dat zij slechts
zeer lage biedingen kregen, welke behoudens enkele uit-
zonderingen niet aanneembaar waren. Verder Iverden
enkele flinke partijen getvij.n.de
bundelgarens verkocht voor
hinnenlanclsch verbruik, terwijl voor de Oostersche mark-
ten eveneens op beperkte schaal wat omgaat. Naar Egyp-
tische garens bestaat weinig vraag, terwijl de omzet beperkt
is, voornamelijk tot twist en veft van de gewone stan-
daard-kwaliteiten. Verder worden er op beperkte schaal
zaken gedaan in 60/2 en 8012 bundels voor Indië en in de
fijnere nummers voor binnenlandsch verbruik, doch over
het algemeen genomen gaat er voor export weinig om. De
cijfers van den ,,Board of Trade” betreffende den export
van katoenen garens gedurende de maand April zijn bij
lange na niet voldoende, .zijnde ruim 3% roillioen pond
lager clnn die van April. 1927. Het totaal van Duitschla.nd
en Nederland is 1.903200 pond minder, terwijl de cijfers
van Britsch-Indië 1.177.700 pond lagen zijn, ondanks het
feit, dat naar Burmah 101.000 pond meer werd uitge-
voerd. Andere aanzienlijke verlagingen komen op rekening
van Australië, België, Roemenië en -de United States, ter-
wijl Canada en China (inclusief Hongkong), Cecho-Slova-
kije en Frankrijk hun afname vergroot hebben.
De doekmarkt weerspiegelt de positie van cle katoen.
en garenmarkt, als boven omschreven. Er bestaat een goede
vraag naar diverse soorten, speciaal naar fancies, zoewel van China als Indië en de fluctuaties in katoenprijzen ge-
durende ‘de afgeloopen week hebben gelegenheid gegeven
bepaalde lines te plaatsen, die zeker anders -hadden moe-
ten worden teruggewezen. Prijzen kunnen zich goed hand-
haven, doch er moet nog een groote golf overbrugd wor-
den, vddrdat men weer op normale wijze zaken zal kunnen
doen. Koopers zijn over het algemeen voorzichtig en gaan
slechts aarzelend tot zaken over, speciaal nu katoenprjzen
zoo hevig fluctueeren.
Liverpoolnoteerin gen
Oost. koersen 8 Mei 15Mei
9Mei16 Mei T.T.opBr.-Indië ‘/
5
H
1
1
6
F.G.F. Sakellaridis2 1,6021,15 T.T.op Hongkong 2/01 210w
G.F. No. 1 Oomra 8,40 8,05 T.T. op Shanghai 27% – 217
Noteering voor Loco-Katoen.
(Middling Uplands.)
18
Mei
1
II Mei
4
Mei
18Mei
18
Mei
l928
1928
1928
1
1927
1
1926
New York voor
Middling . … 21,70e 22,05e 21,35e
15,80e 18,700
New Orleans
voor Middling 20,78e 21,23e 20,62e
15,43e 17,970
Liverpool voor
–
Middling , . 11,71 d 11,62 d 11,60 d
8,72 d 10,20 d
23 Mei 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
457
Ontvangsten in- en uitvoeren van Ainerikaansche havens.
(In duizendtallen balen).
1
Aug.
’27
Overeenko
rustige periode
tot
1926127
1925126
ii Mei’28
Ontvangsten Gulf-Havens.
)
8034
12517
920l
Atlant.Havens
Uitvoer naar Gr.Brittannië
1282
2405
2074
‘t.Vaateland ete.
4487
5985
4080
Japan….
883
1639
1072
Voorraden.
(In duizendtallen balen).
Overeenkomstig
tijdstip
II
Mei’28
–
1927
1926
Amerik. havens.
…_. … ._
1422
1806
939 649 743
1394
.
222
33
Binnenland …………..
New York ……………114
New Orleans
.
..
.
337 478 275
Liverpool
..
.
.
579
1069
569
KOFFIE.
Ook deze week bleef bot artikel vast gestemd en de prij-
zen liepen – zij liet ook niet in het snelle tempo van de
beide vorige weken – nog verder op. De kost- en vracht-
sanbiodingen van Santos stegen nog 1/- 9. 1/6 en die van
Rio -16 & 1/-, terwijl Nederlandseh-Inidië met Robusta W.I.B.
f.a.q. ongeveer 1 ot, Palembang Bobusta ongeveer
34 al..
en cle betere ongewasschen Sumatrasoorten 1
9.
1% ct.
hooger liepen.
Ook aan de locomarkt ‘waren de prijzen beter; clienten-gevolge moesten de of Licieele noteeringen van Santos en
Robusta weder 1 et. worden verhoogd. De afzet was niet
onbevredigend.
Aan do termijnmarkt ]iepen de noteeringen van het
Santos-contract 1 ct. op en die van het Gemengd contract
ongeveer
1
/2
. 1% ot., voor de loopende maand self s ruim
134 cl..
Volgens een dezer dsgen uit Brazilië ontvangen telegram
bedroeg de voorraad in de pakhuizen en de-spoorwegsta-
tiorws in het ‘binnenland van Sao. Paulo en Minas Gernes
Leruggehouden, op 30 April 12.115.000 balen. Op 31 Maart
was deze voorraad 12.653.000 ‘balen groot. De yerminde-ring heeft dus in April bedragen 538.000 balen, een cijfer,
dat grooter iervacht was, ‘aangezien tegen het einde van
Maart in Brazilië officieel bekend was gemaakt, dat uit
den loopenden oogst op dat oogenlilik geen koffie ter ver-
dere doorzendiing naar de binnenlandsehe pakhuizen meer
in den Staat Sao Paulo aanwezig was. Indien deze mede-
cieeling juist was geweest, zou de afname in April grooter
geweest moeten zijn, daar in die maand uit cle pakhuizen
in het binnenland naar de haven van Santos 724.000 balen
zijn doorgezonden. Het verschil tussehen deze hoeveelheid
en de 538.000 balen, waarmede de binneniandsebe voorraad
verminderd is, moet dus •in die maand nog in het binnen-land zijn aangevoerd (dat zijn dus 186.000 balen). Overi-gens zal moeten worden toegegeven, dat een verschil van
een paar honderd duizend balen op een voorraad van zoo-
veel millioenen feitelijk geen gewicht in de schaal legt.
Hoe groot de vermindering van dien binnenlancischen voor
raad in den loop van het volgend oogstjaar zijn zal, laat
zich ‘met grond van waarschijnlijkheid aLs volgt becijferen:
Voorraden in het binnenland van Sao Paulo
op 30 April 1928 …………………. 12.115.000bn..
Van ‘den loopenden oogst der andere Staten
nog niet afgeleverd in de ui’tvoerhavens op
30 April 1928 (raming) ………………2500.000
Voorraad ja .de haven van Santos op 30
April
1928
……………………..1.102.000
Voorraad in de haven van Rio op 30 April
1928
…………………………….283.000
Voorraad in de andere Braailiaansche havens
op 30 April 1928 ………………….150.000
Potale voorraad in Brazilië op 30 April 1928 16.150.00&bn.
Af Braziliaansche uitvoer en eigen verbruik
van 1 Mei tot 30 Juni 1928 (raming) . . .. 2.500.000,,
Totale voorraad in Brazilië op 30 Juni 1928 13.650.000 bu.
Oogst geheel Brazilië 1928129 (raming)
13.000.000
26.650.000 ho.
Af: Braziliaansche uitvoer en eigen verbruik van 1 Juli 1928 tot 30 Juni 1929 (raming) 15.500.000
Totale voorraad in Brazilië op 30 Juni 1929 11.150.000 bn.
Volgens ‘deze becijfering zal dus aan het eind van het
oiogstjaar 1928/29 de totale voorraad in Brazilië waar-
sehijnlijk slechts 2.500.000 ‘balen ‘kleiner zijn dan aan het
eind van het Joopende oogstjaar (30 Juni).
De prijzen van gewoon goed beschreven Superior Sa.ntos
op prompte verscheping zijn ‘thans ongeveer 106/6
9.
108/-
per ewt. en van dito Prime ongeveer 1101-
9.
112/-, terwijl
zij van Rio type New York 7 met beschrijving, prompte
verscheping, bedragen 75/6
9.
771-.
Van Robusta op aflading van Nederlandsch-Indië zijn
cle prijzen in de eerste hand op het oogeublik:
Palembang Robusta, Mei/Juni verscheping, 3934′ ct.; Ben-
koelen Robusta, Mei/Juni verseheping, 40%ot.; Ma’adheling
Robusta, Mei/Juni verscheping, 43% ot.; W.I.B. faq. Ro-
busta,
MeilJuni
verscheping, 48% ct.; W.I.B. f.a.q. Ro-
bnsta, Juli/Dec. verscheping, 48
1
/2
et.; alles per 34 KG.,
cif, uitgeleverd gewicht, netto contant.
De officieele loeo-itoteeringn werden deze week verhoogd
voor Superior Santos van 64 op 65 ot
per 34
KG. en voor
Robusta van 48 op 49 cl..
De noteeringen aan ‘de Rotterdamsche termijnmarkt wa-
ren aan de oeh.tend-call als volgt:
Santos-contract
basis Good
Gemengd contract
basis Santos Good
Mei
1
Sept.]
Dec.
1
Mrt.
11
Mei
1
Sept.I
Dec.
1
Mrt.
22 Mei
59
58
56%
–
48
1
/8
488%
4534
4451,
15
,,
58 57
5534
–
46%
4634
44
435
8
,,
5334 5234
51
–
42′,
43
42
41
1
,, 5234
511<
5034
–
4281
8
421
4071
s
40
De slot-noteeringen te New-York van het aldaar geldende
gemengd contract (basis Rio No. 7)’ waren:
Mei
1
Sept.
1
Dec.
1
Maart
21 Mei
$
15,38
$
15,56
$
15,59
$
15,55
14
,,
,,
15,35
,,
15,59
15,50 15,55
7
,,
14,90 14,95
14,78
14,50
30 April
……
.
14,50
,,
14,30
14,08
13.80
Rotterdam, 22
Mei 1928.
(Mecledeeling van de Veroeniging voor den Goederenhandel
te Rotterdam.)
Noteeringen en voorraden in Brazilië.
te
Rio
1
te Santos
Wisselkoers
Data
Voorraad
1
Prijs
1
1)1
1
1
Voorraad
1
Prijs
te
Rio
op
Londen
(In Balen)
No. 7
(In Balen)
1
No.
41)
21 Mei
1928
306.000
1
27.575 1.024.000
33.500
6
14
1928
303.000
127.225
1.109.000
33 500
6
7
,,
1928
298.000
1
26.225
1.157.0001
33.500
6
23 Mei
1927
166.000 23.825
994.000
24.100
515/
Ontvangsten uit het binnenland van Brazilië in Balen.
te
Rio
1
1
te Santos
Data
IAfgeloopen
1
Sedert
J
Afgeloopen
Sedert
1
week
1 Juli
I
week
1Juli
19 Mei
1928.
.
.1
61,000
1 3.480
0001
166.000
9.127.000
21 Mei
1927
67.000
3.130.000
179.000
8.504.000
‘)
In Reis.
THEE.
In de Antsterdamsche veiling van de vorige week bestond
het aanbod uit ruim 18.000 kn. Er heersohite in het alge-
meen een levendige, hoewel dikwijls oüregelmntige vraag,
waardoor de gemiddelde prijs ruim 3 cents boven die van
de vorige veiling kon stijgen.
Zoowel van bladsoorten als gruis-theeën werden verschil-
lende partijen tot 7 cents duurder verkocht, andere daar-
entegen brachten slechts 66a 11 twee cents meer en een
enkee maal zelfs 66n cent minder op. De meeste partijen
werden afgedaan tegen prijzen, die tnsschen deze uitersten
lagen.
Terwijl in de veiling reeds weinig werd opgehouden, be-
stond voor die thee ook na afloop levendige belangstel-
ling, zoodat ten slotte niet dan zeer weinig onverkocht
bleef.
De volgende veiling, waarin naar alle waarschijnlijk-
hei.d ruim 20.000 kn. zullen worden aangeboden, wordt
gehouden op Donderdag 7 Juni.
Amsterdam,. 21 Mei 1928.
COPRA.
De markt zakte in de afgeloopen week vrij plotseling
circa
f
34. Op het lagere niveau is eehter weer meer be-
langstelling. In het algemeen worden grootere versehepin-
gen verwacht van Singapore en de Zuidzee-eilanden.
Sh.
5h.
681
68
66
66
65
65
70
70
Frs.
Frs.
445
445
480
480
Mk.
Mk.
861
86
82
82
871
87
Sh.
5h.
61-62
61_62
Sh.
Sh.
110-112
1121
126
127_12
131
131
S!’.
771
75
74
80
Frs.
500 535
Mk.
88 86
931
Sh.
64-65
S!’.
94-95
117-118
125
458
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
23 Mei 1928
De slotnoteeringen. Zijn:
NeLIerl.-IIl.ctjsche fms. stoomend
………………… f33
April/Mei aflad
…………. ..33
Mei/Juni aflad. ………….. ..33
Juni/Juli af lad……………..33
Ju]i/Au.
aflad.
……….. ….33
STEENKOLEN;
Het: wonderlijke feit doet zich voor, dat de prijzen in de
meeste productiegebieclen van Engeland neigin.g tot afbrok-
kelen v.ertoonen, n.iettegenstaande de moeilijkheden, die Westfalen docr de transportalaking ondervindt bij den af-
zet van zijn pductn. In de Ruhrhavene staan alle tippen
stil en er worden, behalve in Walsum en Schwelgern, slechts
nog kolen verladen ian het Rijn-Herne Kanaal.
Voor eaport overzee geeft het . Koleusyndicaat sinds en-kele weken geen offerten meer ‘af.
De prijzen zijn als volgt:
Northumberland Ongezeefde ..
f
9,50
Durham Ongezeefde ……….,, 10,25
Cardiff 213 Large, 113 Smalla…. 12,-
Schotsche Gezeefde ………..,, 9,-
– Yorkshire Gewassehen Doubles ,, 11,-
Westfaalsche Vetförder …….,, 13,75
Vetstukken …….
15,-
Smeenootjes …. ,, 14,50
py
Gasvlamförder ..
13,75
Gietcokes ……,, 16,75
Hollandsche eierbriketten …. ,, 14.-
alles per ton van
•
1000 KG., franco station Rotterdam/
Amsterdam.
Ongezeefde bunkerkolen f.o.b. Rotterdam/Amsterdam
f
10.50.
Markt prijshoudend.
22 Mei 1928.
IJZER.
Van de ruvijzermakt is geen nieuws mede te deelen. De
prijzen zijn vast. Op de staalmarkt heeft zich de hausse -ver-
der voortgezet.
De Duitsche staalprijzen zijn miv. 1 Mei ji. in verband
met cle kolenprjs-verhoogi-ug op een ‘hooger niveau ge-
bracht. De ruwijzer.prijzen echter ‘blijven ongewijzigd.
Noteering in de week van
7113 Mei 14120 Mei 16/22 Mei
1928
1928
1927
Ruwijzer..
f.o. t: furnace
Cleveland Foundry no. 1
– Hematite East Coast
mixed numbers
Wagon départ Longwy
(Lot haringen)
Moulage ………….
Semi-phosphoreuse
eb Wèrk Rheinl.-West falen
Giessereiroheisen no. 1
,,
3
Hamatit. . .. … ……..
f.o.b. Antwerpen
Gieten) ruwijzer no. 3..
Waisproducten.
f.o. b. Antwerpen (vrijbi.)
Stafijzer …………
Plaatijzer 5 mM……..
,,
3
…….
METALEN.
Loco-Noteeningen te Londen:
Data
Koper
Stan-
daard
Koper
Electro-
Tin
lytisch
Lood
Zink
21 Mei
1928.
63.51-
68.-/-
229.101
7
20.51-
26._/_
14
,,
1928—
62.51-
67.-j-
232.716
2d.716
26.51
–
7
,,
1928….
61.716
66.151-
232.1716
20.7/6
26.716
30 Apr. 1928
.
61.1216
66.15
1
1
–
230.151
20.51-
25.151-
23 Mei 1927…
54.716
61.2
/
6
1
295.2/6
24.151_
29.216
20 Juli 1914..
61.-/-6
145.151-
19.-/-
21.101..
VERKEERS WEZEN.
VRACHTENMARKT.
Tegen :liet eiincle van (le afge-loopen week was de vraag
naar tonnage voor graan van Montreal iets beter, doch
de vrachten zijn over het -algemeen lang. ‘Naar de Middel-
lanttsche Zee -werd 15 rIot 15’/ cents ‘be’t.aalcl per tweede
helft Mei ‘en 16Y2
–
tot 17 cents naar de
–
Spaan.sche Middel.
l-an-dsnhe Zee. Voor Mei-tonnage naar Antwerpen/Rotter-
dam werd 10′,4 cents betaald voor gr’st, optie Hambu.rg/ Bremen 1 cent extra. De Northern Range en de Golf van
Mex.ioo bleven zon-der ‘zaken.
De -suikervrachtcnm,,rkt van West-JMië -was ‘kalm. De
vrachten voor pronipte groote booten ‘bleven onveranderd,
doch voor kleine’ -booten was eenige stijging waar te nemen.
Cu’ba bev.raohtrte een 7000 toraner naar de gebruikelijke
Coat
–
inenta.le havens tegen 16/- met optie U.K. tegen 16/6.
Van Domingo werd een 3500 tonnen bevracht nar TJ.K./
Continent per Mei tegen 191- en een dergelijke ‘boot per
eerste helft Juni tegen 1913.
De markt van de North Pacific ‘bleef over het
–
‘algemeen
flauw gestemd. Bevraohters toonden echter iets meer in-
teresse voor Juni tonnage tegen
–
onveranderde vrachten.
Naar IJ.K/Continent werd 26/. ‘betaald met &d. minder
‘indien Anitwerpen/Rotterdani. – –
– Van de La Plat werd de afgeloopen weec slechts’ matig -bevraoh.t, hetgeen een- gevolg is van de verbreiding van de arbeiders o’neen.igheden -in Argentinië. Per Juni werd
van de bovenriv.ier 21/6 ‘betaald en Juni/Juli 22/.. Een
Juni boot ‘is ‘bevrach’t naar Valencia en/of Baraeldn’a tegen
23/. basis één haven.
‘te chilisalpeter vrachten,markt bleef 1uste
–
los. -Een zeer
prompte boot van 6517000 tons heeft 19/- geaccepteerd naar
Borde-aux/Hamburg range met opties, ligdagen 23 Mei,
waardoor de markt ‘zonder eenige orde.r
‘is
gewonden voo-r
wil-de tonnage.. —
De oostelijke af’d-eeliiigen ‘bleven over -het algemeen vast
met nagenoeg on’vera-nderde vrachten. De vraag naar ‘ton-
na-ge voor graan van Austra.lië was matig.. Een 6800 ionner
met 25 Juni canceui’ng is -bev
–
racht van Zui’d-Auatralië naar
de Mi-ddeiland’sc.he Zee/U.K./Continent tegen 36/3 ‘basis
één lonhaven, doch een 6500 -tonner -heeft van West-Austra.
liië per 25 Juni/25 Juli 351- bedongen. Van Britsch-Indië-
was een vaste vraag naar tonnage en er ‘werd .bevrac]zt van
Bombay[Karachi/Mnrmagoa naar de ‘Middell’andsehe Zee
tegen 221. ‘op deachveight ‘basis per Juni. Karachi bevrachtte
naar liet Continent tegen 221-, optie U.K. 22/6 per Ju’ni/
Juli. Voor ni’aïs- van Kaapstad naar TiK/Continent (Gi-
-braltar/Haniburg range) is 231. betaald.
De Donau bleef zonder vraag naar -tonnage. Ook van de
Zwarte Zee zijn geen -afsluitingen te’ vermelden; er wordt
nog -steeds 1016 in uitz’ïoht gesteld naar het Continent.
De Micidellandsche Zee was -kalm,. Erts ‘betaalde o.n:
Melilla/Ca.rdiff 5/7 %, 13-irkenheaci 71-, Huelva/Ro,ti
–
ber-d-a.m
–
5/73/,, Hamburg 7/7%. Fosfaat betaal-de: iSfa.x[Bordeaux
.5/43′-. –
De -Golf van Biscaye was iets le-vendiger Bilbao
–
be-
–
vrachtte eenige ladingen naar Rotterdam of Vlaardin-gen
-‘tegen 516, T’yne Doek 6/, Car’cl,iff 6/. en A’rdrossan 619.
De uitgaan-de koi-envr-achten van Engeland bleven vaat.
Zu-i-d-Wales ‘betaal-de om.: Beu-aan 316, Piraeus 10/-, Las
Palmas
Sf-
en van ‘de Oostkust werd betaald: Copenli-agen
5/–, Botter-dam 3/434, Alexandniië 9/6, Three Rivers 6/6.
RIJN VAART.
Week van 13 t/m. 19 Mei 1928.
–
De aanvoeren van zeezijde bleven stationn air. Soheeps-
ruimte bleef voldoende beschikbaar, werd echter in het
laatst ‘der week scha-arscher, doordat ‘veel schepen op eigen
risico in daghuur of vrachtledig naar de Ri.ihrhave.ns
sleepten. V’oor
–
erts -naar de Rulirhavens werd betaald
f
0,45 h
f
0,50 met
34,
en
f
0.55
á f
0,60 met
34
lostijd,
alsmede voor oponthoud na lostijd op de bestemming door
‘staking 234 It 3 cent per ton. Naar Mannheim resp. Boven-
rijn werd -nagenoeg alles in daghuur -gecharterd, groote
schepen op basis van 234 á 2/ cent, kleinere schepen
2%
It
3 cent ‘per ton. Schepen, welke in Rotterdam ge-
oharterd werden voor een lading kolen ‘vanaf Rhein-Herne-
kana-1 naar Rotterdam, ontvingen hiervoor de officieele
in Ruhrort genoteerde dagvracht. Het. sleeploon steeg ge-
leidelijk van 30 cents tot 40 cents tarief. De waterstand
bleef onveranderd.. – –
In de l3uhrhaven.s duurde ‘cle staking onverminderd voort,
de algemeene situatie -werd nog verscherpt. Van de Ruhr-
havens bleven de verschepiugçn van kolen gering, -daar-
entegen van het R.hein Herne-Kanaai zeer levendig. -De
vrachten bleven ongewijzigd. –