Vorige week was ik te gast bij het economiedepartement van de Universiteit van Zürich. De universiteit bevindt zich in een omgeving die barst van de historie. Dat het de week voor Pasen was, stond niet zo op mijn netvlies. Het maakte het bezoek wel wat specialer, omdat er op een vierkante kilometer in het centrum van de stad maar liefst zes kerken uit de vroege Middeleeuwen staan. Als gevolg bevond ik me afgelopen donderdagavond met een stel economen midden in een indrukwekkende historische omgeving met een religieuze kakofonie van concertgeluiden uit deze kerken die druk werden bezocht door de lokale bevolking
Een van mijn lezingen paste mooi in die religieuze en historische traditie: het belang van investeringen in onderwijs voor de lange termijn welvaart en sociale vernieuwing. Mijn voorbeeld komt uit Deventer en heette Geert Grote (1340-1384). Het voorbeeld van Zwitserland heette Huldrych Zwingli (1484-1531). Beide mannen waren vooraanstaande mensen in de Rooms-katholieke kerk in de Middeleeuwen. Ze waren ontevreden over het morele verval in de kerk en preekten hervorming. Grote deed dit via zijn broeders die van binnenuit de kerk probeerden te hervormen, terwijl Zwingli wat radicaler te werk ging en brak met de Rooms-katholieke kerk. Hij volgde Maarten Luther en sloot zich aan bij de Reformatie, die uiteindelijk heeft geleid tot het Protestantisme in Europa. De breuk met de kerk van die tijd heeft Zwingli (ondanks waarschuwingen van zijn tijdgenoot Erasmus) met de dood moeten bekopen toen rooms-katholieken wraak namen.
Rond de Grossmünsterkerk in Zürich speelde het grootste deel van het leven van Zwingli. Deze kerk is nu gelegen aan de Zwingliplatz waar zich ook het laatste woonhuis van Zwingli bevond. Zijn ontevredenheid over het morele verval in de Rooms-katholieke kerk leidde, naast een geweldadige breuk met de kerk, tot de oprichting van wat nu de Universiteit van Zürich is. Nog steeds is de theologische faculteit van de universiteit in de Grossmünsterkerk gevestigd. Net als Grote was Zwingli er van overtuigd dat geletterdheid een belangrijke bijdrage zou leveren aan het religieuze leven van burgers. Het zou hun band met God versterken en ze bewust maken van hoe ze volgens de Bijbel moesten leven. Hoewel Grote’s en Zwingli’s motieven religieus waren, werd op deze manier geïnvesteerd in menselijk kapitaal. Geletterde mensen kunnen immers handel drijven, kennis vergaren en vastleggen en bijvoorbeeld leren rekenen
En nog steeds is goed onderwijs het recept voor welvaartcreatie. Het huidige economiedepartement in Zürich is een bond gezelschap van (buitenlandse) hoogleraren en docenten dat samen een opleidingsteam van wereldformaat vormen. Hun onderzoek- en onderwijsprestaties behoren tot de top van de wereld. Het voert waarschijnlijk veel te ver dit rechtstreeks aan de ideeën van Zwingli te koppelen. Toch kon ik me wandelend in historisch Zürich niet aan de indruk onttrekken dat het geen toeval is dat juist in deze Zwitserse stad zo veel vernieuwend en excellent onderzoek wordt verricht.
Auteur
Categorieën