te alien tijde over een voldoende sterke
structuur van de passiefzijde van de balans beschikken. Daarnaast dient het
bedrijf een behoorlijkomvangrijke ‘cash
flow’ te genereren. Hiermee kan in relatief korte tijd worden bijgestuurd. Lage
cash flows vragen bij slechte omstandigheden veel te veel van alle belanghebbenden. Om acceptabele cash
flows en vermogensverhoudingen te
De ondernemingswereld bevindt – de klant ging (bijna) failliet;
behouden, ook wanneer de externe
zich financieel gezien op het hellende – de bank ontwikkelde de voorziening omstandigheden verslechteren, kunalgemene risico’s (de var) tot onge- nen onderstaande strategieen behulpvlak. Dit kan worden geillustreerd met
zaam zijn.
behulp van cijfermateriaal, dat overikende properties;
Goede managementrapportering en
gens betrekking heeft op de Amerikaan- – het landenrisico ontstond. Aflossingen en in het ergste geval rentebeta- voortdurende kosten-, rendements- en
se situatie1. Zo is in de periods van
lingen werden opgeschort;
liquiditeitsbewaking creeren het zelf1952 tot 1987 bij het Amerikaanse bedrijfsleven de verhouding tussen vlot- – de klant moest strakker in de houd- vertrouwen aan de top dat nodig is om
in ruime mate te decentraliseren. Mede
tende activa en vlottende passiva teruggreep.
hierdoor wordt het ondernemerschap in
gelopen van een overschot van 60%
Het gebruik van ratio’s deed zijn in- de werkmaatschappijen, dat nodig is
naar een tekort van 20%. De schuldenlast vertoont een vergelijkbare ontwik- trede. De klant moest voldoen aan mi- voorcreatief anticiperend beleid, geholkeling. In de jaren vijftig en zestig be- nimale balansverhoudingen. Gebeurde pen zich verder te ontwikkelen. Een
droeg de verhouding tussen rentelas- dit niet, dan zou de bank hem wel eens platte organisatiestructuur met korte
ten en de som van netto-winst na belas- in een neerwaartse spiraal kunnen communicatielijnen doetde beweeglijkting en rentelasten nog zo’n 30%. In de brengen. Contracten met betrekking tot heid van een onderneming nog verder
jaren tachtig zien wij echter een verhou- afgesloten leningen en algemene bank- toenemen.
Bij besluitvorming over de ontwikkeding die meer dan verdubbeld is. Een voorwaarden werden sterk aangesteeds groterdeel van het bedrijfsresul- scherpt. Er ontstond een duidelijk ‘con- ling van nieuwe activiteiten ter vervantaat moet zodoende aan de verschaf- flict of interest’tussen bank en klant. De ging van of aanvulling op stagnerende
fers van vreemd vermogen worden uit- centrale vraag die de bank stelt luidt: of teruglopende kernactiviteiten zou
gekeerd.
“Hoe voorzie ik mij van voldoende ze- een ondernemer een zodanig financieel
kerheden?” De klant vraagt zich daar- beleid moeten voeren, dat hetgeheel of
entegen af: “Hoe behoud ik voldoende gedeeltelijk mislukken van een dergelijke poging nimmer tot bedreiging van
flexibiliteit?”
Nederlandse situatie
Het financiele leven wordt steeds ge- het voortbestaan van de onderneming
compliceerder. Nieuwe financieringsin- kan leiden. Tijdigheid en beperkte omIn Nederland valt een vergelijkbare strumenten komen ter beschikking van vang zijn geboden, alsmede flexibele
ontwikkeling waar te nemen. Vanaf de bedrijven. De marges van de banken ontsnappingsmogelijkheden.
jaren zestig is door veel ondernemin- komen onder druk te staan. ‘Fee’-inMogelijkheden waaraan gedacht kan
gen het sparen geleidelijk aan vervan- komsten voor emissies, syndicaatspo- worden bij de ontwikkeling van nieuwe
gen door het nemen van voorschotten. sities, ‘swaps’ en dergelijke nemen activiteiten zijn ‘joint ventures’, beperkEen aanzienlijk risicovoller bestaan steeds meer in betekenis toe. De ban- te garantiestellingen, beperkte huurpewerd hierdoor werkelijkheid. Voor deze ken snijden in him eigen vlees. De klant rioden van activa en een strak beleid
ontwikkeling zijn allerlei mogelijke oor- wordt bovendien steeds inventiever bij ten aanzien van financieringsfaciliteizaken op te sommen.
het zelf ontwikkelen en tot stand bren- ten. Hoewel het goed financieel beleid
Banken raakten steeds meer in een gen van financieringsconstructies. Ban- is te streven naar minimalisatie van de
onderlinge concurrentiestrijd verwik- ken moeten als gevolg hiervan de pas kosten van geleend geld, zal de onderkeld. De tijd dat de klant met de pet in aanzienlijk versnellen om een en ander nemer bereid moeten zijn in samende hand naar de districtsdirectie (of ho- bij te kunnen blijven houden. Ten einde hang met de samenstelling van de acger) moest om beleefd een krediet te de toestand van oververhitting geen tiefzijde van zijn balans een prijs te bevragen Hep hierdoor ten einde. Het ma- blijvend karakter te geven, wordt op talen voor het binnen beheersbare
nagement van de banken werd gemo- grote schaal het zogenaamde ‘off- grenzen houden van de rentegevoeligderniseerd. Doelstellingen als groei en balance-sheet’-financieren toegepast. heid van zijn onderneming. In concrete
winst werden van toenemend belang. Banken gaan bovendien in bepaalde kan daarbij gedacht worden aan het inHet begrip leencapaciteit (in combinatie gevallen risicodragend participeren. De vullen van een voldoende deel van de
met de hefboomwerking) werd ontdekt. risico’s blijven natuurlijk bestaan, ze vermogensbehoefte tegen een op lanDe banken wachtten niet meer totdat de verschuiven alleen. De laatste stap in gere termijn gefixeerde rentevoet, onklant zich meldde, maar gingen deze de hierboven geschetste ontwikkeling danks het feit dat het spel met de variaopzoeken met een koffer vol krediet. De is de opkomst van ‘asset based’-finan- bele rente aanlokkelijk kan zijn. Het apuitbreidingsplannen konden hierdoor ciering (financiering van objecten) waar paraat dat nodig is om dit spel te spesneller gerealiseerd worden, soms zelfs de financieringsartiesten zich meester len is omvangrijk en niet voor ieder bezo snel dat kaartenhuizen ontstonden; van hebben gemaakt.
drijf weggelegd.
de voorbeelden zullen niet onbekend
R.F. Hendriksen
zijn.
Het resultaat was in eerste instantie
Blijf eigen baas_________ De auteur is lid van de raad van bestuur van
een tevreden bank, die dit duidelijk liet
Van Ommeren Ceteco N.V.
merken aan zijn actieve account-manager. Overhittingsverschijnselen konden
Om ook bij het ontstaan van brancheniet uitblijven, zowel bij de bank als bij de problemen een gezonde relatie met fi- 1. Ontleend aan een speech van Gordon
klant. De gevolgen waren onder andere: nanciers te behouden, moet een bedrijf Pepper, Midland Montague.
Gezonde financiele
verhoudingen
604