Het is geen nieuws dat het vluchtelingenprobleem met enorme dilemma’s gepaard gaat. Een humanitair asielbeleid kan gemakkelijk botsen met andere waarden in de samenleving, vooral als de stromen groot zijn.
Progressie
De vraag is hoe onze samenleving ondanks deze spanningen progressie kan boeken. Ik ging te rade bij Rodaan Al Galidi, een Irakees die negen jaar in Nederlandse asielzoekerscentra verbleef en daar een fraai boek over schreef: Hoe ik talent voor het leven kreeg.
Veranderen
Ik vroeg Al Galidi wat hij zou veranderen aan het Nederlandse beleid als hij Klaas Dijkhoff was. Uit de antwoorden kon ik opmaken dat hij vooral sprak over de periode waarin asielzoekers nog eindeloos in azc’s werden geplaatst. De toenmalige procedures zorgden ervoor dat asielzoekers ontmenselijkt werden en langdurig aan de samenleving werden onttrokken. De situatie werd zo navrant dat het kabinet-Balkenende 4 in 2007 voor een generaal pardon zorgde.
8 dagen
In de relatief rustige periode die volgde op het generaal pardon werden procedures gestroomlijnd en zelfs tot een 8-dagen regeling gereduceerd. Asielzoekers konden daardoor in veel gevallen al na ruim een week duidelijkheid krijgen. Doen de antwoorden van Al Galidi er daarom niet meer toe? Toch wel. We zien dat strakke regelingen sterk onder druk komen te staan nu de stromen asielzoekers groot worden. De nieuwe situatie dreigt daardoor steeds meer op de droevige wereld te lijken die Al Galidi beschreef.
Inzicht
Daarnaast kwam Al Galidi met een diep inzicht, dat bij navraag ook door de IND zo gevoeld werd. Zowel de woordvoerder van de IND als de Iraakse ervaringsdeskundige vonden het onbevredigend dat de asielzoeker en de Nederlandse overheid als partijen zo lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. De IND gaat dan lijken op de listige rechercheur op zoek naar een foutje in het ‘alibi’ van de ‘schurk’, terwijl de asielzoeker, geholpen door advocaten en ngo’s, alle mazen van de wet afstruint.
Gezamenlijk belang
De wet laat niet goed toe om op zoek te gaan naar een gezamenlijk belang. Dat kan wel. In het grote grijze gebied tussen de evidente oorlogsvluchteling uit Syrië en de gelukzoeker uit een veilig land liggen kansen.
Werken
Voor deze ‘grijze’ asielzoekers kan de tijdelijke status benut worden: ze mogen gewoon werken en niet zoals nu als tweederangs burger behandeld worden. Mocht de status permanent worden, dan is flinke winst geboekt voor asielzoeker én maatschappij. Zo niet, dan is het maatschappelijke verlies klein, maar de humanitaire winst groot.
Menselijk
Het zoeken naar een gezamenlijk belang geeft geen valse hoop, maar maakt de procedure menselijker en minder antagonistisch. In het door redeloosheid vergiftigde debat is dat al pure winst.
fd column 25-4
Auteur
Categorieën