■ Ronald Nelisse (CBS) en Eva Hagendoorn (DNB)
De afgelopen jaren hebben steeds meer beursgenoteerde multinationals ervoor gekozen om hun statutaire zetel naar Nederland te verplaatsen. Een van de aantrekkingskrachten van Nederland is het feit dat een Nederlandse nv zich relatief gemakkelijk kan beschermen tegen een vijandige overname.
Het verplaatsen van de statutaire zetel betekent niet dat deze bedrijven ook in Nederland productie genereren. Het oprichten van een Nederlandse hoofdzetel hoeft immers niet gepaard te gaan met het verplaatsen van fysieke activiteiten naar Nederlands grondgebied. Wel stromen de winsten die deze bedrijven in het buitenland behalen, op papier door Nederland. En daarom hebben deze ‘papieren’ zetelverplaatsingen een steeds grotere invloed op het Nederlandse bruto nationaal inkomen (bni).
Volgens de nieuwste berekeningen van het CBS en DNB – onderdeel van de recent afgeronde revisie van de macro-economische statistiek – hebben deze beursgenoteerde nv’s zonder fysieke voetafdruk sinds 2010 ieder jaar steeds grotere opwaartse invloed op het bni, met 8,6 miljard euro op het hoogtepunt in 2017 (figuur).
Het netto-effect van deze specifieke groep beursgenoteerde bedrijven zonder fysieke voetafdruk op het Nederlands bni is positief, omdat de winsten deels in Nederland opgepot worden. De inkomens van deze ondernemingen bestaan vooral uit winsten die bij dochterbedrijven in andere landen worden behaald en die volgens de statistische richtlijnen aan de moederonderneming worden toegerekend, omdat zij volledig zeggenschap hebben over deze winst. Hierdoor stromen deze winsten aan de ontvangstenkant de Nederlandse inkomensrekening binnen. Aan de uitgavenkant van de inkomensrekening vloeit echter maar een gedeelte van deze winsten Nederland ook weer uit, in de vorm van dividend dat betaald wordt aan beleggers. De rest van het inkomen blijft in Nederland en telt dus mee voor het Nederlandse bni. Ondanks de flinke invloed op het bni hebben deze achtergebleven winsten een verwaarloosbaar effect op de Nederlandse economie.
