Deense mannen nemen geen ouderschapsverlof op
Aute ur(s ):
Janssen, M. (auteur)
De auteur was onderzoeker bij nyfer. mirjam.janssen@wxs.nl
Ve rs che ne n in:
ESB, 89e jaargang, nr. 4427, pagina D15, 26 februari 2004 (datum)
Rubrie k :
Dossier: Denemarken
Tre fw oord(e n):
Denemarken kent net als Zweden geen levensloopregeling, maar wel een uitgebreid stelsel van verlofregelingen om arbeid en zorg te
combineren. Moeders hebben recht op achttien weken bevallingsverlof en nog eens twee weken ouderschapsverlof1. Vervolgens
kunnen beide ouders twee soorten verlof opnemen. Ze kunnen een beroep doen op het zorgverlof, dat varieert van dertien tot 52 weken
per ouder. Verder kunnen ze ouderschapsverlof van tien weken onderling verdelen en eventueel parttime opnemen. Sinds 1999 zijn twee
weken ouderschapsverlof extra voor de vader gereserveerd. Als hij ze niet opneemt, vervallen deze dagen. De verlofgangers krijgen een
soort werkloosheidsuitkering van maximaal tachtig procent van het inkomen. Werknemers dragen in totaal acht procent van hun inkomen
af aan sociale contributie. Uit de gezamenlijke spaarpot die zo ontstaat, worden onder meer werkloosheidsuitkeringen, vervroegde
pensionering en vergoedingen bij ziekte bekostigd.
Weinig Deense vaders nemen ouderschapsverlof op: negentig procent van de verloven komt voor rekening van de vrouwen. Financiële
argumenten voeren hierbij de boventoon. De meeste vaders verdienen meer dan de moeders. Het wordt als een bezwaar gezien dat het
salaris niet volledig wordt doorbetaald. Uit een onderzoek bleek dat zestig procent van de gezinnen er in inkomen op achteruit zou zijn
gegaan als de vader verlof had opgenomen. Naarmate het inkomen van de vader en de moeder gelijkwaardiger zijn, spelen financiële
argumenten minder een rol. Hoger opgeleiden gedragen zich minder traditioneel dan lager opgeleiden.
De Denen zijn tevreden met de grote keuzevrijheid die ze hebben. De arbeidsparticipatie van vrouwen is hoog: zo’n zeventig procent
tegenover vijftig procent als Europees gemiddelde. De werkgevers zien wel grote bezwaren. Zij vinden de rompslomp rondom de
verloven lastig. Vooral kleinere bedrijven vinden het zorgverlof een belemmering om vrouwen met kleine kinderen aan te nemen2.
Bovendien leidden de vele verloven in de jaren negentig mede tot een tekort aan personeel. Het systeem was eind jaren tachtig tijdens
een periode van recessie ingevoerd, in de verwachting dat het de werkloosheid zou drukken. De afwezigheid van de verlofgangers zou
immers werk creëren voor werklozen. Personeelsschaarste bleek een onverwacht neveneffect te zijn. De regeling is in 1994 daarom
enigszins versoberd.
Een ander nadeel zijn de hoge belastingen die dit systeem veroorzaakt. Man en vrouw moeten beide vrijwel fulltime werken om op een
redelijk inkomen uit te komen.
Mirjam Janssen*
Dit artikel is gebaseerd op D. van Oosterhout, Even pauze in de levensloop, internationale ervaringen met verlofregelingen en lessen
voor Nederland, nyfer, Breukelen, 2003.
Dossier: Handel en transactiekosten
A.J. De Geus en M. Rutte: Europees levensloopbeleid
K.P. Goedswaard en T.D. Tiemens: Levensloopbeleid: hype of noodzaak?
H.J. Groenendijk en M.A.D. Fasol: Het wetsvoorstel levensloopregeling
J.C.M. Sap em J.J. Schippers: Arbeidsmarkt: meer investeren, minder sparen
A. Blokland: Van droom naar werkelijkheid
M.T. van der Veen: Levenshoop
J. Plantenga: Zorgen in en om de levensloop
M. Janssen: Deense mannen nemen geen ouderschapverlof op
M. Janssen: Zweedse verlofregeling: royaal maar dwingend
M. Koning en E. Wierda: Non-participatie verminderen
N. van Nimwegen: Van spitsuur naar sandwich
J.J.M. Theeuwes: Tegen de storm in
R.M.A. Jansweijer: Te mooi om waar te zijn
A. de Grip: Levensloop en personeelsbeleid in zorg en onderwijs
G. Dolsma: Zelf je leven lopen
M.E.J. Schuit: Levensloopbeleid: modegrill of blijvend fenomeen
A.L. Bovenberg en J.P. van der Toren: Pijlers onder het gezin
F. Leijnse: De levensloop als individueel project
S.G. van der Lecq: Levensloopbanen
1 Nederlandse vrouwen hebben recht op zestien weken betaald zwangerschapsverlof. Daarna kunnen zowel vader als moeder drie
maanden ouderschapsverlof opnemen per kind beneden de acht jaar. In de meeste gevallen wordt het ouderschapsverlof niet of slechts
gedeeltelijk doorbetaald. Omdat het inkomensverlies meestal groot is, nemen weinig Nederlandse mannen ouderschapsverlof op.
2 T. Rostgaard en andere, Parental leave in Denmark, in: P. Moss en F. Deven, Parental leave: progress or pitfall?, NIDI/CBGS
publications, jrg. 35, The Hague/Brussels, 2000.
Copyright © 2004 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)