Mocht mij ooit gevraagd worden een canon uit te schrijven over actief arbeidsmarktbeleid, dan staat deze denk ik wel bovenaan: regelmatige klantcontacten en handhaving van uitkeringsvoorwaarden vergroten de baankans van werklozen. Het bewijs hiervoor is talrijk. Zie bijvoorbeeld dit onderzoek van mijn hand uit 2006 waaruit blijkt dat uitkeringsbesparingen door klantgesprekken hoger zijn dan de loonkosten van klantmanagers die hiermee gemoeid zijn; SEO-onderzoek uit 2013 dat aantoont dat WW-cliënten een hogere uitstroomkans naar werk hebben in de weken na een gesprek met een klantmanager; en een metastudie op basis van circa 200 studies van Card, Kluve en Weber (2010) die laat zien dat bemiddeling en activering relatief effectief zijn.
De les die je hieruit dus kunt trekken dat bezuinigingen op klantcontacten van werklozen wel eens teniet kunnen worden gedaan door oplopende uitgaven aan uitkeringen. Penny wise, pound foolish. Voor alle duidelijkheid hierbij: de effectiviteit van instrumenten bovenop deze ‘basisdienstverlening’, zoals scholing of training, blijkt doorgaans lager te zijn.
Ondanks deze inzichten zijn er wel degelijk forse bezuinigingen op de basisdienstverlening van UWV doorgevoerd. In 2011 zag UWV zich geconfronteerd met een taakstelling van circa 500 miljoen op een begroting van 1,8 miljard. Dit betekende onder meer een halvering van de capaciteit in het UWV Werkbedrijf dat verantwoordelijk voor de uitvoering van de WW. De versobering van face-to-face klantcontacten is geschraagd door een sterke vergroting van de (veel goedkopere) E-dienstverlening. In de eerste maanden in de WW verloopt de dienstverlening sindsdien bijna geheel via internet.
Nu kun je je afvragen hoe dwingend of inspirerend het is voor werklozen om met hun digitale werkmappen aan de slag te gaan, zeker als blijkt dat controle hierop grotendeels afwezig is. Het lijkt mij in ieder geval minder ongemakkelijk om beloftes niet helemaal na te komen zonder twee dwingende ogen die op je gericht staan. En ook als je wel controleert als klantmanager via de verzonden digitale stukken, zouden de indrukken die je van een cliënt op die manier opdoet wel eens kunnen afwijken van de werkelijkheid (velen die op dating-sites actief zijn kunnen dat beamen).
In dit licht bezien was het een kwestie van wachten tot het moment dat zou blijken dat de versobering van dienstverlening door UWV tot zichtbare ongewenste effecten zou leiden. En nu is het dus zover: blijkens onderzoek van het programma Nieuwsuur is er een gebrekkige controle op WW uitkeringen. Uitkeringsfraude zou voornamelijk bij arbeidsmigranten met flexcontracten plaatsvinden, maar het lijkt mij naïef te veronderstellen dat autochtone uitkeringsontvangers veel plichtsgetrouwer zouden zijn.
Inmiddels heeft Minister Koolmees een onderzoek gelast naar de cultuur binnen UWV, om zo het fraudelek boven water te krijgen. Dat lijkt mij een wat kortzichtige aanpak. Voor zover het hier cultuur betreft, dan begint deze bij bewindslieden en kamerleden die destijds voor een niet onderbouwde bezuiniging hebben getekend en zo een probleem voor de toekomst hebben geschapen.
Auteur
Categorieën