Beperk schuldenopbouw door inzet prijsmaatregelen, bijvoorbeeld in horeca en voetbal

Ook na de aangekondigde versoepelingen, zullen sectoren als de horeca en het betaalde voetbal nog flinke beperkingen kennen. De huidige maatregelen ter verlichting van de schade leiden tot hoge schulden. Prijsmaatregelen als huurverlagingen en salariskortingen voor veelverdieners vormen een beter alternatief.

Verregaande beperkingen

De horeca is sinds 15 maart op last van de overheid gesloten. Na 1 juni mogen de bedrijven volgens de (voorlopige) planning weer open, maar met flinke beperkingen ten aanzien van de capaciteit. Welke beperkingen op wat langere termijn zullen gelden, is nog onbekend. Hoe dan ook, de horeca wordt ongekend zwaar getroffen.

Via de loonkostensubsidie helpt de overheid met het opvangen van de financiële gevolgen. Maar deze subsidie dekt niet alle kosten, zoals de huur. Natuurlijk kunnen bedrijven, dankzij overheidsgaranties, extra gaan lenen om de huur te betalen. Maar er is een grens aan de schulden die een bedrijf kan maken. Daardoor dreigen veel horecabedrijven straks failliet te gaan.

Ook in het Nederlandse profvoetbal geldt momenteel een productieverbod. Over enige tijd bepalen de centrale planners van de overheid mogelijk dat consumenten wel weer voetbal op televisie mogen zien, maar nog niet in het stadion.

Sommige andere bedrijfstakken worden ook streng gedirigeerd. Goed voor de volksgezondheid, zeker. Maar een overheid die de economie vanwege de volksgezondheid verregaande beperkingen oplegt, hoort ook systematisch na te denken over welke aanvullende maatregelen die economie dan nodig heeft.

Leningen beperken

De aanvullende maatregelen komen er nu nog vooral op neer dat de overheid bedrijven direct subsidieert en zich garant stelt voor extra leningen voor bedrijven.

Om deze steun te bekostigen, gaat de overheid zelf ook extra lenen. Maar extra overheidsschuld zal uiteindelijk leiden tot extra bezuinigingen die de economie schaden, en grotere schulden bij bedrijven zullen tot meer faillissementen leiden. Schulden worden in deze crisis een groot knelpunt. De overheid moet schulden daarom overal zoveel mogelijk beperken.

Prijsmaatregelen

Gelukkig zijn in uitzonderlijke omstandigheden ook uitzonderlijke juridische maatregelen mogelijk. Er is momenteel al een spoedwet in de maak, die de eerder voor de ziektebestrijding genomen noodmaatregelen (zoals het verbod op groepsvorming zonder anderhalve meter afstand te houden) een betere juridisch basis geeft. Maar er moet nu ook snel een spoedwet komen die de basis kan zijn voor harde prijsmaatregelen.

Huurverlagingen horeca

De overheid kan dan onder meer de huur van horecapanden verlagen. Als de horecapanden straks bijvoorbeeld zes maanden lang gemiddeld maar vijftig procent van het normale aantal gasten mogen herbergen, dan kan de huur die maanden op vijftig procent van de huidige huur worden gezet.

Horecaondernemers hoeven zo minder te lenen, krijgen minder schulden, en gaan minder gauw failliet. De overheid verliest minder aan garanties op leningen, zodat de staatsschuld daalt.

Verhuurders van panden zijn vaak vermogend, en kunnen beter tegen een stootje dan veel horecaondernemers. Door een deel van de lasten van de coronacrisis direct bij de verhuurders te leggen, komen er dus minder problematische schulden en faillissementen in de keten als geheel.

Daarbij geldt dat de verhuurders zonder prijsmaatregel toch ook door het coronavirus getroffen worden omdat er dan horecabedrijven failliet gaan en panden leeg komen te staan. Faillissementen in de horeca kunnen zo tot grote problemen in de vastgoedsector leiden.

Het omgekeerde geldt echter niet: als er (toch) faillissementen in de vastgoedsector komen, zorgen de curatoren er wel voor dat de panden voor huurders beschikbaar blijven, zodat de horeca niet wordt geschaad. Het zou voor de hele keten dus goed zijn als de overheid de huren verlaagt.

Is zo’n verregaande prijsmaatregel niet te radicaal? Normaal gesproken wel. Maar we zitten in een crisis, waarbij de overheid al ongekend radicale maatregelen voor de horeca heeft ingevoerd. Het is dan niet overdreven om via een tijdelijke prijsmaatregel een deel van de lasten van de horeca naar de verhuurders te verschuiven. Sterker nog, het is voor de economie zeer gewenst, zo niet noodzakelijk.

Salarissen voetballers korten

Het betaald voetbal wordt momenteel ook zwaar getroffen. De clubs zijn onlangs met de spelers overeengekomen dat de salarissen worden gekort, waarbij de best verdienende spelers twintig procent inleveren. Dit is echter lang niet genoeg om de verliezen te dekken. Verwacht wordt dan ook dat de KNVB de overheid binnenkort om omvangrijke steun gaat vragen.

Maar grote steun is hier verspilling van belastinggeld. De profsector verdient, ook na correctie voor inflatie, misschien vijftig maal zoveel als in 1960. De gestegen inkomsten zijn vooral naar de spelers gegaan, die tegenwoordig het grootste deel van de begroting van de profclubs voor hun rekening nemen.

Dat betekent dat de overheid de sector best, via een prijsmaatregel, een korting van bijvoorbeeld 75 procent op in elk geval de hogere spelerssalarissen kan opleggen. Dat geeft echt lucht: zo hebben de clubs hooguit beperkte subsidie nodig, en misschien wel helemaal niets.

Overige sectoren

Er zijn ook in veel andere sectoren prijsmaatregelen mogelijk, bijvoorbeeld bij bioscopen en musea. En indien prijsmaatregelen op internationaal niveau haalbaar zouden zijn, zou ook de leaseprijs van stilstaande vliegtuigen lager kunnen worden gezet.

Lager vermogen in plaats van schulden

Prijsmaatregelen zijn radicaal maar kunnen veel schulden voorkomen. Het is minder erg dat sommige beleggers en sterren straks een lager vermogen hebben, dan dat overheden, horecabedrijven, voetbalclubs en andere ondernemingen straks grote schulden aan beleggers hebben.