Arbeidsproductiviteitsgroei in Nederland fors lager dan in de VS

Tussen 2000 en 2022 is de arbeidsproductiviteit in de Nederlandse marktsector minder snel gestegen dan die in de Verenigde Staten.  Hier ligt een opgave voor Nederland met het oog op de welvaart en het nationale concurrentievermogen.

Arbeidsproductiviteit is een belangrijke basis voor groei van het nationaal inkomen en van de welvaart, in het bijzonder bij een vergrijzende beroepsbevolking. Productiviteitsgroei speelt ook een belangrijke rol in het concurrentievermogen van een land: als een concurrent meer kan produceren met dezelfde hoeveelheid arbeid of kapitaal, zal deze producten goedkoper kunnen aanbieden Productiviteitsgroei staat dan ook hoog op de agenda van beleidsmakers, zowel in Nederland als in Europa, waar steeds meer aandacht uitgaat naar het internationale concurrentievermogen.

Arbeidsproductiviteit wordt doorgaans gemeten als de gemiddelde toegevoegde waarde per gewerkt uur. Daarbij is het gebruikelijk om in te zoomen op de marktsector van een economie, waarbij onder andere de publieke diensten, onroerendgoedsector en delfstoffenwinning zijn uitgezonderd. Voor deze sectoren is de productiviteit namelijk moeilijk in toegevoegde waarde uit te drukken of kunnen prijsschommelingen van bijvoorbeeld huizen of energie het beeld vertroebelen. Tussen 2000 en 2022 bedroeg de productiviteitsgroei in de marktsector van de VS 53 procent, tegenover 26 procent in Nederland. Het verschil werd met name gemaakt in de periode 2000–2011 (figuur).

Economen zoeken al langer naar de oorzaken van de lage productiviteitsgroei in Nederland. Hugo Erken benadrukte eerder in ESB dat er meer werknemers in Nederland zijn gaan werken in laagproductieve sectoren. Daarnaast is de productiviteitsgroei volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek binnen sectoren in Nederland harder gedaald dan in de VS, bijvoorbeeld door achterblijvende innovatie en minder schaalvoordelen. Er ligt dus een opgave voor om Nederland productiever te maken, bijvoorbeeld door innovatie aan te moedigen en de arbeidsmarkt dusdanig in te richten dat werknemers daar werken waar zij het productiefst zijn.