inanciele markten
beleggingska pita a I op
de terugtocht
Op 20 december 1994 besloot de
Mexicaanse regering om de koppeling van de peso met de Amerikaanse
dollar te verbreken. De daaropvolgende depreciatie van de Mexicaanse
peso met veertig procent ten opzichte van de dollar heeft, door de omvangrijke kapitaalstromen die op
gang kwamen, geleid tot problemen
op de financiele markten. Niet alleen
in Mexico en elders in Zuid-Amerika
zijn de beurzen meegezogen in het
ontstane negatieve sentiment, ook de
aandelenmarkten in Zuidoost-Azie
hebben flinke koersdalingen ondergaan als gevolg van een vlucht van
beleggingskapitaal naar veiliger geachte markten. De IFC Composite Investable Index, een samengestelde index van de aandelenindices van
zogenoemde opkomende landen in
met name Azie en Latijns-Amerika,
daalde in de drie weken na 20 december 1994 met 14%. Ook de markten
in de periferie van Europa en in Canada hebben geleden onder de wereldwijde tendens van risicomijding. Het
renteverschil tussen langlopende obligaties in Zweden, Italic en Spanje en
Duitse langlopende leningen nam, in
Figuur 1. IFC Emerging markets
index
90
tl*«f««i
91
92
93
94
95
%
de periode waarin de peso in waarde
daalde, toe met tussen de tien en vijftig basispunten. De spread tussen
tienjarige Canadese en Amerikaanse
obligaties steeg met twintig basispunten.
De rubriek ‘Financiele markten’
verschijnt elke twee weken in ESB,
en wordt verzorgd door medewer-
kers van de afdeling macro-economic van het Institute for Research
and Investment Servkes, een
samenwerfcingsverband van Rabobank en Robeco Gipep.
Dominante invloed
beleggingsfondsen VS
Inmiddels hebben de koersen op de
belangrijkste aandelenbeurzen van
Midden- en Zuid-Amerika zich gestabiliseerd en is het nadelige renteverschil tussen de perifere landen van
Europa en Duitsland weer enigszins
afgenomen. Het is echter twijfelachtig of het vertrouwen van buitenlandse beleggers in de zogenoemde
opkomende landen alsmede in de
OESO-landen met hoge schulden,
op korte termijn zal terugkomen.
Daarvoor heeft de waardedaling van
de Mexicaanse munt beleggers te nadrukkelijk gewezen op de risico’s die
samenhangen met chronische tekorten op de lopende rekening en uit
het lood geslagen overheidsfinancien.
Voor de verdere ontwikkeling van
de aandelen- en obligatiekoersen in
deze landen is het gedrag van Amerikaanse beleggingsfondsen, gezien
het aandeel van de VS in de internationale kapitaalstromen, van groot
belang. In 1993 bedroeg de totale
uitvoer van Amerikaans beleggingskapitaal $ 131,5 mrd, veel meer dan
de $ 79,3 mrd die Japan, Duitsland
en Frankrijk in dat jaar gezamenlijk
in buitenlandse aandelen en obligaties belegden.
Cijfers over de ontwikkeling van
het internationale kapitaalverkeer indiceren dat de Verenigde Staten op
het punt staan om, voor het eerst
sinds twee jaar, weer per saldo lang
kapitaal te importeren. Een ontwikkeling die met name wordt veroorzaakt
door afhemende uitvoer van beleggingskapitaal. Volgens effectenhuis
Brown Brothers Harriman & Co. zouden Amerikaanse beleggers in het
derde kwartaal van 1994 nog maar
voor een bedrag van $5,3 mrd in buitenlandse aandelen en obligaties hebben belegd terwijl dit een jaar eerder
nog $ 40,8 mrd was.
Net zoals de uitvoer van Amerikaans beleggingskapitaal een belangrijke factor is achter koersstijgingen
op de internationale financiele markten, is een geringere uitvoer van Amerikaans beleggingskapitaal een factor
achter koersdalingen. In de praktijk
blijkt hier zelfs sprake te zijn van een
opmerkelijk directe relatie. Zo waren
het in 1993 met name Europese markten die sterk profiteerden van een instroom van Amerikaans kapitaal. In
1993 ging maar liefst 65% van het
door Amerikanen uitgevoerde beleggingskapitaal richting Europa. In
1994 ondervonden de Europese financiele markten daar de gevolgen van.
Ingegeven door de renteverhogingen
van de Fed ontstond bij Amerikaanse
beleggers een negatief sentiment ten
aanzien van obligatiebeleggingen
waardoor de instroom van Amerikaanse beleggingen naar Europa stokte en zelfs omsloeg in een uitstroom.
Het gevolg was een daling van aandelen- en obligatiekoersen welke groter
was dan die in de Verenigde Staten.
In 1994 ging meer dan de helft, en in
het tweede kwartaal van 1994 alleen
zelfs meer dan 75%, van het Amerikaanse beleggingskapitaal richting Latijns-Amerika en Zuidoost-Azie. Inmiddels is, in de laatste weken van
1994 en de eerste weken van dit jaar,
duidelijk geworden wat daarvan de
gevolgen zijn geweest.
Beleggingsfondsen zien
middelen afvloeien
Het is niet uit te sluiten dat in het
verdere verloop van 1995 repatriering
van Amerikaans beleggingskapitaal
een belangrijke koersbepalende fac-
Figuur 2. Saldo lang kapitaalverkeer VS (4-kw. totaal in $ mrd)
120
100
80
60
40
20
0
-20
-40
-60
80
82
84
86
90
92
94
%
categoric ontwikkelingslanden dan
wel in de groep van ge’industrialiseer-
Figuur 3- Uitstroom beleggingskapitaal VS naar regio
de landen. Financiele markten maken
wel onderscheid tussen landen waar
1994
1993
sprake is van een gezond macro-
Europa<65%)
Europa(25%)
economisch en budgettair beleid en
waar niet. Landen met structurele
tekorten op de lopende rekening van
de betalingsbalans, geringe besparingen en zwakke overheidsfinancien
zijn het meest kwetsbaar en lopen
L. Amerika (5TO)
Overig(15%)
het grootste risico om bij beleggers
Oveng(25%)
Bron: Natwest Markets, Global Investment Strategy, 1995, eerste kwartaal.
tor zal blijken te zijn op de Internationale financiele markten. Sinds begin
jaren negentig is er in Amerika veel
spaargeld omgezet naar beleggingsfondsen. Bij die ontwikkeling heeft
het in die jaren lage renteniveau van
om en nabij de drie procent een belangrijke rol gespeeld. De turbulentie
op de financiele markten van het afgelopen jaar hebben de Amerikaanse
spaarder/belegger nog eens nadrukkelijk gewezen op de koersrisico’s
die hij loopt met zijn vlucht in beleggingsfondsen. Bijna een jaar geleden
waarschuwde Henry Kaufman1, die
als econoom bij effectenhuis Salomon Brothers in de jaren zeventig
grote bekendheid verwierf met zijn
waarschuwingen voor scherpe rentestijgingen, al voor het risico dat
beleggingsfondsen te maken zouden
kunnen krijgen met enorme redemptions (aanbod van eigen aandelen)
wanneer die nieuwe particuliere belegger zich zou gaan realiseren welke
risico’s hij zich op de hals heeft ge-
Figuur 4. Netto plaatsingen bij
beleggingsfondsen in de VS, $ tnrd
haald. Beleggingsfondsen zouden
dan tot gedwongen verkopen over
moeten gaan. Sinds het moment dat
de Fed in februari 1994 de korte rente begon te verhogen is het sentiment
bij het Amerikaanse publiek ten
aanzien van beleggingsfondsen verslechterd. Vanaf dat moment zijn de
internationaal beleggende obligatiefondsen nagenoeg elke maand geconfronteerd met aanbod van eigen
aandelen. Het sentiment ten aanzien
van beleggingsfondsen in het algemeen lijkt de laatste tijd verder te zijn
ondermijnd door negatieve publici-
uit de gratie te raken. Binnenlandse
politieke strubbelingen, die bij beleggers twijfels kunnen oproepen omtrent de benodigde daadkracht voor
het nemen van corrigerende maatregelen kunnen hierbij als katalysator
optreden.
Maarten Leen
teit omtrent rekenfouten bij het Amerikaanse Fidelity beleggingsfonds en
het faillissement van Orange County
in de Amerikaanse staat Florida.
Mede hierdoor is vorig jaar ook de
toestroom van nieuw geld naar de
aandelenfondsen gestaag afgenomen.
In november 1994 (meer recente cijfers zijn er niet) was er bij alle Amerikaanse beleggingsfondsen (obligaties
en aandelen) te zamen, voor het
eerst in zes jaar tijd, zelfs sprake van
per saldo inkoop van eigen aandelen. Dergelijke redemptions vormen
niet alleen een belemmering voor uitbreiding van nieuwe buitenlandse beleggingen maar kunnen ook leiden
tot verkoop van buitenlandse belangen.
Conclusie
84
85
86
ESB 1-2-1995
87
90
9]
92
93
94
95
Naar verwachting zullen de gebleken
koersrisico’s en verder stijgende
korte-rentetarieven in de VS leiden
tot een herorientatie van het beleggingsbeleid van Amerikaanse beleggingsfondsen. Financiele markten
maken hierbij geen verschil of een
land kan worden ingedeeld in de
1. Zie bij voorbeeld International Herald
Tribune, 21 maart 1991.