ontwikkeling
Amerika en de crisis
De mondiale economische crisis is begonnen in Amerika.
Tot nu toe is er ondanks de aankondiging van flinke
stimuleringsmaatregelen door de regering-Obama nog geen
kentering in de economische ontwikkeling van de Verenigde
Staten te zien.
A
Selwyn Moons en
Harry Oldersma
Senior beleidsmedewerkers bij het Ministerie van
E
 conomische Zaken
238
ESB
merika zit sinds december 2007 in een
recessie (NBER, 2008). Het uitblijven van
herstel tot naar verwachting 2010 maakt
deze recessie tot de meest langdurige in de
Verenigde Staten sinds de depressie in 1929–1933
(Danske Bank, 2009). De gevolgen zullen omvangÂ
rijk zijn: het Amerikaanse bbp zal in 2009 gaan
krimpen, de werkloosheid loopt waarschijnlijk op tot
boven de tien procent. De steun die de Amerikaanse
overheid de komende jaren zal geven en al gegeven
heeft doet het tekort op de Amerikaanse overheidsÂ
rekening sterk oplopen, evenals de overheidsschuld.
Door de flexibiliteit van de Amerikaanse arbeidsÂ
markt is de productiviteitsontwikkeling tijdens deze
recessie op peil gebleven: de productiviteitsgroei
was in 2008 1,7 procent, terwijl deze in de EU 0,2
procent was (The conference board, 2009). Dit is
ten koste gegaan van het aantal banen. De werkloosÂ
heid liep nooit eerder zo hard op en tast het consuÂ
mentenvertrouwen aan. En dat is het grote verschil
met de recessie uit 2001, toen het consumentenverÂ
trouwen en de consumptie van de consument redeÂ
lijk op peil bleven. Nu kiest de Amerikaanse consuÂ
ment ervoor om te sparen. De spaarquote is sinds
het eerste kwartaal 2008 gestegen van 0,3 procent
van het inkomen naar 5,1 procent in januari 2009.
Investeringen in huizen en andere duurzame goedeÂ
ren zijn sterk teruggevallen, met dalende prijzen tot
gevolg. Waar in het verleden de FED door agressieve
renteverlagingen de economie wist te stimuleren,
lukt dit in 2008 niet. Zelfs het terugbrengen van
de rente tot de facto nul procent heeft tot op heden
niet geleid tot economisch herstel. Ook het vergroten
van de geldhoeveelheid, onder meer door monetaire
financiering, heeft vooralsnog geen effect. Dat komt
onder andere omdat beleggers en spaarders minder
bereid zijn risico’s te accepteren. Kortom: men lijkt
voor stimulering momenteel aangewezen op het
budgettaire beleid. De nieuwe Amerikaanse regering
heeft dit groots aangepakt door in februari een stiÂ
muleringspakket ter waarde van 789,2 miljard dollar
in het congres aan te nemen Het programma omvat
extra overheidsuitgaven en belastingverlagingen en
moet zorgen voor 3,5 miljoen extra banen. De extra
uitgaven betreffen zowel infrastructurele projecten
als hogere sociale uitgaven. De belastingverlagingen
94(4558) 17 april 2009
hebben betrekking op de loonbelasting; in 2009 en
in 2010 kunnen werkende Amerikanen rekenen op
een belastingteruggave van maximaal achthonderd
dollar per jaar voor gezinnen en vierhonderd dollar
voor alleenstaanden. Verder worden overdrachten
aan de staten vergroot, om te vermijden dat hun wetÂ
telijke verplichting van begrotingsevenwicht door de
recessie leidt tot lagere overheidsuitgaven. De effecÂ
ten van het stimuleringspakket zijn lastig te schatÂ
ten. Door de maatregelen zal volgens schattingen
van het CPB het bbp in 2010 ongeveer 2,25 procent
hoger uitkomen dan zonder het stimuleringspakket.
De gevolgen van de stimuleringsmaatregelen voor de
Amerikaanse overheidsfinanciën zijn met onzekerÂ
heden omgeven. Volgens het Congressional Budget
Office (CBO) loopt het begrotingstekort in 2009
op tot 13,1 procent, het grootste tekort sinds de
Tweede Wereldoorlog. In 2010 en latere jaren wordt
het tekort gereduceerd, tot ongeveer vier procent
in 2013. De staatsschuld in de Verenigde Staten
zal door dit alles stijgen van bijna 41 procent bbp
in 2008 tot meer dan 71 procent bbp in 2013.
Het CBO gaat er dan wel van uit dat de groei van
Amerikaanse economie in 2010 alweer 2,9 procent
en vanaf 2011 vier procent of meer bedraagt.
Conclusies
De recessie in de Verenigde Staten is diep. Het
vertrouwen is bij consumenten, bedrijfsleven en
beleggers volledig weggevallen. Het monetaire beleid
lijkt niet te werken. De effectiviteit van het budgetÂ
taire beleid lijkt beperkt te worden door politieke
onenigheid over de vormgeving ervan. Consumenten
en investeerders lijken vooral uit te zijn op het
reduceren van hun schuldposities. Voor een herstel
van de Amerikaanse economie is een stabilisatie en
het weer functioneren van de financiële sector een
vereiste. Daar moeten we op letten om een herstel in
de Amerikaanse economie te herkennen.
Literatuur
Danske Bank (2009) Global: Lessons from the great depression,
Copenhagen, Dankse Bank.
Economist Intelligence Unit Forecast voor de Verenigde
Staten, maart 2009.
NBER (2008) Determination of the December 2007 peak in economic
activity, Washington DC: NBER.
The conference board (2009) Performance 2009 Productivity,
Employment, and Growth in the World’s economies. New York: The
Conference board.
Brief van Elmendorf, directeur Congressional Budget Office,
aan het Congress van 2 maart 2009.
CPB (2009) Centraal Economisch Plan 2009, Den Haag: CPB.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.