Vakbonden en pensioenen

De vakbonden bepleiten een reëel pensioencontract met meer pensioenrisico’s en een daarbij behorende hogere rekenrente. Economisch hebben ze daarin gelijk: minder zekerheid betekent een hogere rekenrente, zoals Coen Teulings en anderen terecht betogen.

Maar aangezien de harde garantie op een nominaal pensioen wordt vervangen door een zachte garantie op een reëel pensioen, bestaan er sterke prikkels om te veel risico te nemen met de pensioenen. Op korte termijn kunnen pensioenfondsen hogere beleggingsrendementen incasseren. Op lange termijn kan dat verkeerd uitpakken als het tegen mocht vallen. Pensioenfondsen hoeven namelijk niet meer de pensioenen te garanderen.

De brief van de vakbonden bewijst dat zij kortzichtig zijn. De vakbonden willen wel nu de pensioenen indexeren, maar ze leggen helemaal niet uit hoe jongere generaties goed worden beschermd tegen het mogelijk afwentelen van hogere pensioenrisico’s op toekomstige generaties. Juist vanwege die kortzichtigheid moet worden gevreesd dat pensioenfondsbesturen onvoldoende prudent zijn en jongeren de pineut worden van de pensioenherziening.

Als de vakbonden serieus genomen willen worden in het pensioendebat, dan moeten ze heel snel en heel precies gaan uitleggen hoe ze goede en slechte pensioenresultaten willen verdelen over alle pensioendeelnemers. Dat doen ze nu niet en dat willen ze volgens mij ook niet.

Daarom willen Koolmees en DNB een risicovrije rekenrente bij een zacht reëel pensioen. Dat is weliswaar economisch niet goed te onderbouwen. Het is kostbaar, want deze vorm van voorzorgssparen leidt tot gemiddeld veel te hoge pensioenreserves. Maar het is wel te begrijpen: het compenseert voor de kortzichtigheid van pensioenfondsbesturen. Die reserves kunnen in de praktijk nodig blijken om de gevolgen van slecht pensioenfondsbestuur op te kunnen vangen.

De enige manier om uit deze patstelling te komen is nieuwe toezichtsregels te bedenken waardoor excessief risicozoekend gedrag (moral hazard) van pensioenfondsbesturen wordt ingedamd. Beter pensioenbestuur leidt dan tot minder noodzaak van pensioenreserves. Dan kan er ook met een hogere rekenrente worden gerekend.

Beter is om een pensioenstelsel met individuele rekeningen in te voeren. Dan bestaat dit soort gedoe over rekenrentes niet meer. Hogere rekenrente bij een pensioenprobleem? Helemaal prima, belazer vooral jezelf.