■ Eline Korndewal (DNB)
Betalingsbalansdata, en in het bijzonder data over buitenlandse directe investeringen, geven inzicht in de interesse die bedrijven in buitenlandse bedrijven hebben, en in de opbrengsten die daaruit voortvloeien. De figuur laat zien dat de totale Nederlandse posities van zowel in- als uitgaande buitenlandse directe investeringen gestaag blijven toenemen.
Het rendement op deze buitenlandse directe investeringen neemt echter relatief gezien af, zoals de figuur laat zien. Het rendement is het ontvangen dividend en ingehouden winsten als percentage van de totale buitenlandse directe kapitaalinvesteringen. Het gaat hierbij om deelnemingen van meer dan tien procent in het eigen vermogen van buitenlandse dochter-, moeder- of zusterbedrijven. De twee dalende lijnen geven weer dat sinds 2010, maar vooral de afgelopen twee jaar, zowel het ingaand als uitgaand rendement afneemt. Dus niet alleen Nederlandse bedrijven hebben last van een lager rendement op hun buitenlandse directe investeringen, dat geldt ook voor buitenlandse investeerders in Nederland.
Het inkomende rendement ligt structureel ruim een procentpunt hoger dan het uitgaande rendement. Dit verschil geldt zowel voor de reële instellingen als voor de bijzondere financiële instellingen – de zogenaamde brievenbusmaatschappijen die doorgaans een grote impact hebben op de Nederlandse betalingsbalans en ook in de figuur zijn opgenomen.
Een nadere uitsplitsing van de data, die niet is weergegeven in de figuur, leert dat de daling van het rendement zich niet laat verklaren door een enkele verliesgevende sector of regio. Aan de ingaande zijde is er onder andere het Shell-effect: de afnemende winsten van Shell als gevolg van de lage olieprijs hebben een groot effect op de Nederlandse betalingsbalans. Maar ook zonder Shell is de dalende trend van het inkomende rendement te zien. Bedrijfstakken in zowel de industriële, agrarische als financiële sector (inclusief de bijzondere financiële instellingen) hebben te maken met afnemend rendement op hun directe investeringen in het buitenland. Deze afname is te zien bij investeringen in alle werelddelen, en dan vooral in ontwikkelde landen. De wereldwijde analyse van UNCTAD van rendementen op buitenlandse directe investeringen in het World Investment Report doet vermoeden dat het hier om een mondiaal fenomeen gaat.
