Ooit was het referendum (samen met de gekozen burgemeester) een kroonjuweel van de D66. De democraten zijn erachter dat ze deze electoraal niet-sexy onderwerpen beter naar de backbench kunnen verbannen. Als enige is overgebleven het raadgevend referendum, de ultieme poging de democratie een nieuwe impuls te geven.
Geenpeil
De website GeenStijl, bekend om zijn constructieve oplossingen voor maatschappelijke problemen, heeft lumineuze plannen met het referendum. Via het woordspelige #Geenpeil wil men handtekeningen verzamelen om het EU-associatieverdrag met Oekraïne te onderwerpen aan een volksoordeel.
Complex
Als de werkelijke bedoeling was om de democratie te versterken, waarom dan dit 300 pagina’s tellende complexe verdrag? Een verdrag bovendien waarover in beide Kamers uitvoerig is gedebatteerd en overweldigende meerderheden vóór stemden. Zelfs de neo-eurosceptici van het CDA gaven hun zegen aan dit verdrag.
Voorspelbaar
Het is niet moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren als Geenpeil de benodigde handtekeningen bij elkaar harkt. Het verdrag is te ingewikkeld voor een ordentelijk inhoudelijk publiek debat. Het Nee-kamp kan wellustig wentelen in EU-haat waarin termen gaan frequenteren als ‘Europa inrommelen’, ‘Poetin-vrienden, ‘EUSSR’ of zelfs ‘MH17’. Is men tegen dit referendum dan is men automatisch antidemocratisch, knuffelt men abjecte dictaturen of is op zijn best een kritiekloze EU-volger.
Pervers
Een relevant Ja-kamp voor een referendum over zo’n verdrag is niet aannemelijk, zodat de perverse situatie gaat ontstaan dat voorstanders beter kunnen wegblijven. Het gevolg is een lage opkomst, een meerderheid voor nee en een kabinet dat weinig anders kan doen dan de uitkomst negeren. Het Nee-kamp zal dit zien als het ultieme bewijs van gebrekkige democratie en arrogantie van de macht. Het referendum als zelfbevrediging van een haatbrigade.
Democratie
Feit is dat de politieke elite het Europese project van zijn burgers heeft weten te vervreemden. Een versterking van de democratie is daarom zeer gewenst. Sinds Aristoteles weten we dat meer democratie geen doel op zich is, maar moet leiden tot een beter of rechtvaardiger bestuur. Ook bij de Grieken kon directe democratie een instrument van populisten kan worden.
Agenderend
Een raadgevend referendum moet daarom agenderend zijn, niet agerend. Het zou niet slecht zijn als de burgers Europese politici duidelijk laten weten dat afspraken binnen het eurogebied beter moeten worden georganiseerd.
Asiel
Van D66 mag verwacht worden dat het meer gaat ondernemen dan halfslachtige pogingen om het associatieverdrag te verdedigen. Pak de democratische handschoen op en organiseer een referendum over een onderwerp dat wél ergens over gaat. Mag ik de asielproblematiek suggereren?
Auteur
Categorieën