En alweer werd een semi-publieke instelling met publiek geld gered. Het ROC Leiden liet de gebruikelijke riedel zien van megalomane vastgoedplannen, veel te optimistische verwachtingen en een falend toezicht. We weten na Vestia, Amarantis en Philadelphia hoe dat werkt. Het kabinet drukt zuchtend wat lapjes en benoemt een Commissie die concludeert dat een en ander ‘ongewenst maar niet onwettig is’ (Commissie Halsema bij Amarantis), gevolgd door schmierende Kamerleden die om meer toezicht smeken.
Too sick to fail
Het is jammerlijk dat instellingen in de zorg, sociale woningbouw of onderwijs een zodanige puinhoop van hun publieke taken maken dat ze too sick to fail worden en patiënten, huurders of studenten de dupe dreigen te worden van het tranentrekkende treurbeleid.
Cynisme
Maar wat kunnen we eraan doen? In principe vrij weinig, zou ik even relativerend als cynisch kunnen betogen. De typisch Nederlandse oplossing van het op afstand plaatsen van instellingen met publieke taken heeft voor- en nadelen. Bedrijfsongevallen behoren tot onvermijdelijke nadelen.
Toezicht
Maar de ongevallen zijn te frequent en te groot in omvang. Allicht kan het toezicht beter. Zo zou je kunnen bedenken dat investeringsplannen boven een bepaald bedrag eerst voorgelegd moeten worden aan een onafhankelijke partij en schimmige financiële constructies worden aangepakt.
Schaalgrootte
Ook is het vast verstandig dat je een rem zet op de groei van instellingen. Het is onaannemelijk dat er schaalvoordelen te behalen zijn boven de grootte van het gros van de huidige instellingen, terwijl de complexiteit, de oncontroleerbaarheid en de schade van een faillissement wel snel toenemen met de schaalgrootte.
Kern probleem
Maar raken we met deze oplossingen de kern van het probleem of is het lapwerk? Juist omdat instellingen op afstand zijn geplaatst, is de route naar meer controle een bureaucratische cul-de-sac. Beter is het om in te spelen op de moraal van de bestuurders.
Moraal
Op dit moment worden bestuurders maatschappelijk beloond als ze groot denken. Eén van de falende oud-bestuurders van ROC Leiden vertrouwde mij ooit toe dat als hij maar flink zou groeien niemand om hem heen zou kunnen. Mijn gepruttel welk publiek belang daarmee gediend was, vond geen vruchtbare bodem, dat snapt u.
Golfcourse
Geen bestuurder wordt op de golfcourse op zijn schouders geklopt door klein te blijven, slim te innoveren of doelmatig met schaarse ruimte om te gaan. De enige hoop op het vermijden van nieuwe rampen is om mensen die prudent met publieke middelen omgaan op een schild te hijsen en de megalomane haantjes te degraderen tot nederige caddy’s.
Helden
Publiceer daarom jaarlijks een top tien van deze publieke helden, zet ze in het zonnetje en beloon ze ruimhartig. Mag ik in de jury?
fd column 29-6
Auteur
Categorieën