.
ESB Ceteris paribus
256Jaargang 100 (4708) 23 april 2015
UIT DE OUDE ESB-DOOS
HET WOORD AAN…
Ceteris paribus
Arnoud Boot
Arnoud Boot is hoogleraar Ondernemingsfinancie –
ring en Financiële Markten aan de Universiteit van
Amsterdam.
Waar werkt u op dit moment aan?
Ik werk aan een revisie van een Amerikaans boek uit 1995 over bank
management. Hoewel bedoeld voor een MBA-programma kan een der –
gelijk boek richting geven aan het debat over en het onderzoek naar
het bankwezen. Er worden nu andere vragen gesteld dan twintig jaar
geleden. Ik richt me op het vergroten van de kennis en het begrip die
onderzoekers en managers nodig hebben aangaande de complexiteit
van het bankensysteem. Deze kennis blijkt veelal te beperkt te zijn, zoals
ook bleek tijdens de financiële crisis. In het boek wordt ingegaan op de
fundamentele veranderingen die hebben plaatsgevonden in het bank –
wezen en wordt de vraag opgeroepen hoe banken er in de toekomst uit
zullen zien. Deze vraag is relevant voor onderzoekers en beleidsmakers,
omdat er onvoldoende begrip is over de richting waarin het bancaire
stelsel zich beweegt. Dit gaat verder dan vragen over stabiliteit. Het
boek behandelt drie belangrijke uitdagingen met betrekking tot de ban –
caire wereld: ontwikkelingen in informatietechnologie, de hang naar
zelfbeschikkingsmacht van de consument en de manifestatie van over –
heden in de regulering. Ik geloof niet dat er een sector bestaat die meer
beïnvloed wordt door veranderingen in informatietechnologie dan de
financiële. De vraag is of de banken erin zullen slagen om producten aan
te bieden die voldoen aan de wens van de consument om zelf in finan –
ciële zin aan het roer te staan, of dat bijvoorbeeld technologiebedrijven
als Google en Apple hierin een belangrijke rol gaan spelen. En hoe moet
de maatschappij omgaan met banken: als gewone bedrijven of als een
buitengewoon complexe extensie van het overheidsapparaat?
De bancaire sector is het middelpunt van maatschappelijke discussies,
merkt u een gebrek aan kennis in deze discussies?
Jazeker, ik geloof dat de discussie zich te veel focust op de big picture
issues. Gesproken wordt over de cultuur in de bancaire sector, maar
men mist een inzicht in de werking van de sector. In een onderzoek richt ik me op een onderdeel van het grote geheel. Ik kijk naar het
spanningsveld tussen relatiegeoriënteerde (banking
) en transactie-
georiënteerde (trading) activiteiten. Het eerste is standvastig van
aard en gebaseerd op het kennen van en het actief meedenken met
de klant. Het tweede is dynamischer en kan op de korte termijn zeer
winst gevend zijn. In een onderzoek toon ik aan dat trading niet alleen
aan belang heeft gewonnen de afgelopen jaren, maar dat het banking
zelfs ondermijnt. Een dergelijk onderzoek beantwoordt een stukje
van de grotere vraag over de werking van het financiële systeem. Het
functioneren van de financiële sector is echter zeer complex van aard,
en de grote vragen hierover zijn niet te beantwoorden zonder een
gedegen begrip. Dit is kennis die men enkel kan vergaren met
jaren van studie. Dit is de reden waarom discussies over de financiële
wereld vaak spaak lopen, menigeen heeft een mening maar het begrip
van de behandelde materie mist vaak. Dit is funest voor het vormen van
beleid: hoe kan je ooit tot goed toezicht komen als je het
onderliggende mechanisme van de financiële sector niet doorziet?
ETHIEK?
De invloed en de uitstraling van de succesvolle fi-
nanciële handelaren zijn groter dan ooit. Waar ooit
kerken en kathedralen de trots van een cultuur vorm –
den, speelt nu de kantoorarchitectuur van vele finan –
ciële instellingen een opvallende rol. De cultuur van
snelheid, doelmatigheid, communicatie-technologie en mondiale
geldstromen, hebben een onweerstaanbare invloed op de andere
sectoren. Overheden zijn niet meer bij machte om deze ontwikke –
lingen bij te houden, laat staan om ze om te buigen. De openlijke
discussie over moraliteit en ethiek in de financiële sector kan de twij –
fels van vele individuen expliciet maken en collectieve kracht geven.
Met name het Kantiaanse denken, met aandacht voor de rechten
en inherente verantwoordelijkheden voor individuen (en minder –
heden), lijkt me een geschikt denkraam voor de financiële sector aan
het einde van de twintigste eeuw
Soppe, A.B.M. (1998) Ethiek op financiële markten. ESB, 83(4160), 536–538.