.
ESB Boeken
Boeken
J
Overheden hebben sowieso een proarenlang werd hoogleraar ecobleem in het inwinnen van de juiste
nomie Paul De Grauwe door
informatie om een economie te kunuitgeverij Lannoo bestookt met
nen aansturen. Daarbij worden poverzoeken om eens een boek te
litici bedolven onder lobbyisten die
schrijven voor een groter publiek. De
vooral de belangen van kleine groeGrauwe had er aanvankelijk geen zin
pen behartigd willen krijgen, en de
in, maar merkte, toen hij toch wat
kosten willen uitsmeren over grote
begon te schrijven, dat hij steeds engroepen anderen die zich niet goed
thousiaster werd omdat het hem hielp
organiseren. Maar de overheid loopt
om zijn ideeën over economie eens
ook tegen haar grenzen aan als er te
goed te ordenen – en eigenlijk om zijn
veel misbruik wordt gemaakt van de
ideeën over ‘economische ordening’
sociale zekerheid. Dan klinkt de roep
eens goed te ordenen. Het resultaat is
Auteur  Paul de Grauwe
om meer markwerking weer.
De limieten van de markt waarin De
Titel  De limieten van de markt. De slinger
Omdat we volgens De Grauwe steeds
Grauwe betoogt dat zowel de markt
tussen overheid en kapitalisme
doorschieten in ons geloof in één van
als de overheid te dominant kan worUitgever  Lannoo
beide, zijn we als maatschappij geden, omdat beide begrensd zijn in hun
Jaartal 2014
doemd om als een slinger tussen beide
vermogen om het economisch proces
heen en weer te bewegen. Zo was in
aan te sturen.
Paul teule
de periode tussen de Industriële RevoEen te dominante markt, met een
Universitair docent aan de Universiteit
lutie en de Grote Depressie de markt
te grote economische vrijheid voor
van Amsterdam
leidend, daarna nam de overheid het
het individu, levert niet de collectief
stokje over, in de jaren zeventig en
gewenste uitkomsten op waar economen – en Paul De Grauwe was daar naar eigen zeggen altijd tachtig nam de markt weer revanche, en sinds de Grote Receséén van geweest – zo graag in willen geloven. Zo wordt mi- sie van 2008 zijn de ogen weer gericht op de overheid. Hoewel
lieuvervuiling niet vanzelf ingeprijsd, waardoor de markt op De Grauwe in De limieten van de markt zelf ook meeslingert
ecologische grenzen stuit. Ook de financiële markt moet niet en pleit voor meer overheidsingrijpen (een vermogensbelaste vrij worden gelaten, aangezien investeerders elkaar kunnen ting en een activistische ECB), is zijn belangrijkste boodschap
aansteken met blindheid voor risico’s. Het gedrag van banken toch dat we af moeten van de ‘hiërarchische’ kijk op de markt
en van hun deposanten kan ook leiden tot negatieve collec- en staat. Geen van beide zou de ander van de troon moeten
tieve uitkomsten, zoals een credit crunch of bankrun. En dan willen stoten, beide hebben elkaar nodig.
is er nog het probleem van publieke goederen: individueel ra- Hoewel het betoog van De Grauwe overtuigt, blijft de indruk
tioneel gedrag (wel van een park genieten, maar er het liefst toch ook hangen dat hij zelf te veel denkt in termen van markt
niet voor betalen) zorgt ervoor dat een collectief gewenst park of staat. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen of De Grauwe wel oog
uiteindelijk niet gefinancierd wordt. Het zijn allemaal voor- heeft voor economische activiteiten die buiten beide categobeelden van individueel gedrag met negatieve externe effecten. rieën vallen. Denk aan donaties, vrijwilligerswerk, crowdsourDe Grauwe bespreekt ook nog een categorie grenzen van cing, crowdfunding en andere initiatieven in de steeds belangmarktwerking die ‘in’ onszelf zitten. Hij doelt dan bijvoor- rijker wordende ‘deeleconomie’. Wie bloed of geld doneert,
beeld op ons gevoel voor rechtvaardigheid dat niet altijd door een Wikipedia-artikel schrijft of online zijn auto of boormade markt en haar toedeling wordt bediend. Ook de bij mensen chine beschikbaar stelt, doet dat vaak én niet alleen om eigen
ingebakken wens om samen te werken of ergens aan bij te dra- materieel gewin én zonder dat een overheid zich ertegenaan
gen zonder directe vergoeding, past niet goed bij het idee van bemoeit. Anders dan De Grauwe beweert, is een economie
marktwerking. Betaling kan zelfs onze intrinsieke motivatie meer dan een mix tussen markt en staat.
verdringen om het goede te doen, zoals dat bijvoorbeeld bij Er zijn meer vragen en kanttekeningen die De limieten van de
het doneren van bloed het geval is. De Grauwe sluit hier aan markt bij economen zal oproepen, maar De Grauwe schrijft
hier niet voor academici, maar voor een breder economisch
bij het bekende werk van Harvard-filosoof Michael Sandel.
Wanneer de markt tegen haar grenzen aanloopt, wordt de roep geïnteresseerd publiek. En wat dat betreft is zijn leesbare beom overheidsinterventie groter. De overheid kan immers ex- toog, over iets gortdroogs als economische ordening, meer
terne effecten oplossen en via herverdeling tegemoetkomen dan geslaagd.
aan onze sociale wensen. Maar ook de overheid is begrensd.
110
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 100 (4704) 26 februari 2015