Afgelopen weekend had ik tijdens een familiediner een discussie met mijn schoonzus, de kunstenares Irene Vinkenburg, over de gezondheidzorg in Nederland.
In tijden waarin mensen steeds meer zelf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid (omdat gezondheid steeds meer wordt beïnvloed door levensstijl – denk aan obesitas), is het ongelukkig dat onze artsen vooral opgeleid worden om mensen te genezen (en niet om te voorkomen dat mensen ziek worden). Minister Schippers onderkent dit probleem onvoldoende. Een ambitieuze preventieagenda ontbreekt daardoor, terwijl uit recent onderzoek blijkt dat preventie meer kan opleveren dan tot nu toe werd aangenomen. Het kabinet werkt ook niet mee door zorgaanbieders per verrichting te betalen, omdat daarmee de nadruk op genezing nog verder wordt versterkt.
Er wordt weliswaar al enige tijd gepraat over financiering op basis van gezondheidsuitkomsten, maar veel schot zit er nog niet in die discussie. Vinkenburg wees me op het feit dat de twee problemen van financiering en aandacht voor preventie al meer dan duizend jaren geleden is opgelost in de traditionele Chinese geneeskunde.
De drie pijlers van traditionele Chinese geneeskunde zijn kruiden, acupunctuur en voedingsleer.
Het gaat me niet om te pleiten voor het gebruik van kruiden in plaats van medicijnen (al denk ik wel dat er veel te veel medicijnen geslikt worden in het Westen). Ook bevat deze blog geen pleidooi voor acupunctuur. Waar het om gaat zijn de financiële prikkels in het systeem voor artsen.
Al sinds Lao-tzu (600 voor Christus) is de Chinese geneeskunst gebaseerd op preventie. Ook voorzag het systeem al zeer vroeg in een uitgebreid systeem van transparantie en financiële prikkels voor artsen. Zo moesten Chinese artsen al in 600 na Christus rapporteren over hun successen en falen en werden ze gerankt en geaccrediteerd op basis van deze rankings. Al vanaf de elfde eeuw waren er officiële opleidingen tot arts.
Deze eeuwenoude traditie kent heden ten dage een wat curieuze verschijningvorm. Als je in een Chinees ziekenhuis komt, kun je in de rechtervleugel terecht voor Westerse geneeskunde en in de linkervleugel voor traditionele Chinese geneeskunde. Hoezo doen communisten niet aan keuzevrijheid?
Spijtig genoeg zijn de Chinezen hard op weg hun eigen gedachtegoed te verkwanselen. Zo is het huidige systeem stevig op overproductie gericht door betalingen per verrichting en winstdeling voor het personeel in het overheidsziekenhuis. Ik zag deze haast perverse verwesterlijking vorig jaar ook op vakantie in Thailand. Sommige prachtige Boeddhistische tradities werden relatief achterlijk gevonden ten opzichte van Westerse gewoonten. Gidsen namen je liever mee naar een fantasieloze mall met Westerse topmerken dan naar een authentieke Thaise markt. Als ik dan zei dat ik die Westerse gewoonten verre van superieur achtte, keken ze me vreemd aan (‘zal wel beleefdheid zijn, jullie zijn wel rijker dan wij’). Maar eeuwen geleden was in het China wel anders.
Het meest fascinerende en voor Nederland relevante aspect waren de financiële prikkels van artsen uit de Chinese oudheid. Artsen kregen namelijk betaald voor de mate waarin hun patiënten gezond bleven.
Stel je zou dit systeem toepassen bij Nederlandse huisartsen (en wel even corrigeren voor verschillen in de populatie). Stel tevens dat een zelfstandig gevestigd huisarts een gemiddeld jaarinkomen van een ton heeft (hoewel dat ter discussie staat). In het ‘Chinese’ systeem krijgen huisartsen een basissalaris van bijvoorbeeld 75.000 euro per jaar en kunnen dat bedrag ophogen aan de hand van de ontwikkeling van de gezondheid van hun populatie. Je zult zien dat huisartsen zich dan belangrijk anders gaan gedragen dan nu. Er ontstaat vanzelf veel meer nadruk op preventie en voedingsleer en – niet onbelangrijk – lagere kosten voor het totale systeem, omdat niemand financiële baat meer heeft bij onnodige verrichtingen en diagnostiek.
Ook de interactie tussen artsen en patiënten zal totaal veranderen. Artsen zullen paternalistisch worden en vinden dan mondige patiënten op hun weg. Er is evenwel geen reden om deze strijd op voorhand als ongewenst te zien. Als de zaken er maar transparant aan toe gaan. Grappig dat die Chinezen dat al zolang geleden doorhadden. Wat voor de een revolutionair is, is voor de ander eeuwenoud.
De realiteit zal weerbarstiger zijn. Het is niet moeilijk een wereld te voorzien waarin de LHV de staat een proces aandoet omdat het basisinkomen te laag is, huisartsen op de Veluwe staken omdat er onvoldoende gecorrigeerd is voor de oudere populatie, de patiëntenverenigingen in de gordijnen klimmen omdat huisartsen weigeren aan onzin diagnostiek mee te werken. Ook niet ondenkbaar is dat er een run ontstaat op 360˚ bodyscans, dat huisartsen de halve dag bezig zijn met te toetsen of hun patiënten nog wel gezond zijn en dat het nieuwe kwaliteitsinstituut uit zijn voegen barst.
Misschien is dat wel het werkelijke verschil tussen het oude China en het huidige Westen. We leven in een maatschappij waar de illusie van zekerheid heerst. Met alle gevolgen van dien.
NASCHRIFT: we hebben nog geen reactie modus, maar mijn tilburgse collega Peter Kooreman wees me op deze studie waaruit blijkt dat huisartsen die alternatieve geneeswijzen in hun ‘pakket’ hebben beter en goedkoper zijn.
Auteur
Categorieën