Mondiaal
beeld klaart
verder op
ken opmerkelijk genoeg eveneens tot
een eind te komen. In maart was
sprake van een daling van het handelssurplus met 16% tot $ 15,8 miljard. Dat de stijging van de overschotten zo lang kon aanhouden, komt
mede door de daling van de dollar
ten opzichte van de yen. In yen uitgedrukt vond de omslag in de handelsoverschotten al eerder plaats.
Tweede Duitse Wirtschaftswunder?
Bodem Japanse recessie in zicht
In Duitsland is sprake van toenemend optimisme. Minister Rexrodt
van economische zaken voorspelt
een economische groei van meer dan
de 1,5% waarvan voor het lopende
jaar reeds werd uitgegaan. De gang
van zaken in het eerste kwartaal lijkt
al goed voor een vol procent op jaarbasis. Ook de Duitse economische instituten gaan uit van een economische groei met 1,5%. Alleen het
Berlijnse DIW is pessimistischer en rekent nog op een terugslag voor de zomer. Achtergrond hiervan is een lagere consumptie als gevolg van een
reële daling van de inkomens met
3%; een teruggang die na de oorlog
niet meer is voorgekomen. DIW voorziet voor dit jaar slechts 0,5% groei,
geheel in de Oostelijke deelstaten.
De meest recente cijfers ondersteunen het optimisme. De werkloosheid
in Duitsland daalde, in tegenstelling
tot elders in Europa, in april met
94.000 tot 3,8 miljoen, een daling die
zich zowel in het oostelijk als het
westelijk deel voordeed. De ontvangst van exportorders steeg met
12% ten opzichte van het voorgaande
kwartaal. De export van kapitaalgoederen, die zo belangrijk is voor de
Duitse economie, steeg in maart met
7%. De Europese markt, goed voor
70% van de Duitse machine-export,
stagneert nog, maar naar de VS en
Azië wordt flink meer geëxporteerd.
Voorzichtig tekent zich een bodem af
in de neergang die de Japanse economie nu al drie jaar doormaakt. In het
per 31 maart afgesloten boekjaar daalde de autoproduktie met 13%, maar
in maart lag het percentage op 9,4 %.
De totale industriële produktie in
maart steeg met 4% ten opzichte van
de voorgaande maand. Het niveau
lag 3,1% lager dan een jaar geleden.
Over het gehele jaar bedroeg de daling échter 4,1%. Het consumentenvertrouwen steeg voor de derde
maand in successie. De bijna drie jaar
lang aanhoudende stijging van de
overschotten op de handelsbalans lij-
In Frankrijk, waar de werkloosheid is
gestegen tot 12,2%, neemt het ondernemersvertrouwen nu al weer heel
wat maanden toe. Ook de consument
houdt de hand minder op de knip,
zo blijkt uit de stijging van de bestedingen in het eerste kwartaal met
0,7%. Analisten wijzen er overigens
op dat dit cijfer in hoge mate is beïnvloed door de premie van FF 5.000,-,
die de Franse overheid verstrekt bij
aankoop van een nieuwe auto en inruil van een meer dan 10 jaar oud
exemplaar. De vraag is uiteraard wat
In Europa neemt het vertrouwen bij
zowel consumenten als bedrijfsleven
weer toe. De Europese Commissie
heeft inmiddels haar groeiraming
voor dit jaar verhoogd naar 1,6%, een
kwart procentpunt hoger dan haar raming van eind vorig jaar. Dit neemt
niet weg dat de werkloosheid dit jaar
nog verder zal oplopen.
Gunstige inflatiecijfers
in VS
De Verenigde Staten nemen wat de
werkgelegenheid betreft een gunstige
uitzonderingspositie in. De laatst bekendgemaakte cijfers toonden een hoger dan verwachte toename van het
aantal banen met 267.000, waardoor
de werkloosheid verder kon teruglopen tot 6,4%. In de VS kijkt men veel
meer naar de gevaren van inflatie.
Met name de lange rente is in de Verenigde Staten de afgelopen maanden
sterk opgelopen, vanwege door de
sterke groei ingegeven angst voor inflatie. Zowel bij de producenten als
bij de consumenten is echter op het
gebied van inflatie geen reden tot
zorg. Terwijl de index voor producentenprijzen (ppi) in april met 0,1% is
gedaald, viel de stijging van de consumentenprijzen (cpi) met 0,1% aanzienlijk lager uit dan was verwacht.
Stimulans Franse bestedingen
er gebeurt wanneer deze aktie in juni
afloopt. Geld voor een voortzetting
ontbreekt in Frankrijk. Daarentegen
is het beleid erop gericht het begrotingstekort, dat vorig jaar (de sociale
zekerheidsfondsen
meegerekend) is
gestegen tot 6%, terug te brengen.
In Engeland, waar het economisch
herstel al veel eerder inzette dan op
het continent, wijzen een aantal tekenen op een afvlakking. Zowel de
leading indicators op korte (5 maanden) als op lange termijn (13 maanden) daalden voor de derde maand
in successie. De economische groei
bedroeg in het eerste kwartaal overigens nog 0,7%, terwijl ondernemers
vooralsnog optimistisch blijven. De
Europese Commissie heeft haar groeitaxatie voor 1995 verlaagd tot 2,3%.
De Commissie bekritiseert de sterke
afhankelijkheid van de binnenlandse
consumptie voor een voortzetting
van de economische groei. De Britse
regering is overigens aanmerkelijk optimistischer over de Britse economie
dan de Europese Commissie.
Presentatie
jaarverslag DNB
Ook bij ons groeit het vertrouwen op
een economisch herstel. Zo verbeterde de index voor het consumentenvertrouwen van min 27 een jaar geleden naar min 14 vorige maand en
min 11 nu. Meer vraag, dalende voorraden en een 2% hogere bezettingsgraad bij de industrie (82,5%) maken
het bedrijfsleven ook steeds optimistischer. Overigens vielen ook de winstcijfers van de beursgenoteerde ondernemingen in de meeste gevallen
hoger uit dan verwacht.
De verbeterende economische ontwikkeling weerhield president Duisenberg van De Nederlandsche Bank
er bij de presentatie van het jaarverslag niet van kritiek te uiten op het
kabinetsbeleid. De komende regeerperiode moet volgens Duisenberg
voor f 23 miljard worden omgebogen om het begrotingstekort te verkleinen en de lastenverzwaringen
van de afgelopen jaren weer ongedaan te maken. Naar de mening van
Duisenberg wordt het begrote tekort
voor 1994 vertekend door het inzetten van incidentele inkomsten. De
eenmalige opbrengst van de aandelen KPN zou moeten worden gebruikt om de staatsschuld te verminderen, zo meent Duisenberg.
Voor het terugbrengen van de
werkloosheid acht Duisenberg lasten-
verlichting, loonmatiging en een soepeler werking van de arbeidsmarkt
onmisbaar. Vooralsnog stijgt de werkloosheid overigens nog in recordtempo van 18.000 per maand. Daarmee
bedraagt de werkloosheid 8,1% van
de beroepsbevolking.
!
Fvan Lanschot
Bankiers nv
SINDS 1737
Daling van de dollar gestopt
De dollar lag flink onder druk. Werd
in de eerste helft van april nog rond
f 1,93 gehandeld, begin mei noteerde de dollar zelfs onder de f 1,85. De
relatie die velen veronderstelden tussen de Amerikaanse rente en de dollarkoers manifesteert zich de laatste
maanden niet. Genoemd wordt als
oorzaak dat de VS het afgelopen jaar
door forse effectenaankopen
in het
buitenland ook een tekort op de kapitaalbalans vertoonde. Effecten op de
valuta kunnen dan, zeker voor een
land met een bijzondere lage spaarquote, niet uitblijven.
Vooral ten opzichte van de yen
was de dollar bijzonder zwak, waardoor de vrees toenam dat bij het
doorbreken van het magische niveau
van 100 yen per dollar een nieuwe
verkoopgolf zou worden uitgelokt.
Voor centrale banken was dit aanleiding op grote schaal te interveniëren.
Ook de FED was, naar verluidt met
interventies van $ 3 miljard, van de
partij. Daarbij stelde de Amerikaanse
Staatssecretaris van Financiën, Lloyd
Bentsen, dat zijn regering geen heil
ziet in een ondergewaardeerde
valuta.
De kracht van de yen wordt niet alleen in de hand gewerkt door de omvangrijke overschotten op de Japanse
handelsbalans, die overigens niet
meer stijgen. Daarnaast was er in
maart ook sprake van een recordoverschot van $ 22 miljard op de kapitaalbalans, waarmee het gezamenlijke overschot op het gigantische
bedrag van $ 37 miljard uitkomt. Het
forse overschot op de kapitaalbalans
houdt verband met aankopen van Ja-
ESB 18-5-1994
panse effecten door het buitenland
en verkopen van buitenlandse effecten door Japanse financiële instellingen, vooruitlopend op het aflopen
van het fiscale jaar per 31 maart 1994.
Door buitenlandse activa te verkopen
kunnen zij niet alleen winsten genereren, maar ook de dringend vereiste liquiditeiten. Vorig jaar liquideerden Japanse beleggers al circa de helft van
hun vastgoedportefeuille
in Amerika.
Renteverlaging Bundesbank
De laatste dagen leek het er op dat
de rentebeweging in Europa zich wat
los zou kunnen maken van de bewegingen in de VS. Onder invloed van
een verlaging van de Duitse repo tot
5,35% kwamen beleggers tot de conclusie dat Europese obligaties onterecht sterk waren gedaald en op de
toen geldende lage niveaus weer aantrekkelijk oogden. Na de verlaging
van de Duitse officiële tarieven verbeterde het sentiment verder.
Een behoorlijke onzekerheid voor
de markt vormde echter de veel te
hoge geldgroei, die in maart op jaarbasis 15,4% bedroeg. De Bundesbank
schrijft deze explosieve groei toe aan
incidentele factoren. Daarbij lijkt de
Bundesbank ook te hopen dat, naarmate het verschil tussen de korte en
de lange rente groter is, beleggers in
toenemende mate de steeds lager rentende korte beleggingen zullen verruilen voor langerlopende beleggingen.
Daarmee wordt automatisch de groei
van de geldhoeveelheid teruggedrongen. Dit was dan ook een van de
argumenten die de Bundesbank aanvoerde bij de verlaging van de officiële tarieven die zij daags voor Hemelvaartsdag bekend maakte. Het
belangrijkste voor de Bundesbank is
evenwel dat de inflatie de komende
maanden een verdere daling zal laten
zien. De Bundesbank verlaagde haar
officiële tarieven met een half procent, een verlaging die in de meeste
andere Europese landen werd gevolgd. Bij ons verlaagde De Nederlandsche Bank de voorschotrente
met een kwart procent. Deze geringere verlaging is te verklaren uit het feit
dat de Nederlandse tarieven nog iets
onder de vergelijkbare Duitse tarieven lagen. De voorschotrente ligt nu
net als het Duitse disconto op 4,5%.
twee weken aanvankelijk wederom
onder druk van stijgende rentetarieven op de kapitaalmarkt. Verschillende Europese beurzen moesten ~ls’gevolg daarvan terug naar de laagste
koersniveaus van het jaar. Nadat de
Bundesbank de rentetarieven verlaagde, was de grootste druk van de ketel.
Alleen Milaan naar nieuw record
De beurs van Londen reageerde heel
gematigd op de nederlaag van de zittende conservatieve regering bij de
gemeenteraadsverkiezingen.
Toch
zien waarnemers in deze politieke
aardverschuiving een belangrijke verzwakking van het fundament onder
de Engelse beurskoersen en het
pond sterling. De Londense beurs
toonde zich in de verslagperiode erg
gevoelig voor de renteontwikkeling
in binnen- en buitenland.
De beurs van Milaan liet zich van
zijn goede kant zien. Met een nieuwe
regering onder leiding van industrieel
Berlusconi beleefde de beurs veel
vertrouwen onder beleggers en bereikte de index een hoogtepunt. Voor
dit jaar wordt gerekend op 1,6% economische groei in Italië. De automobielindustrie rekent op 12% groei na
een terugval met 20% in 1993. De export steeg vorig jaar met 18%, waarbij
Italië zich ook in jonge, expansieve
markten weet te nestelen. De lire
heeft zich enigszins hersteld en de inflatie ligt rond 4%. De staatsschuld en
het begrotingstekort blijven echter
een groot probleem, maar Berlusconi
had op een heel wat slechter moment kunnen aantreden.
Verkiezingsuitslag op Beursplein 5
De Amsterdamse effectenbeurs werd
in eerste instantie weer geplaagd
door renteperikelen Het veelal meevallende bedrijfsnieuws kon daar niet
voldoende tegenwicht aan bieden.
Voorafgaande aan de Tweede Kamer
verkiezingen bestond de angst dat
buitenlandse beleggers sterk negatief
zouden reageren op een mogelijke
nederlaag van het CDA, maar uiteindelijk deerde de verkiezingsuitslag de
beurs slechts een dag in de vorm van
een koersdaling met 4,7 punt voor de
AEX-index. Onder invloed van de
renteverlaging in Duitsland wist de index later te herstellen tot een niveau
van 413.
Consolidatie beurzen zet door
De internationale aandelenmarkten
stonden gedurende de afgelopen
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van Lanschot.