Jrg. 2, editie 102

12 DECEMBER 1917

•,4i

Economisch-Statistische

Berichten
10%

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL. NIJVERHEID. FINANCIÈN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

1
2E JAARGANG

WOENSDAG 12 DECEMBER 1917

No. 102

INHOUD

BIz.
DE ORGANISATIE VAN ONZEN ECONOMISCHEN VOORLICH-
TINGSDIENST
. ……………………………….
925
Hoogovens en
Staalfabrieken in Nederland…………..
927
Goud, Crediet en Distributiekosten………………..
929
Het ,,Standardship” …………………………….
931
•Annulatie der Russische Staatsschuld? 932
AANTEEKENINGEN:
Ondernemingen en
werknemers vallende onder collec-
tieve arbeidsovereenkomsten ………………..
933
De Commissie voor de economische politiek ……….
933
Het Stahlwerksverband in 1916-1917 …………..
934
Graansilo’s in Australië ……………………..
934
REGEERINGSMAATREGELEN OP HANDELSCEBIED
…………
934
MAANDCIJFERS:
Productie der kolenmijnen
……………………..
935
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
………………
935-
—942
Geidkoersen.

Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.

Goederenhandet,
Bankstaten.

Verkeerswezen.

INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE

GESCHRIFTEN

WEEKBLAD
ECONOMISCH-STÂTISTIZCHE
BERICHTEN

Het secretariaat van het weekblad is gevestigd te
Rotterdam, Pieter de Hooghweg 122, telefoon no. 3000.
Tele gramadres: Economisch Instituut.
Bijdragen en mededeelingen, den inhoud betref-
fende, gelieve men te zenden aan het secretariaat.

Abonnemenisprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland, f 10,—, buitenland en koloniën
f
12,-
per jaar. Losse nummers 25 cents.

Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het
weekblad gratis.

De verdere publicaties van het Instituut uitgaande
ontvangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloös,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.

Mededeelingen betreffende abonnementen en adver-
tentiën richte men tot Nijgh & van Dit mar’s Uit gevers-
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag.
Advertentiën f 0,35 per regel. Plaatsing bij abonne-
ment volgens tarief.

BERICHT.

Met ingang van 1 Januari a.s. worat de abonne-
mentsprijs voor het weekbtad ,,EconomischStatisti
sche Berichten”, uitgave van het ,,Instituut voor
Economische Geschriften”, tijdelijk verhoogd tot f 12,
buitenland en koloniën f 14. Wil het Instituut bij den
huidigen stand der papier prijzen en arbeidsloonen tot
verdere publicaties, naast het weekblad, in staat blij-ven, dan is versterking der geldmiddelen gewenscht.
De Raad van Beheer heeft gemeend, mei handhaving

van het beginsel, dat de afzonderlijke geschriften
kosteloos aan leden en geabonneerden worden uit ge-
reikt, deze versterking te moeten vinden in eene ver-
hoo ging van den abonnementsprijs op het weekblad,
gepaard aan een gelijke verhooging van de contributie
der leden van het Instituut. De Prijs der afzonderlijke nummers wordt verhoogd tot 30 cent.

10 DECEi1BER 1917.

Ook deze berichtsweek bleef de geidmarkt weder

ast gestemd, zôodat zoowel de rente voor particulier

disconto als de prolongatierente beduidend hooger was.

In de eerste dagen der week konden kleinere posteb

disconto nog tot 3% pOt., hoewel moeilijk, plaatsing

vinden. Later waser echter onder 3
9
/4
pOt. niets onder

te brengen en bleef het, aanbod van wissels overheer-

schend. Ook prolongatiegeld was slechts weinig aan-

geboden en vooral in het laatst der week hooger;

4Y4-4–4%
pOt.

Bij de inschrijving op de twintig millioen gulden

schatkistpapier, werd in totaal ingeschreven voor

f
26.71.6.000. Toegewezen werden
f
14.420.000 pro-

riiessen
t
f
993,70 en
f
1.0.800.000 biljetten l f1000,95;

gevende een netto rendement van circa 4Y8 en 316/16

pOt. De rente, welke de regeering dus moest toestaan,

is nog iets hooger als de vorige keer.

De

0
–

in het vorige nummer vermelde sterke rijzing

voor alle wissels op de oorlogvoerende landen, hield

ook deze week verder aan. Dooi de groote storingen

in het telegraaf- en telefoonverkeer, was de markt,

vooral de eerste dagen der week, aan belangrijke schom-

melingen onderhevig. i)aar ook zelfs de verbindingen

tusschen Amsterdam en Rotterdam slechts gebrekkig

functioneerden, ontstonden prijsverschillen, die op

enkele dagen tot 1% pOt. voor Londen en 3 pOt. voor
Berlijn en Weenen bedroegen. Dooreen genomen was

dè stemming in Rotterdam beduidend vaster dan in

Amsterdam.

‘Zooals te verwachten was, waren de wissels op de

neutrale landen in tegenovergestelde richting. Vooral

Stockholm liep belangrijk terug; maar ook Zwitser-

land was sterk aangeboden. De slotkoersen waren

11.22, 40.05, 41.40, 53.—, 24.35, 81.—, tegen de vorige

week 11.1.0, 37.75, 40.90, 55.—, 23.90 en 85.25.

Het .bankdisconto in Zweden is van 6 op 7 pOt.

verhoogd.

DE ORGANISATIE VAN ONZEN

ECONOMISCHEN VOORLICHTINGSDIENST

Bij Koninklijke Boodschap van 27 Juni 1916, werd

aan de Staten-Generaal aangeboden een wetsontwerp,
varbij aan de begrooting..1916 van Buitenlandsche
Zaken een bedrag van
f
100.000 werd toegevoegd voor
uitgaven ten bate van den dienst van economische voor-
lichting in het buitenland. Blijkens de toelichting was
de omschrijving van den post met voordacht ruim
gehouden. Als doeleinden werden o.a. genoemd: het
doen reizen van chefs van posten binnen hun ressort,

926

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

het aankweeken van
persoonlijke
bekendheid met

Indië, het aanstellen van consulaire ambtenaren in
algemeenen dienst en van technische adviseurs. Aan
het ontwerp, waaraan ook in deze kolommen – 25
October 1916, blz. 677 – een bespreking ten deel viel,
is critiek niet gespaard. Niet te ontkennen viel even-
wel, dat het een nieuwen frisschen geest ademde en
dat het
blijk
gaf niet enkel van prijzenswaardige
voortvarendheid, maar evnzeer van den ernstigen wil,
straks beter te zijn toegerust om internationaal aan
het particuliere bedrijfsleven de noodige voorlichting

te geven.

Het ontwerp bleef echter traineeren, het zette zich

om in een post op de volgende begrooting, ditmaal

van
f
50.000 en kwam eerst aldus op 26 Januari 1917

in de Kamer in openbare behandeling.
Bij
deze behan-
deling gaf deheer Knobel vermoedelijk de stemming

van velen weer, toen hij de eerste indiening noemde

een daad van élan, een ,,bon mouvement”, doch over
den verderen gang van zaken van eenige teleurstelling

deed blijken.

Intusschen is niet te ontkennen, dat met het inzicht
in den duur van den oorlog, waarover wij thans be-
schikken, de oorspronkelijke indiening achteraf inder-
daad eenigszins praematuur mag worden genoemd.
In dcn eersten tijd na het .beëindigen der vijandelijk-

heden – de heer Hubrecht wees er terecht op – zal

toch, zoolang de in den oorlog betrokken mogenclheden

hunne handelspolitiek, ook ten opzichte van ons land,
nog niet hebben vastgesteld, onzerzijds vooral de diplo-
matie aan het woord zijn. En al zal niettemin met het

verkenningswerk in het buitenland niet mogen worden

gedraald,
zijn
vollen omvang zal dit eerst later kunnen
ontwikkelen. Praematuur dus in dien zin, dat de

nieuwe’ begrootingspost voorshands onaangeroefd
bleef, had het voorstel niettemin de groote verdienste, dat het tijdig de vraag, in welke richting de bestaande
consulaire voorlichting behoort te worden aangevuld,

aan de orde stelde.

Naast dit
bewijs
van voortvarendheid nopens den
buitendienst bleef – een mededeeling betreffende de
voorgenomen reorganisatie van de commissie voor de
handelspolitiek en de instelling van een kleine com-

missie van voorlichting daargelaten – naar binnen alles
bij het oude. Aan den buitendienst is stellig nog veel
te verbeteren en uit te breiden. Toch is .het zeer de vraag, of niet als in Engeland in de eerste plaats in
de centrale organisatie hier te lande de
zwakke steê van den huidigen voorlichtingsdient
moet worden gezocht, terwijl juist hier, ook tot steun
van de Regeering en de diplomatie
bij
de behandeling
der handelspolitieke vraagstukken, die straks onge-

twijfeld aan de orde zullen komen, een zoo goed moge-lijke organisatie volstrekt noodzakelijk is. Een Organi-
satie bovendien, waarmede niet tot na den oorlog inág

worden gewacht, doch die, wanneer straks haar diel-
sten zullen worden gevraagd, met volkomen kennis
van zaken zal moeten gereed staan.

Op het oogenblik ressorteert de consulaire dienst
geheel onder het Departement van Buitenlandsche
Zaken. Niet alleen organiek, ook de werkzaamhedèn
der consulaire ambtenaren worden uitsluitend van uit
dit Departement geregeld. Daartegenover ligt de zorg voor de economische voorlichting naar binnen geheel in handen van de afdeeling Handel van het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel. Deze voorlich-

ting geschiedt door middel van het weekblad
,,Handelsberichten”, weiks inhoud gevormd wordt
door de aan Buitenlandsche Zaken ontvangen en naar
de afd. Handel doorgezonden berichten van consuls in den vreemde, de door tusschenkomst van Buiten-
landsche Zaken . ontvangen antwoorden op eveneens
door tusschenkomst van Buitenlandsche Zaken ge-
stelde vragen om inlichting, een én ander aangevuld
met gegevens aan een reeks van andere bronnen ont-
leend. Verder geschiedt zij rechtstreeks aan belang-
hebbenden.

Deze Organisatie dateert van 1907 en was toen al-

licht eene verbetering
bij
vroeger. De ernstige vraag dringt zich echter op of
zij
gehandhaafd mag blijven,
nu eerlang zoo zware eischen aan de economische voor-
lichting en aan de behandeling van de zaken, de han-
delspolitiek betreffende, zullen worden gesteld. Wan-
neer men bedenkt, welke groote belangen voor ons
geheele volk in het spel zullen komen, dan is het niet
twijfelachtig, dat véér alles naar eenheid in de behan-
deling van zaken moet worden gestreefd en dat, ook
zonder. een beroep op het Engelsche voorbeeld
1)

samenvoeging van de beide helften der thans over
Buitenlandsche Zaken en afd. Handel verdeelde taak
het eerst noodige is.

Natuurlijk kan ook in andere richting veel worden

gedaan en wordt inderdaad reeds het een en ander
gedaan. De instelling van de lang verbeide Oommissie
voor de Economische Politiek, waaromtrent minister

Oort van der Linden in de vergadering van de Tweede
Kamer van 28 November j.l. nadere mededeelingen
verstrekte
2),
behoort hiertoe. Of dit lichaam, door

den heer Oort van der Linden niet oneigenaardig ge-
typeerd als een ,,collectieve audiëntie” der betrokken
ministers, voor ons doel van groote beteekenis zal zijn,
laat ik daar. En evenzoo de reeds eerder door den heer
Hubrecht gestelde vraag, of het wel juist gezien is, de
voorgestelde ,,Oommissie van advies voor de economi-
sche voorlichting” uit leden van dit groote lichaam.
samen te stellen. ‘Waar het op aankomt is, of het
denkbeeld van de organische vertegenwoordiging van
het bedrijfsleven al dan niet een levende gedachte zal
blijken te zijn. Is dit het geval, dan groeit alles van-

zelf in de juiste richting.

Van niet minder beteekenis en nauw er mede ver-
want is de poging, die
blijkens
het wetsontwerp tot
instelling van een handelsregister zal worden gedaan
om aan de huidige Kamers van Koophandel nieuw
leven te geven. Ook al acht men het vooralsnog eenigs-
zins de vraag of het mogelijk zal zijn de bestaande
kamers binnen afzienbaren tijd te reorganiseeren tot
een gesloten territoriale organisatie, opgewassen tegen
de semi-rechterlijke functie, die het ontwerp hun
toedenkt, op zich zelf is het denkbeeld de Kamers van
Koophandel een eigen taak en daarmede een nieuwe
ontwikkelingsmogeljkheid te geven, zeer juist gezien en
lijdt het geen twijfel of op de territoriale organisatie zal te zijner tijd een algemeene vertegenwoordiging
van handel en bedrijf kunnen worden opgetrokken.
Intusschen hoe belangrijk dit alles kan zijn om den
economischen voorlichtingsdienst het gewenschte con-
tact naar binnen te verzekeren, hoofdzaak is en blijft
dat zoo spoedig mogelijk wordt overgegaan tot instel-
ling eener centrale organisatie, in staat aan
het geheel eenheid en leiding te geven. Een
lichaam, dat met persoonlijk gezag staat tegen-
over den consulairen dienst en tegelijk zich het ver-
trouwen weet te verwerven van de belanghebbenden in
het binnenland, dat van de groote vraagstukken zelf-
standig op de hoogte is en zoowel over voldoende eigen
gegevens als over de noo’dige ambtenaren in algemee-
nen dienst de beschikking heeft. Alleen dan zal het
mogelijk zijn in den gemeenschappelijken arbeid
systeem te brengen en voorts onder meer het uitnç-
mende denkbeeld der flying missions, der uitzending
met speciale opdrachten tot zijn recht te laten komen. Het voorbeeld van het actieve U.S. Bureau of Poreign
and Domestic Commerce is daar om te bewijzen, dat,
mits uitnemend voorbereid, in deze richting inder-
daad belangrijk en goed werk kan worden verricht
8).

Zie Ee. Stat. Ber. van
12
Sept. I.I. blz. 675.
Zie de aanteekening
op blz. 933.
8)
Enkele der laatste nummers ut den Special Ageots Series:
No. 106. Banking opportiinities inSoutli America.
No.
119.
Government aid to merehant shipping; study
of
subsidies, subventions and other forms
of
State nid
in
the
prin&pal countries of the world;
en voorts o.a. een reeks, van studies over de mogelijkheid
van export van katoenen goederen uit Amerika naar ver-
schillende vreemde binden, waaronder:
No. 120.
Cotton goods ii the East Indies.

12 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

927

Behoorde dit alles tot voor enkele dagen tot de on-
vervulde desiderata, de 5 dezer verschenen Memorie

van Antwoord bracht, in antwoord op een verwijzing in het Voorloopig Verslag naar de nieuwe Engelsche
regeling, de verblijdende mededeeling, dat ook de

Minister ten volle doordrongen was van de bezwaren
verbonden aan de verdeeling, niet enkel van de econo-

mische voorlichting, maar van de gansche regeerings-bemoeienis met den hande], over twee departementen.

Overtuigd, dat teneinde de regeeringsmachine zoo
economisch en doeltreffend mogelijk te doen arbeiden,
naar concentratie behoorde te worden gestreefd, deelde

de Ministers mede met zijnen ambtgenoot van Land-

bouw, Nijverheid en Handel te overwegen ,,of het
mogelijk
zal
wezen eene fusie van de afdeeling Handel
van laatstgenoemd Departement met de Handelsaf-
deeling van het Departement van Buitenlandsche
Zaken te bewerkstelligen, min of meer in den geest
van de in Engeland gevonden oplossing der bezwaren
verbonden aan de verdeeling van den arbeid over twee Departementen.”

Ook al vermocht deze mededeeling aan de onwille-
keurige vraag: ,,waarom eerst thans?”, niet geheel
het zwijgen op te leggen, haar beteekenis werd er niet
geringer om. Vooral niet, waar de mededeeling zich

niet beperkt tot den economischen voorlichtingsdienst
met de bijbehoorende organisatie naar binnen, doch
betrekking heeft op de geheele regeeringsbemoeienis
met den handel, althans voor zoover deze berust bij
de Departementen van Buitenlandsche Zaken en van
Landbouw, Nijverheid en Handel. De gewenschte een-
heid van leiding toch zal aldus een belangrijk breeder
terrein omvatten, breeder ook dan in Engeland; een
flinke stap zal hiermede worden gezet in een rich-
ting ook in dit blad reeds-meer dan eens – zie met
name het artikel ,,Vredesvoorbereiding” op blz. 285
van dezen jaargang – met nadruk bepleit. Mag de
• mededeeling van den minister inderdaad in dezen zin worden opgevat, dan behoeft het wel geen betoog, dat
ook de voor de nieuwe Organisatie te kiezen vorm in een ander daglicht komt Zelfs zou bij een dergeljken opzet de al meer gestelde vraag weder kunnen rijzen, of het niet beter ware het geheel ios te maken van de
parlementaire verantwoordelijkheid van heide minis-
ters.

De mededeelingen, vervat in de Memorie van Ant-woord van 5 December, zijn dus inderdaad van groot
belang en blijven dit, ook al wordt nog slechts van

een gemeenschappelijk ,,overwegen” gesproken. Im-
mers in het taaleigen onzer staatsstukken, vooral wan-

neer zij uitgaan van het Departement van Buitenland
sche Zaken, pleegt de openbare mededeeling, dat
zekere zaak in overweging is, te wijzen op een verder
gevorderd stadium en een hooger graad van waar-
schijnlijkheid, dan de gewone spreektaal aan dit woord
v’erbindt.

Desniettemin brachten reeds den volgenden dag –
6 December – de dagbladen het bericht, dat de voor-
genomen combinatie van beide afdeelingen was afge-
sprongen en dat in verband hiermede de voorshands
aangehouden verhuizing van de afd. Handel naar het
nieuwe gebouw aan het Bezuidenhoi.it haar beslag zou
krijgen. Weer een dag later – 7 December – werd
weliswaar de voorgenomen verhuizing bevestigd, doch
overigens het bericht ten halve ontkend. Door de be-
slissing toch inzake de huisvesting – aldus het com-
muniqué – werd omtrent een eventueele reorgani-
satie, waardoor tusschen de afd. Handel en de betrok-
ken afdeeling van Buitenlandsche Zaken ,,nauwer ver-
band” zou w6rden gelegd, niet gepraejudicieerd.

Daargelaten, dat de coatinuïteit hier wel eenigszins
zoek schijnt, tast bovendien de buitchstaande.r thans
vrijwel in het duister. De verhuizing geschiedt. Het
denkbeeld eener feitelijke samensmelting moet dus
van de baan zijn. Wat beteekent dan echter ,,nauwer
verband”? Blijven beide afdeelingen in beginsel ge-
scheiden, dan is. de kans uitermate groot, dat er prac-
tisch al heel weinig verandert, dat, wanneer straks,
volgens de Memorie van Antwoord, ,,zware tijden voor

den Nederlandscben handel na den moeiljken toe-

stand, waarin deze ‘zich thans bevindt, zullen aanbre-ken en er veel van zal afhangen of de Regeering alles
doet wat mogelijk is om door voorlichting als anders-
zins den handel terzijde te staan”, Buitenlandsche
Zaken en afd. Handel vrijwel op den ouden voet ieder huns weegs zullen gaan.

Men zal mogen vertrouwen, dat de aanstaande be-
handeling van de begrootixi’g in de Kamer op dit punt

de noodige opheldering zal brengen. Voorshands blijft
het na de gemotiveerde afkeuring twee dagen tevoren
door den minister over het geldend stelsel uitgespro-

ken, moeilijk te gelooven, dat het fusie-deukbeeld

inderdaad gansch van de baan zou zijn. B.

• HOOGOVENS EN STAALFABRIEKEN IN

»EDERLAND.

De ervaring lert

wij wezen er op in ons artikel:
dè economisch-geografische standplaats van hoogovens
en staalfabrieken, in het vorig nummer – .dat de
groote centra van de ijzerertsverwerkende industrie

voor hun ertsbehoeften in hooge mate afhankelijk zijn
van aanvoer van grooten afstand en hun opbloei dan
ook als regel danken aan de aanwezigheid van goed-
koope kolen, waardoor daar ter plaatse de grootindus-
rie gegroeid is, die de voornaamste afnemer is van
ruwijzer en waisproducten. Wij wezen er echter verder
op, dat deze algemeene regel, belangrijk als zij is, niet
voor elk bijzonder geval botweg kan worden toege-
pést, maar dat vooral in den lateren tijd hoogovenbe
‘drijven zijn ontstaan, die als het ware excentrisch ge-
legen zijn. In dit verband vestigden wij in het bijzon-
der de aandacht op het streven naar de kust, dat dc
6prichting van hoogovenwerken aan de kusten van
Duitschland en Frankrijk ten gevolge had. Evenwel,
ook voor deze bedrijven moeten de 3 grondvoorwaarden a. goedkoop ijzererts,
b.
goedkoope kooks,
c.
een goede
markt voor den afzet van de vervaardigde producten,
zoo goed mogelijk vervuld zijn.

•,Dit is in kort bestek de conclusie van ons boven-
•genoemd artikel. Zijn dus reeds de voorwaarden
Qnderzocht, die de geografischeconomjshe basis

moeten zijn van de ertsverwerkende ijzerindustrie,
thans willen wij nagaan, in hoeverre de oprichting
van een hoogovenbedrijf met bijbehoorende staal- en
walsfabrjeken in Nederland met deze voorwaarden
rekening houdt. Wij zullen dan tevens de gelegenheid
hebben de voorwaarden voor liet Nederlandsche bedrijf
te vergelijken met die van onze naaste buren, de Duit-
sche en Belgische groot-ijzerindustrie.
• Wij zagen reeds, dat vé6r den oorlog ca. 40 pOt. van
de Duitsche ruwijzer-productie gewonnen werd uit
geïmporteerd erts
1)
.Voor -het industriegebied -van
Rijnland en Westfalen was dit percentage ‘nog zeer
blangrjk grooter. Dit gebied is voor zijn ertsbehoef-
ten afhankelijk van aanvoer, dikwijls van grooten af-
stand. Het Siegerland en het ertsgebied van de Lahn
kunnen slechts een klein gedeelte van de behoeften
dekken. Het industriegebied van Rijnland.Westfalen
zal ook in de toekomst aangewezen zijn op Minette,
maar vooi-al op buitenlandsche overzeesche ertsen.
België bezit nagenoeg geen eigen erts en verwerkt bij-
na uitsluitend Minette uit Frahkrjk en Luxemburg.
Ook Holland zal voor den aanvoer van erts op het
buitenland zijn aangewezen. Evenwel ‘zal het niet noo-

dig zijn hiervoor nieuwe kanalen te openen. Reeds
gingen in 1913 ca. 8.000.000 ton voornamelijk
Spaansch en Zweedsch erts door Holland naar Rijn-
land-Westfalen, slechts 7 pOt. dezer hoeveelheid zou
de behoefte van het geprojecteerde hoogovenbedrijf
bevredigen ..Dat het Nederlandsche bedrijf dus geheel
afhankelijk zal zijn van geïmporteerd erts, onder-
scheidt het geenszins van zijn buren. Ook hun indus-
trie staat en valt met de mogelijkheid van aanvoer
van buitenaf.

Intusschen moet hier toch nog een onderscheid ge-
maakt worden en wel, omdat voor Minette België een

1)
Men zie den staat op pag. 908 van het vorig nummer.

928

ECONOMISCHLSTATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

natuurlijk afzetgebied mag worden.geacht, al moet dit
erts dan ook over de landsgrenzen worden aangevoerd.
Nu is de qualiteit van Minette dusdanig, dat het miudei
geschikt is voor de vervaardiging van qualiteitsstaal
(Siemens-Martin-staal), dat in het bijzonder voor den
scheepsbouw onder keur van Lloyd en Veritas ge-
bruikt wordt. Waar het Nederlandsche bedrijf juist
in hoofdzaak de vervaardiging van deze qualiteit staal
beoogt, zal zijn product mét het Belgische product in geen directe concurrentie treden. Rijnland-Westfalen

daarentegen heeft voor de.vervaardiging van Siemens-
Martin-staal een groote hoeveelheid van dezelfde ert-sen noodig, die door het Nederlandsche bedrijf zullen

worden gebruikt en ligt ten opzichte van den aanvo&r
van deze ertsen zooveel ongunstiger dan Nederland
als de vracht bedraagt van Rotterdam (of Emden)

naar de verschillende werken in dat industriegebied.

Ook is het in dit verband belangrijk op een andere
omstandigheid te wijzen. De Spaansche en Zweedsche
ertsen, welke vôôr den oorlog door Rotterdam naar
Rijnland-Westfalen werden afgeleverd, waren relatief

zeker niet duurder dan de Minette. De Minette zal

v66r den oorlog ca. 9
t
11 Mark per ton gekost heb-

ben franco op de Westfaalsche werken. De Zweedsche
ertsen werden in concurrentie met ertsen van andere.
herkomst verkocht en deden ,ca. het dubbele van

Minette, dooreengerekend 18 M.
t
21 M. per ton. Op

deze basis waren zij economischer in het gebruik; be-
trouwbare becijferingen voeren tot het resultaat, dat
een hoogovenwerk in Westfalen meer dan den dub-

belen prijs van Minette voor Zweedsch erts kan beta-
len en dan gelijk uitkomt, wat geldelijk resultaat be-
treft. Onder de omstandigheden, die v66r den oorlog
golden, was dan ook voor het Rijnland-Westfaalsche
industriegebied het geïmporteerde erts in den . regel
voordeeliger dan het inheemsche (vooral voor quali-
teitsmateriaal) en juist dit erts beoogt de Nederland-
sche onderneming voor haar eigen doeleinden te ge-
bruiken. Nu is het natuurlijk mogelijk, dat na den
oorlbg, zoolang de zeevrachten abnormaal hoog blijven,

tijdelijk het overzeesche erts duurder zal zijn, doch
waar in het algemeen de ertsmarkt Vrij is en niet ddor
monopolies beheerscht wordt, mag men verwachten,

dat de normale toestanden zich na den oorlog zullen

herstellen.
Wijzen wij nog op een andere zaak. Ofschoon het
niet voor de hand ligt hier aan de kust Minette te ver-
werken, is het toch niet van belang ontbloot er op te
wijzhn, dat ook Minette aan de Hollandsche kust ver-
moedelijk zou kunnen worden betrokken voor een prijs[
slechts weinig hooger dan de prijs, waarvoor dit erts
in Rijnland-Westfalen geleverd kan worden. Indien de

doorvoer door België niet kunstmatig wordt bemoei-
lijkt, ligt Rotterdam ten opzichte van het Minette-
gebied (met gebruikmaking van de Maas als water,

weg) slechts weinig ongunstiger dan Rijnland-West-

falen.
Resumeerende mogen wij dan ook met geruatheid
besluiten, dat ten opzichte van de ertslevering een
hoogovenbedrijf aan de Hollandsche kust eerder in

gunstiger dan in ongunstiger omstandigheden ver-
keert dan de hoogovens in Rijnland-Westfalen, terwijl

ten opzichte van de Belgische industrie er op gewezen
is, dat het product, dat daar in overwegende mate ver-
vaardigd wordt, in qualiteit verschilt van het pro-
duct, dat het Neder]andsche bedrijf uit overzeesche
crtsen beoogt te fabriceeren.
Doch hoe staat het met de kookskolen? Tot voor

korten tijd was Nederland geen steenkolenproducee-rend land. Thans evenwel produceeren de mijnenkin
Zuid-Limburg reeds bijna 3.000.000 ton kolen per
jaar, een cijfer, dat gedurende een reeks van jaren zal blijven stijgen. Reeds thans worden ruim 500.000 ton
goede kookskolen gewonnen en de toekomstige produc-
tie zal steeds meer uit kookskolen bestaan. Groote hoe-

veelheden goede kookskolen bevinden zich in den Ne-
derlandschen bodem en een aanzienlijke, uitbreiding
van de productie valt voor een reeks van jaren te ver-
wachten. Intusschen zl Nederland,- zelfs indien de

productie, zooals verwacht mag worden, aanzienlijk

groeit, toch betrekkelijk arm aan kolen blijven. De
nieuwe industrie zit niet op een steenkolef-
veld, zooals de Belgische en Di,iitsche industrie en
deze omstandigheid is een nadeel in vergelijking met

onze buren. Nu mag er echter wel op gewezen worden,
dat Nederland ten opzichte van den aanvoer van steen-
kolen van buitenaf bijzonder gunstig gelegen is, daar
Engelsche en Duitsche kolen elkaar hier in concurren-

tie ontmoeten. De Limburgsche productie, ofschoon
relatief klein, biedt nu bovendien de gelegenheid om

van het buitenland .onafhankeljk te
zijn.
De behoef-

ten van het hoogovenbedrjf kunnen met Limburgsche
kolen gemakkelijk gedekt worden. De productiekosten

van de Limburgsche mijnen waren tot nu toe niet
hooger dan de Duitsche en waarschijnlijk lager dan de

Belgische; intusschen blijft de vracht van Limburg
naar Holland een last, die ten nadeele zal komen van
het nieuwe bedrijf. Nadat de Maas gekanaliseerd zal
zijn, zal deze last tot zeer bescheiden proporties zijn
‘teruggebracht en rekening houdende met het feit, dat
op elke 3 ton kolen 5 ton erts noodig zijn, mogen wij

wel zeggen, dat het bedrag, dat de kolen duurder zullen
kosten tengevolge van de vracht van Limburg naar
Holland, ruimschoots zal worden goedgemaakt door

het bedrag, dat cle ertsen goedkooper zullen zijn ten-
gevolge van de besparing van de vracht van Holland

naar Westfalen.

Na is het hier do plaats om een enkel woord. te
zeggen over de plaats van.vestiging, die, zooals bekend,

zal worden gekozen aan de Hollandsche kust en niet

in Limburg. Het schijnt bij eerste beschouwing voor-
deelen op te leveren de fabrieken in Limburg te bou-
wen. Men zou dan de kolen in de onmiddellijke nabij-
heid hebben. Een hoogovenbedrjf in Limburg zou
evenwel voor de ertsvetzorging van overzee veel on-
gunstiger liggen en zou dan ook door zijn geografische
ligging zijn aangewezen op Minette en feitelijk in na-
genoeg dezelfde omstandigheden gaan verkeeren als de Belgische industrie (aangenomen dat de doorvoer
van Minette door België naar Holland geen bezwaren

zou ontmoeten). Een hoogovenbedrjf in Limburg, met

Minette werkende, zou Thomas-ijzer moeten produ- –
ceeren en een onmiddellijke concurrent zijn van de
Belgische industrie, terwijl het bovendien onder
eenigszins ongunstiger omstandigheden zou werken dan deze (tengevolge van den grooteren afstand van
het Minette-gebied). Voor den afzet van de vervaardig-
de producten ligt Limburg natuurlijk veel ongunstiger
dan Holland, waar het verbruik veel aanzienljker is

en o.a. de scheepsbouw geconcentreerd is.
Zoo zijn wij reeds vanzelf komen te spreken over

den afzet van de vervaardigde producten. Ook dit on-
derwerp zullen wij slechts in zeer algemeene trekken
behandelen. Een meer in bijzonderheden afdalende be-
handeling zou vereischen, dat wij kennis droegen van

het waisprogram van het nieuwe bedrijf. Zooals van-
zelX spreekt zal de vaststelling daarvan echter van tal
van omstandigheden afhangen. En ding is echter
zeker, nl. dat het nieuwe bedrijf in hoofdzaak beoogt
de vervaardigiiag van zgn. qualiteitsmateriaal, Siemens-

Martin-ijzer, waaraan voor onzen scheepsbouw groote
behoefte bestaat. In Nederland zijn de scheepsbouw en de machine- en constructiefabrieken, alsmede tal

van andere speciaal-industrieën tot belangrijke out-
wikkeling gekomen. Onze geografische ligging en onze

historische vaardigheid op het gebied van scheeps-
bouw zijn de oorzaken geweest, die in ons land aan
deze bedrijven een aanzienlijke ontwikkeling hebben
gegeven. Wij liggen ingesloten tusschen de grootste
industrielanden van de wereld. Onze prachtige water-
wegen, onze ligging aan de kust waarborgen ook voor de toekomst een centralisatie van handel en nijverheid
op onzen bodem. Niemand betwijfelt of onze industrie
is terdege gevestigd, in staat aan de buitenlandsche
concurrentie het hoofd te bieden en voorbestemd tot
verdere belangrijke uitbreiding. Het nieuwe hoogoven-
bedrijf vindt zijn .afnemers naast de deur. De derde
voorwaarde ii het aan dit opstel voorafgaande artikel

12 December 1917

ECOOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

929
II

gesteld, n.l. dat ccii markt voor den afzet van de ver-vaardigcle Producten aanwezig moet zijn, wordt hier
vervuld.

Zoo hebben
wij
dus de geografischeconomische l)asis
voor het nieuwe bedrijf in hoofdzaak onderzocht en
zijn wij tot de conclusie gekomen dat deze gezond
Eeii enkel woord zij hier nog aan toegevoegd. Onze

beschouwingen hebben ons gevoerd tot het resultaat,
dat Nederland de noodzakelijke voorwaarden vereenigt,

die voor de vestiging van een hoogovenbedrijf met
staal- en walsfabrieken noodig zijn. Het welslagen van
een dergelijke onderneming zal echter slechts uit de

practijk kunnen blijken. Theoretische beschouwingen
daarover kunnen nooit eenige zekerheid geven. Op
theoretische gronden alleen vonden de pioniers onzer industrie indertijd zeker geen gewisheid, dat hun on-
dernemingen zouden welslagen. Hun ondernemings-
durf was noodig om in de practijk te bewijzen, dat op
Nederlandschen bodem de voorwaarden aanwezig
waren voor een bloeiende industrie, die zelfs zonder
protectie, zooals in andere landen onmisbaar werd

geacht, groot kon worden. En zoo is het ook gesteld
met het nieuwe hoogovenbedrijf. Ook dit is niet een
zacht gekookt eitje en zij, die er zich voor hebben ge-
spannen, toonen opnieuw in hooge mate ondernemings-
durf.

Wij hebben niet anders willen bereiken dan aan te
toonen, dat voor dezen ondernemingsdurf een gezonde
basis aanwezig is. Zonder twijfel zal het nieuwe be-
drijf met moeilijkheden te kampen hebben. Wij spra-
ken in dit opstel inhet geheel niet van de vergevor-
derde bedrijfsconcentratie bij onze buren, een concen-
tratie die weleens wordt voorgesteld als een ernstige
bedreiging vom een nieuw’ concurreerend bedrijf. In-
dien echter de basis gezond is en de nieuwe onder-
neming op den loyalen steun kan rekenen van de
belanghebbenden in Nederland (en dat wordt buiten

twijfel gesteld door de personen, die aan de zaak
deelnemen), dan zal de onderneming er komen ten
spijt van mogelijke concurrentie. En dan wordt deze
onderneming de sluitsteen van het gebouw, waarop

onze Nederlandsche metaalindustrie is opgetrokken.
Die industrie is gegroeid tot’ een omvang, waaro,p zij
behoefte heeft aan een eigen hoogovenbedrijf. De tot-
standkoming van dit bedr:ijf is een voorwaarde voor haar verdere uitbreiding.

Tenslotte nog een woord over het tijdstip, waarop
tot de oprichting dezer nieuwe onderneming besloten
«rerd. Twee opmerkingen werden hierover wel ver-
nomen. De eerste is dat het initiatief tot de 6prich-
ting genomen werd onder den druk van de oorlogs-
toetanden en dat dus de overwegingen, die tot dit
besluit geleid hebben, niet meer, zullen gelden, als een-
maal de vrede is weergekeerd. De tweede opmerking

is, dat de bouw van de fabrieken bijzonder duur zal
zijn tengevolge van de hooge prijzen, die nog lang na
den oorlog voor allerhand bouwmateriaal en voor
machinedeelen zullen blijven gelden. Wat de eerste
opmerking betreft, zij erkend dat inderdaad de vol-
komen afhankelijkheid van het buitenland voor ijzer-
materiaal, zooals die in deze tijden gebleken is, de
stappen tot oprichting der nieuwe onderneming wel
verhaast zal hebben, ofschoon reeds v66r den oorldg
de hoogovenplannen bezig waren te rijpen. Maar al is
de oorlogstoestand misschien een krachtige impuls ge-

weest om tot de oprichting te besluiten, ontkend moet
worden, dat bij de beoordeeling van de bestaansmoge
lijkheid dezer onderneming rekening wordt gehouden
met de abnormale toestanden van het oogenblik. De nieuwe ondernening is geen uiting van eng nationa-
lisme en rekent voor haar ‘ontwikkeling geenszins op tegen concurrentie afgesloten ‘afzetgebieden, doch is
integendeel het product van het steeds meer veld-
winnend bewustzijn, dat wij de arbeiclsmogeljkheden,
welke ons land oplevert, tot ontwikkeling moeten
brengen.

Wat de tweede opmerking betreft, wordt niet ont-
kend, dat de ‘bouwkosten der ‘fabrièken hooger zullen uitvallen de,ia.datvoor den QQrlog het ge,val zou zijn’

geweest. Maar onze Zuidelijke buren staan er niet beter

voor. Niemand behoeft zich illusies te maken over,het-geen, er van de Belgische industrie in deze jaren over-
blijft. De Belgische hoogovens en ijzerfabrieken (ook
ettelijke Fransche) word&n, practisch gesproken, ge-

demonteerd en zullen na den oorlog van meet af aan
moeten worden opgebouwd. Wat de Duitsche fabrie-
ken betreft, de vernieuwingen, welke na den oorlog

noodig zullen zijn om de abnormale slijtage van deze
jren te herstellen, zullen ook daar de bouwrekening
aanzienlijk doen stijgen. Instede dan ook van het
oogenbljk voor de oprichting uit dit oogpunt ongun-
stig te achten, zijn wij van oordeel, dat hoe eerder de

fabrieken in werking zijn, hoe beter dat zijn zal. Na den
oorlog zal er heel wat werk aan den winkel’zijn om
het vernielde te herstelleir en mochten de Nederland-

sche hoogovens en staalfabrieken daar nog hun deel
van kunnen krijgen, dan zullen de financieele baten
ni’et uitblijven.

.iEindigen wij thanl in het voorgaande hebben wij
ons uitsluitend bepaald tot de vraag, of de nieuwe
onderneming ,,op zichzelf” beschouwd bestaansrecht

hèeft. De, groote gevolgen, die een bloeiende ijzererts
verwerkende industrie voor ons land en onze koloniën
kan hebben, hebben wij niet onderzocht. Wat dat be-
treft zij hier alleen gewezen op de talrijke nevenbedrij-
ven, die er uit voort zullen komen, zooals daar o.a. zijn:
de cementfabricatie en de krachtige uitbreiding van
de ijzerverwerkende industrieën in hare tallooze ver-
tkkingen, die daard,00r mogelijk wordt; verder op de
wisselwerking, die ontstaan zal tusschen het bedrijf
aan d kust en de opkomende bedrijvigheid in Lim-

burg. Volstrekt niet uitgeiloten moet het worden
geacht dat ook in Limburg een hoogovenindustrie

zal’. kunnen opbloeien, indien de transportmiddelen,
d’i.b de Limburgsche kolen naar de kust brengen, met eitsen beladen retourvracht kunnen krijgen. Ook voor
de Nederlandsche havens is de vestiging van het be-
drijf, dat zelfs met den geprojecteerden bescheiden
omvang ca. 1.000.000 ton producten zal aan- en af-
voeren, geen onverschillige zaak.

oIii het kort, de hoogovenonderneijiing is geen ding
op zichzelf, maar de totstandkoming ervan zal tene-
volge hebben, dat, zooals een medewerker in het Poly
technisch Weekblad het uitdrukt, in de toekomst alle
vragen, in verband staande met de ijzerprodiuctie, van
binnen uit bekeken zullen worden, waardoor mogelijk-
heden dichtbij worden gezien, die kort geleden nog
veraf leken.
30 November 1917.

K.

GOUD. CREDIET EN DISTRJBUTIEKOSTEN.

tHet nummer van 28 November 1.1. bevatte onder
bo’enstaancle titel een bijdrage, waarin ik in alge-
niene bewoordingen een overzicht gaf van een aantal
nil’ddelen, welke wellicht zouden kunnen strekken tot
het uitoefenen, direct en indirect, van een druk op
• het prijsniveau, een vraag thans door de ontzaglijke
stijging der distributiekosten opnieuw en op klem-

mende wijze aan de orde gesteld. Ik beperkte mij
hierbij tot de middelen op het gebied van het geld
en credietwezen en liggend binnen bereid van Regee-
ring en Centrale Bank. Met name stelde ik de vraag,

of niet de onmiskenbare verzwakking onzer valuta
opzichtens die der neutrale landen, leiden moest tot
ccii minder vrijgevige goud- en credietpolitiek.
• Tegen deze beschouwingen zijn van enkele zijden

bezwaren ingebracht. Opgemerkt is, dat het onjuist
iszich te beropen op de hier ter beurze genoteerde
visselkoei’sen op dle overige neutrale landen. Immers gelden ten opzichte van landen als Zwitserland, Noor-vegen en Spanje deze koersen slechts voor de buiten-
landsche arbitrage, niet voor den Nederlandschen
importeur, die tengevolge van door de Nederlandsche
bank getroffen maatregelen zijn betalingen in die

laiiden tegèn de normale pariteit, of omstreeks, kan
bewerkstelligen.’, Mr. J. Westeiman Holstijn, die deze
opmerkingen in het, laatste nummer van In-, en ‘Uit-
voer maakt, voegt hieraan .toe, dat dus op de prijs,

930

ECONOMISCHSTATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

te betalen voor goederen uit die landen, een verster-

king onzer valuta van geen beteekenis zou zijn.
Ik meen niet, dat dit feit, dat, wat Noorwegen be-
treft, mij en, naar ik geloof, toen ik mijn artikel
schreef, meerderen onbekend was, in mijn redeneering
verandering brengt. Onze betalingsbalans is met de

genoemde landen voor het meerendeel tot een mini-
mum ingekrompen. Enkele millioenen gouds zijn in
staat voor maanden tegoed te scheppen, waarop kan
worden getrokken. Dat de Nederlandsche Bank hier-
voor haar tussehenkomst heeft verleend, is een van de
vele daden, waarvoor zij zich in deze tijden den Ne-
derlandschen handel tot dank heeft verplicht. Wan-.
neer e
enwel de vraag wordt gesteld, of inderdaad

onze valuta op een lager niveau staat dan die der
genoemde landen, Denemarken, Spanje en Japan in-

cluis, dan zijn, houdt men de proporties in het oog,
deze détailregelingen van geen beteekenis. Beslissed
is in dat geval de verhouding van de wisselkoersen
van ons land en de overige genoemde landen op dié

centra – Londen, Berlijn, New York – waarmede
het leeuwendeel der buitenlandsche transacties plaats vindt: Neemt men deze koersen, wier onderlinge ver-

• houding zich geheel in de door den schrijver ge-
‘raakte directe wisselkoersen van ons land op de ge-
noemde neutrale landen weerspiegelt,’ dan is reeds

sedert een aantal maanden de verzwakking onzer
valuta niet te ontkennen. Natuurlijk zijn onder de
huidige omstandigheden voortdurend schommelingen,

zelfs, zooals de laatste dagen ons weder leeren, belang-
rijke schommelingen te constateeren. Het feit zelf ver-
andert echter vooralsnog niet. Met andere woorden:Was

onze regeering heden in de gelukkige omstandigheid

in de Vereenigde Staten voor
f
100.000.000 graan te
kunnen inslaan, dan zou zij, zonder dat eenige centrale
bank hieraan iets kan doen, moeten toezien, dat nai.r
den huidigen koers van Zweden op New York, Zweden
voor dezelfde hoeveelheid met een bedrag van ruim

f
80.000.000 kon volstaan. En niet anders naar den
anderen kant: De basis, waarop Zweden in het vrije

verkeer aankoopen in Duitschland doet, en die bij te

sluiten handelsovereenkomsten uiteraard een der he-slissende momenten vormt, is doorloopend ongeveer
20 pOt., nu eens meer dan minder, gunstiger geweest
dn voor ons land. Dit is tegelijk de sociale kant van

het
v
alutavraagstuk, in mijn oog verreweg de belang-

rijkste.
Aan zijn mededeelingen omtrent de goudtransacties

met Zwitserland, Spanje en Noorwegen gesloten, voegt
de schrijver toe: ,,Het is dan ook geheel onjuist, het-
,,geen Prof. Bruins beweert, dat het Zweedsche voor-
,,heeld van goudweigeiing door andere neutralen te-
,,genover ors zou gevolgd worden.” Tegen deze wijze
van weergeven moet ik ernstig bezwaar maken. Wat
ik schreef was, dat ,,vijwel alle neutrale landen, zelfs

,,bij p
r
ocentsgewijs veel geringer goudstijging, min,of
,,meer dezen (d.i. den Zweedschen) weg zijn opge-

,,gaan.” Voor zoover ik weet, is dit juist. Spanje heeft, volgens de berichten, het Amerikaansche goud slechts

met een belangrijk disagio aanvaard, :oeemaiken en
Noorwegen hebben, ook al zijn van tijd tot tijd bedra-

gen geaccepteerd, over het geheel, volgens de berich-
ten, tegenover het buitenlandsche goud een sterk af-
werende hiouding aangenomen. De weekstaten der
Deensche en Noorsche bank geven aan deze meaning
krachtigen steun. De goudvoorraad van beide landen
toch vertoont in de laatste maanden slechts geringe
wijzigingen, terwijl die van de Nederiandsche Bank sinds Juni nog met 100 millioen steeg, een en ander

bij zwakker wisselkoersen.
Mr. Hoistijn brengt voorts het belangrijk bericht,
dat thans van Zweden een voorstel ontvangen zou zijn,
waarbij dit land een aanzienlijk bedrag aan goud wil
accepteeren, zulks tegen den ouden goudprjs. Inder-
daad is dit een bericht van groote beteekenis. Intus-schen drukt de schrijver zich eenigszins voorzichtig
uit. De goudaanvoer is slechts ,,een onderdeel” van
het voorstel. Misschien dus, dat de overige deelen van
het voorstel .van dien aard zijn,. dat de leiders der

Zweedsehe rjksbank, die, al is deze een staatsinstel-

ling, zich als uitneménde kooplieden hebben doen kennen, voor ditmaal op het punt van de goudaan-
vaarding hebben toegegeven. ‘Intusschen. zou het dp
zichzelf een resultaat van beteekenis zijn, indien in
het vervolg ook chèque-Zweden tegen goudpariteit bij de Ned. bank verkregen kan worden.
De lezer zal het mij vergeven; dat ik met deze be-
schouwingen Mr. Holstijn gevolgd ben op een gebied,
dat ik met opzet in mijn artikel vermeden heb. Hoofd-
zaak was de algemeene stand onzer valuta en de con-

sequenties, die daaruit ten opzichte onzer goud- en

credietpolitiek zouden kunflen voortvloeien. Wat de goudpolitiek betreft is sedertdien op 6 dezer

een zeer belangrijke uiteenzetting verschenen in de Me-

morie van Antwoord van den Minister van Finan-
ciën, nopens hoofdstuk VlIb der staatsbegrootin.

Minister Treub motiveert in den breede, waarom hij
de gevoerde goudpolitiek de minst slechte acht, die
onder de gegeven omstandigheden kon worden ge-
voerd. Overgang tot het Zweedsche stelsel – weige-
ring van goud door de circulatiebank, benevens goud-

invoerverbod en afschaffing van het recht tot vrije
goudaanmunting – zou slechts in den uitersten nood geraden kunnen zijn. De prijs, waarvoor men bij de

daar gevolgde goudpolitiek de tegentendenz tegen bin-
nenlandsche prijsstijging koopt, is voor een land als
Nederland met zijn zeer ontwikkelde internationale

handelsrelaties z66 groot, dat hij voorshands zeker nog

te hoog zou zijn.
De vraag mag worden gesteld: staan wij, wat onze

goudpolitiek betreft inderdaad voor het door den

minister gestelde dilemma: 6f het tot dusver gel-
dende ‘stelsel 6f het gansche apparaat der Zweedsche
maatregelen? Zoo lang onze valuta, als in de laatste
maanden, blijft beneden het niveau der overige neu-
t]ale landen, zou ik dit willen betwijfelen. Immers zoo
lang is goudinvoer slechts te verwachten uit de oorlog-
voerende landen, in de eerste plaats Engeland en

Duitschland met Oostenrijk. De groote transacties met
deze landen geschieden reeds thans in hoofdzaak door
of met medeweten van de overheid en spoedig zal de
N. U. M. hierin nog meer centralisatie brengen. In

toenemende mate zal dus zoowel de goud- als de ten
n auwste er mede samenhangende credietpolitiek van-

uit een centraal punt geregeld worden en zal het mo-

gelijk zijn ten opzichte van beide – waarbij ik her-

haal, dat de credietpolitiek van veel grooter beteeke-
ms is – een zoodanig standpunt in te nemen, als
mede door het algemeen belang onzer valuta wordt
voorgeschreven. Mocht dit er toe leiden, dat onze
valuta .zich allengs weder gaat vèrheffen tot zelfs
• boven het niveau der overige neutrale landen, eerst
dan zou, wilde men nog verder gaan, het Zweedsche
voorbeeld in al.zijn consequenties moeten worden ge-
volgd. Zoover zou ik echter allerminst willen gaan.
Gelukt het ons, onze valuta weder te brengen tot aan
de grens, waaropgoudinvoer uit de meerderheid der
neutrale landen langzamerhand’ rekening zou kun-
nen gaan geven, dan is voorshands reeds vol-
doende bereikt. Dit te bereiken schijflt • mij echter

in hooge mate
we
nschelijk en mocht hiervoor een

goudinvoerverbod met mogelijkheid van ontheffing of,
wil men zulks liever, een speciale vergunning tot
goudinvoer noodig zijn, dan zou ik hiertegen niet wil-

len opzien.
Voorts nog een enkel woord over de vraag, dien
ik in den aanvang van mijrî vorig artikel aanroerde,
nl. of niet direct door vermindering van liet circulee-

rend ruilmiddel een druk op de prijzen zou kunnen
worden uitgeoefend. Zoodanige’ vermindering zou –
liet is reeds eerder opgemerkt. – slechts kunnen wor-
den gevonden, doordat’ de staat een deel van den
goudvoorraad overnam. Het denkbeeld noemend, voeg-
de ik er evenwel dadelijk bij, dat, wat overigens van
liet middel moge zijn, bovendien de vraag open blijft,
of een zoo belangrijke vermindering der biljettencir-
culatie, onder de huidige omstandigheden practisch
wel dooryoerbaar . zou zijn. Nu ook omtrent dit punt

12 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

931

van verschillende zijden het een en ander is opge-

merkt, wil ik er gaarne nog een weinig nader op
ingaan. Inderdaad is het voor de hand liggend gevaar,
dat wat bij een dergelijke operatie aan circuleerend
ruilmiddel uit het verkeer werd genomen, langs ande-

ren weg, door verhooging der disconto’s en beleenin-
gen bij de Nederlandsche Bank, weder aan den om-
loop zou worden toegevoegd. Of dit gevaar bestaat,

hangt nauw samen met den rentestand voor kort
crediet op de open markt. Zooals deze de laatste weken
is, zou inderdaad het gevaar groot zijn, dat bij den
rentevoet der bank- de aanzwelling der credieten, die

reeds bezig is zich af te teekenen, naar verhouding
zou toenemen. De toestanden zijn echter ook anders
geweest. In verschillende tijdperken gedurende den
oorlog is het écart tusschen bank- en marktrente groo-
ter geweest dan ooit tevoren en zulke
tijden
kunnen
weerkeeren. Verhoogde dan bovendien de Nederland-
sche bank haar thans 44 pOt. beloopen.den rentevoet,
dan is het de vraag, of niet met succes een drük op
de hoeveelheid circuleerend ruilmiddel kan worden uitgeoefend. Ook in dit opzicht heeft de Zweedsche
rijksbank, die, welke bezwaren, men ook tegen de door
haar gevoerde politiek moge hebben, in ieder geval
niet aan het verwijt bloot staat niet consequent in
de eenmaal gekozen richting te zijn voortgegaan, het-
voorbeeld gegeven. 26 September j.l. toch heeft zij
haar disconto tot 6 pOt. verhoogd en zooeven komt het
bericht, dat een verdere verhooging, thans tot
7 pOt., een feit geworden is. Intusschen, wat
van dit alles zij, het denkbeeld den staat een deel van
den goudvoorraad te doen overnemen, heeft nog
andere zijden, die mij, ook wanneer resultaat niet uit-

gesloten ware, huiverig zouden maken, het voorstel
er toe te doen, waarbij komt, dat, indien dit tot een
discontoverhooging zou moeten leiden als de jongste
Zweedsche, het zeer de vraag is of het resultaat niet
te duur zou zijn gekocht. In beginsel kan overigens de
invloed, die van een verminderde circulatie op het
prijsniveau zou uitgaan, bezwaarlijk worden ontkend.
De werking is uiteraard een geleidelijke. De munt-
geschiedenis kent echter tal van voorbeelden, waar-
onder de periode in Britsch-Indië van 1893-188
welhaast een klassieke plaats inneemt, welke duidelijk
doen zien, wat langs den weg van systematisch ,,star-
ving the circulation” niet alleen wat betreft het prijs-
niveau, maar zelfs opzichtens den stand der wissel-
koersen kan worden bereikt. l5et een beroep op de

,,abnormale tijdsomstandigheden” kan’ deze . tendenz
niet worden teniet gedaan, gelijk in het algemeen het
aantal economische wetten, door de oorlogsomstandig-
heden buiten werking gesteld, heel wat geringer is als
wel eens werd vermeend.

Ten slotte mag ik er evenwel nogmaals op wijzen,
dat alle hierboven genoemde maatregelen, wil men,
slechts lapmiddelen zijn. De hoofdzaak van het geste-
gen prijsniveau ligt, als ieder weet, bij de goederen
en niet bij het geld. In hoeverre, al is de hoofdoorzaak,
de schaarschte, natuurlijk niet weg te nemen, niette-
min ook in deze richting van overheidswege invloed
kan worden geoefend, is een vraag, die ons voeren zou
in den strijd over de grondslagen, waarop het distribu-tiestelsel moet worden opgebouwd en voorts op belas-
tinggebied. Vrag&i, zeker niet minder belangrijk en
in hun gevolgen allicht zelfs belangrijker dan die,
welke in mijn artikel werden aangeroerd. Van een be-
spreking dezer vragen mag ik mij echter onthouden.

B.

HET ,,STANDARDSHIP”.

Een medewerker schrijft ons:

Nadat tengevolge van den oorlog de verliezen aan
schepen zeer aanzienlijk zijn geworden, terwijl de be-
hoefte aan scheepsruimte, niet, alleen voor het trans-
port van troepen en ammunitie, doch ook voor het
vervoer van levensmiddelen en grondstoffen voor de
industrie in de Entente-landen, hoe langer hoe groo-
ter werd, zijn door de Engelsche en Amerikaansche regeeringen maatregelen beraamd om in het gebrek

aan scheepsruimte te voorzien, . door den zoo snel
mogelijken aanbouw van groote en kleinere vracht-
schepen voor de iroote vaart.

Hoewel het algemeen bekend is, dat tot den aan-
bouw dezer standardships is besloten,
zijn
slechts
weinige bijzonderheden bekend geworden. Wel doen
allerlei geruchten de ronde. In Amerika zou men

werven dusdanig hebben ingericht, dat iedere 6 we-
ken een 8000-tonner te water zoude kunnen worden
gelaten – in Engeland zouden alle werven met den

aanbouw van zulke schepen bezig zijn en de productie
zoude spoedig grooter zijn, dan het verlies ,door de duik-
booten veroorzaakt. Dit alles zal wel overdreven zijn.
Maar wat wel gebleken is uit mededeelingen, ge-
publiceerd in vakbladen, is, dat de standardschepen
in verschillende klassen gebouwd worden. K1ase A is
een 8000-tonner van het eendektype, terwijl klasse B ven groot is, doch van, een tusschendek is voorzien.
Het eerste type is bij uitstek geschikt voor het ver-
voer van massale artikelen, zooals graan, kolen, hout, katoen, phosphaat en ertsen,
terwijl
het B.-type beter’
past voor stukgoederen en ladingen in vaten verpakt. Een type 0 is een boot van 5000 en type D een van
3000 ton draagvermogen. Op al deze sckepen is de
grootst mogelijke zorg besteed aan de inrichtingen
voor eene vlugge behandeling van de lading. De rui-
men zijn zoo geconstrueerd, dat geene balken of stut-
ten aan de er in neer te vieren losbakken of grijpers
in den weg staan – de luiken zijn groot en een dubbel
stel masten, laadboomen en winches maakt, dat op het
geheele schip voortdurend aan beide zijden kan wor-
den geladen of gelost.

De machines, alle in ieder type naar hetzelfde model
‘gebouwd, geven eene behoorlijke snelheid, waarover
wij echter geene juiste gegevens hebben kunnen vin-
den. (Misschien zijn de Duitsche duikbootkapiteins, die
reeds eenige der nieuwe schepen tot zinken brachten,
in staat nauwkeurige mededeelingen dienaangaande
te doen!).

Het volksiogies heeft de bijzondere aandacht der
Britsche regeering gehad. Sedert jaren zijn de Engel-
sche matroos en stoker, geleid door hun Unions, trach-
tende de toestanden voor het volk op de koopvaardij-
vloot te verbeteren – en niet zonder succes is
hunne actie geweest. ]egrjpeljk is het, dat de tegen-
woordige .Engelsche regeering, in de huidige omstan-
digheden de zorg voor het volk misschien wat over-
dreven heeft. Het. logies is van veel ruimer afme-
ting, dan door de wet als minima
zijn
aangegeven,
terwijl een speciaal vertrek als eetkamer voor het volk is ingericht. Dit is eene groote verbetering, vergeleken
hij den tot nu toe bestaanden toestand, waar in het
völkslogies een eettafel stond.

Ir Het spreekt van zelf, dat de bouw van deze stoom-schepen, volgens vaste modellen, het eene schip voor
,eti het andere na geheel hetzelfde, sneller kan gaan
dan de constructie van booten van verschillende maat
en ontworpen naar de inzichten van particulieren.
Immers geen
tijd
gaat meer verloren met het maken
van teekeniugen – met passen en meten – met het
maken van modellen voor gietstukken en het schijnt,
dat men er werkelijk in geslaagd is de 8000-tonners geheel gereed te maken in iets meer dan 5 maanden
– terwijl men verwacht de volgende schepen in 4 â
4′ maand te voltooien. In Augustus 1917 heeft het
eerste Standardship, type A, haar proeftocht gedaan
– met voornaam gezelschap aan boord. – Sir Joseph
Maclay, de controller öf shipping, was zelf aanwezig
in gezelschap van de ingenieurs -der classificatie-bureaux en van een vertegenwoordiger der Union
van matrozen en stokers.

Het schijnt intusschen, dat de eerste reis niet zeer
voorspoedig is geweest, want de Duitsche marinestaf
hdeft medegedeeld, dat deze eerste Standardboot met
dene lading kolen bij Malta in den grond geboord is.
De productie van het Vereenigd Koninkrijk v66r
den oorlog wordt geschat op pim. 2.000.000 ton per
jaar. In 1915 werd gebouwd 688.000 ton, in 1916
slechts 538.000 ton. Zoo kon het niet langer gaan

932

.

ECONOMISCH-STATISTISCHE ‘BERICHTEN

12 December 1917

en maatregelen werden genomen om de productie der

werven weder te vergrooten, door arbeiders uit het
leger beschikbaar te stellen en door voldoende mate
rieel aan de scheepswerven te doen leveren. In de
eerste 6 maanden van 1917 werden reeds 484.000 ton
gebouwd, terwijl men verwacht in de 2de helft van
dit jaar 1.100.000 ton gereed te krijgen. Hoeveel zal

daarvan Standard-tonnage zijn?
De Standardschepen ivorden voor rekening van het
Britsche Gouvernement gebouwd en geëxploiteerd. Dat
zij na afloop van den oorlog aan particuliere maat-
schappijen zullen worden overgedragen is zeer waar-

schijnlijk, maar wanneer en tot welke
prijzen
dit zal

geschieden is nog niet vastgesteld.

ANNULATIE DER RUSSISCHE

STAATSSCHULD?

,,De Russische maximalistische regeering’ weigert,
de staatsschuld tegenover buitenlandsche houders vaû

schuldbrieven te erkennen en staakt alle rentebetaling
naar het buitenland.” Zoo ongeveer luidde een tele-gram van de ,,Daily Telegraph”, dat hier te lande in
de dagbladen van Zaterdagochtend j.l. zijn weg naar
het publiek vond. En, zeer begrijpelijk,
bij
het groote

belang, dat men hier bij Russische staatsfondsen en

door den staat gegarandeerde spoorwegobligatiën heeft
(de schattingen varieeren in kapitaal tusschen 1±i
1Y2 milliard, in rente per jaar tusschen 60 en 70 mil-

lioen gulden), allerwege grooten schrik veroorzaakte.

Doch op het moment, dat
wij
dit schrijven, is sedert

kort de tegenspraak van dit schrikbericht hier te lande
aangekomen en hoewel noch van de oorspronkelijke
tijding, noch van het démenti op dit oogenblik de
mérites reeds geheel vaststaan, kunnen
wij
de aangè-

legenheid toch beschouwen in het aangename besef,
dat de annulatie der Russische Staatsschuld voors-
hands mag worden beschouwd als de herinnering aan
een boozen droom, en deze financieele calamiteit, voor

ons land als voor zooveel andere, tot dusver is uitge-
bleven. Doch desniettemin kan het zijn nut hebben, de
verschillende naar aanleiding van het eerste bericht gehoden persbeschouwingen, welke voor een groot
deel het oordeel van vooraanstaande mannen uit finan-

cieele kringen weergeven, in het kort te resumeeren.
Het is n.l. een onmiskenbaar feit, dat de Russische
stâatsschuld toch nog langen tijd een question brûlante
zal moeten blijven, daar deze op zoo abnormale wijze’i
aangegroeid, dat zij buiten eenige verhouding tot de
draagkracht van het land is komen te staan. Deze bui-
tengewone aanwas moge blijken uit de onderstaande
cijfers, die de grootte der staatsschuld weergeven in

de jaren: .
1875 . .. . 3.235.254.000 Rb. (credietbiljetten inbegrepen.).
1909 …. 9.055.000.00011b.
1914 …. 8.809.589.729 Rb. (1 Januari).
1916 . .. .
23.134.999.872 Rb. (31 December).

Daarenboven staan nog verschillende bedragen uit
aan schatkistbiljetten, die tijflens dezen oorlog, zoowel.
in Frankrijk als Engeland, in Amerika als in Japan,

plaatsing hebben gevonden.
De jaarlijksche dienst der staatsschuld eischte aan

interest, aflossing en onkosten in:
1911 ……………………407.000.000 Rb.
1912
……………………404.500.000 Rb.
1913 ……………………403.000.000 Rb.

–

1914 ……………………403.000.000 Rb. 1915 ……………………440.000.000 Rb.

‘
1916 ……………………670.000.000 Rb.

”
1917 ……………………1160.000.00Ö Rb.

terwijl de jaarlijksche saldo’s cfer staathuishouding in
diezelfde jaren bedroegen (overschot:
+,
deficit:
—)
1911 …………………..+ 415.700.000 Rb.
1912 ………………….+ 384.000.000 Rb.
1913 ………………….+ .323.000.000 Rb.
1914 …. ………. . …….

+ 198.000.000 Rb.
1915 …………………..-

42.000.000 Rb.
1016 ………………….- 154.000.000 Rb.

1

zoodat wel met groote kans op juistheid mag worden
aangenomen, dat de oorlog, die bijv. de afschaffing

van liet alcoholmonopolie bracht; hetwelk gemiddeld
per jaar een opbrengst yan 600 millioen Rb. liet, dat cijfer nog voor langen tijd allerongunstigst zal beïn-

vloeden.
Zoo het bij een dergelijken treurigen financiëelen
toestand ooit gelukken zal, om den wagen weder in
liet spoor te brengen, zal dit noodzakeljkerwijs alleen
kunnen geschieden door samenwerking van alle be-
langhebbenden. Wanneer men bedenkt, dat Rusland

in normale jaren slechts met behulp van het buiten-
land, voor een zeer belangrijk deel Frankrijk, aan de
eischen, welke de dienst der staatsschuld stelde, heeft
kunnen voldoen en den financiëelen achteruitgang

van alle oorlogvoerenden beschouwt, dan moet zich wel het besef opdringen, dat een regeling moet wor-
den gevonden om Rusland in staat te. stellen, zijne
staatsschuld te handhaven en dat een dergelijke rege-

ling geweldige opofferingen zal eischen, komt ons
zeer waarschijnlijk voor.
Nu zijn er twee lichtpunten in deze aangelegen-
heid. Ten eerste hebben alle thans oorlogvoerende

groote mogendheden zeer aanzienlijke belangen
bij
de

Russische staatsschuld. Het belang van Frankrijk
wordt geschat op 24 mi4liard, dat van Engeland op

12
a
14 milliard, dat van Amerika op 8 á 10 milliard. Duitschland’s belang is minder groot, eerstens door-
dien de Duitsche Rijksbank in 1878 op aandringen

van Bismarck besloot, geen beleeningen op Russische
fondsen te sluiten (al werd van dit besluit later afge-‘
we1en), ten tweede doordien een deel van Duitsch-
land’s bezit aan Russische staatsfondsen en spoorweg-
prioriteiten tijdens den oorlog naar het neutrale bui-
tenland verhuisde, doch in ieder geval altijd nog be-langrijk genoeg (vermoedelijk beloopt het ca. 2 mil-hard) om niet te worden verwaarloosd. Het kan der-

halve wel niet uitblijven, of de kwestie der Russische
staatsschuld zal er zeker een zijn, die bij de vredes-
onderhandelingen ter sprake zal komen en kans heeft

te .worden geregeld.
Doch dit alles geldt vermoedelijk slechts ingeval
Rusland als staat blijft bestaan en niet in verschillende
deelen uiteenvalt, zooals veelal wordt gevreesd. Alsdan
wordt detoestand veel moeilijker en is er voorshands

geen
pijl
te trekken op de moeilijkheden die zich kun-

nen voordoen.
Het tweede lichtpunt, dat wij hierboven bedoelden,
is gelegen in de positie van het Russische Rijk als
groote graanproducent en -exporteur. Gewaagd lijkt
het niet, te voorspellen, dat Rusland een zeer goede
kans heeft om betrekkelijk spoedig na den oorlog,
indien tenminste weder eenigszins ordelijke toestanden
intreden, zijn handelsbalans zooals die in de oorlogs-
jaren was, in gunstigen zin te wijzigen. Een aanwij-
zing in die richting wordt gegeven door de saldo’s dier
balans in de laatste jaren, welke van 1900 tot 1914
steeds exportsaldo’s waren. Hieronder vinde men die
saldo’s voor de 10 aan het oorlogsjaar 1914 vooraf-
gaande jaren, daarna de importsaldo’s gedurende de

oorlogsjaren 1914/1916:

Exportsaldo’s:
1904

351.282.000 Rb.
1905

442.238.000 Eb.

1906

294.196.000 Rb.
1907

205.645.000 Eb.
1908

85.591.000 Eb.
•
1909

521.339.000 Rb.
1910

362.900.000 Eb.
1911

486.700.000 Eb.
1912

392.531;000 Rb.
1913

146.100.000 Eb.

ImportsaMo’s:
1914 ……………………141.900.000 Rb. 1915 ……………………716.800.000 Eb.
1916 ……………………2.175.000.000 Eb.

Ten slottè drukken wij hieronder af de koersen der
ter Amsterdamsche beurze in de dagen van de ont-
vangst van bericht en tegenbericht verhandelde Rus-
sische staatsfondsen en door den Russischen Staat ge-garandeerde spoorwegobligatiën. De eerste kolom der noteeringen geeft weer ‘den koers van 7 December of,

220

10200

1

204

11190

173

3638

5

949

14575
(8)
597

5605

89 2336 15387
(16)

(18)

. (85)

(S6)

–

—

21
105
1346

10

388

164
342
4579,_
(163)
(146)
– ‘

6
5
24
(5)
.(5)
35

870

106 120
1689
(103)
2

308

4
‘4
534

47

1136
280
1753
22953
(7)
–

(274)

–

–
36
948
3758
–
(34)
(35)
33
–

200
37
121
1413
(10)
(36)
(36)
10

657
52
241
4951
–
(46)
1

12 December 1917

ECONOMISCH..STATISTISCHE BERICHTEN

933

vooi
zoover dien dag geen handel
plaats vond,
den
laatst voorafgaanden koers.

7 Dec.
8 Dec. 10Dec.
Staatsleening ki. stukken..

1906 5
0
/0
48
–
40
11

gr.

,,

,..

1906

5
O/
52
47’12
50
Oblig. IwangorodDombrowa 1881 4
1
12
0
/0
44
–
3931
4

Gr. Russ. Spoorw.-Mij. 1888,4
0/
44I1
–
34
1
12
1890 4
O/
36114
–
34
1
12
1898 40/o
45
‘/2
–
36
(Nicolai

Spwg.) 186711869 4
°
/o
41318
–
38
(Geconsolideerde)
•..

1880 4 ‘
i
/
o
45
38
36
1880 4
0/
455/8
37”/jo
38
(Zuidwest)

……..1885

4
0/o
40
8
14
39
3
18
32’/s 1885 4
O/
43
/2
41 371/3
(Kursk Chark. Azow) 1888 4
0/o
40
36
,,

,,

,,

1889

4
0/o
421
–
35
bij Rothschild
&
Co. 1889 4
“/o
451
37114

3821
8

bij Hope
&
Co.

188911890 4
0/
45 1/2
39 38
7
18
bij Rothsch. 4e Uitg. 1890 4
0/
42
–
36
Warschau’Weenen Spw.-Mij. 1899 4
0/o
36 35
–
Oblig. Rothschild 3e Serie..

1891 4
0/
43
–
36
5e Emiss. 1893 4
0/
42
36
6e

,,kl.st.1894

4
Olo
43
1
12
8
1
1,
3618 6e

oer.,
19

01
,iÇli.
SOl/.

op die manier 15.303 arbeiders van de bepalingen
eener c. a. Aangenomen mag worden, dat ei’ bovendien
nog een aantal patroons zijn, die in ‘t geheel geen

contract sloten, maar hun arbeiders toch lieten wer-
ken onder dezelfde condities als andere werkgevers,
die wel een c. a. teekenden. Omtrent het aantal dezer
patroons en hun arbeiders is niets bekend.

Wij laten hieronder een staatje volgen, waaruit blijkt
hoe de c. a.’s over de verschillende bedrijfsgroepen ver-
spreid zijn. Men kan dan zien waar de toeneming het sterkste was. De tusschen haakjes – geplaatste cijfers

duiden aan, voor hoeveel collectieve arbeidsovereen
komsten de afgedrukte gegevens bekend waren, zoo dit niet voor alle het geval is.

1 Jan. 1911.

lJan. 1917.

–
Coli. Onder- Werk-

– Co11.

Onder-
Bedrijfs.

arbeids- nemin. nemers, arbeids. nemin. nemers.
groepen.

overeen.

geil.

overeen-

gen.
komsten,

komsten.
Aardewerk,glas,
steenen ……-‘

–

–

4

5

548
(3),
–

is

o
(Douetz Spoorwg’
)
.
.1894 4
0/

39
1
/t

37

–
t
1amantbeiver-
king

……..
1
Binneijlandsche ..

1894 4
O/

40

–

30
(Orel Vitebsk)

..

1894 4
%

40

–

3512
Drukkersbedr,,
(Mosk. Jarosi. Arch.) 1897
4 °/o

37

35
boekbinderijen,

(Transcaucas. Spwg.) 1902 4
0/

39

–

30
papier

…….
10

(Gr.
Russ. Spwg.mij.)
1880 3
0/

35

30
1
1
Goudleening

1889’3
0
/o
Buwhedrijven
22
…………

3114

–

25

J
Hierbij valt
op
te merken dat, indien de daling
op C1mische nij-

8
dezer binnen de grenzen bleef, welke men als uit-
verheici
Hdutbewerking.
–
–
werking van de tijding meende te moeten verwachten,
1
dit toe te schrijven
is
aan het feit, dat Zaterdag
jl.
iieeiug-
industrie
10
het bericht nog niet in de provincie was doorgedron–
1
….

gen. Heden waren dan ook veel omvangrijker verkoop-
Lederbewerking
–
orders uit dë provincie aan de markt, doch toen was
1
alhier reeds de tegenspraak bekend, zoodat de koers-
NTtaa1bew., enz.
–
14

verlagingen, door elkaar genomen, niet
zoo
belangrijk
‘zijn geweest als de portée van het annulatiebericht
‘rextielnijverh,.
2
‘

oorspronkelijk had doen vermoeden.

.
1
Voedings- en
genotniiddelen,
9
De hierboven genoemde cijfers over de oorlogsjaren.
J
b
berusten grootendeels
op
ramingen.
Land-

en tuin- Amsterdam,
10
December
1917.

v. G.

biuv
……..
–

Hîndel

……
12

AANTEEKENINGEN.

Ondernemingen en werknemers
vallende onder collectieve arbeids
o v e r e e n 1e o m s t e n. – De November-aflevering

van het Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek bevat een artikel, dat ons leert hoeveel
ondernemingen en werknemers op 1 Januari 1917

door een collectieve arbeidsovereenkomst gebonden
waren, of, voor zoover de werknemers betreft, alhoe-
wel er niet door gebonden, er k r a c h t e n s h a r e
b e p a 1 i n g e n toch onder vielen. Het laatst waren
cijfers over den toestand, zes jaar te voren gepubli-

ceerd. Bij 81, van de 87 toen bestaande collectieve
arbeidsovereenkomsten waren 1126 onderemingen
betrokken en bij 77 contracten 23.002 arbeiders. Blij-
kens de thans verschenen statistiek was het aantal
c. a.’s toegenomen tot 807 op 1 Januari 1917; 7132

ondernemingen waren door, in totaal, 798 c. a.’s ge-
bonden (in tal van gevallen zijn meer ondernemingen
door één c. a. gebonden, terwijl het ook voorkomt, dat’
één onderneming meer dan één c. a. geteekend heeft),
en 83.119 werknemers vielen onder de bepalingen van

767 c. a.’s. Deze cijfers zijn slechts bij benadering
juist en als m i n i m a te beschouwen, want omtrent
een aantal contracten zijn geen of onvolledige gege-
vens ontvangen, terwijl in de cijfers evenmin opge-
nomen zijn de werknemers op wie de bepalingen eener
c. a. werden toegepast, ofschoon dit niet bedongen
was. En zouden de patroons, ook al zijn zij daartoe niet
krachtens de c. a. verplicht, niet bijna altijd hun onge-
organiseerde arbeiders laten werken onder dezelfde voorwaarden als de georganiseerde, met wie ze een contract hebben? Blijkens de door een aantal werk-

gevers ongevraagd gedane mededeelingen, profiteerden

0′
Verkeer

7

V,rzekering__.. –

‘.
1
rotaal……87

1126

23002

807

7132

83119

(81)

(77)

(798)

(767)

Môge het instituut der collectieve arbeidsovereen-
komst, dat zoo doeltreffend kan meewerken tot ver-
hooging van de rust in het bedrijf, ‘in ons land steeds
‘me
‘
6r toepassing vinden! D.

De commissie voor de Economi-
s c h e P o ii t i e 1e. – Dooi den minister Cort van
dér Linden zijn op 28 November j.l., bij gelegenheid
van de algemeene beschouwingen over de staatsbegroo
ting voor 1918, enkele mededeelingen gedaan over de
weldra in te stellen commissie voor de economische
politiek.
S

,,In die commissie.— aldus de minister – die onder
voorzitterschap van den Minister van Landbouw zal
staan, zullen ook zitting nemen de Ministers van Bui-
tenlandsche Zaken, Financiën, Waterstaat en Kolo-
niën. Verder de president van de Nederland sche Bank,
een vertegenwoordiger van de groote spoorwegmaat-
schappijen, vertegenwoordigers van de voornaamste

organisaties op het gebied van land- en tuinbouw, de
vo’orzitters van de Kamers van Koophandel en Fabrie-

ken te Aisterdam en te Rotterdam, vertegenvoordi
gers van verschillende groote organisaties op het ge-
bied van handel en nijverheid, vertegenwoordigers van
de scheepvaart, van de arbeiders en van de verbruikers.
In het besluit is verder bepaald, dat de voorzitters van
de beide Kamers van Koophandel en van de verder
daarin genoemde vereenigingen op het gebied van
handel en nijverheid leden van de commissie zullen zijn

934

ËCONOMISCHSTATISTISCHE BERICHTEN

12 December
1917

in afwachting van een organisatie van de vertegen-

woordiging van handel en nijverheid.
,,Ik veslEig hierop bijzonder de aandacht, omdat daar-
uit blijkt, dat de Regeering een dergelijke nieuwe or-
ganisatie noodig acht; hoe de Regeering met die nieu-
we organisatie een begin wil maken, blijkt uit de
Memorie van Toelichting uit het onlangs ingediende
wetsontwerp op het ha”ndelsregister. De commissie

voor economische politiek zal tot taak hebben, te be-

raadslagen en advies uit te brengen over vraagstukken
van de economische politiek, zoowel van zuiver bin-

nenlandschen aard als met betrekking tot het buiten-
land, welke een van de genoemde Ministers bij de ge-
noemde commissie aanhangig mocht maken. Ik vestig
er de aandacht op, dat wordt gesproken van beraad-

slagén en uitbrengen van advies; het werk van de
commissie zal dus niet slechts bestaan in het uitbren-

gen van schriftelijk advies aan de Regeering, maaiin
verband met de omstandigheid, dat 5 Ministers, die
met de economische aangelegenheden in het bijzonder
te maken hebben, in de commissie zitting hebben, zul-

len de beraadslagingen, ook zonder dat een schriftelijk
advies van de geheele commissie wordt uitgebracht,
toch van nut kunnen zijn voor de behandeling van de

economische vraagstukken door de Regeering. Een vergadering der commissie zal dus min of meer het
karakter dragen van een collectieve audiëntie der ge-

noemde Ministers aan de
v
e
r
tegenwoordigers van ver-

schillende groepen der bevolking of instellingen, die

daarvoor in aanmerking komen.”

Het Stahlwerksverbafld in 1910—

1
9 1 7.
– Het verslag ‘over het dienstjaar 1916-191.7,
geëindigd 30 Juni 1917, bevat ditmaal geen cijfers.

Slechts wordt medegedeeld, dat de totale afzet lan
halffabrikaten, bouw-materiaal en vormijzer in het_,
afgeloopen jaar beneden de cijfers der vorige jaren
bleef, hoofdzakelijk doordat de buitenlandsche export,
die in 1914—’15 nog 19 pOt. van de totale productie

bedroeg en in 1915—’16 13 pOt., thans tot 6 pOt. ge-
daald is. Intusschen geeft de afzet van het Verband
allerminst een beeld van den loop der totale produc-

tie. Verschillende bedrijven toch verwerken in toene-
mende mate hun A-producten zeil, zoodat dientenge-
volge een. geringer deel voor afzet in aanmerking
komt. Geconstateerd kan dan ook worden, dat de Duit-

sche ijzer en staalindustrie het gansche jaar op volle
productiecapaciteit is geweest. Met het oog op de onmogelijkheid onder deze omstén-
digheden aan alle aanvragen te voldoen is sedert

October 1916 een nauw verband gelegd tusscilen het
Verband en een nieuwe organisatie, de ,,Deutsche

Stahlbund”, die in nauw overleg met de militaire over-
heid, een voortdurend toezicht uitoefént op de to-

wijzing van den afzet. De prijzen werden naar verhou-ding van de belangrijk gestegen productiekosten ver-

hoogd.
Wat de afzonderlijke prbducten betreft, wordt mede-
gedeeld, dat de vraag naar haiffabricaten verre den
•afzet overtrof. Alleen de meest dringende behoefte
kon worden bevredigd, terwijl verzending naar het
buitenland vrijwel geheel ophield. Spoorwegmaterieel

en vormijzer werd vrijwel alleen voor overheidsreke-ning, hoofdzakelijk vo6r directe en indirecte oorlogs-
doeleinden afgeleverd. Ook hiervan werden aan het
neutrale buitenland, niettegenstaande dringende

vraag, vooral naar vormijzer, slechts geringe hoeveel-

heden geleverd.

Graansilo’s in Australië.
– De ontzag-

lijke graanvoorraden, die, bij gebrek aan gelegenheid
tot verscheping, bezig zijn zich in Australië
‘op
te hoo-

pen, hebben de Regeering van het Gemeenebest ge-
dwongen zich in te laten met de vraag, hoe deze voor-
loopig onder te brengen. Thans is in het bondsparle-

ment een wet ingediend, waarbij de regeering gemach-
tigd wordt aan de verschillende staten voorschottente
doen voor den bouw van silo’s. Op de begrooting voor
1917-1918 is uit dezen hoofde een bedrag uitgetrok-

ken van £ 2.850.000 Voorgeschreven wordt de instel-

ling van een Wheat Storage Commission, met be-
voegdheid, het model vast te stellen, waarnaar de
silo’s zullen worden gebouwd, het aantal te bouwen
silo’s te bepalen, de plaats en het te heffen bewaar-
loon en voorts, waar noodig, met de afzonderlijke sta-

ten in, overleg te treden.
Bij de indiening van ht wetsontwerp is door den
premier medegedeeld; dat het de bedoeling was berg-

ruimte in het leven te roepen voor ongeveer 50.000.000′

bushels, ongeveer een derde van den normalen .tarwe-
oogst in Australië. De oogst van het loopende seizoen

wordt geschat op ongeveer 135.000.000 bushels, waar-
van, naar men hoopt, een derde zal kunnen worden
verscheept. Voor het deel, dat niet in de silo’s kan
wrorden opgenomen, zullen tijdelijke opslagplaatsen
w’orden opgericht. Mr. Milne, de Engelsche Trade

Oommissioner in Australië, heeft, zich over het plan
uitlatend, als Zijne meening te kennen gegeven, dat
zonder bez’aar voldoende hoeveelheden inlandsche
cement in .Australië beschikbaar zal zijn. Hij vreest echter een tekort in het in verschillende vormen be-

noodigde staal.

REGEERINGSMAATREGELEN ‘OP. –

•HANDELSGEBIED.

M
e
lk
ran
tsoeneeriflg. Zoowel tengevolge

van de verminderde melkprodi.ictie als van het gebrek

aan transportkannen en de t
ransportmoeilijkheden kan

aan de toenemende aanvragen van gemeenten om le-vering van regeeringsmelk niet ten volle worden vol-‘

daan. In verband hiermede zal met ingang van 17

dezer alleen regeeringsmelk geleverd worden aan die gemeenten, waar van de gewone leveranciers minder

wordt ontvangen dan
3
/to
liter per persoon en per dag,

en die tevens een rantsoeneeringsstelsel hebben inge-
voerd, teneinde de verdeeling der beschikbare hoeveel-
heid zoo gelijkmatig mogelijk over de geheele bevol-
king te doen plaats hebben. In de keuze van rant-

soeneeringsstelsel zijn de gemeenten overigens vrij.
Prijzen der brandstoffen. Met ingang van
1 dezer is een nieuwe regeling vastgesteld voor de

prijzen van brandstoffen. Voor alle verbruikers van
groep A (particuliere personen) blijven de prijzen,
zooals ze in October en November waren, voor zoover
betreft de eerste 10 brandstoffeneenheden, waarop

zij aanspraak kunnen maken. Alles wat boven deze 10
eenheden aan particulieren wordt toegewezen moet
echter duurder worden betaald; de verhooging be-

draagt per H.L. ongeveer
f
3 voor anthraciet,
f
2,40

roor kachelkolen en
f
3,50 vooi gietcokes. Boven de

normale detailprijzen zullen bovendien nog verhoogin-
gen in rekening worden gebracht voor de klassen II
tot en met VIII van groep A, en voor de groepen
B, 0 en D. Gedeeltelijk zal hiervoor nog navordering
op het reeds geleverde kwantum geschieden.
Brandstoffen. Aangezien thans de tijdige
levering van de minimum-rantsoenen van 10 brand-

stofeenheden voor de klassen 1 en la en van 12 een-
heden voor de klassen II, Ila en hooger in ieder geval
verzekerd is, is den Brandstoffencommissies opgedra-gen boven de zes reeds beschikbaar gestelde eenheden

aan de klassen III en hooger op haar rantsoen nog

drièeenheden te verstrekken.
Vervoerverbod van motorbrand-
s t o f. De hier te lande nog beschikbare hoeveelheden
benzine en andere motorbrandstoffen maken het nood-
zakelijk, het gebruik maken van motorvoertuigen
(auto’s, motorrijwielen, vaartuigen) anders dan in ge-

val van noodzakelijkheid, te verbieden. Teneinde dit
te bereiken is thans verboden het vervoer van motor-
brandstof in de reservoirs van een motorvoertuig, het-
geen practisch neerkomt op een rijverbod (resp. vaar-verbod – voor motorvaartuigen). In bepaalde gevallen
kan ontheffing worden verleend. Het rijverbod is
reeds op 6 dezer in werking getreden, met uitzonde-
ring van vrachtauto’s en motorvaartuigen, voor welke
het verbod 23 dezer in werking treedt.

12 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

.

.

935

T
e c h n
i
s c h e s p i
r
i
t u s.

Door het Centraal
STATISTIEKEN EN
OVERZICHTEN.
Bureau voor den verkoop van technischen spiritus en

gedistilleerd te DeLft zijn maatregelen getroffen, op-
dat

doctoren,

apothekers,

ziekenhuizen,

laboratoria,
Door het uitblijven van beurs- en h&ndelstelegrammen

en. van hun gewone leveranciers spiritus kunnen blij-
uit Engeland kunnen enkele koersen, noteeringen en verdere

ven betrekken tot de volle hoeveelheid hunner normale
gegevens voor de verstreken week niet worden medegedeeld.

behoefte.

.
N.B.

‘
beteekent: Cijfers ng niet ontvangen.

:K
a a s.

Aangezien het in de bedoeling ligt het ge-
GELDKOERSEN.
heele distributie-systeem voor kaas te wijzigen in ver-
.
band met de nieuwe maximumprijzen, is voorloopig
–

I.

BANKDISCONTO’S.

door de Kaasvereeniging de distributie van kaas stop
•

.
8 December
1917
20
Juli
1914
gezet.

,

(Disc.Wissels. 4
1
/2sedert
1 Juli ’15
3t/sedert23 Mrt. ’14
B r a ii d
5
p
i.r
i
t u s.

Maximumprijzen zijn vast-
gesteld voor brandspiritus in den groot-, den tussehen-
Ned.
t
•

Bel.Binn.Eff. 4
1
12
1

’15
4

23

1
14

.
en den kleinhandel.
Bank Vrsch.inR.C. 511,
,,

,,
,

19Aug.’14
,,

,,
5

,,

23

,,

’14

Maximumprij zeii voor ieder.

Maximum-
Bank van Engeland 5
5Apr.’17
3

29Jan. ’14

prijzen zijn vastgesteld voor de verschillende soorten
1
Pujtscle Rijksbank 5
23 Dec. ’14
4

,,

5 Febr.’14

zoolleder, overleder enz. en zeemleder.
Bankvan Frankrijk 5
,,

20Aug.’14
3
1
1

,,

29Jan.
’14
Oostenr. Hong. Bk.
5
,,

10Apr.’15
4

,,

12 Mrt. ’14
K ii n s t m e s t.

Blijkens

mededeeling

van

de
‘
Russische Staatsbk. 6
,,

27 Juli ’14
5

,,

1 Apr.’14
Kunstmestcommissie is de gelegenheid opengesteld tot
Nat.Bankv.Denem. 5
10

,,

’15
5

,,

6 Febr.’14
het bestellen van kalizout
20
pOt., kainiet en patent-
‘Zweedeche Rijksbk. 7
,,

11 Dec. ’17
4
1
12

,,

6

,,

’14
kali, berjoodigd voor het vorjaar
1918.

–
‘
ZwitserscheNat.Bk. 4
1
12
,

2 Jan.’15
3
11

,,

19

,,

’14
V
i
s s c h e r ij b e ii o o d
i
g d h e d en. Door den ‘Bank van Italië ..
5
1
12
7Nov.’17
5

,,

9 Mei

’14

nister van Landbouw is ingesteld een Rijksbureau
.Feder. Res. Bk.N.Y. 3-4
Javasche Bank…. 3’1,
–
1Aug.’09
–

–
3
1
1

,,

1Aug.’09
voor Visscherijbenoodigdheden, hetwelk tot taak zal

hebben het voorbereiden en treffen van maatiegelen om in de behoefte aan vischnetten en andere benoo-
,._________

II.
OPEN MARKT.

digdheden voor de
visscherij te voorzien.
A,n,ierdam
Londen Berlijn
IParij,
N. York
R ij w
i
e 1 b a n d e n.

Het verbod tot verkoop en
U

Data Part.
Part.
1
Part.
all-
Part.
Prolon.
aflbvering van rijwielbanden, niet voorzien van het
__________
disconto gafie
disconto
disconto
disc.
money

1

Rijkscontrôle-stempel, is niet van toepassing op oude
en versleten rijwielbanden, mits bij vervoer gedékt door
8

Dec.

’17 13’/4

4814

1

4
–
118

–

3
‘/2’4’)

afleveringsvergunning.
’17
1
31
/
4
_
a
h
38 D.

4-’18

–

3-5
6 N.-1D.’17 3
1
18-3
1
12

441

4-
1
18

–

3-6
7
18
V
e t k a a r s en.

I1aximumprijzen zijn vastgesteld
-19-24 N.’17 3-3’1

4-5

‘”

4
1
/t

–

3-5 ‘/
voor vetkaarsen in groot-, tusschen- en kleinhandel.

.Vervoer

van

goederen

per

spoor:
2-9

D.

’16 4 /8/8

3’124

5
11
182

4
–
’18

5-10D.’153

3’1

531_t1

–

–

1’1
Voor het geval, dat de vorst de binnenscheepvaart ge-
heel of gedeeltelijk mocht onmogelijk maken, zal het
20-24Jul.’14 3/e/i@

2’h-‘h

2’/4°/4

2’h-‘/,

2’/4

l’/4.-2’/2

noodig zijn, de thans vastgestelde beperkende bepalin-
‘).
Noteering van 5 December 1917.
gen op het spoorwegvervoer van goederen nog belang-

rijk uit te breiden en te wijzigen, teneinde dan het ver-
voer van de meest noodzakelijke levensbehoeften nog
WISSELKOERSEN.
te kunnen bewerkstelligen.

Een regeling van deze
strekking wordt overwogen.-
I. KOERSEN IN NEDERLAND.

Voor Londen, Berlijn en Parijs worden voorloopig ook de
dagelijksche noteeringen te Amsterdam opgenomen. De dage

MAANDCIJFERS.
lijksche

koersen

op

New

York,

alsmede de laagste en

PRODUCTIE DER KOLENMIJNEN.
hoogste der week zijn aan particuliere opgaven ontleend.

Data
Londen
Berlijn
Parlj3
New York
(Ontleend aan ,,Maandschrift Centraal Bureau Statistiek”)

Naam van de
September
October
3 Dec.

1917

..
11.16’/t
38.75
41.15
223’/
1917 1916 1917
1

1916
Mijn
,. 4

1917

…
11.21
1
/
39.30
41.50
2.35’/

5

1917

..

,
6

,,

1017

..
11.22
1
1
11.22
39.70
39.60
41.70
41.60
2.35’12
2.35
1
12
$taatsmijaien.

–

,,Wilhelmina
..
….

42.819

38.105

50.340

38.599
7

,,

1917

..
11.22112
39.95
41.50
2.35V4

………48.366

41.655

51.111

41.305
,,Emma”
8

,,

1917

..
11.22
40.-
41.40
2.3521
4

Totaal….

91.185

79.760

101.451

79.904
Laagste der week
11.10
37.75
40.70
2.30
Hoogste

,,

,,
11.30
4060
42.-
2.36
‘/,.
Particul. mijnen.

.

1 Dec.

1917

..
11.10
37.75
40.00 2.33
Domaniale mijn..

37.523

32.116

44.634

31.934
24
Nov.
1917

..
10.95
34.10
40.15
2.2914
MijnLauraen Ver.
Muntpariteit

..
12.10
1
18
59.28
48.-
2.48
8
1
eeniging ……..40.200

38.200

44.800

37.100
Oranje-Nassau
Data
Zwitser-
land
Wee
nen
Kopen.
hagen
1
Stockho
Batavia
telegrafisch _
mijnen ……….64.695

57.250

72.928′

59.133
Mijn. Willem

So-

1
Dec.

1917

53.-

24.35

73.25

81.-

99I-100/,

.phie …………21.490

20.800

22.000

21.000

–

Totaal
….

163.908

L
148
.
368

L184.3621

149.167
Laagste d.
w.

52.70

23.40

73.-

80.75

–

Totaal generaal 255.093

1
228
.
126

{285.813
2

229.071
Hoogste ,, ,,

55.25

26.–

76.-

86.75

–
1
Dec.

1917

54.55

23.90

75.25

85.25

99-100

)
In tonnen.
24 Nov.

1917

52.90

21.15

75.50

85.85

99-100
1i1untpariteit

48.-

50.41

66.67

86.67

100
Het ,,Maandschrift”

teeként

bij

de

cijfers

aan:
De productie gedurende de maanden-Januari
t/m.
OVERZICHT.
October
1917
bedroeg
2.434.652
ton, tegen
2.140.813
De stemming
op
de wisselmarkt bleef ook deze week
ton in het overeenkomstig tijdvak van
1916, zoodat
•
weder

zeer

vast voor alle wissels
op
de oorlogvoerende
gedurende de eerste
10
maanden van
1917
de productie
landen. Vooral Maandag’ trad een sterke stijging in, waarbij
293.839
ton meer bedroeg.
echter Rotterdam beduidend vaster was als Amsterdam.

936

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12 Decerfiber
1917

0

Door de slechte telegraaf- en telefoonverbinding ontbrak
voldoende voeling, zoodat belangrijke koersverschillen ont-
stonden, welke echter den volgenden dag door een lichte
daling in Rotterdam en een verdere stijging in Amsterdam,
weder opgeheven werden. Daarna bleef de koers voor
ententewissels ongeveer op dezelfde hoogte, terwijl Berlijn
en Weenen nog verder konden stijgen. Uit alles blijkt dat
de rjzing voor de Marken slechts ten deele uit politieke
overwegi rigen ontstaat, maar dat de hoofdoorzaak moet gezocht
worden in de veranderde betalingsbalani. In tegenstelling
met d& wissels op de oorlogvoerenden, waren die op de
neutralen flauw. Dit is niet te verwonderen. Waar alle
koersen op de oorlogvoerende landen in Scandinavië en
Zwitserland nog belangrijk meer gèdaald zijn als bij ons,
is een sterkere rijziug bij het naderen van den vrede van zelf,
sprekend. Hierdoor ontstaan bij ons automatisch lagere
koersen voor de neutraleu en blijkt weer opnieuw, welk een
invloed ook thans nog de arbitrage op de wisselkoersen
uitoefe,it.
In de overige wissels ging wederom weinig om. Spanje
schommelde t.usschen 54.75 en 56.—, Roebels vaste,, circa
38.—, Italië omstreeks 29.50 0, 30.—, Argentinië -zonder
omzetten.

II. KOERSEN TE NEW YORK.

Cable
Zicht Zicht
Zicht
D
•
0
Londen
Parij,
Berlijn
Amsterd.
(in
,f
(in frs.
(in ceni3
(in cent,
per
P.
p. Rm.
4)
per gid.)

8 December 1917
4.76.45
5.73.12
nom.
Laagste d. week..
4.76.25
5.73.—
–

Hoogste,,

,,

..
4.76.45
5.74.—
–

1 December 1917
4.76.45
5.74.25
–
nom.
*”*

24 November 1917
4.76.50
5.73.50
non.,.
Muntpariteit ….
4.86.67
5.18’I
95
1
1
4

40
1
I,,

NEDERLANDSCHE BANK.

VERKÔRTE BALANS OP 8 DECEMBER 1917.
Activa.

Binnenl.Wis-(H.-bk. f52.463.978,26
sels, Prom., B.-bk.
,,

538.197,76ij2
enz. in disc.
I
Ag.sch. ,, 7 .517.631,23
1
/2

f
60.519.805,26
Papier o. h. Buitenl. in
disconto

………………………
Idem eigen portef..
f-

7.972.030,-
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgel.

Beleeningen
1.
H.-bk.
inc!. vrsch.
61.151.892,23
,
B.-bk.
4.111.741 80
In rek.crt.15,h_,,
29.050.479,871I

f
94.314.113,90
1
1

Op Effecten

……
‘7
9 1.667 .113,90
1
1,
Op Goederen enSpec.
,,

2.647.000,-

Voorschotten a. h. Rijk
…………….

MuntenMuntmateriaal
Munt, Goud

……
f
92.446.270,-
Muntmat., Goud……
607.061.559,68
‘1

f699.507.829,68′!,

Munt, Zilver, enz..
8.835.700,29
Muntmat., Zilver
..
–

Effecten
BeLv.h.Res.fonds.. f 5.178.192,50
id. van
1
15
v.h.kapit. ,, 3.899.939,62
1
12

9.078.132,12’1

1.465 .000 ,.:.
58.518.008,61

f952.028.816,59
1
12

,, 7.972.030,-

,, 94.314.113,90
1
1,

13.818.196,72

,, 706.343.529,97
1
12

Geb.enMeub.der Bank

III. KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP

Diverse rekeningen

LONDEN.

Plaatsen en Landen
Noteerings.
eenheden
23
Oct.
1917
6Nov.
1917

Tijdperk
7-14

Laagsie
1
Hoogste

14 Nov.
1917

Alexandrië..
Piast. p.
£
97
1
18
97
8
18
97
8
18
97
8
18
97
8
18
B. Aires ….
d.p.gd.pes.
50
9
1i6
51
1
/
51
52’14
52
Calcutta
. . . .
sh/d.p.rup.
115
1
/31
115
1
18,
115
115’/,, 115’/,,
Hongkong
. .
id. p.
$
. 217
8
14
2110
1/

2110 ‘/
211121
4

2111 ‘/
Lissabon….
d.p.escudo
30
51
30
5
18
30
1
14
31
30
1
18
Madrid

….
Peset. p.
£
20.40
20.24 20.18
20.55 20.31
Montevidéo..
d. p. peso 5514
57
8
18
5614
58
5714
–
Montreal….
$
per
£
4.73’14
4.7594
4.75
1
14
5.7614
4.76
1
12
Petrograd ..
R. p. £10
353’1,
353 353
420 377
R.d.Janeiro’)
d. p. milr.
13 13
1
1,2
13 l/
13
3
18
13
8
182
Lires p.
£
37.33 37.92 38.10 40.35 40.20
Shanghai

. .
sh/dp.tael
319’12
4/0
1
12
410
2
1
4/1’1
4(11/
4
–
Rome

…….

Singapore
. .
id. P.
$
21411,
2/4
1
/111
214
214
5
1,2
214′!,,
Valparaiso ‘) d.p.pap.p.
14
3
1,2
101a
14
15
1,2
14
29
182
14
9
/,
Yokohama
..
sh/d.p. yen
211 /8
211
7
18
211
7/,,

212
1
18
212

‘) Noteeringen op90 dagen.

GOUD EN ZILVER.

GOUDBEWEC ING BIJ DE BANK VAN ENGELAND.

Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.

ZILVER.

Noteering te Londen.

te New York.

8 Dec.
1917
8418
1

,,
1917
84
1
1
24 Nov.
1917
85’14
17

,,
1917 ……..
*5*

85
1
1,
10

,,
1917
86
1
/s

9 Dec.
1916……..
36
75’14
‘9 Dec.
1915 ……..
26’/8

‘
56
20 Juli
1914
……..
24″!,.
54’18

Passiva.

Kapitaal ……………………….f

20.000.000,-
Iteservefonds ……………………..5.234.534,18′!,
Bankbiljetten in omloop …………..
..867.658.890,-
Baukassignatiën in omloop ………….
..2.990.533,44′!,
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk ……
f

–
Van anderen
……

..
50.843.142,79
50.843.142,79
Diverse rekeningen

……………….
..5.301.716,17
‘/

f
952.028.816,59
1
12

Beschikbaar metaalsaldo…………..
f

521.141.848,80
‘1,
Op de bajis ‘van
1
1,
melaaldekking ……..
336.843.13555’/,
Minder bedrag aan bankbiljetten
in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd
is ..
,,
2.605.708.240,-

Bij vergelijking met den vorigen weekstaat blijken de volgende verschillen:

Meer
Minder

Disconto’s

…………..
5.616.420,21′!,
Buitenlandsche wissels.
50.886,-
Beleeningen
10.481.208,11’12
Goud
596.792,58
Zilver

………………
.

34.198,18
1
1
Bankbiljetten
5.323.750,- Part. Rek.-Crt. saldo’s
526.814,58
‘1,

N.B. Uit de bekendmaking van den Minister van Financiën blijkt, dat uitstonden op:

8
Dec.
1917
1
Dec.
1917

Aan schatkistpromessen..
f140.270.000,—
f134.870.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
,,
47.000.000,—
,,

43.000.000,-
Aan schatkistbiljetten
,,122.332.000,—
,,
120.848.000,-
Aan zilverbons

……..
…
27.166.237,—
,,

26.858.585,-

‘

12 December
1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

937

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

•

(In duizenden guldens.)’

Data
Goud
Zilver
B °”h- biljetten
Andere
opeischbarc
schulden

8

Dec.
1917
….
699.508
6:836
867.659 53.834
1

,,
1917
….
700.105
6.801
872.983
54.305
24 Nov.
1917
….
692.377
6.883
852.847 63.735
17
1917
….
693.969
7.159
856.958
64.619
10

,,
1917
….
683.703
7.121
855.221 59.491
3

,,
1917
.. ..
683.724
7.290
863.057
59.473
27

Oct.
1917
….
685.230
7.386
824.973
64.694
20

,,
1917
….
685.569
7.380
820.702 87.015
13

,,
1917
….
685.021
7.331
815.593
81.886
6

,,
1917
….
675.916
7.211
816.307 68.108
29 Sept.
1917
..:.
675.916
7.264
808.812
70.458
22

,,
1917
..

..
674.376
7.376
784.733 86.831
15

,,
1917
….
676.780
7.310
787.108 82.835

9

Dec.
1916
….
584.126
6.855
740.642
37.300
11

Dec. 1915
.. ..
420.710
4.017
565.239 45.004

25 Juli 1914 .. . .
1
162.114
1
8.228
1
310.437
1

6.198

D t
0
0

D1sconios

Belee-
Beschik.
haar
Dek’
kings.
Hiervan

0
aa
Schatkist-
ningen
Metaal-
percen-
promesoen
saldo
tage
rechtstreeks

8 Dec. 1917
60.520
47.000 94.314
521.142
77
1

,,

1917
54.903
43.000 104.795
520.538
76
24Nov.1917
86.631
55.000 91.965
515.027
76
17

,,

1917
74.584
63:000
93.190
515.909
76
10

,,

1917
72.915
61.000
88.617
508.976
76
3

,,

1917
72.542 61.000 95.129
505.602
75
27 Oct. 1917
64.248 53.000
82.743
513.741
78
20

,,

1917
72.138 81.000 78.869
510.475
76
13

,,

1917
74.892 64.000 69.977
511.880
77
6

,,

1917
67.541
57.000 70.078
505.252
77
29 Sept.1917
57.628 47.000 72.055
506.310
78 22

,,

1917
55.517
45.000
70.934 506.430
78
15

,,

1917
52.451
42.000
71.095
509.039
79

9 Dec. 1916
51.150 30.000 70.303
434.497
76
11 Dec. 1915
74.932
46.500 89.189
302.120
70

25 Juli 1914
67.947
14.300
61.686 43.5211)

54

0
Op de basis
van
1/

metaaldekking.

JAVASCHE BANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden Guldens.)

SURINAAMSCHE BANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden guldens.)

Andere

D

k –
Data

Metaal Circulatie opeischb. Disconto s ningen
1)
schulden

6 Oct. 1917, ..

566

1.239

926

994

827
29 Sept. 1917 ..

700

1.193

989

999

688
8 ,,

1917 ..

679

1.260

867

910

729
1 ,,

1917 ..

698

1.166

908

893

710

7 Oct. 1916 ..

668

1.163

685

874

711
9 Oct. 1915 ..

885

1.031

964

860

1.436

25 Juli 1914 ..

645

1.100

560

735

396

) Sluitpost der activa.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.

Aan het eind van ieder kwartaal wordteen overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

1. BANK VAN ENGELAND.

– WEEKSTAAT VAN 7 NOVERBER 1917.

JSSUE DEPARTMENT.

Notes issued.. £ 72.728.910

Governm. Debt £ 11.015.100
Other securities,,

7.434.900
Gold coin and
bullion….

54.278.910

£ 72.728.910

£ 72.728.910

BANKING DEPAR TMENT.

Capital …… £ 14.553.000

Governent

Rest .. …. …,

3.190.573

securities .. £ 58.883.370

Public deposits,, 43.498.699

Other securities,, 91.155.402

‘Other deposits,, 121.037.083

Notes ……..,, 30.338.890
Seven-day and

Gold and silver
other bills..

10.451

coin ……,,

1.912.144

£ 182.289.806

£182.289.806

Door het uitblijven der Engelsche bladen konden de cijfers van
de drie laatste bankstaten hierboven niet worden opgenomen.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

t Onderstaand overzicht bevat tevens de cijfers der door de Regeering uitgegeven currency notes van 1 £ en 10 sh. met
het bedrag der gouddekking en der tot dekking aangewezen
Government securities. De publicatie dezer cijfers geschiedt
edert 28 Augustus 1914.

(In duizenden p. et.)
Data
Goud
Zilver
Bank
biljetten
Andere
opeischb.
schulden

82.246
17.393
173.293
58.435
83.373
17.242 175.541
57.267 83.288
18.043
173.241
50.027

22

Sept.1917 …….

83.277
17.879
175.430
46.406

15

,,

1917 …….
25

Aug. 1917 …….
18

,,

1917 …….

23

Sept.1916 ……
69.342
23.902
151.071
55.243
42.815
32.245
138.590
28.512
25

Sept.1915 …….

25

Juli

1914 ……
/
.22.057
31.907 110.172 12.634

Data

Dis-
1

1
Belee-
1
Diverse

r.,co,g-

1_leg-
reke

1

baar

1
ktngs-
conto’s
1
N.-Ind.
1
ningen
1

metaal-
J
percen-
______________

1
betaalbaar 1

–

ntngen
1)

saldo 1 tage

22Sept.1917 7.808 34.774 72.943 19.699 53.578

43
15 ,, 1917 7.885 32.955 72.409 21.891 54.335

43
25Aug.1917 7.905 31.141 81.326 23.459 57.006

45
18 ,, 1917 7.636 31.877 80.521 22.611 57.108

48

23Sep.1916 6.706 37.223 63.578

7.176 51.982

45
25 Sep.1915 5.793 14.956 47.999 25.183 42.111

43

25 Juli 1914 7.259

6.395 47.934 2.228

4.842′) 44

1)
Sluitpost der activa.

‘) Op de basis van
sla
metaaldekkiug.

Currencg Notes.
Data

Metaal

Circulaite
11

Bedrog
1
Goudd.
1
Gov. Sec.

28 Nov. 1917 56.507

43.077

***

sas-
21

1917 55.856

42.472

***

*5*

*5*
14

,, 1917 55.605

42.359

***

***

*5*
,,

1917

56.191

42.390

189.944 28.500

163.620

29 Nov. 1916 56.043

37.656 136.582 28.500 105.323
1 Dec. 1915

51.239

34.275

91.914 28.500

54.621

22 Juli 1914 40.164

29.317

4_leg-
Go,,.

Other

Public

Other

Re-

kings-
ata

Sec.

Sec.

Depos.

Depos.

seroe percen-
____________

tage i)

28 Nov. ’17 58.815

91.342 41.528 122.743 31.880 19,40
21 ,, ’17 58.736

91.958 42.175 122.596 31.834 19,32
14 ,, ’17 58.721

90.103 42.225 120.511 31.697 19,48
,, ’17 58.833

91.155 43.499 121.037 32.251 19,60
29 Nov.’18 42.188 104.271 56.237 109.269 36.837 2211
4

1 Dec. ’15 29.840

96.481 50.361 93.525 35.414 24I,,

22 Juli ’14 11.005

33.633 13.735 42.185 29.297 52′!,,

t)
Verhouding tueschen Reserve en Deposita.

938

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

II. DUITSCHE RIJKSBANK.
,

STAAT VAN 7 DECEMBER 1917.

De biljetten zijn sedert den oorlog niet inwisselbaar.

Metailbestand

……………………
Mk. 2.544.603.000 davon

Goldbestaud

………………
,,

2.405.687.000
Reicbs- und Darlehcnskassenscheiue …. ..
1.080.348.000
Noten

anderer

Banken

……………..
,

2.837.000 Wechsel

…………………………
,, 12.145.631.000

Lombardforderungen

………………
,,

7.026.000
Effekten ……………. …………..
,,

98.039.000
Sonstige Aktiva

…………………..
,

1.832.658.000

Grnndkapital……………………..
,,

.

180.000.000
Reservefonds ……………………..
,,

90.137.000
Noteuunilauf ….. …………………
.,
10.691.088.000
Sonstige tglich fiilligeVerbiudlichkeiten..
,,

6.036.968.000
Sonstige Passiva

………………….
,,

710.949.000

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

Onderstaand overzicht bevat tevens het cijfer der uitgegeven
Darleheuskassenseheine. De Scheine, welke
niet in kas zijn
bij de Reichsbank, circuleeren grootendeels
onder het publiek.
De Darleheuskassen zijn ingesteld op 11 Augustus
1914.

(In duizenden Mark)

Data
Metaal
Daarvzn
Goud
Kassen-
acheine
__________

Circu-
mlie

Dek-
kings-percen-
tage)

7 Dec. 1917
2.544 603 2.405.687 1.080.348 10.691.088
34

30 Nov. 1917
2.539.362
2.405.301 1.056.876
10.622.301
34

23

,,

1917
2.534.645 2.405.007 781.625
10.376.720
32

15

1917
2.529.061 2.404.900
098.177
10.363.334
3′

7 Dec.

1916
2.535.108
2.518.759
264.074
7.401.890
38

7 Dec.

1915
2.472.118
2.436.197
461.673
6.040.890
49.

23 Juli

1914
1.691.669
1.356.857
65.479
1.890.895
93

‘) Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.

Data
Wissels
Rek. Cr1.

Darlehenskassenscheine

Totaal
in kas bij
uit ge-
de Rcichs-
______________
geven
bank

7 Dec.

1917
12.145.631
6.036.966
30 Nov. 1917
12.234.223 6.045.318 7.024.600
1.043.800

23

,,

1917
11.697.759
5.745.652
6.786.600 967.900

15

1917
11.688.038
5.726.140
6.740.700
984.500

7 Dec.

1916
7.930.684 3.423.665 2.922.600 253.200

7 Dec.

1915
4.991.924
1.667.269 1.447.000
418.000

23 Juli

1914
750.892
943.964

III. BANK VAN FRANKRIJK.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

Van 6 Aug. 1914 tot 28 Jan. 1915 werden geen staten
gepubliceerd. De met * geteekende posten komen eerst sedert
28 Jan. 1915 in den weekstaat voor. De biljetten zijn sedert
den oorlog niet inwisselbaar.
q

(T,n
di,ieendpn franes.)

Data
Goud
Waarvan
in het Buitenland

‘
Zilver
Te goed
in hei
Buitenland

*
Buii.gew.
voorsch.
old. Staat

29-Nov.’17
5.333.394 2.037.108
246.910
762.261
12.750.000

22

17
5.331.456
2.037.108
248.517 766.119
12.750.000

15

,,

17
5.330.294
2.037.108
249.951 707.921 12.550.000

8

,,

17
5.327.485 2.037.108
253.481 721.773 12.350.000

30 Nov.’16
5.045.547
–
313.838
985.000
6.500.000

2 Dec.’15
4.877.515
–
358.609
981.263 7.400.000

23 Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–

Wissel,
*
Uit ge-
stelde
Wissels

Belee-
ning

‘
.

Bankhtl-
setten

Rek. Cr1.
Parii.
culieren.

Rek.
Cr1.
Staat

841.180
1.147.429 1.128.456
22.690.884 2.778.856
28.861
718.843
1.149.173
1.130.350
22.414.455
2.800.326 52.626

f.
735.311
1.150.724
1.128.105
22.345.845
2.710.951 33.029

736.358
1.153.626
1.125.021
22.018.32]
2.679.067
9.256

0
645.116 1.356.932
1.3a2.775 16.119.496
1.916.838
55.033

323.755 1.859.476
582.736 14.290.994 2.690.184
101.802

1.541.080
–
769.400
5.911.910
942.570
400.560

IV. RUSSISCHE STAATSBANK,

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
(In millioenen Roebeo).

Data n. st
Goud
Te goed
11h bui-
ten/and

Zil-
ver

Schat-
kistbil.
.
jetten

,
conto,
en helee-
ningen

C,rcu-
late

Rek.
Cou.
rant

5 Nov»17
1.292
2.309
178
15.507 2.177 18.917
2.698

29 Oct.

’17
.1.295
2.309
178
15.222
2.155
18.062
2.726

21

,,

’17
1.296
2.309
168
14.479 2.071
17.859
2.715

13

,,

’17
1.297
2.309
155
14.098
2.150
17.290 2.721

5 Nov. ’16
1.556
2.055
110
8.014
798
7.935
1.770

5 Nov. ’15
1.604
35 28
3.119
1.249
5.054
1.397

21

Juli
’14
1.601.
144
74
..

.

.
757
1.634
1.099

V. SOCITÊ GÉNÉRALE DE BELGIQUE.

Sedert einde 1914 met de functie van circulatiebank belast.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden francs.)

Dato

7ï
inc! buiten!, saldi

Beleen.
von
bulten!,
vorder.

van prom. d. provinc.

Binn.
wissels
en
heleen.

Circu-
lotie

Rek.
Cri. saldi

29 Nov. ’17
494:465
92.372
480.000
122.861
1.083.059
96.415

22

,,
‘

’17
491.217
92.320 480.000
116.561
1.084 091
90.850

15

’17
491.488 92.292
480.000
108.048
1.080.879 80.947

8

,,

’17
476.902 92.258 480.000
108.382
1.056.583
90.286

31

Oct.

’17
477.738
91.079
480.000 96.284
1.048.925
85.654
30 .Nov. ‘161352.2061
77.357
480.000 42.074
840.868
101.029

2

Dec.

‘151167.7991
37.353
480.0001
59.607
590.435(156.432

VI.
VEREENIGDE STATEN
VAN
NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVK BANKS.

In werking getreden op 16 November 1914.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden dollars.)

Waarvan
Waar-
van In
Zilver
FR.
Notes in Data
Goud
voor dekking
het bui-
cle.
ctrcu.
F. R. Notes
tenland
latie

5 Oct.

’17
1.438.512 569.576
52.500
48.203
740.916

28 Sept. ’17
1.408.470 568.036
52.500
49.089
700.212

21

,,

’17
1.402.317 545.451 52.500
49.934
670.246

14

,,

’17
1.374.949
529.597
52.500 51.085 644.567

6 Oct.

’18
591.453
206.386
–
13.991
201.364

Dek-
Perccni.

Totaal
Waar-
kings per-1
Goud-
Data
Wissels
Deposito’s van
Kapitaal
centage
Depo-
dekking
circu-
____________
sito’si)
!otie

5

Oct.

’17
451.413 1.488.484
61.027
–
73,0
76,9

28 Sept. ’17
409.708 1.433.176 59.379
74,5
81,1

21

,,

’17
344.770
1.391.962
59.354
78,6
81,4

14

,,

’17
335.778 1.367.782 59.368
78,8 82,2

6 Oct.

’16
101.094
559.990 55.684
74,8
102,5

1)
Verhouding tusschen: goud, zilver etc., uitgezonderd
het voor de dekking der F. R. Notes gereserveerde goud,
en: netto deposito’s met inbegrip van het kapitaal.

VEREENIGDE NEW YORKSCHE BANKEN EN TRUST
MAATSCHAPPIJEN.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

((‘omiddelden in duizenden dollars.)

Ddta
–
Reserve
Deposito’s
Circulatie
Belecnin gen
en
disconto’s

Surplus
Reserve

29Sept.’17
547.060 3.731.950
31.910
3.895.880
61.010

22

’17
550.560
3.693.750
31.830
3.874.970
85.320

15

’17
541.070 3.718.140
31.630
3.808.280
75.770

8

17
505.770
3.712.990
31.330
3.850.650 50.050

30Sept.’16
665.210
3.471.460
31.190
3.339.550
96.360

2 Oct.’15
684.000 2.959.700
36.490
2.778.190
192.900

25 Juli’14
467.880
1 Ï.958.320
41.730 12.057.570 28.170
1
)

1)
Op basis van 25
0/
van alle deposito’s.

12 December 1917
.-
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 10 December 1917.

De weerzin tegen den oorlog bij hen, die in Rusland het
laatst de teugels van het bewind in handen genomen hebben,
de Bolsjewiki met hunne leiders Lenin en Trotzky, heeft in
de afgeloopen week tot ëen volkomen stilstand der vijande-
lijkheden op het grootste gedeelte van het Oostelijk front
gelei(l, als inleiding van een wapenstilstand, omtrent welks
voorwaarden men het in tusschentijd hoopte eens te kunnen
worden. Voorwaar een schoon succes voor de Centraal-
Europeesche machten ën de hoop op een spoedigen vrede, zij het dan ook een afzonderlijken met Rusland, is dan ook
in de afgeloopen week in de betrokken landen zeer levendig tot uiting gekomen. Daarbij hadden de Centrale legers in de
verstreken acht (lagen niet onbelangrijke verdere successen
op de troepenmachten in Noord-Italië te boeken en werden
ook de in de jongste Eugelselie aanvallen behaalde successen
ter hoogte van Kamerijk door Duitsche troepen zoo goed
als geheel te niet gedaan.
Aan de beurzen in Midden-Europa
zijn
de vredesver-
wachtingen, die vrijwel algemeen aan deze nieuwe resultaten
werden vastgeknoopt, echter in het koersniveau niet tot
uitdrukking gekomen en dit was
;
wat deB er lijn s ch e
b e u r s aangaat, vrijwel uitsluitend het gevolg van de onre-
gelmatige toestanden, welke aldaar door de nieuwe beurs-maatregelen werden te voorschijn geroepen. Te oordeelen
iiaar de Duitsche persstemmen is de nieuwe regeling, die wij
in een onzer vorige nummers in het kort bespraken, verre
van practisch gebleken en kleven er verschillende fouten
aan, die noodzakeljkerwijs in het belang van den beurs-
handel zullen moeten worden verbeterd. Ïnplaats van eene
geringere schommeling in de koersen, zooals men zich had voorgesteld, leidden de nieuwe voorschriften, speciaal dat-
gene, dat (Ie tijd voor het vaststellen der officiëele noteeringen
op een half uur fixeerde, tot zeer belangrijke fluctuaties, die
gewoonlijk bij een uiterst kleinen omzet en zonder oorzaken
van intriusieken aardtot stand kwamen. In de eerste dagen
schijnt n.l. een groot aantal verkoöporders tot best moge-
lijken koers te zijn gegeven in allerlei, ten deele ook weinig
courante, waarden en bij deti korten tijd, welke voor het
vinden van een tegenpartij was bepaald, is het niet te ver-
w’onderen, dat een groot deel van het aangeboden effecten-
materiaal slechts tot veel lageren prijs liefhebbers vond, te
meer daar het aantal makelaars, commissionnairs en bank-
beambten aan de Berlijnsehe beurs tengevolge van den
oorlog tegenwoordig belangrijk kleiner is dan voorheen. Bij
het sluiten der beurs op den eersten beursdag der week was
in verband met
•
een en ander de grootste helft der orders
ijiet uitgevoerd en deze omstandigheid leidde
01)
de volgende
dagen tot groote terughouding bij het publiek. Orders tot
best mogelijken koers worden thans in veel mindere mate
gegeven, daar men, teneinde niet het slachtoffer te worden
van (le slechte regeling en bij verkoop van een vroeger
zonder belangrijk koersverschil van dag tot dag verhandeld
papier, soms tientallen procenten te verliezen (dit is inder-
daad in (Ie afgeloopen week meermalen het geval geweest),
zijne orders in cle meeste gevallen limiteert. Begrjpeljket-
wijs heeft het aan protesten tegen het novum niet ontbroken
en men dringt aan de Duitsche beurzen algerneen op een
doelmatige – wijziging der nieuwe voorschriften aan, in
Iiuofdzaak bestaande in: verlenging van den voor den handel
beschikbaren tijd, een betere oriënteeiingsmogelijkheid va.t
aangaat de koersen en eene vergrooting van het aantal
makelaars ter beurze. De onzekerheid, door de nieuwe veror-
dening gewekt, liet niet na den omvang van den handel zeer te beperken, waardoor de verbetering der vredeskansen, die
men aanwezig achtte, in de koersen vrijwel niet werd ver-
disconteerd. Voor zoover eene stemming te bespeuren was,
was deze Vrij gunstig, bijvoorbeeld voor scheepvaartaan-
deelen, die af en toe bij flinke posten werden gekocht. Rus-
sische bankaandeelen en staatsfondsen waren in den aaii-
Vaug ook vast gestemd, doch vooral de laatste zakten op het
bericht omtrent de annulatie der staatsschuld van dat land,
scherp in.
Bewijzen de voorvallen aan de Berlijnsche beurs, dat alle
verandering -geen verbetering is, hetzelfde is. het geval
geweest met. de invoering der nieuwe beursvoorschriften te
B u d a p e st. Zelfs is de toestand aldaar reeds in een ver
dere ontwikkelingsphase getreden. ])aar ter plaatse zijn nl.
in den aanvang der vorige week de pas ingevoerde maatre
gelen weder opgeheven, en is de oude ,,orde” weder inge-
voerd. Te Budapest was nA. een dergelijke onzekerheid en
beklemming van den handel ter beurze gevolgd, dat deze dreigde geheel te worden ontwricht, waarna het beursbe-
stuur op herhaalden aandrang van een groot aantal belang-
hebbenden besloot, de nieuwe beursregeling in te trekken,
waarop de president en de beide vice-presidenten van het

beurscomite hunne demissie aanboden. Echter besloten deze .-. naderhand weder op ,,vereerend verzoek” (o.a. dat van den
premier Dr. Wekerle) voorloopig nog te zullen aanblijven,
doch slechts onder voorwaarde, dat de beurshandel niet
geheel Vrij zal blijven, doch in geregelde banen zal worden
geleid. lntusschen vond ook in de afgeloopen berichtsperiode
te Budapest geen handel van grooten omvang plaats, even-
min als te W e e n e n, hoewel de stemming hier gunstiger
was. Voornamelijk was dit toe te schrijven aan de verwach-tingen, die men meende te mogen koesteren naar aanleiding
van de rede van den Minister van Buitenlandsche Zaken
Czernin, die de hoop uitsprak, dat het den Centralen eerlang
toch gelukken zal een vrede door overleg te bereiken. Men schijnt derhalve in Oostenrijk de oorlogsverklaring, die het
land deze week van de Vereenigde Staten ontving, niet te
zwaar te tellen en deze meer als een vorrnkwestie op te
vatten. Dat deze oorlogsverklaring in den daadwerkelijken
toestand vaii het oogenblik ook maar eenige verandering zal brengen, zal wel niemand geneigd zijn aan te nemen.
Het ligt dan ook meer voor de hand, dat President Wilson
niet deze verklaring tegenover zijne Gealliëerden heeft
willen doen blijken, dat ht zijn ernstige wil is den oorlog
voort te zetten, terwijl, afgezien daarvan, deze oorlogsver-
klaring toch vermoedelijk wel binnen niet al te langen tijd
had moeten volgen. Op het oorlogsterrein toch zullen de
Amerikaansche troepen Oostenrijkers zoo goed als Duit-
schers in den strijd ontmoeten, terwijl bij de vi-edesonder-
handelingen te eeniger tijd de cardinale kwesties ook niet
met Duitschland alleen zullen worden behandeld. Doch dat
de oorlog hierdoor zou worden verlengd of verkort, dat
meent wel niemand, en zoodoende heeft het feit op zich zelf
dan ook ter beurze te Weeaen al zeer weinig indruk ge-
maakt.
Ook op de houding van W all s t r e e t heeft de oorlogs-
verklaring aan Oostenrijk-Hongarije geen bepeurbaren
invloed uitgeöef end. In de laatste weken heeft de beurs er
een slepend aanzien gehad, vermoedelijk het gevolg van
dikwijls herhaalde aanvallen op het koerspeil door baisse-
speculanten, die uit ieder bericht omtrent vaststelling van
regeeringswege van maximum-prijzen en andere onder den
invloed van den oorlog genomen minder gunstige maat-
regelen, munt trachten te slaan. Zoodoende is de grondtoon der New Yorksche beurs reeds sedert geruimeil tijd ongun-
stig. In îinanciëel opzicht bemerkt Amerika dan ook reeds
betrekkelijk koit na den aanvang zijner oorlogsoperatiën de
ontzaglijke eischen, die de krijg stelt. Moest liet Engelsche
leger van tegenwoordig uit een vrij klein aantal vaste
troepen worden opgekweekt, met de Vereenigde Staten is
dit in nog veel sterker mate het geval. Kon Groot-Brit-
tanniëvooral in den eersten tijd nog tot, in verhouding tot
cle tegenwoordige betrekkelijk weinig gerezen, prijzen de
uitrusting van zijne legers verzorgen, Amerika moet,
ondanks maximumprijzen, aanmerkelijk meer betalen, vooral
voor die grondstoffen, die uit het buitenland moeten worden –
aailgevoerd (men denke slechts aan rubber), ook al in ver-
band met de aanzienlijke vrachten. En zon bedraagt, volgens
een in Duitsche bladen voorkomende schatting, Amerika’s
eerste oorlogsbudget al bijna zooveel als Engeland’s vierde!
Voorts worden cle bijzondere belastingwetteu in een land
als de Vereeaigde Staten, die voorheen geen inkomstenbe-1astiug kenden, dubbel sterk gevoeld, en daarbij komt dat,
“uil wordt aan eventueele prijsopdrijving door maximum-
?prijzen paal en perk gesteld, door diezelfde maximum-
prijzen de resultaten van vele maatschappijen sterk ten
ongunste worden beïnvloed, en tot vermindering in inkom-
sten uit hoofde van dividendverlagingen moeten leiden. Een
sprekend voorbeeld van den verlammenden invloed dier
prijzen is wel te vinden in de laatste kwartaalsafsluiting
der Steel Corporation, die in het derde kwartaal 1917
slechts $ 68 millioen verdiende, tegen $ 113 millioen in het
eerste kwartaal 1917, toen Amerika zich nog niet bij de
ooriogvoerenden had aangesloten.
In afwijking van de oorlogsfinanciering der Europeesche
strijdende na-ties trachten de Vereenigde Staten voor een
groot deel der oorlogskosten reeds direct dekking te vinden
in deze bijzondere belastingen, die in verband met de zeer
aanzienlijke oorlogsuitgaven van het land dan ook van diep
ingrijpenden aard zijn. Bij de oplegging der belasting gaat meu n.l. niet alleen uit van het m ee r d e r e, dat boven de
vredeswinsten verdiend werd, doch van een noimaal renta-
biliteitscijfer, dat gewoonlijk tusschen 7 en 9 pCt, schom-
melt, terwijl de belasting stijgt met de meerdere rentabili-teit. Als minimum is de belasting op ZO pOt. vastgesteld,
thij een meerdere winst van 33 pCt. wordt zij echter tot
60 pCt. verhoogd. Het is te begrijpen, dat maatschappijen,
die al vÖÔr den oorlog goed rendeerden, wellicht ten koste
van vroegere opofferingen aan doteering van reservefondsen
en afschrijvingen, thans al zeer zwaar worden getroffeii,

940

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12. December 1917

daar zij.op 6én lijn komen te staan met verschillende bedrij-
ven clie, gedurende den oorlog opgericht, van den aanvang af van cle gunstige conjunctuur profiteerden. Geen wonder
dan ook, dat tegen deze gelijkstelling scherpe oppositie
wordt gevoerd. De belasting rust zoowel op personen als op
corporatiën en ook buiten de Vereenigde Staten woonachtige
buitenlanders zijn belastingplichtig voor hun Amen-
kaansch bezit, zooals dit ook met cle inkomstenbelasting het
geval is. Voer zoover het Amerikaansehe effeten betreft,
wordt de oonlogswinstbelasting voor die buitenlanders door
cle maatschappijen betaald.
I)at onder dergelijke omstandigheden en vooral na de
mooie winsten, die de Vereenigde Staten in hunne jaren van
neutraliteit behaalden, van een opgewekt zakenleven ter
benrze geen sprake is, kan geen verwondering baren. Bij
een jaar geleden is de koers van vele fondsen dan ook
belangrijk gedaald, waarvan het onderstaanci afgedrukte
staatje moge getuigen:

1 Dec. 1916

1 Dec. 1917
Baltimore & Ohio

86%

46%
Canadian Pacific ……..166%

132
Chicago Milwaukee …….95

.

361/.,
Southern Railway

28%

24%
tjnion Pacific ……….147%

112
Amer. Smelting ……… 116%

75%
Anaconda Copper

987/
8

56%
Int. Mere. Marine gew…

44

24
1
/
8

Int. M.erc. Marinepref… 115%

96%
Un. States Steel Corp. . 125%

91
7
/8
Wat de spoorwegwaarden betreft, hierbij is nog de bijzon-
der ongnnstige factor der hooge exploitatiekosten, vooral
uit hoofde der loonsverhoogingen, in het spel.
De berichten omtrent de Russische voorstellen aan cl&
Centralen wekten in de afgeloopen week in cle Vereenigd
Staten, groote ontstemming en de beurs verdisconteerde cle
mogelijke gevolgen, die een partiëele vrede mét Duitschland
en Oostenrijk-Hongarije kon hebben, in ongunstigen zin.
Van grooten omvang waren de omzetten ook ditmaal niet.
4 Dec. 7 Dec. 10

American Car & Foundry .. – 667,
1
8

66’I16 66
,
1s
–
11
4

Anaconda Copper …….
134’16
132
1
1

13112
—2
9
I,
Un. States Steel Corp…..93
2
/8

9114

9118

114
Atchison Topeka ………. 91
,8
116
9118

911116 – 81
4

Southern Pacific ……….88
8
/8

8818

88/s + 114
Union Pacific …………123
112
123

120’/

– 318
Int. Mere. Marineafgest…..3Ø
2
/g

2911

29J82 – 1
prefs

98

7 °/io 96 ’12 – 1
1
18

T e o n z e n t verliep de
A.rnerikaaizsche afdeeli7rg
de af ge-
loopen week in zeer kalme houding. De meeste ,,hoeken”
waren doorgaans verlaten. Flinke belangstelling bestond
evenwel voor Central Leathers, die bij vrij ruime omzetten
een drietal procenten in koers teruggingen. Spoorwegacui-
cleelen waren eveneens, hoewel op kleinere schaal, in reactie.

4 Dec. 7 Dec. 10Dec.

5

O/
Ned. W. Schuld .. . . 1001

1008I16
100116 –
4
1
12 % ,,

,,

,,

1916 99
12
11

99
1,
116 100

4
‘/i
4

Olo

,,

1916 91
1
18

91
1
18

91

– 18
312
0/

……80/4

8014

80’o

118

j
3.

0
10

,,

,,

,,

…..

71
8
116

71
12
/18
70,18

–
2
8
1
2
% Cert. N. W. S ……. 59/o

60
2
11a
59
18
/ja
– /,o
1.?

5

0/
Oost-Indië 1915 .. .. 100

100

99’/i
–
4
0/
Hongarije Goud …. 43

45

46114 + 3114
4
0
/0
Oostenr.Kronenrente 42
8
18

4310

4118
– 112
4

0/
•Japan 1899 ……..60’/4

63
8
18

63814 + 3’12
5

Olo
Brazilië 1895 ……63
8
/
4

61
1
18

60’/o – 3
2
18

In verband met de verbetering in de valuta’s der Cen-
trale Mogendheden bestond op de meeste dagen levendige handel in Oostenrijksehe en Hongaarsche
Statctsleeningen.
Met de koersen van den wissel gingen die van de obliga-tiën op-, en neer. Op het in het begin der week sterk ver-
laagde koerspeil ontwikkelde zich vraag voor soimige
Russische staatsfndsen en spoorwegprioriteiten, die daar-
door in koers konden opkomen. Dit was natuurlijk het
geval vcr het inkomen van de berichten omtrent de annu-
latie der staatsschuld, waaromtrent in een afzonderlijk
bericht in dit nummer meer: Nederlandsehe Staatsschuld-
soorten lagen vrij vast.

4 Dec.
7
Dec. 10 Dee.’

°8

j

Amsterda.msche Bank . . . . 193/ 193’/ 1931 –
12
Ned.Handel-Mij.cert.v.aand. 191
2
18 193
1
12
191’14 – 318
Rotterd.Bankvereeniging . . 15014 150

150

– 21
4

Amst. Superfosfaatfabriek. . 171

160’/, 180814 – 1014
Van Berkel’s Patent ……158

158 . 155

– 3
Insulinde Oliefabriek……240

240

238
1
12 – 112
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aancl. 104’/4
104214
10414

A

1•
ee.
‘7 T
ee.
ee.
Rijzingof
daling.

Ned. Scheepsbouw-Mij…..
169’/2
169 170
+
112
Philips’ Gloeilampenfabriek.
340
337
337
–
3
R. S. Stokvis
&
Zonen
. .
..
626
639
630,.,
+
4
Vereenigde Blikfabrieken
. .
lSO/i
147V2
14114
—8
11
/ia
Compania Mencantil Argent.
226
1
12
22392
223
3 ‘/
Cultuur-Mij. d. Vorsterilaud..
22081
4

224
1
1
222
+
1114
Haudelsver. Amsterdam ….
474 474 469
—5
bil. Transatl. Handeisver.
171
172’12
170
–
1
Linde Teves
&
Stokvis

…
232
231
227
–
5
Van Nierop&Co’sbandel-Mij.
191
1
12
190
]
89
—2
1
12
Tels
&
Co.’s Handel-Mij.

. .
17181
4

170’/i
170
–
1
8
14
Gecons. Roll. Petroleum-Mij.
228
224’18
22292
– 592
bon. l’etroleurn.-Mij.

……
560
563
1
12
5.57112
–
2
1
12
Orion Petroleum-Mij…..
92
2
/
4

921
89
–
321
4

Steaua Romana Petr.-I’Iij.
. .
21821
4

213
21011
4

—6
’12
Ainsterdani-Ruhber-Mij.

..
246
1
12
242
1
18
240

.
—6
1
12
Nedenl. Rubber-Mij.

……
–
137
131 ‘/2
133
–
4
Oost-Java-Rubber-Mij…..
274
1
/4
270 ’12
272
—2 ‘/
Deli-Maatschappij

……..
531
529
521112
–
9I2
Meclan-Tabak-Maatschappij..
227 ’12
226
224
–
3 ‘/i
Senembah-Maatsehappij
. –
..
592
1
1
5898/4

58914
–
221
4

Van
baakaahdeclen
bestond af en toe vraag voor aand. Nederlandsch-indische Handelsbank, welke een tweetal
procenten in koers konden opkomen; voorts kwam ook een
gunstige stemming voor de aand. Necleri. Handelmaat-
schappij aan het licht.
Onze
industrieele waarden
varen weinig gefavoriseercl en
eenige en van, zooals Van Berkel’s i’atent (160.155), Maat-schappij ,,Fijenoorcl” (175-1707/s) en Nederlandsci,e Gist-
en Spiritusfabriek (345-335), moesten eeuige procenten
prijsgeven. Daarentegen bestond ria ccii aanvankelijke
daling, goede vraag voor aaijd. an
Vlissingen’s Katoen-
fabrieken.
Van
cultuui-waa’rdcn
werd en cle aand. Cultu u imaatschappij
def Vorstenlanden in het begin der week gevraagd,
(219 %-2.26%) ; later verflauwde de belangstelling.
In
tabakswaarden
was het kalin bij guustigen grondtoon.
De heftige beweging in de
petrofeunraandeelcnnsar/ct
schijnt vooiloopig tot het verleden te behooren. Tenminste hield de handel er zich binnen enge grenzen en kwamen er
ook geen belangrijke koersschommelingen meer voor.
Van
rubberaandeelen
kan vrijwel hetzelfde gezegd w’or-
den. Naar het schijnt heeft de locale speculatie dit object,
hetavelk men ter beurze veelal als een vredes-favoriet gewend
is te beschouwen, voor het oogenblik weder laten varen.

4 Dec. 7

10

J-[olland-Anienika-Lijn
..
. . 430

429
1
12 427 ‘/2 —2 ‘/i
,,gern.Eig. 402
8
1
4
404

403

+ ‘/
1:Tolland-Culf-Stoomnv.-Mij… 356
1
12 345

345

– 11
,
12
II. A. A. S……………209

207
1
12 203

—6
lEollandsche Stoomboot-Mij.. 251

248
1
12 250

—1
Java-China-Japan-Lijn – . . . 311
1
12 311
1
12 306

– 5
1
12
Kon. Hollandsche Lloycl .. 202

200

1982/8 – 3V2
Kon. Ned. Stoomboot-Mij. .. 277
3
14 278

2728/
4

5
Kon. Paketvaart-Mij.. ….. 304

306
2
14 302’14 – 1814
Maatschappij Zeevaart .. .. 420 406 406 14
Nederl. Scheepvaart-Unie – . 262
8
18 265’/2 2641
4
+ 118
Nievelt Goudriaan ……..1395 1395 1340 —55
Rotterdamsche Lloyd ……258’/2 264

2658/4 .

71/t

Stoomv.-Mij. ,,T
–
Iillegersberg” 430

475

470

+ 40
,,Nederland”.. 262

268’12 2661

+ 4718

,,Noordzee” .. 306
1
1

32412 309 1/2 + 3
Oostzee” ….440

453 ‘/2 451 1/2 + 11
1
12

De
sehoepvaartafdeeling
was ditmaal stillen dan in vele
weken het geval was. Ten deele is dit toe te schrijven aan
vinstnerningen, ten deele ook doordien vele orders uit de
provincie weghleven, tengevolge der stoornis, welke vooral
in de eerste helft der week op de telefoonlijnen naar een
groot aantal plaatsen heerschte. Tengevolge hiervan brok-
kelden de koersen van vrijwel alle scheepvaartaandeelen
geleidelijk af en aan het eind der week toonden zij hier etr
daar zelfs niet onbelangrijke nacleelige verscl,ilien. Heden laatbeurs keerde de stemming echter plotseling om, waar-
schijnlijk Ivel in verband met het bericht, dat Engeland
ons weder faciliteiten toestaat inzake het gebruik der
Engelsche telegraa.fljnen. Het bericht van het vergaan der
,,Leda”, van de Kon. Ned. Stoomboot Mij. had op de markt
geen bcmerkbaren invloed. Voor de nieuwe creaties op
sc.heepvaartgebiecL bestaat niet meen onverdeelde belangstel-
ling. Wel is dit het geval met pas aan de markt gebrachte
aandeelen van oudere maatschappijen, zooals Maatschappij
,,Houtvaart”, ,,Zeevannt” en ,,Solleveld”.
De prolongatiekoers schommelde om de 4% pOL.; heden 4% pCt.

12 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

941

GOEDERENHANDEL

GRANEN.
11 December 1917.

Wegens het ontbreken van alle overzeesch nieuws omtrent
granen, moet deze week ons overzicht achterwege blijven.
De staat der noteeringen en aanvoeieu vindt mei onder-
aan de bladzijde opgenomen.

SUIKER.

–

Uitvoer van oude B i ets u i k e r uit ons land vindt
geregeld plaats en worden spoedig niuwe uitkeeringen van
de Suikervereeniging verwacht. Over het verloop van den
nieuwen oogst zijn belanghebbenden niet onverdeeld tevre-
den, doch bestaat voorloopig nog geen aanleiding om groote
teleurstellingen bij het eindresultaat te verwachten.
– F. 0. Licht bericht thans, dat nietttegenstaande beet-
wortels ook voor andere doeleinden dan de suikerfabricatie
gebruikt worden, het hoe langer hoe waarschijnlijker wordt,
dat de. suikeroogst in D u i tse h lan d eerder boven dan
beneden den vorigen oogst zal uitvallen. In aanmerking
nemende dé ietwat kleinere beplante oppervlakte in dit
jaar en de groote mbeiljkheden waarmede alle industriën
in den tegenwoordigen tijd te kampen hebben, moet dit
resultaat zeer gunstig genoemd worden. In 0 o s te n r
ij
k –
EI o n g a r ij e daarentegen valt de oogst zeer tegen en wordt
geraamd op slechts 700.000 tons ruve suiker tegen 930.000
tons verleden jaar. Aan beetwortels heeft de oogst 4.310.000
tons opgeleverd tegen 5.900.000 tons Ao Po. In.. .1 tal i ë
wordt •niettegenstaande grooteren aanplant slechts 100.000
tons suiker verwacht tegen 140.000 tons.
Aan het dagblad ,,De Telegraaf” werd d.d. 29 November
uit Batavia geseind, dat de J a v a Suikervereeniging 160.000
tons suiker aan Engeland verkocht heeft en dat de En-
gelsche regeering inlichtingen gevraagd heeft betreffende
den resteerenden voorraad Javasuiker. Geen der belangheb-
benden hier te lande heeft eenige bevestiging hiervan ont-
vangen en dient het bericht daarom met de noodige reserve
opgenomen te worden. Mogelijk is het toch, dat daarmede
eene recapitulatie bedoeld wordt van de laatste reeds
bekende inkoopen. Aan den anderen kant behoeft het vol-
strekt niet te verrassen, wanneer Engeland opnieuw voor Javasuiker in de markt komt, waar cle nieuwe Cubaoogst
gedurende (le eerste maanden van productie waarschijnlijk
geheel zal worden opgenomen door de Amerikaansche raffi-
naderijen, wier voorraden ruwsuiker uitgeput waren, zon-

Noteeringen.

Chicago

Buenos Ayres

Dato

Tarue

MoTs

Haver

Tarwe

Maïs Lijnzaad
Dec.

Dec.

Dec..

Jan.

Nov.

Febr.

dat men in Amerika gedurende eenigen tijd gedeeltelijk
geteerd heeft op cle onzichtbare voorraden, die nu aanvulling
behoeven. Buitendien zonde het, wanneer aan het naderen van vredesonderhandelingen geloof gehecht mag worden,
van Engeland juist ingezien. zijn om beslag te leggen op
den geheelen voorraad Javasuiker alvorens andere landen
als concurrenten op de Javamarkt kunnen verschijnen.

NOTEERINGEN.

Londen
Amsterdam

New York
Data

per

Tates
1
White Amerlc.

96%
December

Cubes
1
Javos

bied
Granu. Centrifugals.
No. 1
1
fob.
i

7

])ec.

1917

..
J
–
53/9
– –
30

Nciv.

1917

. –
–
53;9
– –
–
7

Dec.

1916

. –
22°f,,
4711
“,
26/-
311- 5.64
7

i)ec.

1915

. :
20»!,,
40.6
2016
211-
5.20
21

Juli

1914

. –
,,

Ii “/,,
181-
–
–
3.26

KATOEN.

Noteeringen voor Loco-Katoen

(Middling Uplands).

7Dec. 17
130 Nov.

17123
Nov. ‘171
7Dec. 16
7Dec. 15

I,ew York voor

–
Miciclling.
.

29,95 c

31,20 e

30,05 c

20,05 c

12,7.5 c
New Orleans
voor Mïddling 28,19 c

29,13 c

28,50 c

19,63 c

12,13 c
Liverpool .voor
.Good Middling 22.89d
4
) 23,-d
5
)
22,58d
2
)

11,71d
1
)

7,66d’)

d
ntvangsten in, en uitvoeren van Amerikaansche havens.
(In duizendtaflen balen.)

‘1
Aug.’1 7
Overeenkomstige perioden
lot
12 Nov.’17
19I6-’17

1915-16

Ontvangsten Gulf-Havens..

1296

2166

1544
Atlant.Havens

974

1190

1104
Uitvoer naar Gr. Brittannië

858

1042

629
‘t Vasteland.

440

994

,

969
Japan ete…

–

–

–

ieliddling.

‘)

21 Nov.

‘)
3 Dec.

4)
.4 Dec.

Loco-prijzen te Rotterdam/Amsterdam.

Soorten.

.
10 Dec.
.

917
3Dec.
1917
10 Dec.
1916

Tarwe ………………I
588,-‘)
588,
–
‘)
8Dec. ’17
220
3)
124
1
I4
71
12,05
8,70
15,45
Rogge (No. 2 Western)
.
.1
nom’
1

oom.

1

,,

’17
220
°) 119°18
70’18
11,60
8,15
14,05
Maïs

(La Plata)

……..
1
380,-‘)
1

380,-‘)
8 Dec. 16
163
1
12
8918
52
1
14
12,85
8,60)
23,754)
Gerst

(46

lb.

feeding)
….I
360,-‘)
1

360,-‘)
8Dec. ’15
115
1
18
68
43’1 9,30
4,75
‘
11,204)
Haver
(38
lb. white clipped)
19,-‘)
1

19
1
–
1
)
8 Dec. ’14
llô°/s
62’/
47
9,70
5,05 ‘)
10,054)
Lijnkoeken (Noord-Ame-
260,_t)
1

260,-‘)
20 Juli ’14
82
‘)

56
3
18 ‘)
36
1
12
1
),
9,40 ‘)
5,38
‘)
13,70
rika van La Plata-zaad)
.1

t) per

Dec.

‘)
per

Sept.
‘)

offic.
vastgestelde

locoprijs.
Lijnzaad

(La Plata) …….
‘oom.
Dom.

4) per Januari.
‘
,

0
Regeeringsprijs.

De noteeringen van Buenos
Ayres
zijn van
12 Nov. en 5 Nov.
1917, 7 Dec. 1916, 7 Dec. 1915
en 7 Dec.
1914.

456,-‘)
nom.
335,-‘)
335,-
t
)
18,-‘)
190,1)

740,-

AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.

Rotterdam

–
Amsterdam
Totaal
Artikelen.
2-8 Dec.Sedert

Overeenk.
2-8 Dec.

Sedert

Overeenk.
1917

1 Jan. 1917

tijdvak 1916
1917

1 Jan. 1917

tijdvak 1916
1917

1916

Tarwe ……………..
–
253.376
660.469
–
38.227
25.938
291.603 686.407
–
8.465
22.280
–
. –
525
8.465 22.805
–
2.314
10.915
–
–
500
2.314
11.415
–
114.637
390.427
–
80.134
195.029 194.771
585.456
–

.

30.600 100.352
–
11.886
21.019
42.486
121.371

Rogge

……………..
Boekweit

………….

–
12.399
44.430
–
27.269
15.432
39.668 59.862

Mais

……………..
Gerst

……………..

–
8.322
112.724
–
7.560
50.012
15.882 162.736
Haver

……………..
Lijnzaad ……………
.
34.078 142.905
–
27.985
11.907
62.063
154.812
Lijnkoek……………..
Tarwemeel ………….
–
19.988
25.292
–
3.051
–
23.039
25.292

AANVOEREN
in tons van
1000 K.G.
voor België.

8.172
428.198 822.080
– –
.

–
428.198 822.080
–
28.629
107.115
– .
–
–
28.629 107.115
Tarwe ……………..

–
13.738
–
–
–
–
13.738
–

Mais

……………..
It ogge

……………..
–
6.962
1.260
–
–
. –
6.962
1.260
Tarwemeel ………….
Gerst

……………..
– –
3.361
–
.

.

–
–

.
-.
3.361

942

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

Voorraden
in
duizendtallen
9Nov.’17

1

9Nov.’16
1

9Nov.
15

–

1082
1331
1342
Binnenland ……………
831
1105 1126
Amerik

havens………..

–
.
113
297.
New York

……………
New Orleans …………..
–
384 283

Liverpool ……………337

1

627

1

871

WOL.

Nog steeds wacht men tevergeefs op telegrafische tijdingen
van cle overzeesche markten. Blijkens berichten, die ons langs
indireeten weg onlangs bereikten, is de La Plata-markt
ongeveerjO pCt. ingezakt beneden de uiterste prijzen, waarvoor
men bij het begin van de campagne afgaf.
Te B o s t o n blijft de markt, bij vaste prijzen, levendig. De
aanvoeren sedert 1 Januari j.l. tot 31 October d.a.v.
bedragen:

Balen.

Balen.
760.000 domestic wool tegen 725.000 “1
343.000 foreign wool,

,,

538.000

zelfdeperiode

in 1916.
1.103.000

1.263.000
J

HUIDEN EN LEDER.

Bericht van de firma Grisar & Co.:
Van de buienlandsche hiidenmarkt kunnen wij alleen
melden, dat in New York wederom groote ziken gedaan zijfl
in droge huiden tot verhoogde prijzen. Hier te lande is er
geen vraag en voor de enkele partijen die nog aan de markt
zijn, schijnt.geen kooplust te bestaan.
In hoeverre de maximum-prijzen voor Ieder invloed op
het artikel huiden zullen hebben, dient afgewacht te worden,
Inlandsche huiden blijven verlaten en worden
koopsprijzen geregeld gedrukt, zoodat in enkele plaatsen
reeds 12 cent onder maximum-prijzen verkochtwordt.-
Java-markt. Nog steeds aan de markt 1000 Padang
Runderhuiden, waarvoor houders niet geneigd zijn lagere
prijzen aan te nemen.

M. L. Rosenberg, Amsterdam, schrijft:
Zoo zijn ze er dan…. de maximu1nrjzen waarnaar een
elk in het vak, met alles wat er aan annex is, reikhalzend(!)
heeft uitgezien. Wij zullen er dezer dagen wel in de vak-
bladen over lezen. Het is eigenlijk jammer, dat de bekend-
making niet is geschied op 5 December des avonds, het
ware een surprise geweest….wie de koek krijgt, wie de
gard. Eén ding is echter zeker, het is voor den groothandel
in leder wel de zwaarste slag. En toch het was niet anders
mogelijk. De regeling, zooals zij thans voor ons ligt, is
vergeleken bij die van andere landen, die ons met-maximum-
prijzen zijn voorgegaan, de beste, de meeste rationeele. Dat
het R.D.H.L. een elk tevreden zal hebben gesteld, zal zeer
zeker niet het geval zijn, doch bij een algemeen ingrijpen
in een sinds eeuwen bestaanden toestand is dit nu eenmaal
niet te verwachten, dat de kool en de geit gespaard kan
worden. Men was het ook zoo gewend zijn eigen boontjes
te doppen! Jammer genoeg is er thans niet heel veel meer
.

te ,,maximeeren”. Wij zullen nu maar afwachten…. á qui
le tour ? Heel ver te ‘zoeken zal het wel niet zijn.
In verschillende vakbladen hebben ‘ij al overzichten
gehad van de lederprijzen v(ôr Juli 1914 en van heden.
liet opsommen daarvan zoude slechts in herhaling treden
zijn. Toch is het te betreuren, dat dergelijke overzichten
slechts tot vakbladen beperkt bleven en het ware gewetischt,
dat ook het groote publiek van die overzichten kennis
had gekregen. Ware dit geschied er zou dan wellicht niet
zoo geprutteld zijn, als dit thans het geval is. Uit bevoegde
kringen had men in groote trekken het publiek met de meer
kostende prijzen bekend kunnen maken en het ware b.v.
zeer gemakkelijk geweest om aan te toonen, dat éen schoen
die in Juli 1914 door den fabrikant verkocht werd voor

f
5,.— thans tengevolge van de duurte in lederfournituren,
kolen, etc. minstens / 12,— moet opbrengen en dan toch nog
slechts een kleine winstmarge laat.

COPRA.

–

1

In den toestand van de markt kwam in het geheel geen
verandering.

•
– VERKEERS WEZEN.

SCHEEPVAART.

8 December 1917. In de afgeloopen week kwamen weder
geen vrachtberichten binnen.

GRAAN.

Petra.
Odessa
Atl. Kust
Ver. Staten
San Lorenzo
Data
grad
Lin/
Rotte,.

R’dam
dam
Rotte,.
Brlstol
Rotte,.
Enge.
dom
Kanaal
dam
land

3/8 Dec.

1917

-.

–

–

–

–

–
26 N.il Dec. 1917

–

–

–

401–

–

–
419 Dec:

1916

–

–

/18 *)

241-.

f 90**) 13716
6111 Dec.

1915

–

–

,,

7,50

1313
1
12 ,,51,—

11514
Juli

1914

11 d.

713

1/111/
4

1/111/
4

121–

121-

HOUT.

Cronstadt
Golf van Mexico

Data
–
Holland
Oosik,
Engeland
Holland
Engeland

(gezaagd)
(mijn.
pit eb.
pinç) (pltch.
pine)
stutlen)

3/8 Dec.

1917….

–

–

–

–

–
26 Nov.11 Dec. 1917.
.
..

–

–

–

–
419 Dec.

1916..
..

–

–

1335,—

50011)

6il1

Dec.

1915. .
..

–

–

,,210,—

3151_1)

Juli

1914..-..

/12,—

2416

751–

7718

ERTS.

1

Bilbao
Cartha.
1
Grieken.
,

,
Poli
Data
Midd!es-
gena
‘
Midd/es. land
Middles-
Middle,.
1,
1

bro’

bro’

broS

318 Dec.

1917….

–

–

–

–
26 Nov.11 Dec. 1917
. . . .

1

–

–

1

–

1

–
419

Dec.

1916.
. . .

1

1816

1

201–

1

221–

1

–
6111 Dec.

1915.
. . .

1
2015

1

1916

211–

–
Juli

1914….

413

5/4’1

519

816

KOLEN.

Cardif

Oo,tk. Engeland

Data

1

Port

1

La

Rotte,-
1

Cron-

Bor.

1 Genua

Said

RJV”

dom

stadt
deaux

318 Dec. 1917

–

–

–

—

–

–
26 N.11 Dec.1917

691–

10.1/3

–

–

/32,50

–
419 Dec.

1916

341–

5916

801–

561–

,, 8,—

-.
6111 Dec.1915 fr44,—

5818

6118

3819

,,6,—

–
Juli 1914 ,,

7,—

71–

713

1416

3’2

51-

DIVERSEN.

–
Bornbay

Btrm,

Vlodivo.
1

Chili
West

West

stock

West
uata

Europa

Europa

West

Europ,
(S. w.)

(rijst)

Europa

(solpete

3/8 Dec.

1917..
..

–

–

–

–
26 Nov.11 Dec. 1917 . . ..

2601–

5501–

–

1901-
419 Dec.

1916.. . .

230/–

2401–

–

1351-
1
)
6111 Dec.

1915. . ..

901–

1201–

–

751-
1
)
Juli 1914.. . .

1416

1613

251–

22/3
1)
Per zeilschip.
*) Regeeringsvrachtf 7,—.
*S)

,,

,,52,25.
Graan Petrograd per qua,te, van 496 ll,s. zwaar, Odessa per Un/t, Ver.
Staten per guarler van 480 li,s. zwaar.
Hout gezaagd en pttchpine per St. Pet. Standard van
165
kok. vi
., mijn.
stuiten per vadem van
216
kuk.
VI.
Overige noteeringen per ton van 1015 K.G.

RIJN VAART.

Week van 3 tot 10 December 1917.

Rij nvrachten vanaf Duisburg. De toestand is, wat
de verladingen betreft, onveranderd. De vrachten daaren-tegen zijn iets stijver geworden. Dit geldt niet alleen voor
bergreizen naar Mannheim, doch ook voor de exportkolen-
en industriekolenreizen naar Holland. De sleeploonen van
Duisburg naar Maunheim zijn inmiddels tot 16
Pl.
per
Centner gestégen; dit houdt verband met den ingetreclen
val van den waterstand.
Cauber Pegel staat 2,19 Meter.
Sleep loon en. De sleeploonen van Rotterdam naar de
Ruhrhavens varieerden tussehen 50 cents tarief + 40150
cents per last. •

NOTEERINGEN.

Java f.m.s.

3Nov.-8 Dec.
1917..

nom.
8 December
1916..
f
46

‘
N.O.T.-condities.
8 December
1915.
.

,, 34’/

)

–
20-25 Juli
1914..,, 2814

12 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

943

DE T
W
.T
ENTSCHE BANK

Amsterdam

Rotterdam

‘s-Gravenhage

Maandstaat op 30 November 1917

DEBET

Aandeelhouders nog te storten

……………………….
f
1.784.700,-

Deelneming in de firma’s:

B. W. BLIJDENSTEIN
&
Co., te Londen

B. W. BLIJDENSTEIN Jr., te Enschede

LEDEBOER
&
Co., te Almelo,
f
8.284.250,—, waarvan in

geld

gestort

………..

.

………………. ………..

..
0.734.250,-

Deelneming in bevriende Bankinstellingen f8.985, 600,—,waarvan

in

geld

gestort

……………….. ………………,,
2.475900,—

Voor rekening der Twentsche Kantoren gedeponeerd te Londen
578.500,-

f

11.573.350,-

Fondsen van Aandeelhouders

te Amsterdam, Rotterdam en ‘s-Gravenhage …………
•
29.838.950,-
Fondsen

door ons gedeponeerd voor rekening van bevriende

instellingen ……………

Wisse]s

en

Coupons

……… . …………………
.
27.811.582,03

Nederlandsche Staatsleeningen

………………
4.249.958,94

Neder]andsche Schatkistbiljetten en Schatkistpromessn
40.702.254,86
Saldo
‘
s

bij

Bankiers ………………………………..
.
17.669.347,16
Pr]ongatiën

ggeven

………………………………..
…
5975 105-
Eigen

Fondsén

en

Syndicaten

………………………..

2.400.189,1434
Credietvereeniging

………… ……………..
..
f 20.825.840,08

af:

loopende Promessen

……………….
.*..
,,
–

20.825.840,08

Voorschotten tegen Onderpand of Borgtocht en Saldo’s Rek. Ort
22.224.042,3034
Voorschotten

op

Consignatiën

……………………….
.
1.533.104,1534
Gebouwen

en

Safe

Deposit …………………………..
2.097.281,1034

‘Totaal

……
f
189.382.204,78

–
CREDIT

Kapitaal …………………………
……………….. f 16.000.000,-

Reservefondsen ………………………………. . ….. ,,

8.1 68.436,22

Waarborgfonds Oredietvereeniging …………. ……….
.

2.802.517,50

Reserve Credietvereeniging ………………….
……….. ,,

2.558.667,43

f
29.529.621,15

Zieken- en Pensioenfondsen ……………….. . ……… . 193.970,98

Aandeelhouders voor gedeponeerde fondsen

als waarborg voor 90 pOt. storting op aandeelen. B . . . .
f 1.784.700,-

in Leendepôt ……………………………………353545Ø
00 09fl 1 rfl

Deposito’s

……………………………………….

31

op Prolongatie …………………………..

Saldo te leveren en te ontvangen fondsen …… ………….

Saldo’s Rekeningen-Courant …………………………

Credietvereeniging …………

Saldo ‘ met de kantoren in Londen en Twente.

On cali genomen ……………………………………

Kassiers Rekeningen

………………………………

Te betalen Wissels

………………………………..

Diverse Rekeningen …………………………………

28.630.385,7134

12.528.900,-

274.325,94

59.366.871,1334
7.718.591,7934

8.235.154,67

1.050.000,-

472.069,55

6.701:361,12
2.360.802,7234

Totaal ……
f
189.382.204,78

944

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

12 December 1917

Nederlandsche Bank voor Russischen Handel

BANQUE NÉERLANDAISE POUR LE COMMERCE RUSSE

Kapitaal 5.000.000 Roebels.

–

Kantoor: 20 NEWSKY PROSPECT D
1
ETROGRAD.
Telegramadres: NEDRUSBANK

De Bank ileeffit geldeu á dop osito en ill rekening-courant en verricht alle soorten wissel- en bankakeu.

Voor inlichtingen kan men zich wenden tot alle kantoren van

de NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ en de TWENTSCHE BANK.

zoomede tot de heeren HOPE
&
Co. en LIPPMANN, ROSENTHAL
&
Co. te Amsterdam.

en R. MEES
&
ZOONEN te Rotterdam.

NEDERLANDSCHE GRONDBRIEFBANK

J.
&
J. M. VOORHOEVE
HEERENGRACHT 495, AMSTERDAM

Makelaars in i1ssurantin
tegen

5

pCt. Ôbligatiën (Grondbrieven)
Beurskoers

Anno 1836
Gecerti ficeerd door de Centrale Trust-Compagnie

ROTtERDAM
Verkrijgbaar in stukken van
f
2500,—,
f
1000,—,
f 500,—
en
f100,-

op
elk goed effectenkantoor

GEBROEDERS

ROTTERDAM

.
KONINKLIJKE

HOLLANDSCHE

KASSIERS en
MAKELAARS in ASSURANTIËN
LLOYD

Deposito’s.
–
Rekening-Courant.
–
Franco Chèque-Rekening.

AMSTERDAM
Aan- en Verkoop van Wissels op het Buijenland.
–
Aan- en Ver-

koop van Fondsen.
–
Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Geregelde

Passagiers-

en

Vrachtdienst

Oorlogs-, Transport-, Casco-, Brand-, Diefstal-
e.:a.
verzekeringen
met nieuwe, moderne

van eiken aard. post-stoomschepen

TUSSCH EN

ONTVANG-
EN
BETALKAS

NIEUWE D6ELENSTRAAT
20-22

AMSTERDAM
A M S T E R D A M

KAPITAAL EN RESERVEN
f
5.500.000,—
EN

DEposITo’s VOOR
1
JAAR FIX

4c”.-
ZUID-AMERIKA

GELDEN OP DEZEN TEIMIJN GESTORT
ZIJN
NAAFLOÖP VAN HET
JAAR ZONDER OPZEGGING BESCHIKBAAR.
VIA

NIET OPGEVORDERD ZIJNDE, WORDT DE POST STILZWIJGEND VOOR
–
NEW YORK
GELIJKEN TERMIJN VERLENGD.
DE RENTE KAN NAAR VERKIEZING PER KWARTAAL, PER HALF JAAR
OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.

VAN RIJN
& c
o
DE. SPAARNE-BANK

UTRECHT
. –

POSTBUS 40
HAARLEM

–

EENIGE F14BRIKANTEN
Gestört Kapitaal en Reservesf 1.184.000,-
VAN DE UTRECHTSCHE
REKENING;COURANT, CREDIETEN, INCASSEERINGEN, ASSURÂNTIEN,

FIJNE TAFELMOSTERD
WISSELS,

EFFECTEN,

COUPONS, PROLONGATIËN, DEPOSITO’S, ENZ.

GEO. H. MCFADDEN & 13R0. COTTON
MERCHANTS

–

.

.

PHILADELPHIA—NEW YORK

Vertegenwoordiger voor Nederland:
D.
BREEKLAND,
Oldenzaal—Enschede