18 OCTOBER 1916
E c
*
onomisch-Statistische
Berichten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
IE JAARGANG
WOENSDAG 18 OCTOBER 1916
No. 42
INHOUD
BIz.
DE TOESTAND IN ONZE METAALINDUSTRIE
…………..
657
..Opmerkingen betreffende
de
regeling der veevoeder-
distributie
………………………………..
658
De
Deensche Antillen
en
het Amerikaansche gevaar….
660
Productieregeling ingevolge
de
Distributiewet
……….
662
Het duurtevraagstuk
in
Engeland
………………..
663
De
handel van Australië tijdens den oorlog
…………
664
Uit
de
Vereenigde
Staten
……………………….
664
De
aardappel-voorziening
……………………….
665
Productie
en
verbruik van calciumcarbide
en
kalkstikstof..
665
INGEZONDEN STUKKEN:
Het
Zuiderzee-wetsontwerp
……………………
665
REGEERINGSMAATREGELEN OP HANDELSGEBIED
…………
666
MAANDCIJFERS:
Spaarbankcijfers
…………………………..
666
Engelsche
handelsstatistiek
……………………
666
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
………………667-675
Geldkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen. Goederenhandel.
Bankstaten.
Verkeerswezen.
Bijdragen en mededeelingen den inhoud betreffende,
alsmede gegevens voor de a.fdeeling ,,Statistieken en
Overzichten” gelieve men te zenden aan het secretariaat,
Geldersche Kade
21 b,
Rotterdam,telefoon No. 10685.
Abonnementsprijs franco p. p. in Nederland f10,—,
buitenland en icoloniën f
12,—
per jaar. Losse
nummers 25 cents.
Advertentiën f 0,35 per regel,. Plaatsing
bij
abonne-
ment volgens tarief.
Mededeelingen betreffende abonnementen en adver-tentiën richte men tot Nijgh & van Dit mar’s Uitgevers-
Maatschap pij, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag.
17 OCTOBER 1916.
Door den langen duur van den oorlog wordt de
geldmarkt steeds minder belangrijk. De gewone sei-
zoen- en maandinvloeden worden hoe langer hoe min-
der merkbaar en dag in dag uit zijn de noteeringen
zoo goed als gelijk. Ook deze berichtsweek schommel-
den de noteeringen voor particulier-disconto weder
tusscheu 1 en 1Y4 pOt. Het aanbod van wissels is dan
ook zoo gering, dat van een disconto-markt haast geen
sprake meer is. De weinige wissels worden door de
disconto-huizen opgenomen en blijven tot den verval-
dag in portefeuille zonder van eigenaar te verwisse-
len. Hetzelfde doet zich ook in Londen, Berlijn en
Parijs gevoelen; de portefeuilles zijn gevuld met aller-
lei speciaalpapier, daar het gewone handelspapier
bijna geheel ontbreekt.
De Minister van Financiën stelt de inschrijving
open op 40 millioen gulden schatkistpromessen en
schatkistbiljetten. De schatkistbiljetten hebben dezen
keer een looptijd van een jaar. Blijkens hetgeen hier-
omtrent is openbaar gemaakt is het de bedoeling van
den Minister, de biljetten aldus meer in handen van
het groote publiek te brengen. De Minister ziet hierbij
niet op tegen een hoogeren rentevoet, die misschien
te verwachten is nu de langere looptijd ongetwijfeld
een groot deel der tegenwoordige houders van schat-
kistpapier zal afschrikken. Wij meenen, dat het stand-
punt van den Minister verdient te worden toegejuicht.
iDe maatregel heeft bovendien het voordeel, dat de Oen-
trale Bank dientengevolge kan worden ontlast en de
biljettencirculatie eenigermate ingekrompen.
,De weekstaat der Nederlandsche Bank vertoont
wederom een vermindering van den voorraad gouden
munt met oiigeveer twee millioen gulden en van het
gouden muntmateriaal met 34 millioen. Dc disconto-
portefeuille is met 1134 millioen gulden afgenomen
teigevolge van de aflossing van een gelijk bedrag
schatkistpromessen; het Rijk nam daartegenover ruim
1334
millioen gulden renteloos bij de Bank op, zoodat
de vermindering der post Binnenlandsche Wissels fei-
telijk geen beteekenis heeft. Tegenover een toename
van de biljettencirculatie staat een ongeveer gelijke
vermindering der rekening-courant saldo’s.
Aan, de opwinding, welke de torpedeering der
Blommersdijk ter beurze veroorzaakte, kwam spoedig
een ‘einde tengevolge van de verklaring der Duitsche
Regeering, die, hoe pijnlijk het geval op zichzelf ook
moge zijn, een bevredigende oplossing waaschijnljk
maakt.
DE TOESTAND IN ONZE METAAL-
INDÛSTRIE.
In ons nummer van 2 Februari bespraken wij de
gevoigen, welke de Nederlandsche metaalindustrie
ondervond van het op
6
Januari van dit jaar in
Duitschiand uitgevaardigde uitvoerverbod van ijzeren
balken, vorm-ijzer, staaf-ijzer en bandijzer en wij
schetsten toen de verontwaardiging, welke er in •de
betrokken kringen hier te lande heerschte over het
feit, dat de Duitsche walswerken, zich achter dezen
regeeringsmaatregel verschuilende, het uitvoerver-
bod aangrepen als een middel om alle loopende con-
tracten ongedaan te maken en het gecontracteerde slechts tegen belangrijk hoogeren prijs te leveren.
Thans kan onze metaalindustrie zich op een nieuwen
tegenvaller bij haren grondstoffenaanvoer uit Duitsch-
– land voorbereiden en zal zij voor de zooveelste maal
in den loop van het laatste jaar gewaar worden, wat
het zeggen wil, wanneer eene industrie wat den aan-
voer harer voornaamste grondstoffen betreft vrijwel
geheel van een land afhankelijk is.
658
–
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
Op den 28sten September heeft toch de Duitsche
Regeering aan het in den aanvang genoemd Uitvoer-
verbod van 6 Januari dè ruimste uitbreiding gege-
ven, die men bedenken kan en heeft zij den uit- en
doorvoer van
alle
ijzer, ijzersamenstellingen en daaruit
vervaardigde artikelen met ingang van 7 October j.l.
verboden.
Daarmede komt thans onze geheele metaal-industrie
in al hare geledingen, (scheepsbouwwerven, machine-
fabrieken, constructiewerkplaatsen, grof smederijen
enz., enz.) op het allerhevigst mde knel. Immers wijst
alles er op dat – anders dan na het uitvoerverbod van
6 Januari – het aantal ontheffingen, hetwelk van
dit nieuwe uitvoerverbod zal worden verleend, slechts
van zeer geringe beteekenis zal wezen. Kwam ook
nd
6 Januari het hier benoodigde vorm- en staafijzer
nog in tamelijk voldoende mate met consent binnen –
zij het dan, dat de bestellingen vooral van profiel-
ijzer zeer onregelmatig werden uitgevoerd
1)
– het
laat zich aanzien, dat in de eerstvolgende maanden
slechts
zeer weinig
ijzer en staal uit Duitschiand naar
ons land zal worden verzonden en dat men zich voor-
loopig tot het nu en dan doorlaten van het reeds be-
stelde zal beperken. Wanneer de berichten, welke
dienaangaande uit Duitschland zelf werden verkre-
gen juist zijn, schijnt een en ander in verband te
staan met de eischen, welke het Duitsche leger- en
vlootbestuur aan de productie der waiswerken en der
van dezen afhankelijke munitie- en andere oorlogs-
materiaalfabrieken stelt. Men schijnt in Duitschi and
– aangelokt waarschijnlijk door de hooge prijzen,
welke bij. uitvoer kinden worden bedongen – in
den laatsten tijd wat te weinig aandacht aan
de eigen behoefte aan ijzer en staal te hebben
besteed. Eene inventarisatie van de in Duitschiand
aanwezige voorraden en eene berekening van de maxi-
male productie, welke de waiswerken – die een be-
langrijk deel hunner arbeiders aan het leger hebben
moeten afstaan – kunnen bereiken, schijnen te heb-
ben uitgewezen, dat het voor het neutrale buitenland
beschikbare quantum zeer moest worden beperkt. En
zoo kan men er wel op rekenen, dat ons land, hetwelk
– nu Duitschiand onlangs eene economische overeen-‘
komst met Zwitserland heeft gesloten – zeker niet in
de eerste plaats zal worden geholpen, den invloed van
den laatsten Duitschen maatregel op dit gebied spoe-
dig geducht zal gevoelen.
Het spreekt van zelf, dat onze Regeering in deze
aangelegenheid, waarbij een zoo belangrijk deel van
onze industrie en onze arbeidende bevolking is be-
tiokken, niet stil zit; Reeds vernam men uit enkele
dagbladen het gerucht, dat plannen voor een Rijks-
distributiebureau van ijzer en staal ,in overweging
waren en het is dus niet onwaarschijnlijk, dat op het
oogenblik waarop dit nummer verschijnt dienaan-
gaande reeds meer bekend is. Zulk een van Rijkswege
ondernomen distributie zal natuurlijk tal van moei-
lijkheden medebrengen en de functie van hen, die
zich aan het hoofd van zulk een regeling stellen, is
zeker niet benijdenswaard. Toch zal men daarmede
ongetwijfeld kunnen voorkomen, dat het weinige ijzer
en staal, dat hier in de eerstvolgende maanden waar-
schijnlijk uit Duitschiand binnenkomt, in handen van
enkelen geraakt, zoodat men tevens een – zij het dan
beperkt – voortarbeiden van zooveel mogelijk betrok-
ken bedrijven
tzal
kunnen bevorderen.
In deze omstandigheden komt nu ook weer de vraag
naar voren, waarvan onze grootere metaalindustrie reeds sedert lang een oplossing tracht te vinden: in
hoeverre vanuit ons land met succes bestellingen in
Amerika kunnen worden geplaatst. Behalve uit
Duitschiand zou onze metaalindustrie in normale tij-
1)
Het is bijv. bekend, dat onze scheepswerven reeds sedert
geruimen tijd geen profiel-ijzer meer hebben gekregen, ter-
wijl hun daarentegen overvloed van plaatijzer werd toebe-
deeld, waarmede zij alleen natuurlijk niet verder konden.
den ook uit Engeland, Noorwegen, Zweden en Spanje
haar grondmateriaal kunnen aanvoeren. Waar deze
drie laatstgenoemde landen echter eene te kleine pro-
ductie hebben om ons eenigszins afdoende te kunnen
helpen en Engeland in verband met den oorlog zijn
volle productie noodig heeft voor eigen gebruik, blijft
voor ons alleen Amerika open. De scheepsvrachten
van dit land herwaarts zijn .echter zoo geweldig hoog,
dat voorloopig ook eene bestelling aldaar in de meeste gevallen gi-oote moeilijkheden zou opleveren. Immers
het nadeel van deze hooge scheepsvrachten zou –
waar althans’ de grootere metaalindustriè vrijwel uit-sluitend op vaak over langen tijd loopende contracten
werkt – in de meeste gevallen uitsluitend op het
hoofd der industrie neerkomen en deze zou stellig
niet in staat zijn om – naast al hetgeen hij reeds
tengevolge van de successieve verhoogingen der Duit-
sche en Belgische contractsprijzen heeft moeten bij-
passen – ook dit verlies nog te dragen.
Het ligt daarom voor de hand, dat – nu de betrok-
ken reederjen weinig geneigdheid toonen hunner-
zijds eene oplossing voor dit voor hen stellig ook niet
gemakkelijke, maar netelige vraagstuk aan te geven –
in de kringen der metaal-industrie vol verwachting
wordt uitgezien naar den steun, welken onze Regee-
ring in deze zou kunnen aanbrengen, zoodra deze
daartoe met behulp van de beide Kamers in staat
wordt gesteld door de aanneming van de zoogenaamde
Schepenvorderingswet, waarvan de Memorie van Ant-
woord naar men hoopt spoedig mag worden tegemoet
gezien.
T.11
OPMERKINGEN BETREFFENDE DÉ
REGELING DER VEEVOEDER-DISTRIBUTIE
De eerste maandelijksehe Regeerings-distributie van
haver, gerst en ljnkoeken, onder de leiding der Vee-
voederbureaux met aan hun hoofd de Toewijzings-
Commissie in Den Haag, is in vollen gang en groot
is de belangstelling, waarmede haar beloop wordt
gadegeslagen. De nu plaats vindénde aflevering heet
de September-distributie. Volgens de voorschriften
dient met 20 October de geheele beschikbaar gestelde
hoeveelheid te zijn afgeleverd, welke termijn voor
eene September-distributie zeker ruim genoeg schijnt.
Toch mag met vrij groote zekerheid worden aange-
nomen, dat op 20 October niet alles zal zijn geleverd.
De reden daarvan ligt in het systeem, dat vrijwel ge-
heel afwijkt van de wijze, waarop tot, nog toe het
veevoeder de verbruikers bereikte. Wel biedt het
nieuwe systeem voordeelen, waartoe in de allereerste
plaats te rekenen valt de grootere zekerheid, dat het
beschikbare veevoeder gelijkmatig wordt verdeeld on-
der alle Nederlandsche veehouders, terwijl deze bo-
vendien alle worden bediend op basis van eenzelf-
den door de Regeering aangegeven prijs en dus zoo-
wel wat betreft hoeveelheid als prijs onafhankelijk zijn
geworden van koopmanschap, ijver, voorkeur en
winstberekening van hun leverancier. Daartegenover
staan echter nadeelen, die een ingewikkelde admini-
stratie in den aanvang veelal aankleven, doch die,
naar gehoopt wordt, langzamerhand althans ten deele
kunnen worden weggenomen. Wanneer wij dus op die
nadeelen wijzen, dan is dat niet bedoeld als critiek
op de bedoeling van het systeem. Wij wenschen slechts
de aandacht te vestigen op de nadeelen, ‘opdat de re-
geling, zooals die nu bestaat, in onderdeelen .worde
gewijzigd, zoodat de veehouders in hoogere mate kun-
nen profiteeren van de voordeelen, welke het systeem
hun bij practische uitvoering kan bezorgen.
In den tegenwoordigen tijd van schaarschte aan. veevoeder in ons land en hooge prijzen, twee ver-
schijnselen, die tezamen met den drang naar matige
vleeschprijzen het veehoudersbedrijf in de knel bren-
gen en dus zouden kunnen leiden tot vermindering
van onzen veestapel, verdient een plan tot gelijkma-
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
659
tige verdeeling van het veevoeder tegen den laagst
mogelijken prijs zeker toejuichig. In het distributie-
systeem, dat de uitvoering .ran dit plan beoogt, zul-
len afwijkingen moeten voorkomen van de wijze,
waarop tot nog toe de handel zorgde voor de voorzie-
ning van het land met veevoeder. Het is echter zaak,
die afwijkingen zoo gering mogelijk te doen zijn. .De
distributie door den handel geschiedde volgens een
systeem, dat in den loop van vele jaren is opgebouwd,
waarin de tijd gestadig doch zeer geleidelijk verande-
ring bracht, zoodat eene geregelde ontwikkeling dui-
delijk te bemerken.viel; een systeem, dat zich boven-
dien aanpaste aan de ontwikkeling, financieele kracht
en geaardheid van de verbruikers. Het systeem toonde
dus in zijne onderdeelen
belangrijke
verschillen in de
verschillende gedeelten van ons land, doch kwam toch
in hoofdzaak hierop neer, dat binnenlandsche firma’s, grossiers genoemd, gevestigd in de groote plaatsen en aan de groote waterwegen of op andere middelpunten
van verkeer, het veevoeder in groote partijen kochten
aan de markten in Rotterdam en Amsterdam. Hunne
koopers waren de kleinere sljters, die weder veelal,
nadat het veevoeder
bij
hen of
bij
de grossiers voor
het gebruik was gereed gemaakt, verkochten aan de
veehouders. In vele gevallen betrokken deze laatsten
ook hun veevoeder direct van den grossier. In de laat-
ste jaren wisten zij echter ook dikwijls zonder de hulp
van den grossier hunne behoefte te dekken. Meer en
meer
namelijk
werden coöperatieve aankoopvereeni-
gingen opgericht, die dikwijls evenals de grossiers
hunne inkoopen deden te Rotterdam en Amsterdam
of zich anders aansloten
bij
het Centraal Bureau uit
het Nederlandsch Landbouw-Comité, dat zich voor
eene provisie belastte met den inkoop aan die mark-
ten. Voor de slijters en grossiers beteekende die ont wikkeling der coöperatie weliswaar achteruitgang in
hun bedrijf, doch bij eene dergelijke economische ver-
schuiving, die geleidelijk plaats vindt, blijven pijn-
lijke botsingen meestal uit.
Met dit geheele ingewikkelde systeem van hande-
laars, tusschenhandel en fabrikanten met zeer uiteen-
loopende conditiën vân levering, kwaliteit en’betaling,
in overeenstemming met de verschillende eischen der
verbruikers, heeft de nieuwe distributie-regeling
slechts gedeeltelijk rekening gehouden. Dit nu achten
wij een nadeel. De ontwerpers der regeling zijn uit-gegaan van de kwantitatieve behoefte van den vee-
houder en dezen is opgedragen eene bestelling te doen van voedergraan en ljnkoeken, welke hij heeft te bere-
kenen nair den omvang van
zijn
veestapel. Volgens
de oorspronkelijke regeling levert hij de bestellings-
formulieren in bij zijn gewonen verkooper, meestal.
een slijter, of bij zijne Coöperatieve Aankoopvereeni-ging. Deze zenden de bestelling door aan het Veevoe-
derbureau van het district (het land is daarvoor in
zeven districten verdeeld), waarop na onderzoek der
bestellingen en na’ goedkeuring door de Toewijzirigs-
Commissie de aflevering volgt. Bij die aflevering nu
blijken de aan het systeem verbonden nadeelen. De
door slijters en Coöperatieve Vereenigingen verza-
melde bestellingen bereiken in vele gevallen een
uiterst klein totaal, hetwelk nog wordt gereduceerd
door het feit, dat de voorraad aan veevoeder niet vol-
doende is om de bestellingen ten volle ui.t te voeren,
zoodat slechts betrekkelijk kleine percentages kunnen
worden geleverd. (Deze. bedragen voor de September-
distributie van gerst 25 pCt., voor haver 30 pCt. en
voor ljnkoeken 40 pCt.) Deze leverilig wordt bewerk-
stelligd door de daarvoor aangewezen graanimpor-
teurs, die na betaling aan het Comité ,van Graanhan-
delaren te Rotterdam en na het sluiten van een con-
tract met bijbehoorende bankgarantie met de Neder-landsche Overzee Trust-Maatschappij het af te leve-
ren veevoeder te hunner beschikking krijgen. De par-
tijen nu, die zij aan de slijters en vereenigingen heb-
ben af te leveren, zijn meestal buitengewoon klein,
kleiner dan de
partijen
ooit
zijn
geveest, die uit Rot-
terdam en Amsterdam werden verzonden. Het ver-
voer van veevoeder te land en te water van die havens
naar het binnenland is berekend geweest op hoeveel-
heden van minstens 10.000 K.G. en de tarieven zijn
daarnaar ingericht. . De verzending van kleinere hoe-
veelheden is onevenredig duurdei en maakt dus voor
dên verbruiker den prijs belangrijk hooger dan hij bij
verzending van grootere hoeveelheden ineens zoude
bedragen. Het veevoeder wordt voor rekening der ont-
vangirs in de havenplaatsen in ontvangst genomen
en verzonden door graanfactors, wier bedrijf steeds is
gebaseerd geweest op de behandeling
,
van groote
partijen en die zich nu onverwachts moeten toeleggen
op de expeditie van uiterst kleine hoeveelheden.
Partijtjes beneden 100 K.G.
zijn,
talrijk en het is dui-
delijk, dat deze detailleering, die tot nog toe steeds ge-
schiedde bij den grossier in de nabijheid van de woon-
plaats van den verbruiker, aanleiding geeft tot vele
onnoodige kosten van contrôle, arbeidsloon, hoogere
vracht enz., nu zij reeds te Rotterdam en Amsterdam
geschiedt. Bovendien worden al degenen, die tot de
distributie medewerken, en niet het minst de Veevoe-der-bureaux belast met een overmaat van administra-
tief werk, dat weder voert tot voortdurend tijdverlies
en vertraging in de aflevering. Niet slechts wordt dus
de prijs, dien ten slotte de verbruiker te betalen, heeft,
door dit alles zonder noodzaak veelal zeer belangrijk
verhoogd, doch hij ontvangt zijn veevoeder bovendien
veel later dan de bedoeling is. Dit laatste blijkt reeds
bij de September-distributie, die v66r den daarvoor
vastgestelden datum van 20 October hoogst waar-
schijnlijk niet afgeloopen zal kunnen zijn.
Door een verandering in de distributie-regeling werd
gehoopt, dat reeds de October-distributie eenige ver-
betering zoude brengen. De grossiers, voor wie,’zooals
boven bleek, geen plaats in het systeem der Regeering was opengelaten, tenzij zij, zooals hier en daar het ge-
val is, een gedeelte van den omzet direct aan de vee-
houders afleveren, hebben namelijk reeds in de vorige
maand eene verandering in de regeling weten te be-
werken. Op hun verzoek is ook aan hen in het nieuwe
distributie-systeem een plaats ingeruimd. De slijters
en Coöperatieve vereenigingen kunnen nu hunne be-
stellingen van de veehouders doorgeven aan de gros-
siers inplaats van aan de Veevoeder-Bureaux. Voor
die doorzending aan de Veevoeder-Bureaux zorgt dan
de grossier en de door hem via de slijters en Vereeni-
gingen verzamelde bestellingen der veehouders wor-den hem van uit Rotterdam en Amsterdam toegezon-
den. De te verschepen partijen worden daardoor groo-ter en de vracht goedkooper, doch de grossier mag dat
vrachtverschil voor zich behouden en aan zijn bestel-
ler de vracht berekenen, die de verzending in kleine
partijtjes zoude hebben gekost. Verder betaalt de Re-
geering hem voor, zijne bemoeiingen
f
1 per 1000 K.G.
Het is niet onmogelijk, dat door deze verzending in
grootere partijen althans tijd gewonnen wordt. Wan-
neer echter de grossier van zijn recht om het vracht-
verschil in rekening te brengen, ten volle gebruik zou
maken, zou de kunstmatige prjsverhooging voor den
verbruiker niet wegvallen. In de practijk ‘zal hij ech-
ter, evenals vroeger en onder den invloed der concur-
rentie van zijn vakgenooten en der coöperatieve licha-
men eene belangrijke besparing daarop aan zijn koo-
pers ten goede doen komen.
Reeds nu is evenwel aan de Veevoeder-Bureaux ge-
bleken,, dat lang niet alle slijters en vereenigingen
hunne bestellingen inzenden aan een grossier, zoodat
de vergrooting der af te leveren partijen veel geringer
blijkt te zijn dan gehoopt werd. Verder zijn in eenige
districten centrale inkooplichamen der coöperaties van
landbouwers en molenaars als grossier opgetreden.
Zeer vele Coöperatieve Aankoop-Vereenigingen en
molenaars-slijters nu wenden zich tot deze lichamen,
daar zij er op rekenen, dat deze hun later althans het
660
ECÖNÖMISCI-1-STATISTISCHE flERICHTEN
18 October 1916
grootste gedeelte der vrachtbesparing alsook van de
Regeeringstoelage van
f
1 per 1000 K.G. zullen uitbe-
talen. De door sommige van deze lichamen tot nog toe
gevolgde werkwijze geeft gegronde aanleiding zulk
eene terugbetaling te verwachten, omdat deze na af-
trek der gemaakte kosten de gewoonte hebben de ge-
maakte winst onder de afnemers te verdeelen. Het is
duidelijk, dat vele slijters en Coöperatieve Vereeni-
gingen zich niet tot de gewone grossiers zullen wen-
den, tenzij deze even voordeelige conditiën toestaan.
Het in het oorspronkelijke systeem niet bestaande
en later ingevoerde aandeel der grossiers in de rege-
ling kan alleen tot nuttige resultaten leiden, indien
van hunne tusschenkomst een ruiihgebuik wordt ge-
maakt, omdat daardoor vele kleine patijen worden
samengevoegd. Zij bezitten opslagruimte aan de groote
waterwegen en in middelpunten van verkeer en hun
bedrijf is steeds geweest het in detail afleveren der
door hen op goedkoöpe wijze aangevoerde groote hoe-
veelheden veevoeder aan de sljters en veehôuders in
hun district. Dikwijls laten zij dat veevoedèr eene
voorbereidende behandeling ondergaan of leverrt zij
dit af in de samenstelling, die door de verbruikers
wordt gewenscht. Zoude het nu niet mogelijk zijn, op
zoöveel mogelijk normale wijze dat bedrijf weder te
herstellen en eenè regeling te ontwerpen, voöral nu
ook maïs onder het nieuwe systeem wordt gebracht,
die niet slechts aan de grossiers hun bestaan verze-
kert, doch teveûs van hunne werkzaamheid partij
trekt tên voordeele der verbruikers? Lage vrachten
naar een punt zoo nabij mogelijk bij de plaats van
verbruik, goedkoope bewerking of overlading door
daarvoor ingerichte bedrijven kan den verbruiker
slechts voordeel brengen, meer dan het kunstmatige
grossiersbedrijf van de coöperatieve lichamen, die geen
opslagruimte of over]aad-inrichtingen bezitten op de
daarvoor geschikte plaatsen.
Waar de distributie het loffeijke doel heeft de po-
sitie van den verbruiker te verbeteren, dient zeker
ieder middel om dat doel te bereiken te worden toe-gepast en niet het minst behoort daartoe het gebruik
maken van de daartoe reeds jaren bestaande bedrij-
ven, welke in het geheele land bij de grossiers te vin-
den zijn. Een oordeelkundig gebruik van den bestaan-
den handel, die vroeger uit eigenbelang en gedwon-
gen door de onderlinge concurrentie een systeem
heeft ontwikkeld, dat er toe strekte, den verbruiker
zoo goedkoop môgelijk te bedienen, kan slechts nuttig
zijn ter bereiking van het beoogde doel. Het weder in
gebruik stellen van de faciliteiten van dien handel
moet ons eerder brengen tot dat doel dan eene kunst-
matig samengestelde regeling, welke de distributie
leidt langs nieuwe ongewone wegen met als onvermij-
delijk gevolg uitgebreide administratieve werkzaam-
heden benevens groote kosten en tijdverlies.
J
–
. S.
DE DEENSCHE ANTILLEN EN HEf
AMERIKAANSCHE GEVAAR.
Op 24 Juli j.l. werd te Kopenhagen bekend ge-
maakt; dat tusschen de Deensche regeering en die
van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika een
verdrag was opgemaakt voor den verkoop aan l.atst-
genoemde van de aan Denemarken toebehoorede
eilanden St. Thomas, Sta Cruz en St. Jan, voor een
som van $ 25.000.000.
Columbus ontdekte deze eilanden, waarvan de lig-
ging bekend moge worden verondersteld, op zijn
tweede reis in 1493. Men kan echter niet vinden, dat
Spanje zich nader met de eilanden heeft ingelaten.
In het jaar 1657 laten de Hollanders zich dan neer
op St. Thomas, wier vesttging, na een tusschenbezit
door Engeland, in 1866 aan Denemarken kwam. Eerst
in 1716 grondvestte Denemarken eene vestiging op
St. Jan Op Sta Cruz hadden zoowel Hollanders als
Engelschen hunne tenten opgeslagen (anno 1643), ten
slotte moesten wij het veld ruimen. Na in veler han-
den te zijn overgegaan, kocht Denemarken het eiland
in 1733 voor 750.000 frs. van de Maltezer Ridders.
Gedurende de Napoleontische oorlogen nam Engeland
tweemaal bezit van alle eilanden; in 1814 met de
groote restitutie werd ook Denemarken weer in het
bezit gesteld van zijne West-Indische koloniën.
Denemarken heeft nimmer materieel voordeel ge-
had van deze eilanden. De bloeitijd ligt in het einde
van de 18de eeuw, nadat de Deensche regeering de
kolonie in eigen beheer had genomen. Men leest, dat
in het jaar 1765 de suikerproductie van Sta Oruz een
waarde van vijf millioen gulden zou hôbben gehad.
St. Thomas werd een algemeene aanloopplaats voor
de scheepvaart op West-Indië. Charlotte Amalia, de
hoofdplaats van het eiland, ontwikkelde zich als sta-
pelplaats en orderhaven. Na 1860 ging de beteekenis
van de Deensche Antillen hard achteruit; oorzaak was,
ten eerste, de gebeurtenis, die aan de geheele Nieuwe
Wereld een aanvankelijk nadeel bezorgde: de af schaf-
fing der slavernij (in de kolonie in 1848), ten tweede,
de verbetering van het grootverkeer, die de behoefte
aan tusschenstations deed verminderen, en wat spe-
ciaal de suikercultuur betreft, de concurrentie van
den beetwortel. De teruggang in het bevolkingscjfer
kan de verminderde beteekenis illustreeren. In 1828
tèlden de eilanden 46.000 bewoners, in 1890 was dat aantal teruggegaan tot 32.000, in 1911 verhief de be-
volking zich nog slechts tot 27.000 zielen.
De nijverheid, die ik hierboven voor de eilanden
vermeldde, is ook nog heden ten dage de bezigheid
der bewoners: Sta Cruz produceerde in 1914 9.153 ton
suiker, ter waarde van $ 421129. De veestapel van hei
eiland is niet zonder beteekenis (in 1914: runderen
13.000, paarden, muilezels en ezels 10.000). St. Tho-
mas werd als kolenstation v66r den wereldoorlog, toen
het verkeer zich nog in zijn oude banen bewoog, gere-
geld door de schepen van verscheidene Europeesche
reederjen opgezocht. De Hamburg-Amerika-Lijn liep
er volgens het Praictisches Han,dbuch für den Seever-
lcehr
zevenmaal pér maand aan en o.m. de Leyland-
Lijn eenmaal maandelijks. De bunkerkolen komen uit
Amerika; in 1915 werd nog voor een bedrag van
$ 362.805 te St. Thomas gebunkerd.
Van de opening van het Panama-kanaal stelde men
zich voor
profijt
te kunnen trekken, daartoe werd de
haven van Charlotte Amalia verbeterd door de Deen-
sche ,,West Indian Cy.”, o.m. werd de diepte van het
vaarwater op 9,5 meter gebracht.
De koloniën blijven echter voor Denemarken een
nadeelig saldo opleverem De oorlog doet er, zooals van
zelf spreekt, nog het
zijne
toe. Men becjfert, dat De-
nemarken aan dit koloniaal bezit in het afgeloopen
tiental jaren 4 millioen kronen besteed heeft, waar-
tegenover geen baten zijn aan te wijzen. Thans geeft
de Deensche regeering haar onderdanen in overweging
de eilanden, tegen het alleszins aanlokkelijke bedrag
van 25 millioen dollars voor dit gebied van 138 á 142
kwadraat-mijlen, aan de Vereenigde Staten af te
staan.
Het is niet de eerste maal, dat Amerika tracht de
Deensche Antillen in bezit te krijgen. In 1865 werden
er al $ 5.000.000 op geboden. De Deensche Kamer
verwierp het verkooppian en toonde zich niet anders
gezind in de jaren 1901 en 1910, toen wederom pogin-
gen door Amerika in het werk waren gesteld.
Dat Amerika de in dit verband voor hem gunstige
tjdsomstandigheden heeft benut om nogmaals met
het voorstel te komen, wekt geen verwondering. De
verkrjging van de Déensche eilanden is toch voor de
Vereenigde Staten van groote waarde, omgekeerd
echter van de vervreemders onverstandig en, waar
het voor ôns op aankômt, van Nederlandsch stand-
punt gezien, ongewenscht.
Wat toch is het geval.
De V. S. willen de Deensche eilanden hebben uit
imperialistische everwegingen, economische bestaan
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
er niet. De kolonie zal in Amerikaansch bezit, door
de conjunctuur beschikt, dezelfde econoische moei-
lijkheden zien gelden, ‘die zich thans voordoen. Ik ge-
loof niet aan de beteekenis, die eenig eiland in of om
de Caribische Zee, als verkeersknooppunt, door de
opening van het Panama-kanaal zou hebben gekregen.
St. Thomas niet en Curaçao, dat ook genoemd is, hee-
lemaal niet.
1)
Ik kan mij geen argument denken,
waarom er aaiijeidingTzou zijn op weg van of naar
Colon eens ergens aan te leggen, aan overlading kan
niet gedacht worden, en moet het centrum zijn betee-
kenis ontleenen aan een bunkerhaven, dan legt het,
voor zoover niet op het eiland, dat als centrum moet
gelden, zelf kolen gedolven worden (en dat geschiedt
op geen enkele der Antillen),
zijn
bijzondere positie
af tegen iedere andere goed geoutilleerde bunkerha-
ven in de contreiën van het Panama-kanaal, want op
weg naar Ooien wordt niet één vaste doorvaart geko-
zen met terzijdestelling van alle andere openingen in
den wal om de Caribische Zee. En ten slotte is de
voorsprong, dien de Antiflenhavens hebben op die van
het vastland, niet zoo heel groot. Ik heb eens ergens
uitvoerige berekeningen gezien, waaruit zou blijken,
dat bunkeren te St. Thomas altijd goedkooper moest
zijn dan te Oolon. Laat dit voor het oogenblik juist
zijn, wanneer Amerika van Oolon een domineerend
kolenstation wil maken, dan zal het de moeilijkheden
die mogen gelden, wel weten te overwinnen door doel-
matige tarifeering (men zie het
Official Han4boolc of
the Panama Canal,
pagina 22).
Uit politieke, ik noemde het imperialistische,
overwegingen willen de V. S. de Deensche Antillen
hebben. De Noord-Amerikaansche republiek wenscht
de suzereiniteit te krijgen in Centraal-Amerika. De
maatregelen ten aanzien van Mexico zijn doorzichtig,
de machinatie met Panama is bekend, in Nicaragua
en Honduras wordt gewerkt enz. enz. Dit operatie-
veld nu moet van Europeesche toeschouwers, die al-
licht tegen de Amerikaansche plannen zouden wen-
schen in te gaan, bevrijd worden, vandéâr, dat de
V.S. de Antillen in handen trachten te krijgen; voor-
zoover men ze niet reeds kan beschouwen direct te be-
hooren tot het gebied waar men baas wil spelen. In
Ouba, ‘Haïti en Puerto Rico hebben de V. S. te be-
schikken, men is nu aan de Deensche Antillen toe; een bod op onze eilanden Saba en St. Eustatius zal heel gauw vo]gen. St. Martin behoort voor de helft
aan Frankrijk en zal ons misschien nog wat langer
gelaten worden.
De Amerikaansche pers heeft als motief voor den koop der Deensche Antillen angst bedacht,
die men in de republiek zou zijn toegedaan, dat een
der groote mogendheden de eilanden zal overnemen.
Welke Europeesche mogendheid (want aan Japan is
niet te denken) er zich voorloopig aan zou kunnen
wagen een zoo ernstig conflict met Amerika te pro-
voceeren als uit het miskennen der Monroeleer zou volgen, is. kwalijk te vatten. De Britsche pers heeft
ons ingelicht, dat Duitschland de bewuste is, die be-
raamt de Deensche Antillen in bezit te nemen. Het
bericht is te belachelijk om er nader op in te gaan en
kan dan ook als ,,Hetze” op zij gelegd worden.
Denemarken doet onverstandig met de eilanden te
verkoopen. Verkoop van gebied door een staat maakt
altijd een decadenten indruk, en al leveren de eilan-
den Denemarken geen economische voordeelen, een
koloniaal bezit heeft nog een andere functie dan en-
kel vergrooting van het nationale economische-werk-
veld. Iedere kolonie is plat gezegd een ,,reclamebord”
in de wijde wereld voor het moederland, en een
,,reclamebord”, dat niet slechts opvalt aan de voorbij
–
)
De
,,Cominissie voor de Jlandelspolitiek”
bracht, in
Febr.
1912,
rapport uit betreffende de havenplannen voor
Curaçao. Het rapport werd om redenen van bestuursbeleid niet gepubliceerd. Het is echter moeilijk aan te nemen, dat
de commissie in het eiland een toekomstig knooppunt van het atlantisch verkeer heeft gezien.
gangers, maar telkenmale wanneer de kolonie ver-
meld wordt in courantenbericht, illustratie, atlas
enz. De naam van de ,,firma” wordt dan genoemd,
(het hoofdoogmerk van den bedrijfsondernemer bij
het maken van reclame). En de economische positie
van een land is er .evenzeer
bij
gebaat, dat ‘s lands
naam in de wereld genoemd wordt, als dat de bedrijfs-
ondernemer er belang bij heeft, dat
zijn
naam op de
tong van het publiek is. Toen ,,Van Houten” de pyra-
mides liet beschildeien, beperkte de invloed van zijn
reclame zich niet tot de Nijlvlakte, heel de wereld
heeft toen geweten wie Van Houten is en z66 ook
met de Deensche Antiflen (n.b. het eenig koloniaal
bezit van Denemarken in gebied, dat meer de alge-
meene aandacht heeft). Daarom dus zou ik Dene-
markens daad onverstandig vinden. De regeering
tracht de Kamer nu bang te maken met negeropstan-
den in de eilanden. De geruchten van deze plotseling gesignaleerde onlusten schijnen wat
,,pour le besoin
de la cciuse”,
maar wanneer ze er
zijn,
dan moet Dene-
marken verstaan met knap bestuurderschap hieraan
een eind te maken. Wij hebben in Suriname getoond,
dat men geen 42 c.M. kanonnen noodig heeft om
negers tot rust te brengen en dat ook de middelen van
een kleine mogendheid daartoe reiken.
Voor Nederland is de overdracht ongewenscht.
Héél Europa kon er zich weinig over verheugen, want
de koop is een daad in het Noord-Amerikaansche stre-
ven suprême te worden in Central-Amerika en iedere
stap, dien de V.S. daaitoe naderen, maakt. de expansie-
mogelijkheid van Europa in dit gebied slechter. Het
zou voor Europa een groot verlies zijn van de Oen-
traal-Amerikaansche markt verdrongen te worden,
want ook die landen zal men kunnen gebruiken voor
intenser export-ontwikkeling, die na den Europee-
schen oorlog met alle kracht zal dienen bewerkstel-
ligd te worden. Behalve, dat Nederland in dit opzicht
66k partij is (bovendien bestaan er in Mexico al Ne-
derlandsche belangen van beteekenis, petroleum, hy-
potheken) gaat ons de verkoop van de Deensche Au-
tillen nog nader aan, door het bezit van gebied in de
nabijheid. Wanneer het nu den weg op gaat, dat de
V. S. zich ook het restje van de Antillen verschaffen,
dan gaan, ik ‘zei het reeds, onze eilanden boven den
wind er dadelijk aan en zal ons later ook Curaçao,
tegen een koopsom, afgenomen worden. Niet dat Cu-
raçao een goudmijn voor ons is geweest, maar het
levert ons ook economisch toch wel iets op en gaat
vermoedelijk een betere toekomst tegemoet, nu de
,,Koninklijke” is voorgegaan met op het eiland een
bedrijf op te richten. Dit is de manier koloniën aan
het moederland te hechten: industrieën op den kolo-
nialen bodem te planten, waar het nationale finan-
cieele en geestelijke interesse in gebonden is. Indus-
trie (mechanische zoo goed als agrarisöhe) door
moederlandsche maatschappijen fn de kolonie en lee-
ningen ten laste er van, détrmee worden de over-
heerschte gewesten nationaal.
Wat ik
bij
de beoordeeling van het Deensche stand-
punt zei van de kolonie als ,,reclamebord” geldt voor
Curaçao evengoed.
Het gerucht heeft zich vrbreid, dat de V. S. al
een voorstel hebben gedaan tot aankoop van Curaçao,
een tegenspraak is hierop gevolgd en ik geloof ook
niet, dat het bericht juist was. Amerika zal de oppo-
sitie, die in Europa gewekt is door den voorgestelden
koop van enkele eilanden,die een rol spelen in de wereld-
economie, niet dadelijk daar overheen nieuw voedsel
geven door neiging te toonen zich nog een tweede dito stel te willen toeëigenen. Amerika heeft wel begrepen,
dat nu, waar de groote mogendheden hun handen vol hebben uit te vechten wie van de Europeesche rijken op economisch gebied den toon aangeeft, de kans tot
handelen schoon is, en de fabelachtige prijs wordt
Denemarken geboden om een tijdige beslissing te be-
werken, maar zooveel, vrijmoedigheid, tegelijk ook
Curaçao onder handen te nemen, geloof ik niet, dat de
662
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
V.S. zich veroorloven zullen. Ik heb het reeds hiervoren
gezegd, Saba met zijn twee verwanten kan spoedig op
een bod rekenen en misschien dat dââr toch wel eens
waarheid in kon zitten, dat, het Curaçaosche gerucht
is terug te brengen op een informatie, die de Unie-
regeering vast eens gedaan heeft,-hoe onze gevoelens
zijn aangaande eventueelen afstand van de Neder-
landsche bovenwindsche Antillen. Met St. Martin,
Saba en St. Eustatius in Amerikaansche handen
ware op Denemarken, zoo dit nog niet had willen toe-
geven, natuurlijk veel indruk gemaakt.
Maar laten de V.S. maar met hunne voorstellen ko-
men, bij ons zal, om in nationale beelden te spreken,
de dollar een botje vangen.
G.
1E.
H. 1
PRODUCTIEBEGELING INGEVOLGE!DE
DISTRIBUTIE WET.
Een medewerker schrijft:
–
Elke medaille heeft haar keerzijde en zoo sprak het
vanzelf, dat de regeeringsmaatregelen op landbouw-
gebied, welke ten doel hadden de winst op sommige
voor binnenlandsch verbruik benoodigde producten te beperken, tot gevolg hadden, dat de verbouwer omzag
naar artikelen, die geen gevaar liepen door die maat-
iegelen getroffen te worden, omdat
zij
niet voor bin-
nenlandsch verbruik benoodigd zijn. Het ligt voor de
hand, dat de regeering op haar beurt dit ongewenschte
effect te keer wenschte te gaan, en zoodoende is het
te verklaren, dat in de Distributiewet 1916 een artikel
kon worden opgenomen, hetwelk den minister van
landbouw de bevoegdheid geeft in het algemeen of in
bepaalde gedeelten des lands het verbouwen van bij
algemeenen maatregel van bestuur aan te wijzen ge-
*assen te verbieden, te beperken of niet dan voor-
waardelijk toe te staan, indien naar zijn oordeel de
verbouw van andere gewassen van meer belang
voor de voeding van mensch en dier is.
Het blijkt, dat het de bedoeling van den minister is
van de hem gegeven bevoegdheid gebruik te maken;
bij algemeenen maatregel van bestuur zijn n.l. de
vorige week als gewassen, hiervoren bedoeld, aange-
wezen geworden: bruin en geel mosterdzaad, karwij-
zaad, blauwmaanzaad, spinaziezaad, vlas, suikerbieten
en zaai-uien.
Wie meenen mocht, dat .het gebruik maken van de verleende bevoegdheid beteekenisvolle gevolgen zal
hebben ten aanzien der voedselvoorziening onzer be-
volking, heeft een te weidsch denkbeeld van de draag-
kracht van te nemen maatregelen. De beteekenis er
van toch dunkt ons beperkt tot die van ,,het schoone gebaar”. Twee redenen zijn daarvoor aan te wijzen;
ten eerste is de omvang van de cultuur der hiervoor
genoemde gewassen in het algemeen zeer gering, ver-
geleken bij den omvang der gezamenlijke gewassen, en vervolgens ligt het- blijkens de memorie van ant-
woord in de bedoeling der regeering, de beperking
van verbouw als regel te doen ‘,,neerkomen op het
terugbrengen van den omvang van verschillende
cultures tot dien, welken deze cultures, v66r den oor-
log hadden”.
Een beeld van den omvang der bedoelde cultures
in de laatste jiren geeft het volgend staatje
(opper-
vlakte in H.A.):
–
1911
1912
1913
1914
,915
1916 Bruin Mosterdzaad
855
790
808
–
645 629
1.084
Geel
,,
748
067
779 904
1.955
4.944
Karwijzaad
….
8.230
2.991
5.527 5.285
3.967
5.032
Blauwmaanzaad
240
657
650
496
823
2.076
Kanariezaad
.
471
326
1.807
3.313
3.728
5.969
Spinaziezaaci
– –
798
1.502
741
904
735
1.003
Vlas
……….
15.711
14.727
14.650
7.723
8.948 14.640
Suikerbieten
. .
55.600 64.824 60.300 63.234
56.513 63.643
Zaai-uien
……
2.513
–
2.951
2.642,
2.795 3.234
3.928
Bekijkt men dit staatje nader, in verband met het
hiervoren opgemerkte, dan concludeert men reeds
dadelijk, dat maatregelen tegen de gewassen, die de
grootste oppervlakte innemen, niet te verwachten
zijn, omdat deze in geheel normale hoeveelheid wor-
den verbouwd. Dat geldt -zoowel van karwijzaad als.
van vlas en suikerbieten. Ook is het de vraag, in hoe-
verre er aanleiding bestaat den verbouw van kanarie-
zaad in te krimpen. Wel is waar is die verbouw
in 1915 en 1916 adnmerkelijk hooger dan in de vlak
daaraan voorafgaande jaren, maar blijkbaar heeft men
hier ook te doen met een uit normale oorzaken weer
opbloeien van een cultuur,’ diè in vroeger jaren van
veel beteekenis was (zoo werden van 187111880 aan
kanâriezaad gemiddeld 2180 H.A. bebouwd en 2343
H.A. in 188111890), in verval was geraakt en weer
opleeft, zoodat het met het oog op de toekomst aan-
beveling verdient, deze cultuur geen moeilijkheden in
den weg te leggen. Verder is de verbouw van spinazie-
zaad zeer variabel; ook dit gewas blijft dus buiten de
regeeringsmaatregelen.
De eenige gewassen, vier teelt abnormaal is in ver-
gelijking met v66r den oorlog, zijn dus mosterdzaad,
blauwmaanzaad, zaai-uien en, misschien, kanarie-
zaad.
Hieromtrent valt al dadelijk weer op te merken, dat
het huidige stadium – ook niets tegen verbouw
van mosterd- en blauwmaanzaad behoeft gedaan te
worden. De
prijzen
dezer zaden waren enkele maanden
geleden zeer hoog, doch zijn allengs teruggeloopen,
toen het zeker werd, dat export ervan tijdens den
verderen duur van den oorlog niet kan worden toe-
gestaan, omdat dan de overzeesche aanvoer van andere
en zeer belangrijke oliezaden als lijnzaad en koolzaad
in gevaar zou, worden gebracht. Indien iets, dan is
wel deze factor in staat te bewerken, dat de verbouw
van mosterdzaad en maanzaad tot normale grenzen
wordt teruggebracht., –
Feitelijk zou de regeering dus alleen maatregelen
behoeven te nemei tegen den verbouw van zaai-uien
en misschien kanariezaad’. Wordt de cultuur dezer
gewassen door regeeringsmaatregelen tot haar norma-
len omvang teruggebracht, dan komen hoogstens
3000 H.A. vrij voor verbouw van ,;andere gewassen
van meer belang voor de voeding van mensch en dier”
(zooals de Distributiewet zegt), maar wat beteekenen
deze 3000 H.A. tegenover de 800.000 H.A., die wij
gewôonlijk met ;,gewassen” bezet hebben?
Men ziet: een schoon gebaar, maar niet meer. En
het zou ons dan ook geenszins verwonderen, indien de
heele toepassing van de bevoegdheid tot verbod ofbe-
perking van verbouw hierop neerkomt, dat wordt
voorgeschreven, dat ieder, die mosterdzaad, karwij-
zaad, blauwmaanzaad, spinaziezaad, vlas, suikerbieten
en
zaai-uien
wil telen, aan den burgemeester zijner
gemeete moet opgeven, welke oppervlakte hij er mede
betelen wil en dat men hem dan verder doodgewoon zijn gang laat gaan. Men weet dan, wie de gewassen
verbouwt en hoeveel hij er verbouwt en• heeft tijdig
een betrouwbaar overzicht.
Is in het voorgaande naar we meenen voldoende
duidelijk aangetoond, dat het gebruik maken van de
bevoegdheid om den verbouw van bepaalde gewassen
te beperken, niet het gevolg zal hebben, dat er iets
van beteekenis geschiedt ter bevordeiing van den ver-
bouw van ,,gewassen van meer belang voor de voeding
van mensch en dier”, dan willen
–
we daarmede niet te
kennen geven, dat de productie van voor de voeding
belangrijke gewassen geen aanleiding tot zorg geeft.
Integendeel is er alle reden tot ‘bezorgdheid. De be-
bouwde bodem wordt minder goed verzorgd dan ge-.
woonlijk — zulks tengevolge van gebrek aan arbeids-
krachten en kunstmeststoffen – doch bovendien is de
oppervlakte van het bouwland aanmerkelijk ingekrom-
pen, niettegenstaande de verhoogde teelt van mosterd-
zaad e.d. Zoo is- b.v. het bouwland van ca. 805.000
H.A. in 1914 teruggegaan tot ca. 780.000 H.A. in
1916, hoofdzakelijk ten koste van den verbouw van
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
r
.
S.
granen. De verklaring hiervan is naar onze meening
deze, dat veel bouwland is omgezet tot grasland, wijl de verzorging hiervan in verband met de schaarschte
aan arbeidskrachten zooveel gemakkelijker is dan van
bouwland. Tot het zoeken van eene oplossing in deze
richting wordt men ook gedwongen, als men let op
den uitvoer van sommige producten, b.v. kaas. De
export hiervan is bijna verdubbeld: 72.347 ton over
de eerste 8 maanden van 1916 tegen 40.937 ton over
dezeLfde periode van 1914, en zulks, niettegenstaande
naar algemeene opvatting het binnenlandsch kaas-
verbruik grooter is dan normaal. Die kaas moet toch
ergens vandaan komen – ligt het nu niet voor de hand
aan te nemen, dat een grooter oppervlakte grasland
voor ons vee, beschikbaar was en door den beteren
grasstand de melkproductie zeer steeg?
Indien dan ook de regeering den verbouw zou wil-
len bevorderen van enkele voor de voeding zeer be-
langrijke gewassen, zoo zal
zij
o.i. in de allereerste
plaats hebben te bewerken, dat grasland voor bouw-
land plaats maakt.
In de memor.ie van antwoord op het voorloopig ver-
slag over het 20 millioen-ontwerp is door de regeering
genoemd als middel om de teelt van broodkoren of
peulvruchten te bevorderen: de teelt van voor de
consumptie weinig waarde hebbende producten minder
voordeelig te maken dan die van granen en peul-
vruchten. Welnu, het ligt geheel in deze lijn maat-
regelen te nemen, die bewerken, dat het hebben van
grasland minder voordeelig is dan het hebben van
bouwland. Pas wanneer bereikt wordt, dat op ruime
schaal grasland wordt omgeploegd om het met graan
of peulvruchten te bebouwen, is er reden om minder
zorg te koesteren over Nederlands voedselvoorziening.
Onder de bij algemeenen bestuursmaatregel ingevolge
art. 7 der distributiewet aan te wijzen ,,gewassen”,
wier verbouw de minister kan beperken, ware ook en
niet in de laatste plaats het ,,gras” te noemen, al zou
het alleen geschieden om met schoon gebaar moreele
piessie uit te oefenen op eiken landbouwer, om in
deze tijden 66k een weinig ,,bouwboer” te worden, al
is hij van ouder tot ouder louter ,grasboer” geweest.
*
Nadat het voorgaande reeds gezet was, verscheen
een ministerieele beschikking, aangevende in hoeverre
de verbouw der vorenbedoelde gewassen blijft toege-
staan. In hoofdzaak stemt de regeling overeen met de
door ons aangegevene; de verbouwer van een der fijne
zaden en van zaai-uien mag dezelfde oppervlakte met
het totaal dezer zaden bebouwen als gemiddeld in
1913115. daarmee door hem zijn beteeld. Dit is ook
het
g?eval
voor vlas en bieten, met dien verstande,
dat hier de vergelijking geldt voor elk der gewassen
afzonderlijk. Een – prijzenswaardige – nieuwigheid
is, dat men 1 H.A. vlas of bieten mag verbouwen, als
men 2 H.A. fijne zaden minder verbouwt. Doordien de vergelijking, getroffen wordt over de
jaren 191311915 en niet over 1909/1913 of 190911915
komt een grooter oppervlakte vrij dan in onze be-
schouwingen was aangenomen; immers de periode
191311915 was in
•
zoover abnormaal, dat in 1914 en
1915 met de vorenbedoelde gewassen een kleiner op-
pervlakte was bezet dan in 1913. De verhouding is
ongeveer 89.000 H.A. in 1913
1
87.000 H.A. in 1914
en 81.500 H.A. in 1915, gêmiddeld 86.000 H.A. Op
deze wijze komen vermoedelijk een 10.000 H.A. meer
vrij dan bij den natuurljken loop der dingen. zou ge-
schied zijn.
Inmiddels wordt door de genomen maatregelen niet
bereikt, dat de vrij gekomen oppervlakte met graan of peulvruchten wordt bebouwd (een groot deel zal
wel aan de voerbieten ten offer vallen) en ook niet, dat grasland tot bouwland wordt omgescheurd, iets
wat de minister gaarne gebeuren zag blijkens zijne
mededeelingen daaromtrent in. de Memorie van Toe-lichting tot het 20-millioen ontwerp.
HET DUURTEVRAAGSTUK IN ENGELAND
De stijging der levensmiddelenprjzen bedraagt thans
in Engeland circa 65 pOt. en is daardoor ook in dat
land tot een der urge’nte problemen geworden, welke
oplossing vragen. De ongetwijfeld zeer belangrijke
stijging der geldloonen, welke aanvankelijk een beeld
van algemeene welvaart te voorschijn bracht, wordt
meer en meer door de enorme stijging der levenskos-
ten gecompnseerd, die de nominaliteit der loonsver-
hooging doet beseffen. En voor hen, wier toch reeds
beperkt gelcielijk inkomen geenerlei vermeerdering
ondergaat, wordt de toestand zelfs hachelijk.
Onder deze omstandigheden is hét
begrijpelijk,
dat
het rapport der onlangs ingestelde duurte-commissie
– onder voorzitterschap vai Mr. J. M. Robertson –
met belangstelling werd tegemoet gezien, vooral wijl
in den laatsten tijd alle mogelijke klachten over de
stijging der prijzen werden beantwoord met een:
wacht op het rapport der Duurte-commissie. Dit rap-
port is thans verschenen en het schijnt, dat de resul-
taten, waartoe de commissie is gekomen, in Engeland
maar matig bevredigen. Slechts aan de
prijzen
van
een drietal producten: vleesch, melk en spek, heeft de
commissie haar aandacht gewijd en onder deze zeker
het meest aan het vleesch. Vermeerdering van het aan-
bod, vermindering van het verbruik en regeling van
den prijs zijn naar het oordeel der commissie de drie
wegen, langs welke een duurzame verminderiig der
prijzen mogelijk is. Terecht meent de Commissie, dat
een enkele prjszetting door de overheid, zonder dat
deze ook tevens het aanbod beheerscht, geen duur-
zaam effect vermag te sorteeren. Wat baat het, als de
regeering lage vleeschprijzen stelt, indien het vleesch
tegen die prijzen niet te krijgen is?
De aanbodsvermeerdering tracht de commissie
langs meer dan één weg te bereiken. Aliêreerst
zal een uitbreiding der handelsmarine, die voor
den aanvoer der producten zorgen moet, noodza-
kelijk zijn en voorts wordt aanbevolen den in-
voer van minder noodzakelijke goederen te belemme-
ren opdat de beperkte scheepsruimte voor de meer
noodige, i.c. voor bevroren vleesch beschikbaar blijft.
Naast dezen indirecten weg tot vermeerdering van den aanvoer staat de meer directe, zooals aankoop
van Staatswege, vestiging van bevriezingsstations te
Rio de Janeiro, Santos en elders en het verbod van
aantasting van den ,,veestam”. Eerst als langs die
wegen de vermeerdering van het aanbod verzekerd is
zal het zin hebben maximumprijzen te stellen, opdat niet enkelen zich bevoordeelen ten koste der massa.
En ten einde ook het verbruik te beperken beveelt de
Commissie den vleeschloozen dag aan.
Met betrekking tot de melk gaat de Commissie min-
der ver. Zij beperkt zich daarbij tot de aanbeveling,
dat goedkoope melk zoo noodig van overheidswege
beschikbaar moet worden gesteld.
Het denkbeeld van gemeentelijke verkoopplaatsen
– in concurréntie met de particuliere winkels –
wordt evenzeer door. de Commissie in overweging ge-geven. ,,Voor zoover mag worden aangenomen, dat de
verkoopers de tij dsomstandigheden misbruiken ten
einde meer dan gewone winsten te behalen, behooren
gemeentelijke winkels op commercieele basis te wor-
den geopend voor den verkoop van melk, vleesch, spek
en andere
noodzakelijke
voedingsmiddelen.”
Tot zoover de ,,recommendations” ten aanzien
waarvan de commissie eenstemmig is. Daarnaast tref-
fen wij nog een minderheidsnota, welke, hoe vaag ook
gesteld, een verder gaande strekking heeft. Daarin
wordt het aankoopmonopolie voor den Staat aanbevo-
len en voorts meer aangedrongen op het stellen van
maximumprjzen, ook voor ‘,,home supplies”. Dit deel
der Commissie meent, dat de actie, welke de Regee-
ring thans ten aanzien ‘van steenkool heeft aange-
vangen, zonder bezwaar ook op voedingsmiddelen kan
worden toegepast.
664
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
Gelijk gezegd heeft het rapport, blijkens uitlatingen
in de Engelsche pers, maar matig voldaan. Als bij-
drage tot de kennis van het vraagstuk der levensmid-
delenvoorziening, is het echter ongetwijfeld een waar-
devol document. – t
DE HANDEL VAN AUSTRALIE’TIDENS’DEN
OORLOG.
Geheel in tegenstelling met de meeste overzeesche
landeu, die het strijdende Europa van voedingsmidde-
len en grondstoffen voor de nijverheid yoorzien, ver-
toont Australië geen vermeerdering der totale handels-
cijfers en geen groeiend exportoverschot. Integendeel
heeft het uitvoersaldo, dat over het fiscale jaar 19061
07 nog £ 24 millioen bedroeg, maar sedert een bijna
constante daling vertoonde, plaats gemaakt voor een
,,adverse trade balance”, die voor het jaar van 1 Juli
1915 tôt 30 Juni 1916 een invoersurplus van bijna
£ 12 millioen aanwijst, den in- en uitvoer van goud
buiten rekening gelaten.
In de volgende
cijfers
zijn de import en export van
goud medegerekend:
Invoeren
Uitvoeren
Surplus
£
£
1906107 . .
48.136.531
72.456.674
U. 24.320.143
1907108 .
51.780.077
67.048.868
U. 15.268.291
1908109 . .
49.189.960
65.629.363
U. 16439.403
1909/10 . .
54.591.004
69.775.762
U. 15.184.758
1910111 ..
64.171.784
73.399.537
U. 9.227.753
1911112 . .
73.124.989
81.586.546
U. 8.461.557
1912113 . .
77.531.489
75.765.423
1. 1.766.066
1913114 ..
82.417.907
84.827.496
U. 2.409.589
1914115 . .
64.431.837
60.592.576
1. 3.839.261
1915116 . .
77377.447
74.906.240
T. 2.471.207
Gemiddeld werd in de jaren 1906/14 per saldo
£ 2
a
3 millioen per jaar aan goud uitgevoerd en in
1914115 bedroeg de goudexport na aftrek, van den in-
voer £ 1.841.384 In 1915116 voerde Australië even-
wel per saldo voor £ 9.828.321 goud uit, zoodat de
handelsbalans over dat jaar, exclusief goud, met
£ 12.299.528 passief was. De groote gouduitvoer vond
zijn ooi’zaik in het probleem van de handhaving der
Amerikaansche pariteit in het moederland gedurende
de tweede helft van 1915; groote goudverschepingen
van Australië naar San Francisco hebben in dien tijd
plaats gevonden. Daarna is de uitvoer van goud door
het Australische Gouvernement verboden en de eigen
productie van 5 k 600.000 pond per maand hoopt zich nu in de kolonie zelve op.
De groei van den import wordt door den Melbourner
correspondent ‘an The Economist verklaard uit de
prijsstijging, maar daarnaast uit de .groote openbare
werken, spoorwegen in de eerste plaats, welke de
Australische besturen doen uitvoeren en waarvoor zij
reeds eenige jaren vôôr den oorlog’ aanzienlijke leenin-
gen op de Londensche markt plaatsten. Hét mag een,
gunstig verschijnsel heeten, dat de oorlog deze impor-
ten niet al te zeer heeft belemmerd, ook al is de han-delsbalans van het Gemeenebest daardoor ongunstig
beïnvloed.
Betreffende de uitvoercijfers laat genoemde corres-
pondent beschouwing achterwege; alleen geeft hij een
detailleering van den export naar de voornaamste
artikelen.
1913-14
1914-15 1915-16
£ £ £
Wol
…………
27.730.106 22.102.182 26.854.091
Bevroren- rundvl.
3.215.656 4.990.054
2.147.925
schapenvl.
2.927.212 3.413.848 769.752
Vleesch in blik.
1.185.877 1.836.796
500.957
Huiden
……..
5.601.957 3.522.493 2.431.321
Talk
……….
2.303.774 1.571.488 443.803
Tarwe en meel ..
13.230.663 1.368.416
9.736.301
Boter
……….
3.136.496
2.664.975
1.117.029
Koper
……..
2.825.243 2.229.254
3.531.061
1913-14
1914-15
1915-16
Lood ……….2.037.188
2.009.433
3.194.206
Zilver ……….942.981
680.481
703.289
Tin ………….548.317
226.180
577.061
Ooncentraten
..
, 4.308.798
861.818
1.424.405-
Ertsen
……..1.258.011
506.592
696.790
Dat niettegenstaande de groote prijsstijgingen de
uitvoer van wol niet is vermeerderd en die van zoo-
vele andere artikelen, o.a. van de noodzakelijkste voe-
dingsmiddelen vleesch en tarwe zelfs belangrijk is
achteruitgegaan is een zeer opmerkelijk verschijnsel.
Mogelijk hebben de talrijke dienstnemingen met als
gevolg schaarschte aan arbeidskrachten drukkend op de
productie gewerkt, terwijl het gebrek aan scheepsruim-
te, dat zich vooral in deze kolonie zeer nijpend deed ge-
voelen, den uitvoer terdege zal hebben belemmerd. Het
zeer geringe cijfer voor tarwe in 1914115 vindt boven-
dien verklaring in de mislukking van den oogst in
dat jaar. Het daaropvolgende jaar, met een goeden
tarwe-oogst, kon echter het uitvoercijfer van 1913114
bij lange na niet bereiken.
De tegenvallende Amerikaansche graanoogst in het
nu loopende jaar, de overstelpende vraag naar grond-
stoffen voor de textielindustrie, het ter hand nemen van
de verdere verwerking der concentraten in kolonie en
moederland, al deze factoren zullen wellicht er toe me-
dewerken, dat Australië’s handelsbalans over 1916117
een beeld zal vertoonen, niet zoo buitengewoon sterk
afwijkend van die der Amerikaansche landen.
/
UIT DE VEREENIGDE STATEN.
Een medewerker te Now York schrijft ons:
In mijn vorigen brief heb ik een aantal beschouwin-
gen van den heer Garet Garett omtrent den invloed
der oorlogsbedrijvigheid op het economisch leven in
enkele Amerikaansche steden weergegeven. Dâaruit
blijkt wel, hoe hier te lande de machine reeds gerui-
men tijd feitelijk boven hare capaciteit werkt, terwijl
ieder oogenblik het eindigen van de oorzaak dezer
hoogspanning mogelijk is. Er bestaat overal een ge-
voel, dat er iets te gebeuren staat. En men verkeert
algemeen in het onzekere, welke gevolgen een wellicht
zeer abrupt ophouden van den stroom der oorlogs-
bestellingen voor het bedrijfsleven zal teweegbrengen.
Maar men kan niet anders doen dan afwachten.
Een zeer belangrijke omstandigheid -. zoo vervolgt
de heer Garett
—
ligt evenwel daarin, dat men in
alle richtingen de uitzettingskracht der productie tot
het uiterste heeft opgevoerd. Indien
gij
de huidige
productie in de statistische capaciteit des lands ver-
deelen kondt, zoudt gij ongetwijfeld nog een -over-
schot verkrijgen; en indien gij het vraagstuk van het
standpunt van het bedrijfsvermogen (,,efficiency”)
alleen zoudt willen bezien, zoudt gij kunnen aantoo-
nen, dat de bestaande productiecapaciteit nog enorm
kon worden vermeerderd. Doch in beide opzichten
komt gij met het arbeidersvraagstuk in botsing. Er
is een beperkende factor in de verhouding, t.w. de be-
schikbaarheid van den arbeid. Niet alleen dat de be-
schikbare arbeidsvoorraad
—
indien wij het zoo eens
mogen noemen
—
feitelijk is uitgeput, doch bovendien,
zooals trouwens altijd geschiedt, de productiviteit van
den arbeid toont een nederwaartsehe neiging,
zoolang de bonen stijgen. Men heeft hier met een wet
‘te doen, welke zich niet in algebraïsche termen laat
uitdrukken. Het is de menscheljke natuur. De onder- –
vindingen op dit gebied mogen verschillen, zij gaan
alle niettemin in dezelfde richting. Zoodra de’ arbeids-
vraag het arbeidsaanbod overtreft, gaan arbeidsloo-
nen de hoogte in. Voor dezelfde hoeveelheid arbeid als
te voren wordt een- hooger loon uitbetaald. Het on-
middellijk effect is demoraliseerend. De menschen
hebben reeds’ moeite’ genôeg om een plotselingen voor-
spoed op een verstandige manier ‘te verwerken, en
18 October 1916 .
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
22
L
rechtvaardigheidshalve moet worden toegegeven, dat
in dit bijzondere geval de arbeiders over het algemeen
de verleiding van een slecht voorbeeld hebben te weer-
staan.
Als de bonen omhoog gaan, zint de fabrikant op
middelen om, ten einde zijn eigen winst te redden, de
arbeidskosten per productie-eenheid naar omlaag te
brengen, vandaar de arbeids-besparende toepassingen
en de vooruitgang in het arbeidsvermogen. Daarna
blijven de bonen hoog, of gaan slechts weinig naar
beneden, doch de arbeids-kosten kunnen bepaald af-
nemen. Het eindelijk effect is dan ook toe te juichen,
ook al neemt het tijd in beslag.
Het arbeidsvraagstuk is onafscheidelijk verbon-
den met dat der post-bellum mededinging. De oplos-
sing van het eene zal het andere beheerschen. Het
abnormale van den huidigen toestand ligt voorname-
lijk daarin, dat onze voorspoed zich tijdens de afwezig-
heid van mededinging heeft ontwikkeld.
Wij
hebben
het ruim voor ons alleen. Niet alleen, dat er geen
Europeesche mededinging op onze eigen markt be-
stond, doch – breed genomen – in de buitenland-
sche markten hadden de Amerikaansche fabrikanten
aan geen concurrentie het hoofd te bieden. Europa
trok zich plotseling uit de wereld-mededinging te-
rug en werd zulk een dringende kooper voor onze
waren, dat het verplicht was er de prijzen voor te be-
talen, welke wij in rekening brachten. De terug-
gang tot het oude zal na den oorlog zeer snel in het
werk gaan. Europeesche handelaren zullen hun uiter-
ste best doen en als bankroetiers, die hun solvabiliteit kunnen herwinnen, handel
drijven.
Dit beteekent, dat
niet alleen de concurrentiestrijd zal worden hervat,
doch bovendien, dat hij op scherpe wijze zal worden
gestreden. Hoe zaF de Amerikaansche arbeid zich bij
dezen toestand aanpassen? Zullen de arbeiders de
noodzakelijkheid ‘van lagere bonen of meerdere ar-
beidsprestatie inzien? Zoo niet, wat zijn dan de voor-
uitzichten der Amerikaansche nijverheid? Zie hier de
aspecten van het probleem,’ dat thans de geesten van
financiers en producenten over het geheele Westen
bezighoudt.
DE AARDAPPEL-VOORZIENING.
Naar aanleiding van het artikel over deze kwestie
in ons nummer van 4 dezer (blz. 622/24) stelt een
lezei ons de volgende vraag:
Wanneer alle vervoer van kleiaardappelen anders
dan van den verbouwer naar de opslagplaats verboden
is, hoe is het dan mogelijk, dat kleiaaidappelen blij-
kens talrijke advertenties allerwegen te koop zijn en
waartoe is er dan een maximumprijs, vastgesteld voor kleiaardappelen, zijnde 7Y2 ct. per K.G., uitkornende
op ongeveer f5,25 per H.L.?
Onze medewerker bericht ons naar aanleiding dezer vraag het volgende:
De geachte inzender heeft klaarblijkelijk er niet op
gelet, dat onder de kleiaardappelen, voor welke door
den minister een vervoerverbod is uitgevaardigd, niet
de Eigenheimers van de klei zijn genoemd. Dit is ook
rationeel, want juist de Eigenheimer behoort tot de
niet duurzame soorten en de ministerieele regeling
heeft dan ook ten doel het spoedige gebruik speciaal
van Eigenheimers, zoo van veen- en zandgrond ‘als
van de klei, te bevorderen. Ten einde prjsopdrijving te
voorkomen van vrijwel den eenigen kleiaardappel, die
thans geconsumeerd mag worden, is een maximum-
grootha’ndelprijs van.
f
4 per H.L. vastgesteld voor
klei-Eigenheimers, en een maximum’kleinhandelprijs
van f 0,0714 per K.G.
De inhoud der door den inzender bedoelde ad’verten-
ti.es is zeer wei met het vorenstaande in overeenstem-
ming te brengen. De advertenties bevatten alle aanbie-dingen van beste Friesche kleiaardappelen tegen f5 vrij
aan huis. De aardappelen zijn, blijkens hun prijs (de
andere soorten kleiaardappelen
zijn
aanmerkelijk
duurder), Borgers of te wel Eigenheimers, waarvoor
de verbouwer
f
4 mag rekenen; in den gulden méér
zijn nu vervat de vervoerkosten en de winst van den
tusschenhandel. Eén advertentie biedt de aardappelen
tegen
f
5,40 aan of 40 ct. per 5 K.G., en overschrijdt
derhalve de gestelde maximumprijzen; vermoedelijk is
de advertentie evenwel opgenomen v66r de maximum-
prijzen gesteld waren.
4
/
PRODUCTIE EN VERBRUIK VAN CALCIUM-
CARBIDE EN KALKSTIKSTOF.
In verband met een vraag, door een onzer lezers
gesteld, geven wij enkele
cijfers
over voortbrenging
en verbruik van bovengenoemde produten. Tenge-
volge van den oorlog gaan onze gegevens niet verder
dan de jaren 1912 en 1913, daar de. latere gedeeltelijk
ontbreken, gedeeltelijk ook onbruikbaar zijn, omdat zij
abnormale toestanden weerspiegelen. Een industrie
als deze, waar de prijzen der grondstoffen geheel on-
beduidend zijn in verhouding tot de reusachtige af-
metingen van het electriciteitsverbruik, concentreert
zich vrijwel geheel ter plaatse, waar de ,,witte steen-
kool” beschikbaar is, zooals in onderstaande tbeIlen
(vooral in de tweéde)
duidelijk
uitkomt.
Productie Verbruik
Calciumcarbide: (CaC)
1912
1912
Zweden en Noorwegen ……….
52.000
ton 4.000
ton
Vereenigde Staten …………..50.000 ,, 37.000
Frankrijk ………………….
32.000
,,
31.500
Zwitserland ………………..
30.000
,,
4.000
,,
Italië ……………………..
28.000
,,
23.000
Oostenrijk-Hongarije ………….
22.500
17.000
Canada ……………………
12.000
8.000.
Duitschiand ………………..
7.000
,, 36.230
Engeland ………………….
2.000
,,
16.000
Andere landen………………
5.200
,. 63.800
Totaal…,
240.700
,,240.530
Productie
IÇalkstikstof (CaCN
2
)
.
in
tonnen
Société des Produits Azotés
–
Notre Dame de
1913
Briançon
…………………………….
7.500
Société des Produits Azotés
–
Martigny (Zwits.)
12.00€
Bayerische Stickstoffwerke
–
Trostberg ………
15.000
Akt. Ges. für Stickstoffdünger
–
Westeregeln,
Knapsack ………………………………
45.000
North. Western Cyanamide Co. Odda (Noorw.) ..
52.000
Alby
(Zweden)
. .
15.000
Merakter
(Zwed.)
12.000
Stockholm Superphosphat’- Johannisb.
(Zwed.)
15.000
Sta
per la Fabricazzione dei Prodotti azotati
Ferni
(Italië)
………………………….
24.000
Soc,
Piémontaise de Carbure de Calci um
–
St. Marcel,
Vallée
d’Aoste ………… ………………
3.500
Soc.
d’Utilisation des forces hydrauliques de la Dl-
motie
–
Sebenico
……………………
5.000
American Cyanamid Co.
–
Niagara Falis ……
24.000
American Cyanamid Co.
–
Nieuwe fabriek in
Alabama
…………………………….
24.000
Soc.
Japon.. pour la Cyanamide
–
Osaka……..
12.000
Totaal….
266.000
INGEZONDEN STUKKEN.
HET ZUIDERZEE-WETSONTWERP:
Aan de redactïe van
Economisch-Stattische Berichten.
Met zeer veel belangstelling las ikin het nummer
van 11 October I.I. der Ec.-Stat. Eer, het artikel
,,Het Zuiderzee-Wetsontwerp”.
Hoewel volkomen meegaand’e met de opmerking
van den schrijver over de door de regeering gestelde beperkende bepaling op de uitvoering van het werk,
meen ik toch nog de aandacht er op te mogen ves-
tigen dat een streng vast houden aan die voorwaarde
666
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
het werk voor
•
onbepaalden tijd uitstelt. Want al
moge van onze militaire macht verwacht worden dat
zij in betrekkelijk korten tijd na den oorlog alle
daaruit te putten lessen zal hebben verwerkt, geheel
iets anders is het zich een denkbeeld te vormen over
den nieuw te scheppeu toestand waarvoor verdedi-
gingswerken zullen moeten worden ontworpen.
Over het niet of wel verloopen der Noordelijke
zeegaten en zoo ja hoedanig dat zal zijn, kunnen wel
veronderstellingen worden gemaakt doch deze zullen
volgens .mijn bescheiden meening nimmer zoo onbe-
twistbaar zijn dat daarop plannen voor verdedigings-
werken kunnen worden ontworpen. Zal vermeden
wordn dat geheel nuttelooze forten en werken worden
gebouwd b.v. aan zeegaten die geheel verzanden dan
moet met het maken dier werken gewacht worden
totdat de afsluitdijk eenige jaren heeft gèlegen en
de uitwerking daarvan op de vorming der banken
geheel is te overzien. Een vast houden aan de be-
perkende bepaling zal daarom geen uitstel maar
afstel zijn van een werk zoo hoogst nuttig voor ons
volksbestaan.
Hoogachtend heb ik de eer te zijn,
0. W,.
DE VISSER.
REGEERINGSMAATREGELEN OP
HANDELSGEBIED.
U
i
t v o e r v e r b o d e n. Verboden is de uitvoer
van
ijz’er
en staal
en hunne
legeergen
in eiken vorm,
met uitzondering echter van deze artikelen, voor zoo-
ver zij gebezigd
zijn
als verpakkingsmateriaal.
U i
t v o e r v a-n h o n i n g. Door den Minister is
bekend gemaakt, dat geene uitvoervergunningen voor
honing zullen worden verleend, aangezien de geheele Nederlandsche productie voor het binnenlandsch ver-
bruik noodig is, in het bijzonder voor de’ koekfabrie-
ken.
S
u i k e r d i s t r i b u t i e. Het Suikerdistributie-
kantoor heeft aan burgemeesters medegedeeld, dat
de voorraad, welke ter beschikking was voor distri-
butie aan de gemeentebesturen, geheel is toegewezen
en dus geen verdere opdrachten tot levering kunnen
worden gegeven. Nu evenwel binnenkort de suiker
van den nieuwen oogst voor de consumptie beschik-
baar zal komen, vertrouw.t het kantoor, dat na de ont-
vangst en het verbruik van de suiker van zijn laatste
toewijzing, de suiker weer op de gewone wijze zal
kunnen worden betrokken.
Ingevolge de Distributiewet is een distributierege-
ling vastgesteld voor suiker van den nieuwen oogst.
De handel in suiker is alleen geoorloofd aan hen, die
bij het Suikerdistributie-kantoor zijn ingeschreven.
De beetwortelsuikerfabrieken moeten hun suiker, on-
middellijk na de productie, ter beschikking stellen van
het bestuur der Suikervereeniging, tegen den maxi-
mumprijs van
f
18 per 100 K.G. De raffinaderijen moeten de gefabriceerde consumptiesuiker ter be-
schikking stellen van het binnenlandsch verbruik, met
dien verstande, ‘dat voor elke 100 K.G. ruwe suiker,
welke zij ontvangen,
90
K.G. consumptiesuiker moet
worden afgeleverd.
Yerdeeling van Chili-salpeter. De
Kunstmestcommissie maakt bekend, dat een aanvang
zal worden gemaakt met de verdeeling der bestelde
Ohili-salpeter voor bemesting van den. oogst
1916117
en wel tot een hoeveelheid van 10 pOt. van iedere
door haar goedgekeurde aanvrage.
Prijzenvanveevoeder. Door den Minister
van Landbouw zijn de prijzen bepaald voor granen
en andere veevoeder-artikelen, die in de maand Octo-
ber worden toegewezen.
Organisaties en handelaren, die granen en veevoe-
der-artikelen, met uitzondering van maïs, ‘van de re-
geering betrekken, moeten deze weder afleveren aan
hen, van wie zij bestellingen ontvingen, tegen een
prijs, gelijk aan de door de l’egeering vastgestelde prij-
zen,, vermeerderd met werkelijk betaalde vracht, on-
kosten en ten hoogste
f
0,25 belooning per 100 K.G.
Tevens zijn nieuwe maximumprijzen ‘vastgesteld
voor-maïs in den kleinhandel en is de prijs bepaald,
waarvoor door de regeering tot nader order geleverd
zal worden.
Aankoop van boonen voor veevoe-
der. Voor rekening van het Rijk zal worden over-
gegaan tot den aankoop van den’ binnenlandschen
oogst van verschillende boonsoorten ter opneming
daarvan in de veevoeder-distributie.
Beperking van den verbouw van enkele
gewassen. Hierover wordt elders in dit nmmer
een en ander medegedeeld.
r
MAANDCIJFERS.
SPAARBANKOIJFERS.
Overzicht van inleg en terugbetalingbij
49
particu-
liere spaarbanken (aangesloten.bij den Nederlandschen
Spaarbankbond) gedurende September
1916.
Spaarbanken met een
Bedrag in Guldens
Posten
aan in loggers vers, huldigd
bedrag van:
Inleg
bl
‘
g
Inle
gbetaling
beneden
f 100.000
2.181
1.480
67
8
f 100.000-,,
500.000
158.511
88.494 2.348
774
500.000-,, 1.000.000
214.031
156.948 2.353 1.072
1.000.000-,, 2.000.000
495.648
354.193 5.248 2.156
2.000.000-,, 4.000.000
3,53.448
255.860
2.458 1.377
4.000.000–,, 7.000.000
661.153
544.234
7.568 4.466
boven ,,7.000.000 1.321.591
918.868 28.619 12.562
Totaal .. 3.206.563 2.320.077 48.661 22.415
Totaal September 1915 2.353.052 1.687.105 41.541 19.587
1914 1.498.283 2.725.456 28.838 24.588
September.. . . ‘1916
1915
1914
Uitgegeven nieuwe .boekjes 3019
2378
1324
Geheel afbetaalde boekjes..
1880
1833
3458
Overzicht van inleg en terugbetaling bij de Rijks-
postspaarbank.
AUGUSTUS
1916
1915
1914
Inlagen …………
f
7.969.929
f
6.696.769
f
4.578.954
Terugbetalingen
.. ,,
5.223.935 ,, 4.259.996 ,, 7.418.207
Tegoed der inleggers
op ultimo ………,, 197.493.517 ,, 181.024.047 181.305.788
Nom. bedr. der uitst.
staatsschuldboekjes
op ultimo ………..26.195.150
24.244.450 ,, 24.331.650
Spaarbankboekjes:
Aantal nieuw uit-
gegeven
9.858
8.595
4.215
Aantal geheel af-
betaald
6.003
6.099
6.356
Aantal uitstaande
op ultimo
1.717.496
1.680.286
1.671.399
ENGELSOHE HANDELSSTATISTIEK
over September
1916.
INVOER.
UITvoER.
Waarde
Vermeerd.
Waarde
Vermeerd.
in
ofverm. in
ofverm.
duizend.
in
0
/0
van
duizend,
in
0
/o
van p. St.
Sept.1915.
p. st.
Sept.1915. Voedings- en genotmidd.
36.725
+
11,2
2.659
+
22,7
Grondstoffen
……..
25.753
+
29,3
5.749
+
21,7
Fabrikaten
……….
14.766
–
13,2
33.905
+
41,3
Andere goederen …….
245
–
26,3
1.164
–
17,7
Wederuitvoer van inge-
voerde goederen ….
7.121
–
5,9
Totaal Sept. 1916….
77.488
+
10,2
50.598
+
26,9
Totaal Sept. 19 15. . ..
‘70.286
39.873
Totaal Sept.1914….
45.007 31.948
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
667
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
beteekent: Cijfers nqg niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
I. BANKDISCONTO’S.
14 October 1916
1
20 Juli 1914
1
(Dise.Wissels.
4
1
12 sedert 1Juli ’15
3
1
/2sedert23 Mrt. ’14
Be1.Binn.Eff.
4’1
,,
1
,,
’15
4
23
,,
14
BankVrsChjflRC
5
1
12
,,
19Aug.
1
14
5
23
,,
’14’
Bank van Engeland
6
14 Juli ’16
3
,,
29 Jan. ’14 Duitsche Rijksbank
5
,,
23 Dec. ’14
4
,,
5 Febr.’14
Bankvau Frankrijk
5
,,
20Aug.’14
3
1
12
,,
29Jan. ’14
Oostenr. Hong. Bk.
5
,,.
10Apr.’15
4
,,
12 Mrt. ’14
RussiseheStaatsbk.
6
,,
27 Juli ’14
5
,,
1 Apr.’14
Nat.Bankv.Denem.
5
,,
10,,
’15
5
,,
6 Febr.’14 Zweedsche Rijksbk.
4V2
,,
1 Mei ’16
4
1
12
,,
6
,,
’14
ZwitserscheNat.Bk.
4
1
12
,,
2Jan.’15
3
1
12
,,
19
,,
’14
–
Bank van Italië ..
5
,,
1Juni’16
5
,,
9Mei
’14
Feder. Res. Bk.N.Y.
3-5 ,,
‘4Febr.’15
–
Javasche Bank……
3’/a
,,
:
1Aug.’09
.
3
1
12
,,
1Aug.’09
II. OPEN MARKT.
Data
Amsterdam
.
Londen
Part.
Berlijn
Part.
Pijs
Part.
N. York
Cel!-
Part.
Prolon-
disco,,to
gatie
disconto
disconto
disc.
snoney
14
Oct.’16
1
1
1s
2’14
5’°132
4-°18
–
2
1
12.
2
14
944 ,,
’16
1
°
1-‘/
2 ‘/4-‘/2
5
10
182
451
– .
2 ‘/2-4 2-7
,,
’16
1h15.
1
12
2-‘I2
5′
°
182’15
4-1I8
–
2ij4_814
25-30 S. ’16
1-2
2-°12
.
518
4-.11
–
2-3
11
–
16 0. ’15
3 3.11
4H116.214
–
–
11e-2
12-17 0. ’14
– –
3V4-
2
18
– –
20-24Ju1.’14
3
I1_
2
1
2 1/4_2/4 2 I/4_214
2 l/s_l/2
214
1 0/4_2 /2
WISSELKOERSEN.
I. KOERSEN IN NEDERLAND.
Voor Londen, Berlijn en Parijs worden voorloopig ook de
dageljksche noteeringen te Amsterdam opgenomen. De dage-‘
ljksche koersen op New York, alsmede de ‘laagste en
hoogste der Week zijn aan particuliere opgaven ontleend.
De neutrale landen liepen eveneens terug. Vooral dollars
waren flauw in afwachting van de ongeveer 10 millioen
dollars, welke uit de Marinewaarden beschikbaar komen.
Het aanbod van dollars was dan ook de hoofdoorzaak van
de flauwe stemming. De koers was steeds onder pariteit
met Londen en lièp terug van 244
5
18 tot 2,44.
Ook Zweden was flauw en toonde een geheel ander beeld
dan de vorige week. De rijzing werd weder geheel teniet
gedaan. De koers liep terug van 69.62’12 tot 68.95.
De overi
g
e landen zeer stil en soms bijna zonder omzet.
II. KOERSN TE NEW YORK.
Cable
Zicht
Zie/it
Zicht
D a
0
Lo,iden
Parijs
Berlijn
A,nsterd.
(in
S
(in frs.
(in cents
(in
cents
per
£)
P.
,)
j’.
Rm.
4)
per gld.)
14 October
1916
4.76.40
5.84
70’14
4018
Laagste d. week..
4.76.35
5.84
70
1
14
4018
Hoogste,,
,,
. .
4.76.40
5.85
70
2
18
40
7
18
7 October
1916
4.76.45
5.8321
4
70/s
4018
30 September1916
4.76.45
5.83
70’12 40
12
/10
Muntpai’iteit. .
.:
4.86.67
5.18114
951/4
408115
t
III. KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP
LONDEN.
Plaatse,, en
La,,den
Noteerings- eenheden
29 Sept.
1916 6
Oct.
1916
Week
7-13
October
Laa
g
ste
l
ffoo
g
ste
13
Oct.
1916
Alexandrië..
Piast.p. £
97
2
18
97
1
/s
97
2
18
97818
‘
B. Aires 1) . .
d.p.gd.pes
49110
49°/jo
49118
49
9
/os
49
°
132
Calcutta . . . .
sh/d.prup.
114’/s
11418
11498
114’18 114V8
Hongkong . .
id. p. $
21214
212’18
2’2
1
18
21221
4
212’14
Lissabon….
d.p.escudo
34
2
18
34
1
18
34
1
18
3018
34’18
Madrid
. . ..
Peset. p. £
23.77k
23.70
23.61k
23.69
23.61 ‘/2
Montevideo’)
d. p. peso
52718
53114
52
2
18
53’1 52’1
Montreal….
‘$ per £
4.76V4
4.76218
4.76V4
4.76V2 4.76V2
Petrograd ..
R. p. £ 10
14714 151’/2 15114
153’/g
152
R.d.Janeiro’)
cl. p. milr.
12 ‘/oo
12
ll/,
12 °/o,
12
2
18
12 °/,o
Lires p. £
3080
30.78.1
30.80
30.85k
30.80
Shanghai
. .
sh/dp.tael
311
1
18
31018
3/018
311
‘
311
Rome
…….
Singapore . .
id. p. $
2/41/
10
214
2
/
to
214
2
116
2142/to
2/42/10
Valparaiso
1)
d. p. pap. p.
10
2
14
10
25
,
1
82
1012
10
13
116
10 VI
Yokohama ..
sh/d.p. yen
211
8
18
211
2
18
211
9
/ja
2/l°/to
211°/to
1) Noteeringen op 90 dagen.
Data
Londen
Berlijn
Parijs
Neu York
9
Oct.
1916
..
–
11.67’12
42.40
42.-
2.4418
10
1916
..
11.6611
4
42.45.
41.92
1
/2
2.44
1
/4
11
1916
..
11′.65’/
42.42’/o
41.95 2.44
12
,,
1916
..
11.65/4
42.40
41.95
2.44
1
/4
13
,,
1916
..
11.65’/
42.35
41.97
1
11
2.44
1
/8
14
,,-
1916
…
11.65
42.32’12
41.95
2.44
Laagste dei week
116411
2
42.27
1
12
41.87’1
2.43
2
14
Hoogste
,,
,,
11.67
2
14
42.47
2
12
42.05
,
2.4414
7
Oct.
1916
..
11.66
1
/2
4242
1
/
41.95 2.44
2
18
30Sept.1916
..
11.66’1 42.52
1
12
41.87’12
2.4418
Muntpariteit
..
.
12.1011
8
5,9.26
48.-
2.4821
4
Data
‘
-1
Zwitser.
land
Weenen
Kopen.
hagen Stock- holm
grafisch
14 Oct.
1916 46.35′
2965
66.05
69.-
99-100
Laagstê d. w.
46.20 28.55 65.95 68.85
Hoogste
,,
,,
46.45 .28.80 66.40
6970
–
7 Oct.
1916
46.20 28.70
66.32’12
69.50
99-100
30 Sept. 1916 4602’/o
28.75
66.42
1
12
69.-
99*-100
Muntpariteit
48.-
50.41 66.67
66.67
100
OVERZICHT.
De stemming op de wisselmarkt was gedurende de ge
heele berichtsweek flauw. De koersen brokkelden geleidelijk
af zonder sterke schommelingen. Londen liep van 11,67’14
terug tot 11,65, Parijs van 42,- tot 41,92’12. Berlijn en-
Weenen waren aanvankelijk prjshoudend, maar konden zich
ten slotte ook niet aan de flauwe stemming onttrekken en
daalden van 42,40 tot 42.32 ‘/2, resp..28,70-28,65.
GOUD EN ZILVER.
GOUDBEWEGING BIJ DE BANK VAN ENGELAND.
Sedert begin Augustus 1916 worden de dagelijksche ont-
vangsten en onttrekkingen van goud door de Bank van
Engeland tijdelijk niet bekend gemaakt.
ZILVER.
Van de prijsdaling in de vorige week heeft de markt zich
weer gedeeltelijk hersteld. China was niet meer als verkooper
in ‘de markt, maar was integendeel eerder geneigd tot op-
nemen, in verband met de vaste wisselkoersen. Het aanbod
van Amerikaansehe zijde was wederom ruim, maar voor
muntdoeleinden werd alles w’eer grif opgenomen. Indië was
ook deze week verkooper; het schijnt, dat eenige Indische
houders, zoodra de noteering iets verzwakt, hun posities
onmiddellijk gaan inkrimpen.
De grondstemming der markt blijft onveranderlijk vast, hetgeen de verschillende weekberichten voortdurend aan-
toonen. Zoo zegt de firma Sam. Montagu & Co.: ,,the Market
is ‘able to absorb considerably more than the production, and at ,quite a good level of priçes”, en de firma Mocatta
& Goldsmid: ,,the undertone remains goocl, and the present
level of prices is, expected to be maintained”.
Noteering te Londen. ‘ .. , , te New York.
14 Oct.
1916 …….. 32’j2
68
7
,,,
1916 ……..32’/s –
68V4
30 Sept. 1916 ……..32v/s
‘ 69’18
23
,,
1916 ……..32/.,
68
1
18
16-Oct.
1915 ……..23v/s
–
17 Oct.
1914 ………23’/s
50
7
18
20 Juli 1914 ……..24’/,o
668
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18. October 1916
NEDERLANDSCHE BANK.
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.
VERKORTE BALANS OP 14 OCTOBER 1916.
(In duizenden guldens.)
Activa,
Binnen!. Wis-( H.-bk.
f
81.899.824,44
sls, Prom.,B.-bk.
329.134,43
enz. in disc.! Ag.sch.
11.682.341,98
1
/2
f
93.911.300,85
1
12
Papier o. h. Buiten!. in
disconto
……………………..
–
Idem eigen portef..
1
8.130.838,-
Af:Verkochtmaar voor
de bk. nog niet afge!.
Beleeningen
IIEL-bk.
8.130.838,-
f
20.108.670,08
B.-bk.
3.713.629,13’12
op
on
rp
Ag.sch.
35.679.225,60
1
.
59.501.524,81
1
1
2
OpEffecten ……./
54.062.124,81
1
1
Op Goederen en Spec.
,
5.439.400-
59.501.524,81 12
Voorschotten a.h. Rijk …………….
.,
13.620.334,17
MuntenMuntmateriaal
Munt, Goud
……f
62.450.355,-
Muntmat. Goud.. .. ,,522.226.353,60
1
1
/
584 .676 .708 ,60
1
/2
Munt, Zilver, enz..
6.272.699,60
1
12
Muntmat. Zilver
590.949.408,21
Effecten
Bel. v.h.Res.fonds..
/
5.146.332,62’1
id. van
1
15V.
li. kapit.
3.961.360,75
9.107.693,37
1
12
Geb. en Meub. der Bank …………….
rekeningen
………………
58.933.195,76’12
/
835.554.295,19
Paseiva.
Kapitaal …………………………
/
20.000.000,-
Reservefonds
..
…………………
,,
5.155.090,93’1
Bankbiljetten in omloop …………..
,,
715.453.120,.,-.
Bankassignatiën in omioop ………
…
,,
2.275.291,81
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk ……
f
–
Van anderen ……,, 88.072.236,20
–
.
.
,,
88.072.236,20
Diverse rekeningen
………………
,,
4.598.556,24
1
12
/
835.554.295,19
Beschikbaar metaalsaldo……………
f
428.889.024,13
Op
de basis van
2
12
inelaaldekking
…….
,,
267.728.894,53
Minderbedragaan bankbiljetten inomloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is
..
,,
2.144445.120,-
Bij vergelijking met den vorigen weekstaat blijken de volgende verschillen:
Meer
Minder Disconto’s
11.374.516,27’1
Buiten!andsche wissels..
35.310,-
Be!eeningen
484.310,50
Goud
2.677.567,31
Zilver
. ……………..
84.112,57
Bankbiljetten …………
6.932.555,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s
..
5.838.309,27
N.B. Uit de bekendmaking van den Minister van Financiën blijkt, dat uitstonden op:
7 Oct. 1916
14 Oct. 1916
Aan schatkistpromessen
/143.960.000,- /132.460.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
,, 89.500.000,-
,, 78.000.000,-.
Aan schatkistbiljetten
,, 61.567.000,- ,, 61.567.000,-
Aan zilverbons
………
,, 15.161.793,-
,, 15.487.731,-
Data
Goud
Zilver
B
k
blt
–
11e
en.
Andere
opeischbare
schulden
14 Oct.
1910
….
584.677
6.273
715.453
9b.348
7
,,
1916
.
.
..
587.354
6.189
708.521 99.070
1
)
30 Sept.
1916
.
.
.
.
587.360
6.597
700.782
108.636
23
,,
1916
.
.
.
.
587.367
6.931
678.644
143.451
16
,,
1916
587.373
7.000
678.243
146.374
9
,,
1916
.
.
.
–
583.879
7.160
675.829
146.397
2
,,
1916
….
584.865
7.460
679.571
134.879
26 Aug.
1916
.
.
.
.
585.813
8.231
657.100
140.467
19.
,,
1916
.
.
.
–
587.278
8.694
659.399
133.792
12
,,
1916
….
588.254
9.074
662.369 124.635
5
,,
.
1916
.
.
.
.
.
588.114
9.788
668.017
116.044
29
Juli
1916
….
581.564
10.784
661.679
92.148
22
,,
1916
….
581.173
10.464
649.687
105.408
16
Oct.
1915
..
.
.
393.344
2.227
547.708 21.903
17
Oct.
1914
….
158.117
3.764
462.805
23.688
15 Juli
1914
..
.
.
162.114 8.228
310.437
6.198
) Waarvan Rek. ert, saldo van het Rijk
f
2.694.000.
Data
Disconto’s
Beh’e.
Sesc.sik-
baar Dek.
kings.
Hiervan
Totaal
Schatkist-
ningen
Metaal. perce,,.
pro nu’ssen
saldo
tage
rechtstreeks
14 Oct. 1916
93.911
78.000
59.502 428.889
73
7
,,
1916
105.286
89.500
59.986
431.122
73
10Sept.1916
105.616
89.500 60.662 431.171
73
23
,,
1916
106.005
89.500
61.692
428.984
72
16
,,
1916
106.348
89.500 62.736 428.547
72
9
,,
1916
105.368
88.500
63.168 425.731
72
2
–
,,
1916
97.276 80.500 64.043
428.532
73
26 Aug. 1916
75.887
59.500
64.757
433.626
74
19
,,
1916
70.087
53.500
65.766
436.430
75
12
,,
1916
66.467
49.500
66.421
439.024
76
5
,,
1916
64.058
46.500 67.203
440.195
76
29 Juli 1916
37.521
19.500
68.101
440.696
79
22
,,
1916
36.011 17.500
68.189
439.734
78
16 Oct. 1915
72.363 42.560
86.191
281.131
69
17 Oct. 1914
185.936
68.500 134.346
64.413
33
15 Juli 1914
67.947
14.300
61.086 43.5211)
54
1)
Op de basis van
2
1 metaaldekking.
–
JAVASCHE BANK.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
(In duizenden Guldens.)
Data
Goud
Zilver
.
B k
biljett;n
Andere
:
2
7
lb.
70.069
24.377
145.373′
60.171
12
1916
:.
146.577
54.478
19
Aug. 1916………
67.664
24.013 154.044 53.451
29
Juli
1916 ……
64.204 25.674
150.635
56.645
5
,,
1916 ……..
21
Aug. 1915′ ……
..
37.212
31.275
127.618
27.040
..
21.880
22.023 124.235 16.426
22
Aug. 1914 ……..
25
Juli
1914 …….
22.057
31.907
110.172
12.634
Data
I
c
,
Dis. onto’s
Wissels,
buiten
N..ïnd.
betaalbaarl
1
Belee-
nin gen
Div
k
e•30
ninge,;1)
Beschik.
baar
snetgal.
saldo
Dek-
1
kings.
1
perce,,
1
tage
19Aug.1916
7.151
37.544
61.677 7.796
53.337
46
12
,,
1916
.
6.921
38.059 61.028
6.318
51.301
45
5
,,
1916
6.747
38.089 66.006
6.491
51.178
44
29 Juli1916
6.694
38.787 68.711
5.896 48.422
43
–
21 Aug.1915
6.176
11.071
52.418
18.017
37.675
44
22Aug.1914
8.784
6.494 70.733
3.472
16.771
31
25 Juli 1914
7.259 6.395
47.934
2.228 4.842
2
)
44
Sluitpost der activa.
Op de basis van 212 metaaldekking.
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
669
SURINAAMSCHE BANK.
II. DUITSCHE RIJKSBANK.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
STAAT VAN 7 OCTOBER 1916.
.
(In duizenden guldens.)
Debiljetten zijn sdertden oorlog niet inwisselbaar.
Metallbestand
…………………..Mk.
2.511.291.000
davon Goidbestand
…………….
2.492.933.000
•
Andere
Div. reke-
Data Metaal
Circulatie
opeischb
.
Disconto’s
ningen ‘)
Reichs- und Darlehenskassenscheine..
.
370.072.000
schulden
Noten anderer Banken
…………….9.008.000
Wechsel ……………………….,,
7.468.061.000
26
Aug. 1916..
715
1.035 978
891
563
Lombardforderungen
…………….
10.937.000
19
,,
1916..
700
1.049
975
890
857
Effekten………………………..,,
76.308.000
12
1916..
690
1.077
900
888
641
SonstigeAktiva
…………………,
621.928.000
5
1916..
665
1.129 804
895
679
Grundkapital……………………,,
180.000.000
Reservefonds ……………………,,
85.471.000
28
Aug. 1915..
1.110
994
1.535
850
984
Notenumlauf.
7.230.214.000
29
Aug. 1914..
715 1.094 824
739
470
SonstigethlichfiiiiigeVerbind1ichkeiten
3.216.339.000
25
Juli
1914..
645
1.100 560
735
396
Sonstige Passiva
………………….355.581.000
1)
Sluitpost der
activa.
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.
Onderstaand overzicht bevat tevens het cijfer der uitgegeven
Darlehenskassenscheine. De Scheine, welke niet in kas zijn
bij de Reichsbank, circuleeren grootendeels onder het publiek.
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.
1. BANK VAN ENGELAND.
WEEKSTAAT VAN 11 OCTOBER 1916.
ISSUE DEPARTMÉNT.
Notes issued.. £ 72.265.300
Governm.Debt £ 11.015.100 Othersecurities,,
7.434.900
Gold coin and
bullion ……53.815.300
£ 72.265.300 1
£ 72.20.3UU
BANKING DEPARTMENT.
Capital……£
14.553.000
Government
Rest ………,
3.177.521
securities ..
£
42.188.051
Public deposits,,
55.135.356
Other securities,,102.773.484
Other deposits,,
109.360.502
Notes ……..
35.411.230
Seven-day and
Gold and silver
other bilis..,,
27.515
coin
……,,
1.881.129
£182.253.894
1
£
182.253.894
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.
Onderstaand overzicht bevat tevens de cijfers der door de
Regeering uitgegeven currency notes van 1 £ en 10 sh. met het bedrag der gouddekking en der tot dekking aangewezen
Government securities. De publicatie dezer cijfers geschiedt
sedert 26 Augustus 1914.
(In duizenden– p. st.)
Currency Notes.
Data
Metaal Circulatie
II
Bedrag
1
Goudd.
1
Gv.
Sec.
11. ‘Oct. 1918
55.696
36.854
134.527 28.500 102.978
4
,, 1916
54.631
37.064
132.091 28.500 101.266
27 Sept. 1916 53.552
36.536
131.525 28.500
99.321
20
,, 1916 54.579
36.973
130.607 28.500
98.876
13 Oct.i015 5.955
32.560
76.444 28.500 26.921
14 Oct. 1914 59.235
34.667
29.743
5.500
13.924
22 Juli 1914 40.164
29.317
Dek-
Gov.
01/ier
Public
Other
Re.
kings-
Data
Sec.
1
Sec.
1
Depos. . Depos.
serve percen.
11 Oct. 1916 42.188 .102.773 55.135 109.361 37.292 22u/
4 ,, 1916 42.188 109.168 52.236 117.402 36.016 211/
4
27 Sept.1916 42.188 95.387 53.372 101.483 35.467 22/8
20 ,, 1916 42.188 96.103 52.993 104.185 37.057 231/6
13 Oct.-1915 25.960 114.707
1
70.860 97.907 45.845 27
1
/t
14 Oct. 1914 27.571 100.715 23.732 138.829 43.018 26
1
1
22 Juli 1914 11.005 33.633 13.735 42.185 29.297 521
i) Verhouding tusschen Reserve en Deposits.
• De Darlehenskassen zijn ingesld op 11 Augustus 1914.
(In duizenden Mark)
•
Data
.
Metaal
Daarvan
1
Kasçen
Circu. kings
Goud
scheine
latie
percen.
tage
‘)
7 Oct. 1916
2.511.291 2.492.933
370.072 7.230.214
40
30Sept.1916
2.503.636 2.484.774
392.091
7.369.965
39
23
,,
1916
2.492.605 2.471.626
212.068
6.860.047
40
15
1916
2.492.420 2.470.202
287.443
6.878.486
40
7 Oct. 1915
2.458.519
2.422.972 887.905 5.877.543
57
7 Oct. 1914
1.789.356 1.770.700 949.163
4.198.879
65
23 Juli 1914
1.691.398 1.356.857 65.479 1.890.895
93
1)
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.
Darlchenskassenschcine
Data
Wisscls
Rek. Crt.
–
Totaal
1
In kas bij
uitge.
de Rcichs-
_____________
geven
1
bank
7 Oct.
1916
7.468.061
3.216.339
*
356.400
30 Sept. 1916
10.758.831
6.266.453
2.484.200
377.800
23
1916
7.687.918 3.679.741
2.123.800
182.900
15
1916
7.554.055 3.466.808 2.122.500 254.600
7 Oct.
1915
4.375.969
1.615.423 1.788.000
843.000
7 Oct.
1914
3.300.035 1.915.429
1.116.000 945.000
23 Juli
1914
750.892
943.964
III. BANK VAN FRANKRIJK.
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.
Van 6 Aug. 1914 tot 28 Jan. 1915 werden geen staten
gepubliceerd. De met * geteekende posten komen eerst sedert
28 Jan. 1915 in den weekstaat voor. De biljetten zijn sedert
den oorlog niet inwisselbaar.
(In duizenden francs.)
Data
Goud
Zilver
*
Te goed
in liet bui-
ten land
Wissels
•
Uitge-
stelde
wissels
12 Oct. 1916
4.856.533
332.287
889.830
435.227
1.379.850
5
,,
1916
4.840.446 335.105
829.806 512.155 1.382.977
28 Sept. 1916
4.832.751 336.840 723.220 410.958 1.386.186
21
,,
1916
4.826.723
338.040
652.540
371.288 1.390.351
14
Oct. 1915
4.647.367
363.268
1t016.623
274.209
1.947.597
15 Oct. 1914
•
–
–
–
23 Juli 1914
4.104.390
639.620
–
1.541.080
1*
Buitgew.
Bank.
Rek. Crt.
Rek. Cr1:
Particu-
Staat
Data
Belcening roorsch.
a/d. Staat
biljetten
. jieren
12 Oct. 1916 1.177.319 8.600.000 17.028.894 2.345.844
48.298
5 ,, 1916 1.185.844 8.600.000 17.011.144 2.252.168
59.108
28Sept.1916 1.116.805 8.500.000 16.714.063 2.248.051
36.322
21 ,, 1916 1.175.044 8.500.000 16.653.451 2.180.615 123.191
14 Oct. 1915 582.272 6.900.000 13.752.143 2.611.790
59.435
15Oct.1914 –
–
–
– .
–
23Juli 19141 769.4001 …….15.911.9101 942.5701 400.590
670
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
•
IV. RUSSISCHE STAATSBANK.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
De post ,,Schatkistbiljetten” komt eerst sedert 14 November
1914 n. st. in den weekstaat voor. De biljetten zijn niet in-
wisselbaar.
•
(In milhoenen.Roebel).
1
Tegoed
21
1
Schat. 1 Dis.
1
conto’s Ci,cu-
Rek.
Data
n.
St.
Goud
J
uh bui-
1
1
kistbil- ‘en beleg-‘ latie
Cou.
tenland
jeten
1
1
rant
ntngen 1
6Oct.
16
1.556
2.001
98
-5.034
765
7.443
1.685
29 Sept.
’16
1.553 2.055
96
4.819
786
7.304
1.542
21
’16
1.554 2.055
95
4.657
811
7.224 1.596
12
.,
’16
1.552
2.055
93
4.420 845
7.122
1.544
6 Oct.
’15
1.592
38 20
2.556
1.427
4.767
1.345
6 Oct.
’14
1.616
216
46:
..
.
.
1.370
2.643
921
21 Juli ‘141 1.6011
144
1
74
1 .. . . 1
757 11.634 11.099
V.
BELGII.
Van de Nationale Bank van België, die haar goudvoorraad
naar Londen heeft overgebracht, zijn sedert 6 Augustus 1914
geen weekstaten openbaar gemaakt.
De Société Gnéra1e de Belgique is einde 1914 niet de functie
van circulatiebank belast. Het Notendeparternent dezer bank
publiceert wekelijks verkorte balansen. De biljetten zijn niet
inwisselbaar,
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN. –
(In duizenden francs.)
1 MetaalI ]3elee,i.
1
Belgen.
1′
Binn. 1
Rek.
Data
1
ncI.
van
1
van
1
wisse’s
1
Ciren.
Crt.
buiten!, buiten!. prom. d.I
en
latie.
saldi.
saldi
1
z’order.
1
provinc.
1
beleen,
1
3Oct. 1916 333.478 73.864 480.000 43.940 813.344 110.199
28 Sept. 1916 334.0191 73.332 480.000 48.176 808.911 118.918
21
,, 1916 332.0841 71.989 480.000 48.032 800.424 123.928
14
,, 1916 336.7691 71.524 480.000 47.690 787.297 141.035
7 Oct.
1915
1
158.379
1
24.142
1
400.000
1
42.708
1
472.176
1
154.336
VL VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA,
FEDERAL RESERVE BANKS.
In werking getreden op 16 November 1914.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
(In duizenden dollars.)
Circu Dekkings-
Data
Goud
Zilver Wissels
1
Deposito’s !atie
Perccn
1
tage
1)
8Sept.’16 369.680 27.487 107.335 558.461 18.410
68
1 ,, ’16 351.771 13.605 105.670 535.615 16.106
68
25Aug.’16 372.387 12.265 109.178 552.520 15.423
68
18 ,, ’16 372.918 16.998 106.894 554.807 13.986
68 –
10Sept.’15 282.007 20.235 43.258 328.053 17.527
84
0
Gouddekking van deposito’s en circulatie na aftrek van
de posten tusschen de banken onderling.
VEREENIGDE NEW YORKSCHE BANKEN EN TRUST
MAATSCHAPPIJEN.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
(Gemiddelden in duizenden dollars.)
Beleeningen 1
Data – Rcserve Deposito’s Circulatie
n
1
e
Surplus
disconto’s
Reserve
14 Oct.’16
638.280 3.448.810
31.340-
3.344.110
72.320
7
,,
’16
651.660
3.469.040 31.160
3.349.510
82.520
30Sept.’16
665.210 3.471.460
31.190
3.339.550
96360
23
,,
’16
667.250 3.438.940
31.210
3.307.290
103.500
16 Ot. ’15
696.720 3.070.290
35.640
2.871.710.
189.210
17 Oct. ’14
434.570 1.931.450
146.230
2.171.510
–
930
25 Juli’14
467.880 1.958.320 41.730 2.057.570 26.170
EFFECTENBEURZEN.
–
.
Amsterdam, 14 October 1916.
De
Neclerlandscise .staatsfondsenmarlct
had in de afgeloo-
pen weelc een zwak verloop, vooral wegens de inmiddels
veer geweken vrees, dat de torpedeering • van het stoom-
schip ,,Blommersdijk” politieke gevolgen zou kunnen te-
weegbrengen. Ook Indische obligatiën werden fractioneel
lager afgedaan nu blijkt, dat de opstand in Djambi nog
niet geheel onderdrukt kon worden.
Intusschen vonden belangrijke nieuwe uitgiften wederom
grif plaatsing. Op de 4 pCt. geldleening van de gemeente
Amsterdam zal bijvoorbeeld slechts 20 pCt. kunnen worden
toegewezen, terwijl ook. de leening van Soerabaja hier te
lande ruim werd volteekend. Inmiddels wordt den haast
niet te verzadigen beleggingslust van het publiek weer
nieuw voedsel geboden door uitgifte van
f
40 millioen schat-
kistpromessen en biljetten, laatstgenoemde met een loop-
tijd van één jaar in stede van dn tot nu gebruikelijken
looptijd van zes maanden, waardoor men blijkbaar beoogt –
deze belegging mr dan tot nog toe het geval was OOk bij
het publiek ingang te doen vinden. Nog een andere belang-
rijke emissie werd in de afgeloopen week aangekondigd, na-
melijk die der Hollandsche Bank voor Zuid-Amerika, die
f
6.000.000 nieuwe aandeelen tot den koers van 120 pCt.
aanbiedt, ten einde haar arbeidssf eer ook tot andere, Zuid-
Amerikaansche Staten dan Argentinië uit te breiden.
Van
buitenlandse/je oSUsats fondsen
werden Oostenrijksche,
– Hongaarsche en Portugeesche obligatiën lager aangeboden.
Gunstig was daarentegen de houding voor Russen, inzonder-
heid voor eenige Russische spoorvegsoorten, onder den in-
druk van het, bericht, dat de uitgifte der Russische spoor-
wegieening driemaal overteekend werd. Ook de uitgifte van
een nieuwe Russiscbe binnenlandsche oorhgsleening, groot Rbl. 3 milliard, is nu op handen. De Russische staatsschuld
zal door een en ander per 1 Januari 1917 stijgen tot ruim
Rbl.
141/
milliard, met een rente van ca. Rbl. 669 niillioen,
tegen een Staatsschuld van Rbl. 8.809.589.729 op 1 Januari
1914, die toen alleen aan rente Rbl. 3694 millioen ver-
eischt heeft.
–
7 Oct. 11 Oct. 14 Oct.
Rijzingof
.421
5
01 Ned. Weik. Schuld .. 102’Ijo 102
3
/jo 102
–
311 ‘/o Ned. Werk. Schuld.. 85/1 • 85’1
85
– 7/ –
3
0/
Ned. Werk. Schuld’..
..
75″/16•. 75
11
lio
7518
–
1
/16
2
1
1
0/o
Ned. Werk. Schuld .. 64
7
1
64814
64’I2
–
5
0/
Oost Indië 1915 ……101 1j6 101
10011
4
> – 181
4
0/
Hongarije 1892-1910 .. 39
e
18
38
1
18
38
1
18 – 114
4
0/
Oostenrijk Kronenrente 4218
4118
41118 -. 1’14
4 ‘// o/
o
Portugal 1890 ……78
1
/4
78
77 Vs – 31
4
4
1
12
0
/0 IwangorodDombrowa 63I8
61
1
I8
638/
4
• –
1
18
4
0/
Rusland Geconsol. 1880 54 1/
55814
54
1
1,o + ‘/16
4
0
/0 Rusland Zuidwest . . .. 54
55
54 1/4 + 214
4
0/
Rusland Rothschild .. 62
8
18
64″/,o 6014 + 118
4
0/
Rusland Hope ……..67 ‘/io 6714
66
•l”/,o
4
0/
ObI. Moskow Smolensk 6311
8
65 – 67
’11
• + 418
4
0/
Egypte 1876 ……..72 ^ 72
74112 • + 2’12
4I1 o/
o
China 1898 ……..64
669
65
+ 1
4
o/o
China 1895 ………..74/8
75
75 –
+ 7
18
5 o/
o
Brazilië 1895 ……..
65’/,
67
7
18
6418 – 118
50/s Brazilië 1903 ……..72
‘
7981
4
79814 .
7814′
5
0/
Sao Paulo 1905 ……68″/o 65
5
1
6551
–
3
0/
Columbia 1890 …….42/8
43’/s
438/8 +
‘Is
De gelieele
locale
markt verkeerde sterk onder den indruk
van de scherpe reactie, waaraan in de èerste helft van de afgeloopen week Amerikaansche en scheepvaartfondsen
onderhevig waren. –
In de
éc/teepvaartafdeeling
kwam de terugslag der torpe-
deering van de ,,Blommersdijk” uit den aard der zaak het
sterkst tot uiting in de koersen der aandeelen Holland-
Amerika-Lijn. Deze verloren op een gegeven oogenblik ruim
25 pCt. en sleepten in hun val ook andere scheepvaart-
fondsen mede. De bekënde verklaringen van Duitsche off i-
cieele zijde brachten echter spoedig opluchting. De weten-
schap immers, dat men hier weer met een op zich zelf staand
geval te doen heeft en naar het schijnt niet met een gewij-
zigde houding in zake de Duitsche duikbootpolitiek, ont-
neemt aan de gebeurtenis de scherpe kanten. Aan het eind
der week trad dan ook een krachtig herstel in, dat de groote
prijsinzinkingen dermate ophief, dat de slotverliezen van
weinig beteekenis zijn. .
Bankaandeelen
waren verwaarloosd en sluiten eer zwak-
ker; inzonderheid aandeelen Nederlandsche Handel-Mij.
waren aangeboden.
De houding voor
industrieele
soorten was zeer ‘onregel-
matig. Nu door de genomen maatregelen de aankoopen- van
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
671
Duitsche zijde – indien deze, althans werkelijk hebben
plaats gevonden – hebben opgehouden, liepen aandeelen
,,Blikfabrieken” ca. 10 pCt. in prijs terug. Aaudeelen Insu
linde Oliefabrieken en Nederlandsche Kabelfabriek veiden
daarentegen respectievelijk 13 en 30 pCt. hooger afgedaan.
Feynoord’s sluiten ca. 17 pCt. lager.
Niet minder onregelmatig was het koersverloop der
cultuurmarkt. Tegenover een rij zing van 49 pCt. in aandee-
len Kalibagor staat b.v. een daling van 113/
4
pCt. in aan-
deelen Javasche Cultuur. De handel in deze af deeling had
weinig te beteekenen.
Nog geringer waren de omzetten in
inijnbouwfondsen,
die
met uitzondering van Guyana Goud op afbrokkelende koer-
sen werden afgedaan. De actie door aandeelhouders van
deze maatschappij tegen het bestuur ingesteld, maakte blijk-
baar een göeden indruk.
De berichten nopens de onlusten in ‘Djambi en Palem-
bang oefenden slechts voorbijgaanci een invloed op onze
pctroleumrnarkt
uit. Ondanks het ingetreden herstel blijft
het slot echter onder de koersen van Zaterdag j.l. uit. Zoo
verliezen Koninklijke per saldo 9 pCt., Moeara Enim
8 Y2 pCt. enz.
Zwak. was ook de houding van
rubberfondsen,
die niet-tegenstaande de betere stemming voor het product over de
geheele linie in reactie varen.
Tabaksfondsen
werden bij gebrek aan belangstelling ge-
voelig lager verhandeld. Deli Batavia’s, Deli Mij. en Se-
nembah’s verloren ca. 20 pCt.
7 Oct. 11 Oct. 14 Oct.
Rj1gof
Disconto Mij…… ……..
l44V
147
146
+ 1’1
Koloniale Bank.. ……..
l66’I3
163
1/2
165
– 1’/l
Ned. Handel Mij., rescontre 188’14 189
186V8 – 2
1
18
A’damsche.Superfosf.fabr.. 193
190
185114 – 731
4
Feyenoord …………..
2l6Is
210
.200
– 16/8
Dordrechtsche M.etaalw.fabr. 160
170
169
+
9
Insulinde Oliefabrieken .. 219
230
232
+ 13
Ned. Kabelfabriek ……215
245
245
-j- 30
Vereen. Blikfabrieken …. 191
1
1
178
182
– 91/
4
Vorstenlanden ……….228
227
225
1
14 – 2
1
/4
Handeisvereen. A’dam…. 370
369
374
+ 4
Javasche Cultuur ……..366/4 3593/4 355
– 1114
Kalibagor …………..350
373
399
+ 49
Kaliwoengb Plantaran. . .. 364
380
370’/4 + 6’14
Guyana Goud …………
12/
15’/4
1718 + 5116
Ketahoen…………….
25’1
2414
24’12 – 1
Redjang Lebong ……..157
154
150 1/4 – 614
Geconsolideerde ……….176I4 174
174’14 – 2’12
Koninklijke ………… 514
1
18 510
505
– 9
11
8
Moeara Enim ………… 234
1
/2 230
226
– 8’12
Perlak ………………64
60
59
– 5
Amsterdam Rubber ……210
207
202’14 – 7’/O
Indische Rubber ……..156’/
153
1/2
149
1
/2 —7
Oost Java Rubber……..260
254
249
– 11
Serbadjadi …………..302
306
302 112
+ ij3
Sumatra Rubber………175
170
169
– 6
Holland-Amerika-Lijn .. .. 440’1 42412 439 112 – 1
Java-China-Japan-Lijn .. 182
1
12 174’12 177
–
Kon. Ned. Stoomboot …. 259
251
258’12, –
MUller & Co …………..
247
1
/2 235
5/
240
– 7’12
Ned. Lloyd……………173
184’/4
184
1
14
+ 11
1
14
Ned. Scheepvaart Unie .. 189
1
14 183
184
–
5’I
Amsterdam Langkat …. 235
221 ‘ 224’12 – 1012
Besoeki …………….174 ,
168
168’14 – 531
4
Deli Batavia …………441 ‘
428
421
– 20
Deli Mij ……………..
528′!,
515ij2
510
–
Senembah .. ………… ‘545
531’1
52514 – 1914
West Java Thee ……..’33’/4
30
30
–
31/
4
Blaauwhoedenveen, ……136’/4 144
144
+ 7814
In de
A.merikaansehe
af deeling hier ter beurze heeft de
zwakke Wallstreethouding, door het verschijnen van de
Duitsche ,,U”-booten te voorschijn geroepen, aanvankelijk
grooten indruk gemaakt. Inzonderheid Marine-fondsen
moesten het ontgelden. De preferente noteerden op een ge-
geven oogenblik ca. 11 pCt. lager. Daarnaast waren Ana-
conda’s, Union Pacifics, Steels e.a., opvallend zwak.’ Laatst-
genoemde werden ook aangeboden, wijl de onuitgevoerde
orders over September in vergelijking met Augustus, een
kleine vermindering te zien geven:
1916
1915
1914
ton
ton
ton
Augustus ……….9.660.000
4.908.000
4.273.474
September ……..- 9.523.000
5.318.000
3.788.000
Uit bovenstaande gegevens blijkt nochtans, dat voor een
pessimistische gezindheid wegens den gang van zaken bij
de Steel-trust, niet de minste aanleiding bestaat, vooral als
men in aanmerking neemt, dat niet alleen dit cijfer der on-
uitgevoerde bestellingen zooveel grooter is dan in vorige
jaren, maar dat ook de prijzen in haast dezelfde verhouding
zijn gestegen.
Hoewel de meeste slotkoersen nog aanmerkelijk lager zijn
dan de vorige week, zij toch geconstateerd, dat tegen het
– einde dezer berichtsperiodè op de lagere noteeringen zich
flinke vraag ontwikkelde, zoodat enkele soorten zich met
procenten tegelijk konden herstellen. Goede belangstelling
bestond er o.a. voor Hide & Leathers, die per saldo
36/s
pCt.
hooger sluiten, op geruchten dat een voor de preferente
aandeelen gunstig reorganisatieplan ontworpen is. Ook
Marine-fondsen en Steels werden later bij levendigen handel veer op verbeterend koerspeil gezocht.
‘.Jcb.
11.Oct.
14 Oet.
Rijzingof
daling.
American Beet Sugar….
93
1
/s
95
3
18
96V2
+3
8
18
American Can
……….
.
65
71
8
61
60
– 5
,
16
American Car
&
Foundry.
72
3
14
70
1
18
6981
4
3
American Hide
&
Leather.
64
1
12
68/,o
68
1
/s
+
3118
Anaconda Copper……..
197
191
188
–
9
Central Leather
……..
81)14
8114
80
1
14
–
1
Dominion Steel
……..
72′!,
68
6414
–
7
1
18
Republic Iron
&
Steel
..
7918
73
69″!16
–
10
1
/,
Standard Milliug ……..
91/8
94814
941i6
.
+
2″l,o
Studebaker
Corp………
136/4
133V2
130
— 614
United Cigar …………
50/2
49
8
118
48″12
–
2
United States Steel.. ….
113/,
110
1
18
108’lio
5
1
18
Atehison Topeka ……..
109
8
/18
108
11
11e
107 ‘/
–
1 t51
Baltimore
&
Ohio ……..
9P/
87’12 85’12
–
6′
Chesapeake
&
Ohio ……
65v/s
63
1
14
65112
–
8
18
Denver
…………….
18
17v/s
17
9/io
–
Ene
………………
39/8
3814
372/4
–
Kansas City Southern….
,
2711
4
27
,
18
27 1/8
–
118
Missouri Kansas
&
Texas.
6
1
h6
618
6
11
1,6
+
818
New York Ontario
. . . . . .
30
7
/to
29
3
1
29112
– 18/
t
,
Southern Pacific
……..
104
103
1
12
101
1
19
–
2’/8
Southern Ra.ilvay
……
26
11
/,,
28
11
/,o
2714
+
1
1I0
Union Pacific
……….
153
11
/,,
150
8
18
149
–
Intern. Mere. Mar.
……
49 1/4
421
41/,s
.
–
7
18
116
Intern. Merc. Mar. pref.
.
122
.
11114
108
7
18
—
13
1
18
Te Londen zijn Consols vrij scherp in koers gedaald:
59 /s
–
58 5/8-58 3/_573%. Ook Argentijnsche obligatiën
(4 pCt. 1900 golden 70-69) werden aangeboden. De con-
currentie van de nieuwe 6 pCt. Exchequer bonds doet zich
blijkbaar duchtig gevoelen. Ook de handelscijfers over Sep-
tember maakten geen gunstigen indruk. Wel is de uitvoer
in vergelijking met het vorig jaar belangrijk toegenomen,
doch ook de invoer vermeétderde zoodanig, dat het effect
grootendeels geneutraliseerd wordt.
Indruk maakte eveneens op de beurs de nieuwe krediet-
aanvraag van £ 300 millioen, bij welke gelegenheid Asquith
eenige cijfers mededeelde, waarui blijkt, dat de uitgaven
in het loopende dienstjaar £ 1350 millioen en alle kredieten
sinds het uitbreken van den oorlog toegestaan £ 3132 mil-
lioen bedragen.
Te Parijs wordt de geheele beursaandacht in beslag ge-
nomen door de thans opengestelde inschrijving op de nieuwe
oorlogsleening, waarop, als men de berichten gelooven mag,
ook in Zwitserland, Engeland en de Unie ruim zou worden ingeteekend. Door de verwaarloozing van andere fondsen,
zakte het algemeene koerspeil in, zoodat o.a. Fransche
Rente, Spanje Buitenland (97,30-96,50) enz., lager sluiten.
Aandeelen Banque Ottomane evenwel stegen van 463 tot
475. De niet door normale ontvangsten gedekte uitgaven
der Fransche Schatkist hebben thans (van 1 Aug. 1914 tot
31 Juli 1916) gen ttaal bereikt van frs. 38 milliard.
Te B e r 1 ij n was de markt vast op de resultaten der
vijfde oorlogsleening.
De verschillende oorlogsleeningen -hebben de volgende be-
dragen opgebracht:
September 1914 …………….M. 4.460.701.400
Maart 1915
………………..,,
9.103.000.000
September 1915 …………….., 12.101.000.000
Maart 1916 ………………..,, 10.712.000.000
September/October 1916 ………. ‘ ,, 10.651.726.000
Dit bevredigend eindcijfer, gevoegd bij den indruk, dien de
operaties der ,,U”-booten aan de overzijde des Oceaans
maakten en de uitkomsten’ door nijverheidsonderneiningen
behaald (Gelsenkirchener-dividend 25 pCt. tegen 12 pOt.;
Bochumer-dividend 25 pCt. tegen 14 pCt.) deden de Ber-
lijnsche beurs’ bij voortduring in vaste houding verkeeren.
672
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
In H o n g a r ij e is thans de voorbereiding tot de uit-
gifte van d&vijfde oorlogsieening in gang.
In de TJ n i e was de hoofdaandacht gevestigd op de on-
welkome verschijning van de Duitsche ,,U”-booten. Intus-schen zijn een paar nieuwe grootsche financieele pl&nnen bekend geworden: 1
0
. financieit de National City Bank
met $ 25.000.000 den bouw van 10 Argentijnsche handels-
schepen; 2
0
. financiert de American International Corpo-
ration den bouw van spoorwegen ter lengte van 2000 mijlen in China, met een bedrag van £ 20.000.000. Al deze reuzen-
projecten gaan thans Europa’s neus voorbij, zoowel wat
verdiensten als invloed in de betreffende landen aangaat.
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
16 October 1916
T a r w e. De verschepingen van tarwe naar Europa,
ooral naar het vasteland, waren in de afgeloopen week zeer
groot en overtroffen de behoefte. In Engeland is de voor-
ziening van het land met buitenlandsche tarwe en meel
sedert den liden October overgegaan in de handen der
Regeering. Zij heeft daarvoor eene commissie benoemd,
– waarin meerdere vertegenwoordigers van handel en maal.
in,dustrie zitting hebben en deze zal den geheelen invoer
der beide artikelen behandelen, zooals tot nog toe reeds het
geval ‘was geweest met Australische tarwe, van welke soort
juist 500.000 ton door de Britsche Regeering was ange-
kocht. Door dezen aankoop zal de financiering in Australië
van den té velde staanden nieuwen oogst, die weder groot
belooft te worden, minder bezwaren meebrengen dan ge-vreesd werd. De directe aanleiding tot de uitbreiding van
de Regeeringsbemoeiing was de wensch der Regeering om
bij voortduring een grooten voorraad tarwe in het land
te houden. De hahdelaars en molenaars misten in den laat-
sten tijd namelijk veelal den moed, groote inkoopen te doen,
daar zij vreesden onverwachts te worden verrast met
,
groot
aanbod van Roemeensche en Russische tarwe, wanneer de
loop van den oorlog mocht leiden tot opening der Darda.
nellen. En wanneer nu maar Amerika en Canada weder op
dezelfde uitgebreide schaal van het vorige jaar zouden kun.
nen verschepen, dan ware het gevaar voor eene dergelijke
verrassing niet zoo groot. Tusschen den inkoop in Ame-
rika en Canada ên de aankomst der tarwe in Engeland be-
hoeven namelijk slechts enkele weken te verloopep en – de
aangekochte hoeveelheid kan ‘dan spoediger worden ver-
kocht, dan wanneer de tarwe uit ver verwijderde landen
moet worden aangevoerd en eenige maanden verloopen, voor
de partijen aankomen. Het gevolg was vermindering in
aankoopen door den handel en daar men vreesde, dat later
deze toestand zoude verergeren en de voorraden dus onder
het tegenwoordige systeem zouden kunnen verminderen,
heeft de Regeering den laatsten stap gedaan en den import
van tarwe en meel geheel ‘aan zich getrokken. Voor de dis-
tributie zal gebruik worden gemaakt van de bestaande or-
ganen van den handel en uit het feit, dat de bedoeling
slechts is, de beschikbare hoeveelheid tarwe en meel op peil
te houden, spruit voort, dat het binnenlandsche product niet
onder de regeling valt. Van handel in buitenlandsche tarwe
is dus in Engeland geen sprake meer.
In Amerika was de markt onregelmatig. De aanvoeren
aan de binnenlandsche markten in de Vereenigde Staten
toonen nog’geene vermindering, in Canada namen zij deze
week echter sterk af. De verschepingen van beide landen
waren nog groot, doch aangenomen wordt, dat deze spoedig
zullen verminderen en de Europeesche importlanden hunne
behoefte meer en meer in de verder verwijderde landen zul-
len moeten dekken. De oogstberichten uit Argentinië zijn
daarom van groot belang en deze blijven nog steeds ongun-
stig. Wel is in de afgeloopen week eenige regen gevallen,
doch deze was lang niet voldoende en sterke regenval is
noodig om aan Argentinië nog een eenigszins normalen
tarweoogst te verzekeren. De ongunstige berichten uit Ar-
gentinië veroorzaakten nu en dan prijsverhooging in Ame-
rika evenals de groote uitvoer uit de Amerikaansche havens,
doch de in Argentinië gevallen regen veroorzaakte weder eenige prijsdaling en het resultaat van de week is aan alle
Amerikaansche markten een flinke verlaging. Tot de rede-
nen daarvoor behoort de instelling van het Britsche import-
monopolie, waaraan verbonden schijnt te zijn het plan tot
inrichting te Londen van een gezamenlijk inkoopbureau van
alle entente-staten en dus vermindering der concurrentie
bij dien inkoop. Ook de duikbootactie in het Westen van
den Atlantischen Oceaan, waarvan als gevolg belemmering
van den export werd gevreesd, werkte prijsverlaging in (le
hand.
In Argentinië is ondanks den gevallen regen tarwo Vrij vast gebleven en van prijsverlaging is in vergelijking met
de voorafgaande week nog geen sprake; wel een bewijs, dat
de regenval niet voldoende was.
M al
5.,
De verschepingen van Argentinië waren deze
week groot, doch de berichten •over den te velde staanden
oogst luiden ongunstig. De lange droogte schijnt veel kwaad
te hebben gedaan en de sprinkhanen hebben verdere schade
veroorzaakt. Maïs was dan ook vast in Argentinië zoowel
als in Europa. In Engeland was weliswar de consumptie-
vraag niet zeer groot, doch de omzet was van flinke betee-kenis en de markt was over het algemeen vast. In Amerika
zijn de berichten over den oogst gunstig en de prijzen zijn
daar lager dan eene week tevoren. De ongunstige berichten
uit Argehtinië wogen niet op tegen de gunstige omstandig-
heden in Noord-Amerika zelf.
G e r s t bleef ook deze week weder vast, ofschoon de prij-
zen weinig verandering ondergingen. In Engeland werd
hier en daar meer betaald met verbèterde vraag. De resul-
taten van den Canadeeschen oogst beloven de verwachtin-
gen te zullen overtreffen, doch in. Amerika blijven vooral
goede soorten schaarsch en zeer gezocht, zoowel voor ver-
bruik in het land zelve als voor verscheping naar Europa.
Californische gerst wordt dan ook sterk gevraagd en vindt
een gemakkelijken afzet tot geleidelijk stijgende prijzen:
Voor- h a v e r waren, de markten rustig met grootere ver-
schepingen dan de vorige week, grootendeels voor Frank-
rijk en Italië. De haveroogst in Argentinië lijdt minder dan
die der andere graansoorten, daar in de Zuidelijke distric-
ten, waar vooral veel haver wordt verbouwd, de droogte
zich niet zoo sterk heeft doen gevoelen.
L ij n zaad. De verbetering ‘in de oogstberichten uit
Noord-Amerika, waar de opbrengst belooft te zullen mee-
vallen, eveneens gunstige rapporten uit Canada en de regen-val in Argentinië hebben voor lijnzaad eenige prijsverlaging
veroorzaakt. Het artikel sluit echter weder met vaste mark-
ten, daar vrijwel schijnt vast te staan, dat een zeer groot
gedeelte van den oogst in Argentinië als verloren dient te
worden beschouwd en ook verdere regenval slechts een klein
gedeelte van de geleden schade kan herstellen.
Noteeringen
Data
,
Chicago
Buenos Ai,-e.,
)
Tarwe
Mat,,
Haver
Tarwe
Mais
Liinz.
Dec.
Dec. Dec.
Nov.
Nov. Nov.
16 Oct. 1916
1573/4
76’/8
47
3
/8
11,95
6,30
17,15
9
,,
1916
157
1
/2
7611
4
48
1
12
11,95
6,35
17,85
16 Oct. 1915
10818
60
5
18
40′,8
11,55
1
)
4,758) 11,608)
16 Oct. 1914
114
1
12
67
7
18
49118
–
4,35 9,00
20 Juli1914
82
1
)
56
8
/8′)
3611
2
1)
9,408)
5,382)
13,702)
‘) per Dec. 2) per Sept.
8)
per Oct.
S)
De
noteeringen ‘van
Buenos
Aires
zijn ‘van
12
en
5 October.
Loco-prijzen te Rotterdam/Amsterdam.
Soorten.
160ct.
9 Oct.
Soorten.
16Oct.
J
9 Oct.
426
1
)
4251)
Haver 38 lb.white
Rogge No. 2
1
17,_t)
Western ..
nom. oom.
Lijnkoeken.
Nd.
Tarwe …….
‘.faïsLaPlata
285
1
)
275
1
)
Amer. van La
erst
46
lb.
clipped
…….
Plata-zaad
..
1801)
180
1
)
feeding.. ..
360
1
)
3608)
LijnzaadLaPlata
600-570-
.n.egeeringsprljs:
Markten in Nederland.
Belangstellenden in de tarwevoorziening van ons land
zijn opgeschrikt door de torpedeering van de Blommersdijk met 6000 ton regeeringstarwe. Latere berichten doen echter
verwachten, dat het verlies dezer lading een uitzonderingu-
geval zal blijken te zijn. De distributie van de voor Septem-
ber beschikbaar gestelde gerst, haver en lijnkoeken is in
vollen gang, doch de kleinheid en talrijkheid der partijtjes,
die moeten worden verzonden, veroorzaken veel tijdverlies, zoodat in de nijpende behoefte slechts zeer langzaam wordt
voorzien. Bovendien is het percentage, dat op de bestellin-
gen wordt geleverd, zeer tegengevallen. De October-distri-
butie zal daarin weinig verbetering brengen, want van de
voor die maand goedgekeurde aanvragen zal 22 pCt. der
11
18 October 1916
ECÖNOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
673
11
tarwe en gerst, 55 pCt. der haver en 35 pCt. der lijnkoeken geleverd worden. Ook het maïspercentage is niet vergroot.
Ditmaal zal gedeeltelijk inlandsch graan geleverd wordeh,
waardoor weder opslagruimte vrij komt voor verdere afle-
veringen door de landbouwers, waarvoor hier en daar reeds
niet voldoende ruimte meer beschikbaar was. Door bemid-
deling der N. 0. T. werden deze week eenige partijen lijn-
zaad verkocht aan de olieslagers voor
f
600.
AANVOEREN in tons van 1.000 kilo’s.
Rotterdam
1
Amsterda,,
Artikelen
8-14 Oct.
Sedert
1
8-14 Oct.
Sedert
1916
1Jan.’16
1916
1Jan.’16
Tarwe
…………..
37.036
1.318.269
–
18.793
(waarvan voor de Bel-
gium Relief Comm.)
25.741
749.405
– –
1.624
18.763
—
525
–
10.032
–
500
Maïs
……………..
13. 860
408.927
– –
153.883
(waarvan voor de Bel-
…
gium Relief Comm.)
–
74.829
– –
Rogge
……………..
Boekweit
……………..
3.765 90.009
4.267 18.726
2.100 43.460
. –
7840
Gerst ……………..
–
88.607 50.012
Haver
……………
Lijukoeken
………..
650
125.110
—
5.735
Lijnzaad
………….
–
22.630
–
–
Tarwemeel
………..
(waarvan voor de Bel-
gium Relief Comm.)
–
1.260
–
–
METALEN.
IJZER EN
STAAL.
E xi g ei a n d. De markt is nog steeds aan de beperkende
maatregelen onderhevig. De productie wordt geheel in be-
slag genomen door de enorme vraag zoowel van het Britsche
Gouvernement als van . clie der Geallieerden en de handel
der gewone verbruikers komt dientengevolge langzamer-
hand tot stilstand.
Intusschen zijn geen verdere veranderingen aangebracht
in de prijzen voor ruw-ijzer, doch men verwacht, dat de toe-
stand nauwkeurig herzien is in de samenkomst te Bir-
mingham, die in de afgeloopen week plaats vond, en er
zullen waarschijnlijk dienaangaande nieuwe vooi
–
steilen aan
het Ministerie van Munitie gedaan worden.
De positie vai haematiet is niet in het minst verlicht
door het in gebruik nemen van een hoogoven meer, doch
men hoopt, dat verschillende andere voor het einde van
het jaar in werking gesteld zullen worden.
Gedurende September werden slechts 44.969 ton9′ ruw-
ijzer uitgevoerd, waarvan 35.063 tons naar Frankrijk en
8.337 tons naar Italië. Er ging niets naar neutrale landen.
De Cleveland ijzer-voorraden omvatten nu slechts een
kwantum van 10.678 tons.
D u i t s clii a
xi
cl. De productie van ruw-ijzer geduren-
cle September, met slechts 30 werkdagen, bedroeg 1.116.752
tons, hetgeen een weinig minder is dan die van Augustus,
toen gedurende 31 werkdagen 1.145.239 tons werden gepro-
cluceerd. De gemiddelde hoeveelheid per dag bedraagt 37.225
tons tegen 36.943 tons in Augustus.
De cijfers over de laatste jaren laten zich als volgt ver-
gelijken:
In Tonnen
1
1Ö13
1
1914
1915
1
1916
Januari ..
– )
1.611.345 1.566.505 874.133 1.078.368
Februari ….
1.493.877 1.445.511
803.623
1.036683
1.629.463
1.602.896
938.438 1.114.194
1.588.701
1.534.429 938.679 1.073.706
1M43.069
1.607.193 985.968 1.112.574
Juni ……..
1.609.748 1.531.313 989.968
1.081.507
April
…….
1.648.818
J.564.345
1.047.503
1.134.306
Maart …….
Mei
………
Augustus
.
1.640.016 586.661 1.050.610 1.145.292
Juli
………
September
1.590.849
.
580087
1.034.124 1.116.752
October
..
.
1.653.051
729.882
1.076.343
November
1.588.985 788.956
1.019.122
Decémber
1.611.250
853.881 1.029.144
Totaal ……
1
19.291.920 114.389.549 •l 11.790.199
• A m e r i k a. Ofschoon er niets buitengewoon belangrijks
te vermelden valt, schijnt het, dat de markt nog steeds een
opgewekt aanzien heeft.
De United States, Steel Cor’poration geeft het totaal van
haar niet uitgevoerde Opdrachten aan het eind van Septem-
ber met 9.523.000 tons aan, vergeleken bij 9.660.000 tons
axn het eindê van Augustus. Men vermoedt, dat deze onbe-
la.ngrijke vei
–
mindering in den ornvang der contracten ont-
staan is door het groot aantal nieuwe orders, dat de fabrie-
ken genoodzaakt Waren te weigeren.
LoeoNoteeringen te Londen:
1
IJz
1
er
1
1
1
Dato
V.
1
Koper
1 Tin
Lood
Zink
Standard
IÏVo.3
13 Oct. 1916..
1
nom.
1
122.15/-1 180.15/-1 30.101-
1
56.-!-
6
,,
1916..
nom.
120.10/-
177.-!-
.
30.10/-
54.101-.
15
Oct. 1915..
65/2
7.l0/-
150.-!-
24.17/6
68.-!-
16 Oct. 1914..
48/7
54.10/-
125.-!-
18.716
18.-!-
20 Juli 1914..
5114
61.+
145.151-
19.-/
21.10/-
STEENKOLEN.
In E n g e 1 a n d bestaat er zeer levendige vraa.g voor 0e-
tober/November/December-verscheping naar neutrale landen;
aanvoeren voor de Geallieerden en de binnenlandsche in-
dustrie worden ook steeds grif afgenomen.
De handelaars over het geheele land trachten zich voor-
raden te verschaffen voor de winterbehoeften, zoodat bij de
mijnen cle vraag naar huishoudkolen, voornamelijk de betere
kwaliteiten, buitengewoon groot is. De vraag naar stoom-
kolen is eveneens grooter dan de aanvoer.
In D u i t s c h 1 a n d is het belangrijkste feit de verlen-
ging van het Rijnsch-Westfaalsche Kolensyndikaat tot
31 Maart 1922.
KATOEN.
NOTEERINGEN VOOR LOCO-KATOEN.
(Middling Uplands.)
130ct.’16 60ct.’16 I30S0Pt.’16113
0,.t.’15
1130:t.’14
New York …. 17,60e 17,00e 16,00e 12,50e 11,00e Liverpooi .. .. 10,lld
9,93d
9,50d
7,33d
1
5,05d
Ontvangsten in, en uitvoeren van Amerikaansche havens.
(In duizendtallen balen.)
1
Aug. ’16
Overeen ko,nsti’e perioden tot
13Oct.’16
1915-’16
1
1914’15
Ontvangsten Gulf-Havens…
1206
888
501
,,
Atlant. Havens
634 648 252
Uitvoer naar Gr. Brittannië
581 367
116
‘t Vasteland.
501
–
478
98
•
,,
Japan etc…
83
–
46 38
Voorraden in duizendtallen
29Sept. ’16
1
29 Sept. ’15
1
29Sept.
’14
Amerik. havens
.
……….827
969
368
Binnenland …………..
.658
623
306
New York ……………82
248
72
New Orleans …………
161
144
55
Liverpool ……………564
983
815
Marktbéricht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester dd. 4 October 1916.
Het meest belangrijke nieuws van de week was het
Bureau-bericht, dat de conditie van den Amerikaanschen ka-
toenoogst einde September op 56,2 pCt. taxeerde en het
aantal geginde balen op 4.062.000. Hoewel deze laatste hoe-
veelheid grooter was da4 ooit te voren, had men toch nog meer verwacht, terwijl de oogstconditie zeker zeer laag is en bij eenige vraag de prijzen zeker verder zullen stijgen;
de noteering thans is weer 25 punten hooger, dan die van
de vorige week. Alle berichten omtrent den nieuwen katoen-
oogst luiden ongunstig en als men deze moet gelooven, is
het bijnx zeker, dat er tegen het einde van het seizoen voor
de consumptie niet voldoende zal zijn en de prijzen dan
nog verder zullen stijgen. De Egyptisehe oogst komt nog
niet heel vlot binnen, waarschijnlijk omdat de landbouwers
te hooge prijzen vragen, nu de oogst minder goed uitvalt
dan aanvankelijk verwacht werd.
Garens van Amerikaansche katoen worden niet vlot ver-
674
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18 October 1916
kocht en de dagelijksche omzet beperkt zich tot kleine hoe-
veelheden. De grootste vraag bestaat nog voor het, binnen-land, terwijl ook in boomen nogal wat gedaan’ wordt. Ket-
tiuggareus zijn vrijwel verwaarloosd, terwijl ook inslag-
garens weinig gevraagd worden. De export-handel is de
laatste weken zeer kalm en er schijnt nog geen verbetering
te bespeuren. De weverijen in Holland schijnen ruim in hun
voorraad te zitten en voor andere neutrale markten wordt
het steeds lastiger uitvoervergunning te verkrijgen. Frank-
rijk en Italië koopen nog wel speciale soorten, o.a: garens
voor de naaigarenfabrieken, maar de snelle stijging in
Egyptische katoen maakt ook deze zaken weer moeilijker.
Naar manufacturen is nogal vraag van overzeesche mark-
ten, .want voorraden daar worden tot loonede prijzen opge-
ruimd en importeurs beginnen te beseffen, dat zij de tegen-
voordige vraagprijzen. zullen moeten betalen, als zij niet
het gevaar willen loopen geheel zonder goed te komen zit-
ten. Fabrikanten zijn over het algemeen goed bezet en
vragen thans volle marges, zoodat verschillende limites,
vooral uit Engelsch-Indië, nog te laag zijn. Verschillende
exporteurs krimpen hunne zaken eenigszins in, bij de
groote moeilijkheden, die zij thans ondervinden om de ge-
reedkomende goederen binnen een redelijken tijd te versche-
pen. De vraag van Indië blijft goed, maar de laatste stij-
ging maakt nieuwe zaken weer moeilijker. Chint is nog
steeds kalm, maar alle kleine markten blijven geregeld koo-
pen en over het algemeen verwacht men niet, dat de kost-
prijzen voorloopig zullen dalen.
WOL.
Te B r a d fo id blijft een kalme stemming heerschen, iniiar
de vraag naar merinos en. ,,lov crossbred tops” is bij voort-
during zeer levendig. De aanvoeren schijnen zeer langzaam beschikbaar te komen, zoodat de spinners zich onmiddellijk
voor de door hen afgesloten zaken trachten te’dekken. De handel in stukgoederen is zeer levendig; er zijn zelfs
al ‘groote orders geplaatst voor levering in Augustus en
September 1917.
De veilingen in Aus t r al ii worden in zeer vaste stem-
ming voortgezet.
Noteeringente Bradford:
Colonial carded
64
Data
,
~
.eragc
55
1
50
46
J
40
12 October 1916 …….54
39
33
27’/,
25’12
5
1916 ……..
54
39
33
27
1
1
25
1
12
12 Octôber’ 1915 …….37
31
27
1
12
24
2211
2
‘
SUIKER.
B iets u ik er
was
aan onze markt flauv gestemd en
de waarde liep voor Oct./Dec.-levering, waarvoor in het begin der week
ƒ
25
1
14 genoteerd werd, geleidelijk terug
tot
f
24’/,.
Volgens F.O. Licht is het weer gedurende de vorige week
niet onverdeeld gunstig geweest voor de otwikkeling der
bieten in Duitschiand. Intuschen
mag
men spoedig
betrouwbare ramihgen van de verschillende bietsuiker-
oogsten verwachten.
Uit ,1 a v a werden verkoopen van restanloogsten Superieur
gerapporteerd tot boven f
14
1
1. De oogst loopt ten einde.
Superieur uit den volgenden oogst werd tot
f
13,- afgedaan
en No. 16 en hoger tot fll’/4.
Engeland importeerde
in
tons:
van 23–30 Sept.
1916
1915 Toenamë Afname
totaal ruw’en geraff.
32.779
44.684
–
11.905
11
sedert 111
854.101
780.352
73.749
—
geraff.,,
,,
336.560
346.029
–
9.469
beiden
,,
,,
1.190.661 1.126.381
64.280
—
De 0
is
b a-statistiek is als volgt:
Ontvangsten der week
1916
1915
1914
eindigcnde7 Oct
833
1.755
3.000 tons
Totaal ontv. sedert 1/12 2.972.503 2.521.556 2.564.528
,,
exp.
,,
,,
2.653.422 2.206.237 2.369.625
Exp. naar U.K. 111-1619
522.885
306.843
232.734
Frankr.111-1619
135.536
5.895
32.988
1otalevoorraadop9/10
260.000
236.394
112.000
Werkende fabrieken
–
–
1
In Am er ik a blijft de stemming der markt vast. Spot-
Centrifugals zijn tot 6,14 c. gestegen. De ontvangsten der
week bedroegen 27.000 tons, de versmeltingen 60.000 tons
en de voorraad 134.000 tons tegen 244.000 tons Ao. Po. De
export van geraffineerd van 1 Januari tot 27 Septembei-
bedroeg 524.290 tns tegen: 284.413 en 239.877 tons in de
beide voorgaande jaren.
NOTEERINGEN
Londen
Data Amsterdam
per
Totes
Wizile
A ,ncric.
New York
967e
Oct,/Dec.
Czbes
Java
Granu-
cd
Centrifug.
No.
1
fob
Ifob.
13 Oct.
1916..
..
f
20116
4711
1
1
2
2116
271711
2
6,14
6
,,
1916..
..
25
1/.
4711
1
12
2116 2616
6,02
13 Oct.
1915..
. .
lS’/
50!-
2013 1616
4,01114,14
13Oct.
1914….
14
13
1,2
3316
– –
5,02
21 Juli
1914..
. .
,,
11
18
18
181-
–
3,26
RUBBER.
Ook in
de
afgeloopen week bleef de markt vast gestemd
en de prijzen liepen verder op.
October Crepe werd verhandeld tot 216, daarna liep de
noteering iets terug. Het verschil tussehen loco en de ver-
dere termijnen is nu langzamerhand kleiner geworden.
De grondtoon blijft vast, alhoewel de voorraad in Londen
tot ongekende grootte is gestegen, n.l. tot over 10.000 tons.
Slotnoteeringen:
Prima Hevea Crepe loco/Oct. 215’/2 einde vorige week
2/4I4
Nov./Dec. 216
,,
,,
,,
21511
4
Jan./Juni 216
,
,,
,,
,.
215’/
Ribbecl Smoked Sheets
1
14 d. minder
,,
1/4d.minder
Hard cure fine Para …… 3/2
,,
‘,,
,,
3/1l1
2
KOFFIE.
(Uit het Mailbericht van de Makelaars G. Duuring
&’
Zoon,
Kolff & Witkamp en Leonard Jacobson & Zonen).
Ook deze week kwam er in de markt niet veel verandering.
In eerste hand werd eens partij Batjan Liberia tot zeer
bevredigenden prijs afgedaan, terwijl voor Robusta de be-
staande prijzen bleven gehandhaafd.
Santos blijft goed gevraagd.
–
Noteeringen en voorraden.
Data
R,o
San tas
S
.
Wisselkoert-
Voorraad
Voorraad
,,
14 Oct.
1916
468.000
6600
2.482.000
6300
12
9
/,2
7
,,
1916
465.000
‘6600
2.397.000
–
12’/,
14 Oct.
1915
550.000
5050
2.118.000
5800
12V4
24 Juli
1914
353.000
4900
839.000
5700
16
Ontvangsten.
Rio
‘
San los
Data ‘
-_____________________________
Afgetoo pen
Sedert
Afgeloo pen
Sedert
week
t Juli
week
1
Juli
14 Oct. 1916
..
81.000
895.000
251.000
4.538.000
14 Oct. 1915
..
98.000′
1.174.000 313.000
5.041.000
VETTEN EN OLIËN.
Oleo-Margarine. Na deh verkoop der partijen ex.
ss. ,,Raven” op basis van
f
95,-,
is wederom een rust-
periode ingetreden, daar de vraagprijzen 11
f
100
1
121103 voor
,,Choicest” en
f
101,- voor 2e qualiteit c. i. f. Rotterdam
voor October/November-aflacling van Amerika, door fabri-
kanten te hoog worden geacht..
01e o
–
St e a r in e. Er zijn geen offerten aan de markt
voor ,,op aflading”, terwijl voor loco
f
100,- tot
f
110,-
gevraagd wordt.
Premier
–
J u s. Noord-Anierikaansche. De 2000 Trcs.
le soort, aangekomen per s.s. ,,Raven”, werden tot
f
93,-
geplaatst.
Zuid-Amerikaansche. Op October/November-aflading werden
wederom ronde posten verkocht. Men kon voorde le soor-
ten:
f
85,-, voor de 2e soorten
f
83,- en voor de 3e soor-
ten
f
80,- bedingen.
N e u t r alla r d. Op aflading zonder offerten. De vraag-
prijzen voor loco zijn:
7
103,- voor prima qualiteit en
f
98/96 voor oudere partijen.
Imitatie-Neutrallard Voor loco wordt van f96,-
tot
f
100,- gevraagd.
18 October 1916
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
675
Katoen z a a d olie. Boterolie werd op November/Januari-
aflading tot
f
73,— ,,cost freight” Rotterdam gedaan.
Voor loco Boterolie wordt thans
f 75176 gevraagd; tot
dezen prijs bestaat er evenwel geen kooplust.
Geraffineerd Cocosvet. Noteering:
f 77,— voor
prompte-levering.
Talk. Tengevolge van het nog steeds stopstaan der aan-voeren van Engeland is de voorraad in Holland nagenoeg
tot niets gereduceerd en worden enorme hooge prijzen be-
taald voor hetgeen nog te krijgen is.
Londen bericht een onveranderde markt met betrekkelijk
geringe zaken. In de verleden Woensdag te Londen gehouden
veiling werden van de aangeboden 1611 vaten Australische
talk 818 vaten verkocht tot gemiddeld 8 d. per cwt: lagere
prijzen.
De afladingen van Australië voor September 1916 zijn
2170 tons tegen 1400 tons het vorige jaar.
De voorraden, aanvoeren en afleveringen te Londen be-
droegen: –
1916
1915
1914
Voorraad op 30 Sept. 20.289 Vat. 29.200 Vat. 17.442 Vat.
Aangekomen in Sept. 12.248 ,,
11.521 ,,
13.593
Afgeleverd in Sept.
5.146
,,
11.379 ,,
.9.891
Katoenolie. Op de onguustige berichten omtrent den
oogst van katoen had te New York een prijsstijging voor
katoenolie van 37 cts. tot 87 cts. per 100 lbs. plaats. Enge-
land toonde »ook een stijging van
5!-
tot 201- per ton. B o o n en olie. Zeer vast met snel stijgende prijzen.
Cocosolie. Eveneens snel stijgend met groote afdoe-
ningen. Londen noteert voor loco Ceylon £ 50-1- tot £ 52-!-;
op aflading zijn de offerten zeer schaarsch tengevolge van
de moeilijkheid om vracht te krijgen. Voor Oct. aflading is
tot £ 48.101- betaald. Cochin loco £
55-1-
tot £ 56-1-, terwijl
er op aflading koopers zijn tot £ 50.101-, echter laten ver-
koopers niet onder £ 53-1- tot £ 54/. In Pressed zijn
zaken tot stand gekomen tot £ 41-1-, doch verkoopers houden
nu op £ 42.101-.
01 ii folie. In dit artikel gebeurt er te Liverpool niets;
de offerten luiden voor Spaansche olie ex pakhuis £ 62-!-
tot £64-!-. Lij nol ie. Sinds primo October is de markt zeer vast
met eenige guldens per 100 Kos. hooger. Er bestond veel
kooplust, terwijl de olieslagerijen slechts weinig olie of-
freerden.
11 aap o 1 i e. Vast, met koopers tot regelmatig oploopende
prijzen. Ook voor dit artikel waren de olieslagers slechts
in geringe mate verkoopers.
COPRA.
Onze markt was deze week zeer willig gestemd; er werden
voortdurende hoogere prijzen betaald. Java f.m.s. werd ten-
slotte tot
f
41,— gedaan. Molukken telquel
f
37’/ koopers. Ceylon cif. Londen £ 34.15.- en cif. Marseille £ 38.7.6
(koopers).
–
NOTEERINGEN.
Java f.m.s.
–
14 October 1916 ……f41-)
7
,,
1916..
39
1
14 N. 0. T.-condities.
14 October 1915..
30 )
14 October 1914 ……,, 36
1
14
20-25 Juli 1914 …… ,, 2881
VERKEERSWEZEN.
BEVRACHTINGEN.
14 Oct. 1916. In de afgeloopen week kwamen weirtig
afdoeningen tot stand. Van Noord-Amerika kwamen graan-
bevrachtingen tot stilstand op het bericht, dat de geheele
aanvoer van tarwe door de Britsche Regeering in
handen genomen zal worden. De verschijning van duik-
bcoten in Noord-Amerikaansche wateren werkte belemme-
rend op de bevrachting van schepen voor stukgoederen,
kolen, enz.
Van Engelsch-Indië werden uitvoervergunningen voor
tarwe per November/December aflading afgegeven. Niet-tegenstaande daardoor eenige vraag naar ruimte ontstond,
konden toch geen hoogere vrachten bedongen worden, het-
geen toegeschreven moet worden aan het feit, dat schepen
door de Admiraliteit vrijgelaten worden op voorwaarde, dat
bepaalde ladingen vervoerd zullen worden.
Kolenvrachten bleven vast. Naar Nederland werden geen bevrachtingen gemeld. Alle schepen boven 2000 ton werden door de regeering opgeno-
men voor het vervoer van graan en veevoeder.
GRAAN.
AtI. Kust
San Lorenzo
Petro- Odessa
1
Ver. Stoten
grad t Rotte,- .
Dato
Londen!1 dom i Rotter-
1
Bristol Rotter-
1
Enge.
R’dam
dom
1
Kanaal 1 dam
1
land
9114 Oct.
1916
1
–
1
–
–
1
–
1
121/9
1
217
,,
19161
–
t
–
–
1
1116
If 100
1
13113
11116 Öct.
19151
–
1
–
f6,50
1
121-
6
6
/3
lf
431/21
12117 Oct.
1914
–
1
–
31-
1
219
1
–
–
2113
Juli 1914
11 d.
713
1/11
1
/411111114
121-
121-
HOUT.
Cronstadt
Golf van
Mexico
Dato
1
Holland
1
Qo.çtk.
Engeland Holland Engeland
(gezaagd)
1
(mijn-
(pitch.
pine)
(pitch-
pine)
t
stutten)
-9114 October
1916 ..
–
–
–
4701-
1
)
217
,,
1916..
–
–
.
–
–
11116 October
1915
. .
–
–
–
2501.1)
12117 October
1914
..
–
–
–
100/-
Juli
1914 ..
f
12,—
2416
751-
7716
ERTS
•
.
Bilbao
Cartha.
1
Grieken-
Poti
Data
.
Middles-
geno
Middles-
1
land
1
Middles. Middles.
bro
bro’
1
bro’
bro’
9114
October
1916 ..
1816
1916
–
–
217
,,
1916 .
.
1816
211-
–
–
11116
October
1915 .
.
1711 1816
-.
–
12/17
October
1914 ..
416 513
– –
Juli 1914 ..
413
514
1
12
519 816
KOLEN.
Data
-,
Cardiff
Oost 4. Engeland
Dor-
Genua
Port
Plato
Rotte,-
Cron-
deaux Said
Rivier
dam
stadt
9114 Oct. 1916
341- 7619
60/-
301-.
f
6,50
–
217
,,
1916
341-
751- 601-
–
,,6,50
–
11116 Oct.
1915
fr 28,—
391-
.451-
3912
,, 6,—
–
12117 Oct.
1914
,,
7,—
7111
911’1
1116
– –
Juli 1914
,,
7,—
71-
713
1416
3/2
51-
DIVERSEN.
Data•
1 West
1 West
1
stock
1
Europa
1
Europa 1 West
1
(d. w.)
1
(rijst)
1
Europa
9114 October 1916 ..
1301-
1551-
–
–
217
,,
1916 ..
135/-
160/-
–
–
11116 October 1915 – .
–
751-
• 851-
801-
12/17 October 1914 ..
–
351-
3419
20/2
1
)
Juli 1914 ..
1416
1613
251-
2213
1) Per zilschip.
Graan Petra grad per quarter. van 496 ibs. zwaar, Odessa per Unit,
Ver. Staten per quarter van 480 Jbs. zwaar.
Hout gezaagd en pitchpine per St. Pet. Standard van 165 kub. vt.,
mijastutten per vadem van 216 1mb. vt.
Overige noteerin gen per ton van 1015 K.G.
RIJN VRACHTEN.
Bij leveudige vraag naar binneulandsche bestemmingen
was scheepsruimte slechts in beperkte mate voorhanden. Het
liggeldtarief voor regeeringsgraan is verhoogd met 15
O
lo.
VRACHTEN TE ROTTERDAM.
(in Gld. per 2000 K.G.)
r;s nr. irunrnavens
1
gci
1
1
Data,
‘/o
lostijd
1
12
lostijdl Boven.
Waterstand
rijn
9-14 October 1916.. -.
– –
–
gunstig
1
2-7
,,
1916….
–
–
–
gunstig
1
11-16 October 1915….
0,40
0,50
–
vallende
1
12-17
October 1914….
0,25
0,35
–
gunstig
1
20-24 Juli
1914….
0,60
0,70
1,05
gunstig
676
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
18. October 1916
F.VA’N LANSCHOT’S BANK
J.
&
J. M. VOORHOEVE
UTRECHT
–
EINDHOVEN
Makelaars in Assurantien
Anno 1836
.
KAPITAAL f1.000.000,-
ROTTERDAM
BEHANDELING VAN. ALLE BANKZAKEN
VA N R IJ N
&
C2
Bolt
&
Dunlop’s Distilleerderij, Rotterdam
UTRECHT —
POSTBUS 40
.
OPGERICHT
ANNO 1821
EENIGE FJIBRtKNTEN
Agenten, de Heeren: JACOBSON, VAN DEN BERG
&
Co., Semarang,
17/iN
DE UTRECHTSCHE Soerabaya, Batavia, Chenbon
VAN NIE
&
Co., Medan, Deli
FIJNE TAFELMOSTERD
HESTERMAN
&
Co., Menado
NICHOLAS RATH
&
Co., New York
De Erven de Wed. J. van Nelle
ROTTERDAM
Tabaks… en Sigarenfabrieken
Koffiebranderij
–
Theehandel
HOLLANDSCHE BANK
•
VOOR ZUID-AMERIKA
BANCO HOLANDÉS DE LA AMÉRICA DEL SUD
AMSTERDAM-BUENOS-AIRES
MAATSCHAPPELIJK KAP! rAALI 25.000.000,-
waarvan gestort…….
f
8.000.000,-
BESCHIKBAAR
Reservefonds
……..
800.000,-
UITGIFTE VAN
Nominaal
f
6.000.000,— Aandeelen
ten volle deelende in de winst over het boekjaar 1916117.
Ondergeteekenden berichten, dat de Inschrijving
op 30.000
Aandeelen van
f200,—
(of
Coupures van
f 1000,—)
uit-
sluitend voor de houders der
f
8:000.000,— vroeger uitgegeven
Aandeelen te hunnen kantoren zal zijn opengesteld op
VRIJDAG 20 OCTOBER 1916.
van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur
•
tot den koeis van
120 pCt.
Prospectussen, inschrijvingsbiljetten met nummerlijsten en jaar-
verslagen zijn bij ondergeteekenden verkrijgbaar.
Amsterdam,
ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING.
Rotterdam,
R. MEES
&
ZOONEN;
‘s-Gravenhage, SCHEURLEER
&
ZOONEN.
13 October 1,916.