“Wanneer men zich bewust wordt dat pensioenbeloftes eigenlijk niets betekenen en ook voor nog niet -gepensioneerden allerlei onverwachte uitgavenstijgingen dreigen in de sfeer van belasting, ziektekosten, kinderopvang, en dergelijke dan doet elke verstandig burger maar één ding: sparen.”
Column ESB
Wie dan leeft,
wie dan zorgt
D
Ten tweede: nog niet zo lang geleden
at ik niet behoor tot de
werd er regelmatig op gewezen dat
onverdeelde bewonde toestand van onze staatsfinanciën
deraars van deze regeeigenlijk veel beter is dan het opperring zal deels aan de
vlakkig bezien lijkt, want een groot
verdeeldheid van de achterban liggen,
deel van de staatsschuld van ruim 400
VVD en PvdA vormen nu eenmaal
miljard kan worden weggestreept teeen ongebruikelijk bedgezelschap.
gen een latente belastingvordering van
Deels ligt het ook aan een absoluut
dezelfde orde op de in de toekomst uit
gebrek aan een consistente visie op de
te keren pensioenen. Dit is het gevolg
toekomst voor de langere termijn. Het
van de zogenoemde ‘omkeerregel’,
laatste voorbeeld is het voorstel over
waarbij premies worden afgetrokken
een wijziging van het zogenaamde
en de daarmee gegenereerde pensiWitteveen-kader. Het gaat hierbij om
oenuitkeringen later worden belast.
de mogelijkheid betaalde pensioenpreWanneer men dubbele belastinghefmies af te trekken voor de inkomstenbernard van praag
fing uitsluit, komt deze aantasting
belasting. Deze aftrekmogelijkheid
Emeritus universiteitshoogleraar aan de
van de omkeerregel erop neer dat een
stimuleert het sparen voor de oude
Universiteit van Amsterdam
aanzienlijk deel van deze latente belasdag, maar het is een gaaf voorbeeld
tingopbrengst verdampt. Daarmee zavan paternalistische wetgeving. Haast
delen we de kabinetten in de toekomst
iedereen onderschat namelijk op jonge
op. ‘Wie dan leeft, wie dan zorgt.’
leeftijd de toekomst en gaat in meer
of mindere mate uit van het adagium ‘wie dan leeft, wie dan Ten derde: het ABP rekende kortgeleden uit dat door het opzorgt’. De jonge burger moet een fiscaal steuntje in de rug krij- renten van de ingelegde pensioenpremies de som van de uitkegen om ieder jaar een behoorlijk bedrag aan pensioenpremie op ringen circa vijfmaal zo groot wordt als de totale som van de
te hoesten. Uiteraard betekent deze aftrek minder inkomsten ingelegde premies. Bij het belasten van het pensioen in plaats
voor de schatkist, naar schatting dertien miljard. De overheid van de premie geniet de staat mee van dit aanzienlijke rendeheeft nu ter delging van een resterend begrotingstekort van zes ment. Het instandhouden van de omkeerregel is dus bijzonder
miljard haar begerige blik gericht op deze aftrek en wil die ver- profijtelijk, ja zelfs essentieel, voor de overheidsfinanciën op de
lagen met in totaal drie miljard, ofwel circa 23 procent. Ook lange termijn en voor de evaluatie van de Nederlandse financineemt zij aan dat dit ertoe zal leiden dat mensen minder gaan ële situatie, zoals gemeten door staatschuld minus latente belassparen voor hun pensioen, en dat daardoor het voor consump- tingvordering. ‘Wie dan leeft, wie dan zorgt.’
En dan ten vierde: de overheid gaat ervan uit dat daling van de
tie beschikbare netto-inkomen zal stijgen.
Het voorstel is in de Tweede Kamer met krappe meerderheid pensioenpremie leidt tot meer consumptie. Ik en vele anderen
aangenomen. Nu ligt het ter tafel in de chambre de reflexion. zetten daarbij grote vraagtekens. De overheid laat momenteel
Er zijn minstens vier redenen waarom dit voorstel ten stelligste niets na om de burger de stuipen op het lijf te jagen door grote
onzekerheid te scheppen over het inkomen op korte en op lanmoet worden afgeraden.
Ten eerste: De Nederlandsche Bank zegt dat bij haast alle pen- ge termijn. Dat leidt tot het binnenhouden van de stuivers in de
sioenfondsen de dekking van de toekomstige verplichtingen, beurs. Wanneer men zich bewust wordt dat pensioenbeloftes
zoals gemeten met de ‘dekkingsgraad’, te laag is. Hier heeft de eigenlijk niets betekenen en ook voor nog niet-gepensioneerregering in het recente verleden complete drama’s over opge- den allerlei onverwachte uitgavenstijgingen dreigen in de sfeer
voerd. Dan getuigt het toch wel van een cynisch opportunisme van belasting, ziektekosten, kinderopvang en dergelijke, dan
om tegen deze achtergrond tot 25 procent premieverlaging te doet elke verstandige burger maar één ding: sparen.
willen aanzetten. Op de lange termijn impliceert dit immers
dat ook de pensioenuitkeringen voor de bevolking in de ko- Het valt te hopen dat de Eerste Kamer dit waanzinnige en onmende decennia gekort zullen moeten worden met een derge- verantwoordelijke voorstel stuit. Dan nog liever een kabinetscrisis.
lijk percentage. ‘Wie dan leeft, wie dan zorgt.’
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4669) 27 september 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
595