Redactioneel
Eva Niesten
Redacteur ESB
e.niesten@sdu.nl
Consuminderen
Het is weer december, de maand van Sinterklaas
en Kerst, van een gezellig samenzijn met familie en
vrienden, van veel cadeaus en uitbundige  aaltijden,
m
en dus ook een maand van extra uitgaven. Dit jaar
lijken Sinterklaas en Kerst echter iets soberder te
worden dan eerdere jaren. Uit een onderzoek van
Deloitte blijkt dat de extra decemberuitgaven dit jaar
bijna vier procent minder zullen zijn dan in 2006
(Deloitte, 2007). Ook blijkt uit dit onderzoek dat
de uitgaven van de Nederlandse consument aan de
decemberfeestdagen dit jaar ver achterblijven bij
andere Europese landen. In Ierland bijvoorbeeld liggen de decemberuitgaven rond de veertienhonderd
euro, en in Spanje rond de duizend euro, terwijl het
gemiddelde in Nederland maar net boven de vierhonderd euro uitkomt.
Deloitte wijt de daling van de extra decemberuitgaven aan een opeenstapeling van negatieve berichten, waaronder de crisis op de huizenmarkt in de
Verenigde Staten, en de toename van de rente en
de prijzen van levensmiddelen in de Europese Unie.
In Nederland wordt de daling van de decemberuitgaven nog eens extra beïnvloed door de stijgende
prijzen van semi-publieke diensten, zoals de levering
van energie en de zorgverzekeringen. De meeste
Nederlanders hebben ten tijde van dit onderzoek,
in oktober en november, een vervroegd kerstcadeau
ontvangen van hun energieleverancier en hun zorgverzekeraar. In een brief van de energieleverancier
staat te lezen dat het maandelijkse voorschot omhoog zal gaan, omdat de energieprijzen volgend jaar
zullen gaan stijgen. De zorgverzekeraar deelt de consument mee dat de no-claimregeling vanaf volgend
jaar wordt afgeschaft en dat hiervoor in de plaats
een verplicht eigen risico gaat gelden. Wanneer er
geen zorg gebruikt is, kan de consument dus geen
255 euro meer terugvorderen van de zorgverzekeraar. En de eerste honderdvijftig euro aan zorguitgaven moeten nu verplicht zelf betaald worden.
Deze twee semi-publieke sectoren, de energie- en
zorgsector, zijn sinds een aantal jaren onderhevig
aan de werking van de markt. De verwachting was
dat de introductie van concurrentie in het voordeel
van de consument zou werken en zou leiden tot een
daling van de prijzen van de semi-publieke diensten.
De recente prijsstijgingen in de twee sectoren leiden
echter tot een daling van de koopkracht van de consument, zoals ook blijkt uit de afname van de extra
uitgaven aan de decemberfeestdagen.
In de energie- en zorgmarkten moeten de energiebedrijven en zorgverzekeraars rekening blijven houden
met het publiek belang. Twee voorbeelden van dit
publiek belang zijn het verminderen van energieverbruik ter bescherming van het milieu, en zorgpreventie met als gevolg op termijn minder zorggebruik. De
prijsstijgingen hebben, naast gevolgen voor de koopkracht, ook een invloed op deze publieke belangen
en dus op de prikkel tot minder consumptie van de
semi-publieke diensten. Terwijl de energiebedrijven
de consumenten blijven aansporen tot minder energieconsumptie, ontnemen de recente prijsstijgingen
in de zorgsector de stimulans tot minder zorgconsumptie. In de energiesector wordt de prikkel tot
minder consumptie van energie behouden door het
huidige betalingssysteem; wanneer er minder energie is verbruikt dan waarvoor is betaald als maandelijks voorschot, betalen de energiebedrijven aan de
klant terug. In de zorgsector werd een vergelijkbare
methode gebruikt; met de no-claimregeling kon achteraf een bedrag van 255 euro voor ongebruikte zorg
worden teruggevorderd. De zorgverzekeraars gaven
de consumenten dus tot voor kort een stimulans om
minder zorg te consumeren. De afschaffing van deze
no-claimregeling en de introductie van een eigen
bijdrage van honderdvijftig euro brengen hier echter
verandering in. De stimulans tot minder consumptie
in de zorgsector wordt hierdoor ontnomen.
De daling van de koopkracht en het verdwijnen van
de stimulans tot minder zorgconsumptie zijn beide
niet in het belang van het publiek. Door de hogere
uitgaven aan zorg en energie zal de consument
minder te besteden hebben aan andere goederen, en
doet men er goed aan de Kerst dit jaar iets soberder
te houden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 36
procent van de Nederlanders, volgens het onderzoek
van Deloitte, liever contant geld als cadeau wenst te
ontvangen tijdens de decemberfeestdagen.
Literatuur
Deloitte (2007) Sinterklaas- en Kerstaankopen 2007.
http://www.deloitte.com/dtt/article/0,1002,cid%253D178926,
00.html
ESB
14 december 2007
739