Niet iedereen zal het zijn opgevallen, maar de ontwikkeling van de Nederlandse economie lijkt verdacht veel op de soap ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’. Wat een normaal mens in een heel leven meemaakt, overkomt een inwoner van het fictieve dorpje Meerdijk in de tv-serie in een paar afleveringen van een half uur. Zo iets doet zich ook voor met de Nederlandse economie: de pieken zijn hoger en de dalen dieper dan in de andere eurolanden. Als het in Nederland goed gaat, dan gaat het ons ook echt voor de wind. En als het tegenzit, zit het ook flink tegen. Dat komt vooral tot uitdrukking in de bestedingen van Nederlanders. Die fluctueren twee keer zo sterk als het Europees gemiddelde en zijn driemaal zo veranderlijk als in België en Duitsland.
Geen prettige constatering: de economische wetenschap leert dat forsere uitslagen van de bestedingen per saldo gepaard gaan met minder welvaart.
De Nederlandse consumptie beweegt zo hard op en neer vanwege ‘onze’ vermogens en schulden: die zijn allebei hoog, en bovendien vaak in beton gegoten; soms letterlijk, denk aan de eigen woning, en soms omdat regels daarvoor zorgen, denk aan pensioenvermogen.
Als het dan even economisch tegenzit, en het inkomen tijdelijk lager is, is er ook echt minder te besteden. De rente- en aflossingsverplichtingen op de relatief hoge schulden gaan gewoon door en uit het vermogen kan niet tijdelijk wat onttrokken worden, omdat het vastzit. Als het economisch even meezit, werkt het precies andersom.
De vermogens en schulden, plus de manier waarop die zijn opgebouwd, zijn niet snel en gemakkelijk te veranderen. Beleid moet daar rekening mee houden. Dat brengt ons bij de Prinsjesdagplannen.
Wat doet dit kabinet in zijn laatste regeringsjaar om de uitslagen van de bestedingen te temperen en de welvaart te vergroten? Kort gezegd: niets. Integendeel, de situatie wordt eerder slechter dan beter.
Neem de huizenmarkt. Juist nu het economisch wat beter gaat, wil men het lenen voor een eigen huis weer wat vergemakkelijken. Stellen kunnen vanaf volgend jaar meer lenen voor de aankoop van hun woning. Zo worden de bestedingen in goede tijden weer extra aangejaagd. Een geval van verkeerde timing.
Hetzelfde geldt voor de overheidsuitgaven, een ander wapen waarmee Den Haag de consumptie kan beïnvloeden. Juist toen het slecht ging, van 2009 tot en met 2014 heeft de overheid bezuinigd. En toen het vorig jaar wat beter ging, besloot de regering tot een lastenverlaging van €5 mrd. Dit jaar komt daar nog een verruiming van €2,5 mrd bovenop.
Met andere woorden: de soap gaat door, zowel op tv als in Den Haag.
Auteur
Categorieën