Hoe kunnen wij de economie als ‘wetenschap’ een stevige impuls geven? Ik heb er in de nasleep van de crisis veel over gehoord en gelezen, niet zelden van dezelfde economen die met een stalen gezicht jaren ervoor het omgekeerde beweerden.
Krugman
Nobelprijswinnaar Paul Krugman gaf lang geleden een voordracht waarin hij beweerde dat als je iets als econoom niet wist, dan ‘ask the gentiles’ moest doen. Ik vroeg in verbazing aan mijn hooggewaardeerde copromotor Dave Furth wat die man nu bedoelde met die ‘gentiles’. Het bleek een oud joods gebruik om wijsheid te halen bij mensen die anders waren dan jij.
Govert Buijs
Zelden werd ik op dit terrein zo geïnspireerd als door filosoof en theoloog Govert Buijs op een symposium voorafgaand aan de oratie van topeconoom Lans Bovenberg. Buijs kwam met een even spijkerhard als liefdevol oordeel. De enige manier om verder te komen is om radicaal te breken met zo’n beetje alle basisprincipes van de wetenschap. Oeps.
Occam’s razor
Het eerste principe waarvan we afscheid moeten nemen is Occam’s razor. Het scheermes van deze 14-eeuwse Britse filosoof heeft weliswaar een onmiskenbaar nut gehad maar is bij economie doorgeschoten. Het principe van Occam verplicht de wetenschapper om problemen te strippen van zoveel mogelijk ballast opdat men komt tot het analyseren van de essentie. Een lovenswaardig streven maar bij economen heeft dat strippen geleid tot een pijnlijke wiskundige striptease: elegant voor liefhebbers, maar de rest van de samenleving kijkt met gepaste gene naar de ontstane naaktheid.
David Hume
Een ander wetenschappelijk principe waar de bijl in moet, is het onderscheid tussen feiten en waarden. Vanaf filosoof David Hume weten we dat elke zichzelf respecterende wetenschapper zich verre dient te houden van waarden. Maar kan dit wel bij economie?
Waarden
Allicht wensen we dat economen respect hebben voor empirie. Aan feitenvrij hobbyisme hebben we allemaal een broertje dood. Maar waardevrij? Dat kan gewoon niet. Ook de zelfverklaarde waardevrije beoefening van economie gaat impliciet uit van allerlei waarden. In plaats van verstoppertje te spelen, is het veel waardevoller open kaart te spelen en onze waarden op tafel te leggen.
Ondeugend
Toen ik Govert Buijs in mijn naïviteit zei dat ik dit een prima manier vond om economie te bedrijven, wierp hij mij tegen dat ik ondeugend was, omdat ik toch echt zondigde tegen alle principes van de klassieke wetenschap. Zelden zo’n compliment gehad.
Archimedes
Volgens de overlevering werd Archimedes in de tweede Punische oorlog in Syracuse in zijn huis bestormd door Romeinse soldaten. De wiskundige, die zich van geen kwaad bewust was, meende dat de soldaten zijn mooie cirkels niet moesten beschadigen. Het is lief en nostalgisch, maar wij als economen moeten dat toch beter kunnen.
FD column 19-12-2016
Auteur
Categorieën