Jrg. 9, editie 426

7 FEBRUARI 194

AUTE11ISRECHT VOOK&EOUDËN.

.. Ec&iorniséh-StatistischeT

.

Beri
*chtén
:

..

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, INIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER

ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALECOMMISSIE VOOR DE RIJNVAART

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

9E
JAARGANG

.

WOENSDAG 27 FEBRUARI 1924

No. 426

INHOUD

BIz.
treft, laat zich voor het grootste gedeelte verklaren
OvERHEIDssUBsIDIEs AAN NIET TOT INTERNATIONALE
uit de aflossing van schatkistpapier; het totaal der
MEDIUIG1NO IN STAAT ZIJNDE BEDRIJVEN
door
C.
Vermey,
met naschrift door
Mr. M. W. F. Treub
. . . .
194
rechtstreeks bij de Bank geplaatste schatkistpromes-

Nog eens: Een verkeerde opossiI1g van het Werkloos-
san daalde in de afgeloopen week van
f 57
millioen
heidsvraagstuk dor
Ir. A. Plate ………………197
tot
f
49 millioen. Het hoofd beleeningen vertoont een
Steun aan Nederlandsche

vervea
…………………198
De Aardoliebelasting in de Staten-Generaal door G.
J.
veimindering van
f
4,9 millioen, welke uitsluitend

W.
Putmun Cramer …………………………198
ie .effectenbeleeningen geldt.
De economische ontwikkeling van Sovjet.Rusland VI. De
Hêt renteloos voorschot aan

het

Rijk

blijkt

met
Russiscbe Bank für Handel und Industrie (Prombank)
door
Dr. S. MiUner ………………………..201
f
1,3 millioen

e zijn toegenomen. De metaalv6orraad

BUTENLANDSCHE MEDEWERKING:
der bank blijft vrijwel

dezelfde hoogte.

De ver-
Enkele opmerkingen over de beslissing van den Zwit-
meerdering van ruim
f
3 millioen, die de post papier
serschen Souverein op 17 Februari
192

door
Mej.
Dr. J. van Anrooy
………………………
203
op het buitenland te zien geeft, correspondeert na-

De Duitselie wet op de goudbalans door
Dr. Th. Mets. 204
genoeg

geheel

met

de

gelijktijdige

daling

van de
AANTEEKENINCEN: diverse rekeningen op de actiefzijde der balans.
De Transsabarische spoorweg ………………..
205
Werkstakingeu onder het niet-Europeesch personeel
De biljettencirculatie daalde met
f
12,5 millioen,
in de Javasuikerindi!strie in
1920, 1921
en
1922
.
207
terwijl de rekening-courant saldi met
f
2,1 millioen
BOEKAAN KON DI GING: S. A. Reitsma: Tijd- en Strijdvragen. Verspreide Op-
vermider’den. Het ‘beschikbaar metaalsaldo stelde zich

stellen en Poleniieken, bepr. door
Ir. R. A.Verweij 208
f
3 millioen hoogr dan vereden week.
Prof. Dr. A. Manes: ,,Grundzüge des Versicherungs-
.

*

*

vesens” en

Sozialversiclierung”, bespr. door
Mr.
Het verloop van den koers voor Parijs en Brussel
W. H.
A. Elink Schuurman.
………………..
210
trok ook deze week weder de meeste belangstelling op
MAAN IJC 1,1 E RS
llandelsbeweging over de maand Januari
1924
….
209
de wisselmarkt.

Parijs daalde een oogenblik onder
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
…………….210-216 f
11,-.-, terwijl Brussel heel dicht de
f
9,— per 100
Geidkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.

1

Goederenhandel.
francs naderde. Woensdag kwam er echter eenige ver-

Bankstaten.

1

Verkeeréwezen.
betering. Aanvankelijk kon sterke steun in Brussel

den Belgischen koers, ‘die veel sterker teruggeloopen
–
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
was dan de Fransche koers, iets verbeteren, waardoor

Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.
tevens de daling van den Franschen koers geremd

RMatevr-‘goretarig van hct

weekblad:

D. J.

Wansink
werd. Later deden uitlatingen van den Franschen

Ministerpresident een meer hoopvolle stemming ont-
26
FEBRUARI
1924.
staan en toen na langdurge vergadering, de voornaam-
Ook deze week bleef de geldmarkt weder zeer vast.
ste gedeelten der financieele hervormingen waren aan-
Vooral in het begin der week waren de geldprijzen
genomen, trad een belangrijk koersherstel in.
hoog. Particuliere disconto was weder vaster en al-

leen papier met drie handteekeningen kon iets onder
,

LONDEN,
23
FEBRUARI
1924.

Wederom was de geldkrapheid tot Vrijdag, voorna-
het officieel ‘tarief geplaatst worden; andere wissels
melijk door groote

belastingbetalingen,

het• belang-
noteerden i% tot % pOt. er
boven. Ook de prolonga-
rijkste feit. Reeds in het begin van de week moest
tierente was weder hooger. De verwachting voor de
men voor daggeld 3 pOt. betalen en tegen het midden
inschrijving van het schatkistpapier was dan ook niet
kon men onder 3% pCt., velen betaalden 33″2 pOt., optimistisch gestemd. Toch viel de uitslag nog sterk
riet terecht. Bij de Bânk werd niet geleend, hoewel
tegen. Van de aangeboden 100 millioen gulden werd
de marge heel klein was. De moeite, die gedaan werd
slechts ruim
f
33 millioen opgenomen en alleen tot
om dit te vöorkomen, duidt op een verwachting, dat
5 pOt. of nog iets hooger. Wel werden nog enkele
mei het einde van dit belastingjaar, het aanbod op
millioenen meer ingeschreven, maar slechts tot nog
de narkt ruimer

zal

worden.

Zevendaagsgeld deed
hooger

rentevoet.

Dè

toewijzing

was

f18.050.000
onveranderd 2Y pOt. 3-maands promessen i
f
987,09;
f
2.470.000 6-maands
.

De vaste tendens op de geidmarkt deed zich ook op
promessen â
f
974,63 en
f
13.063.000 biljetten â pan. de discontomarkt voelen,- maar hier bleven, de zaken
*

*
meer op kleine schaal. In het midden van de week was
De uitzettingen van De Nederlandsche Bank geven
er vraag naar April treasury Bills tegen 34 pCt.
wederom van een daling blijk. De post binnenlandsche
2-mnds. prima bankaccept 3
11
/

pOt., 3-mnds.

id.
wissels verminderde van
f
240,5 millioen tot
f
229,4

3
0
/

pOt.; 4-muds. id
.

39/_6/

pOt.;

6-m-ds.

id.
millioen. Deze teruggang, die vnl. de Hoofdbank be-
3
5
/s—% pOt.

194

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27
Februari
1924

OVERHEIDSSUBSIDIES AAN NIET TOT

INTERNATIONALE MEDEDINGING iN

STAAT ZiJNDE BEDRIJVEN.

De heer 0. Vermey te Rotterdam schrijft ons:

Onder deren titel geeft Prof. M
,
r. M. W. F. Treub

in uw nummer van 6 Febr. 11. eenige interessante be-
schouwingen ten aanzien dezer ,,question brûlante”.
De heer Treub belicht in zijn bijdrage dit vraagstuk op andere wijze dan de heer Plate dit enkele weken
geleden deed en hij wijst terecht op de loon-politiek
als de alles beheerschende factor.
Dat deze zienswijze door de overgroote meerderheid
der werkgevers gedeeld wordt, lijkt nauwelijks voor be-
strijding.vatbaar. Bij herhaling werd van de zijde van
werkgevers, zoowel op het gebied der industrie als op
dat der scheepvaart, gewezen op het loon-vraagstuk al
de groote belemmering op den weg naar gezdnder eco-
nomische verhoudingen. Ook in de ons omringende lan-
dén, waar, zooals de heer Treub terecht opmerkt, de
bonen ovei hel geheel reeds lager zijn dan hier te lan-de, wordt van werkgeverszijde alsnog bij voortduring gestreefd naar verlaging van het loonpeil.
Niettemin gaan uit de kringen der werkgevers hier
te lande stemmen op ten gunste der door de Overheid
gevôlgde steiinpolitiek en wij treffen in de gelederen
dier pleitbezorgers aan vooraanstaande leiders van
kerngezonde bedrijven, die zich sedert jaren met eere
in. .de. voorste rijen onzer nationale industrie gehand-
haafd hébben.
Hoe is nu de tegenstelling te verklaren tuschen het
door Prof. Treub ingenomen standpunt en de houding
dier bedrijfsleiders, die ,,au fond” de zienswijze des
heeren Treub vermoedelijk deelen? Ligt het verschil
niet in de theoretisch volkomen juiste opvatting van
eerstgenoemde en de aan de practijk getoetste meeniiig
der laatsten?
Op welke wijze denkt de heer Treub – met volkomen
handhaving van het dooi- de Overheid toegepaste stel-
sèl van steun aan werldoozen – een afdoende loons-
reductie te bereiken? De practijk immers leeit, n’en
déplaise de opvattingen der Overheid, hoe funest dit steunstelsel werkt niet alleen op de ,,Arbeitsfreudig-
keit” van den werknemer, doch ook op het gevoel van
saamhoorigheid met de werkgevers.
Immers de arbeiduemers voelen niet aan den lijve
de gevolgen van een door het zoo volkomen verloopen
getij niet langer gewettigden loonstandaard en beseffen
zoolang zij overheidssteun ontvangen niet de harde
nôodzakelijkheicl van het aanvaarden van lager bonen,
ten einde de werkgevers in staat te stellen met succes
den strijd met buitenlandsche concurrenten aan te
binden
Zeker, één der redmiddelen uit den huidigen econo-
ichen baaierd is de door geen werkgever betwiste
noodzaak van lager bonen, doch de werkgever gevoclt
tevens zijn machteboosheid om, zoolang het thans ge-
huldigdé béginsel van steun aan werkloozen in zijn
tegenwoordigén vorm blijft gehandhaafd, het zoozeer
erstoorde evenwicht te herstellen tusschen loon als
vôirnaamsten factor bij het bepalen van zijn kostprijs
en deb prijs, waarvoor hij zijn product ter markt kan

brengen.
• Wel verre van daardoor een ,,o.nzuiver element bin-
nên te smokkelen” wil het ons voorkomen, dat juist de uitkeèring aan werkloozen ten nauwste verband houdt
met het geheele vraagstuk en het zoude belangwekkcnd

zijn,
–
indien Prof. Treub deze ongetwijfeld delicate zij-
dè van het vraagstuk nader wilde belichten. C.
V.
* *

IlEede naar- aanleidig van bovenstaande opmerkin-
gen schrijft Prof. Treub ons het volgende:

Gaarne wil ik naar aanleiding van de vraag van
den heer Vermey nog een enkel woord over de kwestie
in het midden brengen. Ik vrees zelfs, dat dit woord
aa de5Redactie ruim lang genoeg zal toeschijnen, aan-
géie ik mij zal veroorloven er een antwoord aan vést
te knoopen, zoowel aan den heer Ratté als aan den
heer H. P(olak), die in het nummer van 8 Februari
van het Weekb]ad van den A.N.D.B. een philippica
tegen mij hield in verband met hetgeen ik in een ver-
gadering te Amsterdam over het geval zeide.
Mijn antwoord aan den heer V. kan kort zijn. Ik liet
de kwee van de uitkeeringen van Overheidswege aan
werkloozen buiten mijn beschouwing om de zaak zuiver
te stellen, niet omdat ik van oordeel zijn zou, dat die
uitkeeringen niet ook met de zaak, zij het slechts zijde-
lings, te maken hebben. Dit volgde mi. duidelijk ge-
noeg uit hetgeen ik ervan zeide: ,,Gesteld toch; dat de
bonen hier te lande onder de bestaande omstandighe-
den te hoog zijn om het voor de Neder]andsche onder-
nemingen, welke met buitenlanders hebben te concur-
reeren, mogelijk te maken, die mededinging met succes
vol te houden, dan volgt er uit, dat de werkloosheid zelve daarin voor een goed deel mede haar oorzaak
heeft.”
Hieruit blijkt tôdh wél, dal dok na

nijite néening

het werklooshcidsvraagstuk en derhalve ook de kwestie
der uitkeeringen aan werkloozen met het boonvraag-
stuk het nauwste verband houden. De heer V. nu heeft
volkomen gelijk met zijn opmerking, dat de bedoelde
uitkeeringen de reductie der bonen tot het peil, dat
onder de gegeven omstandigheden ,,the business can
afford”, belemmeren. Zoolang die uitkeeringen niet
zullen worden gestaakt en degenen onder de werkloo-
ren, die in het geheel niet in staat zijn zichzelf en hun
gezin te onderhouden, als zij hun verzekering niet
meer’ trekken, niet naar de instellingen van armenzorg
zullen worden verwezen, – zij het ook naar eene be-paalde categorie Van aimlastigen, – waartegen de ar-
beiders gelukkig een ernstig bezwaar hebben, verzaakt
• de krachtigste factor, die er de werklieden toe kan lei-
den, den toestand te beoordeelen, zooals die in werke-
lijkheid is en op grond daarvan in een loonsvermin-
• dering te berusten, haar werking althans voor een
groot deel. Men draait met die uitkeeringen in een
vicieuen cirkel rond. Zij houden de noodzakelijke ni-
velleering der Nederlandsche bonen tot het peil van
dat der landen van welke de Nederlandsche nijverheid
• in de eersté plaats •doncurrentie heeft te vreezen, te-
gen; dragen er dus toe bij, de werkgelegenheid te ver-
minderen en verhoogen zoodoende het percentage der
werk]oosheid. Er zijn tegen die uitkeeringen nog wel
andere en niet minder ernstige bezwaren aan te voe-
ren, maar daarop kom ik zoo aanstonds in verband met
de beschouwingen van denheer Polak terug.
De heer Ratté heeft mijn artikel in het nummer van
6 Februari blijkbaar meer als een aanloop gebruikt
om tegen sabarisverlaging der koopvaardij-officieren
op te komen, al neemt hij de houding aan van mijn al-
gemeene opmerkingen, die in het geheel niet over de
• salarissen van die ééne hoogere categorie van werkne-
• mers gingen, te bestrijden.
Zijn uitgangspunt is daarbij weinig overtuigend. Hij
zoekt dit in een bericht, dat bij een inschrijving voor
de reparatie van een Noorsch schip een Nederlandsche
werf het won van de Engelsche inschrijvingen. Dit
nu is iets zoo weinig bijzonders, dat bijt. ook bij de
inschrijvingen voor het moorschip van de ,,Neder-
land” die van de Nederlandsche werven met de Engel-
sche ter dege concurreeren konden. Maar het zal den
heer R. wel niet onbekend zijn, dat het in verband met
overeenkomstige toestanden als hier op de arbeids-
markt heerschen, in Engeland met de industrie al even.
droevig gesteld als hier.
Maar ik zou den heer R. den raad willen geven eens
• bij den heer Wilton of bij een andere fabriek, welke
bij deze zaken in aanmerking komt, inzage te vragen
van de inschrijvingen van dezelfde ondernemingen bij
versahillende aanbestedingen: hij zal dan de meest gril.
lige verschillen kunnen constateeren, die alleen hier-
• uit tè verkléren zijn, dat nu eens de eene d.n weer de
andere fabriek een werk aanneemt ver beneden den
kostendn prijs om haar zaak draaiende en haar werk-
lieden aan den gang te houden.
Het voorbeeld, waarop de heer R. zich beroept en
dat gelukkig nog wel met andere is aan te vullen, be-

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

195

‘wijst 11eiminst, wat hij -er mee wil demonstreeren.
Hoogstens kan het aannemelijk maken, dat de Neder-landsche nijverheid wat prijzen betreft, over het alge-
meen met de Britcho industrie kan concurreeren. Maar dat betwist niemand, die van de toestanden
eenigszins op de hoogte is. Waar het om gaat, is de
vraag of zij in staat is, den vreedzarnen strijd met haar
mededingers vanhet vasteland van Europa vol te hou-
den, zoolang zij belangrijk hoogere productiekosten

heef t dan dêze.
Ni is, naar algemeen bekend is, het aandeel der loo-
nen in de productiekosten in de verschillende takken
van bedrijf zeer verschillend, maar in de meeste takken
nemen zij onder die kosten een belangrijke plaats in.

])e heer R. zegt nu voorts, dat de Nederlandsche ree-
deiijen al heel wat bezuinigd hebben. Ik zal de laatste zijn om het tegen te spreken. De vraag is echter of de bezuinigingen, tenzij de vrachten zich spoedig in stij-
gende richting bewegen, niet nog verder zullen moe-
ten gaan. Hij voert tot staving van zijn betoog aan,
dat de ,,Indische lijnen” reeds meer dan 3000 Aziaten
in dienst namen, en voorts dat sommige op Hamburg
varende reederijen zelfs Duitsch personeel aanmon-

sterden.
Aangenomen een oogenblik, dat het in dienst nemen.
«all Aziaten door Indische lijnen uit een oogpunt van
bezuiniging geschiedde, dan zou dit juist bewijzen, wat
de heer R. bestrijdt, ul. dat de bonen der Neder-
landsche schepelingen, in casu stokers, te hoog uitko-
en. Maar de heer R. weet beter dan ik, dat daarbij
andere overwegingen medesprekee en wel in de eerste
plaats, dat Aziaten in de Tropen beter geschikt zijn ôm voor de vuren te staan dan Europeanen. En wat
het in dienst nemen van Duitsch personeel betreft, dit zal toch wel om geen andere reden zijn geschied, dan
om een boonkwestie. Ook met zijn beroep hierop was
de heer R. al heel weinig gelukkig.

Voorts zegt hij, dat het gescherm met de loonkwestie
voor de scheepvaart ridicuul is, omdat de bonen in dit
bedrijf een zeer bescheiden deel der bedrijfskosten vor-
men. Hier gaat hij te ver. Voor de lange vaart is dat
zeker het geval, maar voor de korte vaart is het an-
ders en nemen de bonen niet zulk een onbeteekenen-

de plaats in.
Doch hoe dit zij, bij de kwestie, die ons bezig houdt,
gaat het niet om de scheepvaart, maar om de vraag of
do Nederbandsche scheepsbouw en in het algemeen de
N èderldsche fabrieken; die met het buitenland. heb-
ben te concurreeren, dit doen kunnen bij belangrijk
hoogere uitgaven voor bonen dan hun concurrenten.
Nu heeft de heer R. ongetwijfeld gelijk, als hij be-
weert, dat de verhouding van het loon en het totaal
van den kostprijs in. de verschillende takken van nij-
verheid zeer verschillend is. Maar wanneer hij daaruit
afleidt, dat men over de gemiddelde boonhoogte niet
moet spreken en zijn oogen sluiten moet voor het be-
kende verschijnsel, dat de bonen hier te lande over het
algemeen hooger zijn, niet dan in Amerika, Australië
of Engeland, maar dan in de met ons mededingende
landen van het vasteland van Europa, totdat men in
de ondernemingen zelve de verhouding tusschen loon
en kostprijs heeft nagegaan, geeft hij een gevaarljken
raad. Het is mij toevallig bekend, dat de heer R. over
die belangrijke kwestie ernstige studies heeft gemaakt.
Maar het gaat hem als zoovelen, die zich in een spe-
ciaal onderwerp hcbben ingewerkt. Hij overschat de op
zichzelf toch al genoeg belangrijke beteekenis van de
zaak. Voor elke onderneming is het van de grootste be-
teekenis, dat zij .zich orgvuldig op de hoogte stelt van
dé verhouding tiisschen het door haar betaalde loon en het totaal harer productiekosten, maar voor alge-
meenèvraagstukken als waarover het hier gaat, kun
nen dergelijke speciale onderzoekingen, hôe belangrijk
zij öök mogen wezen voor het doel waarmede zij wor-
den ingesteld, geen uitsluitsel geven.
En nu het artikel van den heer Polak, waarvan ik
oeven gewaagde. Het werd geschreven naar aanlei•
ding van hetgeen ik in verband mat de kwestie, waar-

over wij ook hier debatteeren, in een vergadering -van de Veréeniging ,,Hou en Trouw” te Amsterdam zeide.
Ik had het daarover het moreele nadeel, dat de over-
heidsuitkeeringen aan de arbeiders, die gewend raken
aan ondersteuning zonder werk, berokkenen en over
het streven naar nivelleerink ook in de arbeidsprestatie
harer leden van de zijde der vakvereenigingen, waar-
door zij, die meer kunnen en dikwijls ook wel meet
zouden willen, er toe worden gebracht niet meer te ge-ven, dan door de middelmatigen geleverd wordt.
Laat ik nu aanstonds zeggen, dat ook mij niet onbe-
kend is, dat in vele fabrieken, waarin op tarief wordt
gewerkt, een zeer heilzaam tegenwicht tegen die ten-
denz is in het leven geroepen, dat gunstig op de ar-
beidsprestatie werkt. Voor zoover dit het geval is, kan
men het evenwel zeker niet op het credit der vakver-eenigingen schrijven, maar hoort het thuis op dat der
loonregelingen in de fabrieken, waar het wordt toege-
past, voor zoover het voor toepassing vatbaar is.
Hierover sprekende, wees ik er op, dat hetgeen met
de gunning van het motorschip van de ,,Nederland”
geschiedde, weliswaar een harde, maar een niet over-
bodige les was zoowel voor de Overheid, die door uit-
keeringen, welke met de werkloosheidsverzekering in
een aantal gevallen nauwelijks meer eenig verband
houden, helaas arbeidsschuwheid aanwakkert, als voor
de vakvereenigingen, die niet op volle arbeidspresta-
tie, maar op het rekening houden met de middelmaat
aansturen. Immers, naar mate de arbeider meer pres-
teert, is hij ook meer waard en kan hij dus ook een
hooger loon
verdienen.
Juist in den tegenwoordigen tijd, nu de bonen hier
te lande – gegeven de gemiddelde arbeidspi-estatie
in vergelijking met de andere landen, die bij de con-
currentie in kwestie in aanmerking komen, te hoog
zijn, is er slechts &n mogelijkheid om aan een anders
onvermijdelijke loonsvermindering te ontkomen, nam.
hoogere arbeidsprestatie. Bijna alle voorstanders van
de verkorting van den arbeidstijd hadden ervan ver-
wacht, dat de daaruit voortspruitende vermindering in
de productie althans grootendeels zou worden goedge-
maakt door grootere arbeidsintensiteit gedurende den

korteren arbeidstijd.
Wat hiervan is terecht gekomen, spreek ik liever
niet met mijn eigen woorden uit, omdat men van de
zijde dergenen, die hierover liefst niet debat.teeren met
argumenten, in den laatsten tijd gewoon is, zich van
mij af te maken met de opmerking dat ik in dienst
van het kapitaal ben
getreden.
In het jongste nummer
van ,,De Strijd”, het Orgaan van het N.V.V. is men
althans nog zoo vriendelijk deernis met mij te hebben.
Het heet daar: ,,Wij, modern georganiseerden, zien de-
zen moreel en ondergang van Treub, die lichaam en ziel
verkoopt aan het kapitaal, niet zonder smart en deer-
nis aan.’ Ik heb zelf bij het lezen van deze meewarig-heidsbetuiging bijna een traan gelaten!
De heer Polak maakt het intusschen niet zoo bont. Maar in zijn geheel persoonlijk tegen mij gericht ar-tikel, waarop ik overigens niet inga, schrijft hij over
mijn ,,metamorphosen in achterwaardsche richting”,
die volgens hem vaarschijrljjk verband houden met
mijn geestelijke structuur. Hij voegt daaraan evenwel
toe: ,,Misschien zijn er ook andere ôorzaken van meer
materieelen aard, doch daarover kan men slechts gis-
sen”. Eerlijk gezegd, kan ik de ronde taal van ,,De
Srjd”, die beweert, dat ik mijn overtuiging heb ge-
wijzigd, omdat ik.in
dienst getreden ben van het.ka-
pitaal, meer apprecieeren, dan de bedekte, een man als
Polak onwaardige insinuatie, die ik z000ven aanhaaide.
De zaak van de heeren mcet wel zwak staan; als zij
tot zulke argumenten(?) hun toevlucht moeten némen.
Gegeven die weinig gelukkige mentaliteit- beroep ik
mij evenwel gaarne op een autoriteit, wiens recht an
spreken in de materie waarom het gaat, niet is te loo-
chenen. In de Fabriekscourant van ,,Werkspoor” van
1 December 1023 nu,. staat te lezen:
,,Dat4e invoering vân ded achturigen werkdag niet ge-
– bracht heeft, wat vele belangelooze voorstanders eryan
verwacht hadden, kan. moeilijk worden, ontkend. Daar is

196

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

in de ‘eerste plaats het onmiskenbnte feit, dat veelal, waar
de werktijd met een of twee uur per dag werd verminderd,
het prestatievermogen van den arbeider niet toenam, al-thans niet in die mate,. dat het verlies in werkuren werd
goedgemaakt. Zelfs afneming van het prestatievermogon
werd hier, en daar geconstateerd, zoodat men soms voor
een dubbel verlies kwam te staan: afneming van het aan-
tal werkuren en afneming van de opbrengst per uur.”

In een noot teekent de Directie hierbij aan:

,,Gelukkig zijn er op Werkspoor talrijke gevallen aan te
wijzen, waaruit duidelijk blijkt, dat dit euvel niet alge.
meen bestaat, dat integendeel door velen wordt getracht
hun arbeidsprestatie te verhoogen.” –

• De hier geciteerde woorden komen voor in een
hoofdartikel van de genoemde fabriekscourant onder
den titel: ,,Wie ondermijnt hier het meest?’

• Welnu, indien het in een der grootste fabrieken van
ons land, waar de prestatie . per arbeider geregeld
wordt gecontroleerd, al zoo is gesteld, dat op het bij
velen te constateeren gebrek• aan inspanning bij den
arbeid de aandacht moet worden gevestigd en gewaar-
schuwd moet worden tegen ondermijning van. de pro-
ductie, dan behoeft men zich waarlijk niet af te vra-
gen, hoe het er mede is gesteld iff de groote meerder-
heid der bedrijven, waar de contrôle op de indivi-
dueele prestatie der arbeiders nog niet of nog.niet, zoo-
ver doorgevoerd, werd en in vele gevallen ook niet
doorgevoerd kan worden. De heer Polak kan zich van
een dergelijke waarschuwing van tot oordeelen toch ze-
ker bevoegde zijde niet afmaken met een paar. grootc
woorden als laster en beleediging van de arbeidendc-
klasse, waarmede hij tegen mij opereert.

Het eenige verschil nu tusschen hetgeen de Fa
briekscourant van ,,Werkspoor” mededeelt en mijne be-
weringen over dit vooral in den tegenwoordigen tijd
zoo bij uitstek gewichtige punt in het probleem der
èoncurrentiemogelijkheid met de nijverheid in andere
landen van het vasteland van Europa bestaat hierin.
dat de Fabriekscourant alleen de feiten constateert en
ik de vakvereenigingen daarvoor mede verantwoorde-
lijk stel.
Nu is het wel eigenaardig, dat ik met den heer
Polak over dit punt niet voor de eerste maal debatteer.
In 1917, toen de heer
P.
mij nog niet bestrijden kon
met het frissche vermoeden, dat er voor mijn ‘oordeel
over de zaak misschien ook ,,00rzaken van meer mate-
rieelen aard” zijn te vinden, schreef ik, na wat uitvoe-
riger dan hiei. het onderwerp in geheel denzelfden
geest te hebben behandeld, op blz. 119 en vig. van:
,,De
Economische toestand van Nederland”:

,,Toeu ik de meen.ing over den drang der. vakvereeni-
gingen op haar leden, om toch vooral niet hun uiterste
krachten in te spannen, in de Haagsche Post had uitge-
sproken, werd ik caarover door twee vakvereenigingslei-
ders ter verantwoording geroepen. De heer Po’ak sprak in
het Weekblad van den A.N.D.B. van een beschuldiging, clie allen grond mist, en het onder redactie van den heer Ouclegeest staande blad ,De Vakbeweging” zeide in het
hoofdartikel- van 26 Januari 1917: ,,de v-akvereenigingen
missen die tendenz!’
,,Ik zou kunnen volstaan met de heeren te verwijzen
naar het bekende werk van den Engelschen schrijver David
F. Schoss, getiteld:
Methods of iindustrial remuneration,
waar men zelfs een brief in vinden kan van een Engelschen
vakvereenigingsleider aan een werkgever, waarin bij me-
cledeelt, hoeveel werk de leden maximaal per uur zullen
• verrichten.. Sehloss voegt aan de vermelding van dien
brief toe: ,,,Mert zal begrijpen, dat als een arbeider in
zulk een geval -na drie kwartier bemerkt, dat hij het he-
• paaide maximum bel-eikt heeft, hij er dan recht op heeft
en door de afspraak met zijn melearbeiders er toe gebon
dan is, gedurenc’e de overblijvende 15 minuten met ge-
– kruiste armen te blijven staan.”
,,Maar ik zal mij tot dat voorbeeld uit Engeland niet
bepalen en ik behoef dit niet te doen, omdat de heeren
P. en 0. zelf onwil-lekeurig het voldingendè bewijs leveren,
.w-aartoe zij- mij somrneeren. Op tijne sommntie laitde’heer
-• P. namelijk onmiddellijk vo’gen:. ,,Intusschen willen wij gaarne de -mogelijkheid, erkennen, -dat er vele arbèiders zijn, wellicht voren-zij .elfs de meerderheid, die .zicL.bij
• – lietvolv6eren van hun taak nujtiist niet.tot.het uiterste
inspannen,’ zonder evenwel tot lijntrekken te – vervallèn.
En .wij.’zullen cde, laatsten zijn;.om.ben.:ongelijk .te.geven.

Waarom zouden zij zich kapot werken? Om het beetje
loon, dat zij krijgen?” –
,,De heer Oucegeest laat zich in geheel denzelfden geest
uit: ,,De arbeider, die op uurloon werkt, doet zooveel als
een ,,op zijn gemak” (lees: rustig) werkend man van het
vak met gemiddelde bekwaamheid en geininldelden ijver
aan arbeid leveren ken. Zoo is het! Een waarheid als een
koe! Maar zet nu in de plaats van arbeider, het woord amb-
tenaar, kamerlid, professor, miaister, – wat Treub zegt,
blijft waar: de gemiddelde mensch vertegenwoordigt de
overgroote meerderheid; dit geldt voor al.e klassen in cle
maatschappij. Maar Treub wil, dat de enkelen, die ,,grooter
arbeidsvermogen ‘ hebben, hun ,,uiterste krachten” zullen
inspannen”. Welk recht heeft hij om dit te vragen? Doen
de ambtenaren enz. dit? In hun vaste bezoldigde betrek-
king zeker niet. Als zij het doen, is het voor hen neven-
verdienste. Eene hoogst enkele uitzondering, waaronder
wij ‘Treub zelf gaarne rangsehikken, daargelaten,” enz.
,,Meer bewijzen voor hetgeen ik zeicle, behoeft men wel
niet, wanneer twee invloedrijke mannen in de Nederland-
sche vakbeweging als de heeren Polak en Oudegeest aldus
over het ,,rustig’ werken der arbeiders schrijven. Zij
kennen toch hun eigen invloed wel in de arbeiderswe-
reld en op de leden der moderne vakvereenigingen. Maar
welk een ernstig en treurig gemis aan besef van de
paedagogische beteekenis hunner uitlatingen spreekt er
clan uit hun woorden! Zeker, onder de door Oudegeest
genoemde categorieën van personen zijn er maar al te
veel, die zich niet veel moeite geven, maar voor de meer-
derheid hunner geldt dat toch, voor zoover mijn ervaring
reikt, geluklcig niet. En al zou Oudegeest gelijk hebben,
wordt dan zulk een wijze van opvatting van hun taak
– bij ambtenaren, enz., door personen van eenig gezag uit
bourgeois-kringen soms vergoelijkt? Gaat niet ieder er
zooveel mogelijk tegen in, doet niet ieder, die zich in
‘het openbaar of in particuliere gesprekken uitlaat, voor zoover hij niet zelf tot de gemakzuchtigen behoort, – en
dat zal wel niemand van mannen als Polak en Oude-
geest zeggen – zijn uiterste best om den Jan-Salie-geest
uit het -vo’k ook in zijn hoogere en niddenlagen uit te
drijven? Het zou een misd ge
aad zijn tenover land en
volk, als invloedrijke
bourycois
het kwaad, waarop ik ten
– aanzién van de arbeiders w’ees, ten opzichte van hun
eigen klassegenooten verontschuldigden. Maar zij hebben
dit bij mijn weten, gelukkig nimmer gedaan. En vat
zou-er van ons volk terecht komen, als onderwijzers tegen-
over hunne leerlingen een gemakzucht vergoelijkten, als
Poltik en Oudegeest bij de arbeiders, gelijk zij zelven zich
niet kunnen ontveinzen, door hun uiterst verschoonendé
woorden zelfs aanwakkeren!”

Helaas heeft de heer Polak zich na den oorlog, nu
van ieder mag worden verlangd, dat hij zal opwekken
tot de uiterste krachtspanning van alle klassen der
maatschappij zonder onderscheid, in dit opzicht niet
verbeterd. Ook nu weer schrijft hij, zonder zich om het
paedagogisch gevaar zijner woorden te bekommeren
met een ergerlijk gemis aan verantwoordelijkheidsge-
voel tegenover het geheele volk en daarmede ook
tegenover de Nederlandsche
•
arbeiders:

,De meeste arbeiders werken steeds naar de mate hun-
ner krachten. (Zie de waarschuwing van cle Fabriekscou-
rant van Werkspoor en de erkenning van Ondegeest). In-
dien zij het voorbeeld zouden volgen, hun gegeven door de
klasse, tot welker kampioen cle heer Treub zich heeft
opgeworpen, dan zou het met hun arbeidsprestatie heel
wat ongunstiger uitzien clan thans het geval is. –
;,Want luidt niet de kapitalistische leer, dat het goede
koopmanschap is, zoo weinig mogelijk te geven voor zoo-
veel mogelijk geld? ….Met welk recht zou men dan
durven vor’leren, .dat de arbeiders precies het tegenover-
gestelde doen, met andere woorden: dat zij voor het toch
bausch maar matige loon zich tot de uiterste mate hunner
krachten moeten inspannen, zooveel uren lang als hèt
– menschelijk uithoudings- en weerstandsvermogen het
duidt?”

Zal de heer Polak dan nooit begrijpen, hoeveel
kwaad hij met dergelijke snorkerige en onware frases
sticht? Durft hij in ernst volhouden, dat er tegen–
woordig gewerkt wordt zooveel uren als het mensche-.
lijk uithdudings- eii weerstandsvermogen het duIdt?
En wet hij ook’ maar een woord van mij of een ande-
ren ,,kampioen van de kapitalistische klasse” ann t
hâlen, waarin dit verlangd wordt?
Waarlijk, wanneer aldus het groene hout, wat dai –
wel met het dorre? Zo,olang, çle mees.t vooraanstaande

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

ILM

leiders der arbeiders aldus spreken, mogen deze we
de verzïtchting slaken: indien aldus mijne vrienden
de hemel beware mij dan voor mijne vijanden!
liet gaat om de vraag, of Nederland, ondanks ver-
schillende bezwa rende omstandigheden met het bui-
tenland zal kunnen coneurreeren. Indien niet ieder,
naar de mate zijner krachten, zich daartoe zooveel
mogelijk inspant, ziet het er slecht met cle toekomst
van ons land uit cii zoolang cle arbeiders door hunne
voormannen worden ingelicht en
ermaand als wij
hier moesten constateeren, is niet te verwachten, dat
er van clie zijde medewerking zal komen. Met de ge-
combineerde eiseh van
•
hoog loon, korteii arbeidstijd
en een arbeidsprestatie, die het middelmatige n:iet
behoeft te overschrijden, brengt men het volk zeker
niet tot kracht en welvaart. Caveant consules! in
dit geval de leiders der vakvereenigingen in de eerste

plaats. TRaulm.

Toevallig werd mij juist, toen ik het bovenstaande
had geschreven telefonisch gevraagd, of ik wel gezien
had, dat ,,Het iiuisgezin” het vermoeden uit, dat
de keuze van een motorschip voo.r dc nieuwe mail-
boot van de Nederland op mijn instigatie zou zijn
geschied en dat nog wel met de Maehiavellistische be-
doeling om het werk buiten ons land te houden, en eens een voorbeeld to kunnen stellen. Naar ik ver-
nam, meent het blad, dat zelfs de I{egeering er zich
mede zal moeten bemoeien, opdat er hierover vol licht
zal schijnen, al zou mijn reputatie er ook mede tea
gronde gaan. (Wat het blad zeker diep betreuren zou!)
Wel nu, men helioef t voor dit doel de regeer:ings-
machine niet in beweging te stellen. Bij de keuze tas-
schen een stoom- en een motorsehip ging het om een
kwestie, clie wel een financiëelen kant heeft, maar
waarbij liet voor en boven alles aankw’amn op cle tech-iii sche geschiktheid van motoren als beweegkracht van
een schip van het kaliber als hier verlangd werd.
Van die techn:ischc kwestie nu heb ik niet het minste
verstand cii het spreekt clan ook wel van zelf, dat ik
mij wel ervoor gewacht heb, ‘mij erin te mengen. Toen
ik ter vergaderi ig van commissarissen kwam, waarin
(le veel besproken bcsliss:ing viel, was mij niet eens
bekend, dat door cle Directie een motorschip zou vo.r-
len voorgesteld. In de vergadering heb ik aan cle dis-
cussie over de keuze tussehen heide typen schepen,
welke tot cle commissarissen., clie verstand van cle zaak
hebben, beperkt bleef, met geen woord gemengd en
tea slotte deed ik evenals alle andere commissarissen,
ik stemde voor het voorstel van de lirectie, omdat
alleen zij in deze zaak cle verantwoordelijkheid dragen
kon cci moest, en commissarissen verkeerd zouden
hebben gedaan, haar een ander type schip op te drin-
gen, dan zij het meest gewenseht achtte.
Ïedcr, clie er belang in stelt, kan zich hij cle Direc-
tie der maatschappij vergewisseim, dat cle toedrachtzoo

en niet anders is geweest. T.

YOU EI’iT,S: J]it’iV
j’JJ
f
jJ1]RJ)/j
OP.tO94S1NU
VAAT
ITiT WjjRJ(LOOS1-IE1DS Vi?AAGS’TUK.

‘aii (te gelegenheid mij door cle reclac:ti c gebocle:i
ntn
Idog
een jiawoorcl to plaatsen
01)
cle art.ikcle.a be-
treffende liet subsiclieeren van i nclustrieön, welke mijn
artikel in het ucunmer van 16 Janua:ri ji. zijn gevolgd, wil ik slechts een spaarzaam gebruik maketi. Ik geloof nu eenmaal niet aan liet sprookje, dat de choe des opi-
iiions zoo nauw contact geeft met de waarheid. Wel
daarentegen deel ik cle opvatting, dat een vruchtbare
gedachtenwisseling slechts mogelijk is onder hen, die
in hoofdzaak clenzeifdeti gedachtengang volgen.
Zoo kan ik, met alle waardeering overigens voor de
poging van Mr. Kortenliorst om het aanharigige vraag-
stuk van alle zijden te belichten en zich los van alle
,,cloctrinai:risme” ‘te maken, diens gedachtengang
niet geheel volgen. Als enkel voorbeeld noem ik, hoe
Mr. Kortenhorst in den aanvang van zijn artikel ,,de
kwestie der verlaging van den kostprijs”, de ,,primaire
en de all esbeheersclmeride’ noemt en eenige alinea’s

verder het ,,een denkfout” noemt om ,,de mogelijkheid
van afzet te herlcicicn tot een vraag van den kostenderi
prijs”. Waar liet in beide gevallen gaat om den afzet
– dit blijkt uit het betoog – kan ik met den besten
wil niet treden in den gedachtengang van den geach-
ten schrijver.

Uitroerig is bekeken, of liet subsidiesysteem nu
Juist wel of juist niet in stijd is met het vrijhandels
beginsel, door mij in mijn betreffend artikel niet anders
dan met één tussehenzin genoemd. Liever had ik ge-
zien hoe men stond tegenove.r de diverse benvaren door
nhij tegen liet sul)sidiestelsel zonder meer naar ‘voren
gebracht. Voo:r de zaak zelf ware dit naar mijn ge-
voelen belan grjker geweest. –

Volgende algemeene opmerkingen zou ik nu nog
willen maken. Mij wordt verweten gemis aan werkelijk-
heiclsbesef e:n wei hierom, omdat ik maar niet wil in-
zien, dat d voorstellen tot subsidieering aan bepaalde
industrieën al leen zeer
ijdeljk,
ter overbrugging van
cle abnormale toestanden van thans, worden verleend.
‘lot systeem wil men de subsidie niet verheffen, daar-
aan denkt men niet. Accoord, mogen diverse gemeente-
maden in ons land er ook zeo over gaan denken

Maar nu cle vraag: welke zijn die tijdelijke, abnor-
male toestanden? Over den dalenden franc gaat liet i:de’t
in do eerste plaats; dit toonde ik de vorige maal reeds
aan en liet is mij niat weersproken. 1
–
let gaat om de
concurrentie met een zeer grôot deel van Europa, waar
de armoede, gevolg van den oorlog, dwingt tot hard
werken tegen laag loon. Het gaat om de ,,armoedscon-
cnrrentie”, zooals Mr. Treub liet volkomen juist uit-
drukte (zie zijn a.i-tijcel in liet nummer van 6 Feb.ivanj

1-let financieele inflatieproces heeft de werkelijke
economische e]lende tijdelijk gemaskeerd. Die ellende
komt nu voor den dag en is na jaren w’orsteien pas te
boven te komen. Nog nooit heef t een oorlog cle volken
economisch rijker gemaakt en een wereldoorlog onder volken, levend op een hoog ontwikkeld besc]intvings-
niveau met een fijn vertaict productie-organisme, heeft
n’ior schade aangericht clan. ooit in de geschiedenis
voorkwam. En nu mogen hiej tegenover gelukkig ster-
ker geiaczcnde factoren staan dan. in vorige tijdperkcn
liet geval was, een periode van wellicht tientallen ja-
ren zal toch hard gewerkt moeten worden, alvorens een
rustiger tijdperk zal intreden, rustiger o.a. in den zin
van. meer evenwicht tussche ci hetgeen de producent
kan leveren en hetgeen de consument verlangt.

Het begr:ip ,,uormale toestand” is ecn dwaalbegrip
en brengt meer clan een in cle war. In meer dan ién
land zou. ik thans den toestand eer normaal clan ah-
normaal noemen. Zij is normaal in vergelijking met
den toestand van eeii.ige jaren geleden, omdiat de wei
–
kelijke economische toestand thar,s minder verborgen
is dan. toen. Oubew’ust bedoelt mccc met ,,uormale ‘toe-
stand” echter een toestand, waarin cle samenleving
zich meer geleidelijk kan ontwikkelen en waarin al-
thans cle vraagstukken,
w’OldO
ons i’iu zoo bezig houden,
minder acuut zullen zijn.. Maar die toestand komt
vooreerst nog ii:iet.
Op
een periode van ruim 4 jaar
oorlog, waarin met alle krachten waarover cle mensclt beschikt, vernietigd is, gevolgd nog door eenige ja.teii
politieke en sociale revoiut:ie, moet een periode van
jaren volgen, voor eenigszius zal zijn heisteld wat;
vooraf vernietigd werd. Opbouwen gaat nu eenmaal
veel langzamer dan afbreken.

Dit is mijn gevoel voor de werlcehijkheid cii met dien
toestand te ontkennen. heolt men cle alom heerschende
ellende niet.
Vie dit met mij eens is – en een ontkenning kan ik
mij nauwelijks voorstellen, – zal toegeven, dat -hier
ian een zder
tijdelijlcen
toestand, waartegen men maat-regelen meent te moeten nemen, maatregelen welke-de voorstel Iers voor langen tijd toegepast zelf ondoeltref-
fend achten., geen sprake is. Met liet argumeut der
tijdelijkheid kan men liet subsidiesysteem dan ook
nooit verdedigen. Met genoegen lees ik Uit het artikel
vami, den heer Zaalbe:rg dan ook, dat hij’ in het subsi-

198

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

dieeren van industrieën geen middel tot bestrijding
van de werkloosheid ziet. Meent hij of de regeering
hier en daar om zeer bijzondere redenen toch subsidies
te moeten verleenen – redenen dus welke buiten het
economisch terrein liggen – dan laat ik dit punt
thans buiten discussie. Wie meent zoo te moeten han-
delen op een bepaald moment, doet dat dan met de
wetenschap, dat hij kans loopt de werkloosheid straks
– als gevolg van zijn. subsidie – grooter te maken.
Ter wille van een bepaald oogenbli,kkeiijk voordeel
neemt hij dan een economisch nadeel op den koop toe.
Dit is dart een kwestie van regeeringsbeleici.
Ten slotte nog een kort woord naar aanleiding van
de vraag mij door Ir. de l’Espinasse gesteld, welke
vraag ongeveer aldus ]uidt: Indien het buitenland Ave].

subsidieert, moeten wij het dan ook niet doen? De vraag
was meer speciaal gesteld naar aanleiding van de ge-
ruchtèn dat de Fransche werf, welke het schip voOi
de Maatschappij ,,Nederland” bouwt, steun van haar
regeering zou krijgen. In de vergadering van den Am-
sterdamschen raad van 13 Februari jl. zijn deze ge-
ruchten echter door Burgemeester en Wethouders te-
gengesprokel], waarmede de vraag voor dit geval ver-
valt.
Wat de algemeenheid der vraag betreft alleen dit.
liet is een kwestie van tactiek of een klein land al dan
niet verkeerde methodes volgen moet, waarin groote
voorgaan. Volgt het die methodes, dan zal echter in
negen van de tien gevallen het kleine land wel be-
drogen uitkomen. Achteraf is ook niet te zeggen, wie
nu eigenlijk begonnen is. Het groote land zal met, on-ze sühsidie-‘tactiek ook wel geen genoegen nemen en-
kel om het feit, dat wij constateeren dat niet wij, maar
zij begonnen. Daarom is het beter langs diplomatiekeit
weg, zij het met geringe kans op succes, ‘te trachten
de kunstmatig ons aangedane concurrentie vermin-
derd, zoo mogelijk opgeheven te krijgen, beter (lan het
vuurtje aan te stoken.
Wie voor een brand staat, ook al lijkt hij on-
biuschbaar, begint toch met water aan te dragen, maar
in geen geval vuur. Ir.
A. PLATE.

STEUN AAN NEDERIJANDSCHE WERVEN

De Vereeniging van Reeders der Binnenscheep-
vaart te Rotterdam heeft naar aanleiding van het be-
sluit van den gemeenteraad van Millinger, om aan
de N.V. Scheepswerven voorheen H. Bodewes te Mil-
lingen een subsidie te verleenen van 12YL
,
pOt. op het
arbeidsloon van twee te bouwen rjnsehepen, aan Ge-
deputeerde Staten va.a Gelderland 9.M. geschreven:

De betrokken N.V. Scheepswerven voorheen H. Bodewes
te Millingen is een dochtermaatschappij van Mahias Stin-
nes G.m.b.H. te MÜlheim a. d. IRoer. De schepen zullen
worden gebouwd met ijzer, dat door de vennootschap
Mathias Stinnes zelf aan de werf zal wot-den geleverd. Zij
worden voorts gebouwd voor de N.V. Maatschappij Gel-
derland, welke maatschappij eveneens een schepping is van
de vennootschap Mathias Stinnes. Eindelijk zullen de be-
wuste Rijnschepen worden bemand met Duitsch personeel.
De zaak komt dus hierop neer, dat een in dec grond
Duitsche werf ten behoeve van een in den grond Duitsche
reederij schepen zullen gaan bouwen, die zullen staan onder
Duitsche leiding en waarop Duïtsch personeel zal dienst
doen, en dit alles met behulp van NederlaDdsch geld,
immers geld opgebracht door de belastingbetalers der ge-
meente Millingen en door de rijksbelastingbetalers (daar
ook het rijk
12
0
/0
gubsidie zal verleenen, indien de ge-
meente Millingen hiertoe besluit). En deze aldus goedkoop
opgezette exploitatie zal er het hare toe bijdragen om de
concurrentie van de Hollandsche Rijrtvaart nog te ver-
zwaren, welke Rijnvaart toch reeds ernstig te lijden heeft
onder de, naaf algemeen bekend is, minder faire concur-
rentie van Fransche en Belgische reederijen.
Het
wil
ons voorkomen, dat ter wille van het algemeen
landsbelang alles moet worden vermeden, wat cle positie
der Hollandsche reederjen, die de Rijnvaart beoefenen,
nog meer mocht bemoeilijken, en dat, van dit standpunt
bezien, iedere officieele steun aan buitenlandsche belangen,
welke lijnrecht staan tegenover de NederlandEche belangen,
moet worden afgewezen.
Het is op deze gronden, dat de Tereeniging van reeclers

der binnenscheepvaart de vrijheid neemt adhaesie te be.
tuigen aan het tot uw college gericht protest van eenige
leden van den raad der gemeente Millingen tegen het
bovengenoemde besluit van dien raad.
* *

In het nummer van 13 dezer, blz. 149, werden in
een naschrift onder het artikel van den heer J. Ratt5, getiteld ,,Meer rekenschap” enkele opmerkingen ge-
maakt naar aanleiding van het voorstel van B. en W.
van Rotterdam om aan de N.V. Machinefabriek en
Scheepswerf van P. Smit Jr. een subsidie te verlee-
nen van
f
81.500, zijnde cle helft van 30 pOt. van de
bonen der bij de.n bouw van een ijsbreker voor Fin-
land te werk te stellen werklieden.
Uit nadere inlichtingen van verschilleude zijden
ontvangen blijkt ons dienaangaande nog het volgende.
Het lijstje van inschrijvingen, door ons gepubli-
ceerci, is juist. Alleen zou het, om geheel volledig te
zijn, feitelijk nog moeten worden aangevuld met 1l
nog hoogere inschrijvingen.
Van deze inschrijvers werden, er zes voorgedragen.
anti de Finsche Regeering, ni. de vier werven, die
reeds vroeger ijsbrekers hadden gebouwd, alsmede
P. Smit Sr. en de Deutsche Werko A.G.. P. Smit Jr.
was hierbij de eenige Nederlander.
Daarna heeft de zaak eenige maanden getraineerd,
waarna in November opnieuw prijs werd aangevraagd
bij een beperkt aantal werven, w.o. genoemde zes cn
thans ook twee Fransche werven.
Deze aanvrage is, zooals uitvoerig in een van de be-
trokken Vennootschap afkomstig schrijven in de ,,N.
R. Ort.” en ,,De Maasbode” van 14 dezer wordt mede-
gedeeld, oorzaak geweest van een verdere verlaging
van den prijs, waarop het verzoek om subsidie is
gevolgd.
Onder deze omstandigheden kunnen, hoezeer een
vergelijking van de basis, waarop de verschillende ramingen gebaseerd werden, hare beteekenis blijft
behouden, de totale inschrijvingsbedragen der ver-
schillende Nederlandsche werven niet zonder meer
met elkan.der worden vergeleken. – Red.

DE AARD OLIEBELASTING IN DE STATEN-

GENERAAL.

De heer G. J. W. Putman Oramer te ‘s-Gravenhagc
schrijft ons:
Na een beraadslaging, waaraan slechts deelgenomen
werd door enkele leden
7
nam de Tweede Kamer liet
wetsontwerp tot verlenging van de productenbelas ti ii –
gen voor 1923 en invoering van een aardoliebelastii’tg
voor (lat jaar met 52 tegen 13 stemmen aart.
Het merkwaardige dier behandeling was wel, dat liet
wetsontwerp alleen van sociaal-democratische zijde
warm ondersteund cii aanbevolen werd. Of de enthoit-siaste pleitrede van de:n heer IJzerman en de krachtige
steun, dien cle Minister daardoor van die zijde ontving,
dien bewindsman nu bepaald ‘aangenaam was, mag ho-
twijfelcl worden. Vreemd doet liet in ieder geval aan,
dat de heer de Graaff, die steeds voor eiken afgevaar-
digde, die hem slechts een schijn van steun geeft, een
woord van minzame
erkentelijkheid
en vriendelijken
dank over heeft, in zijn rede nôeh den heer IJze’rma’i
iiôeh diens lange pleitrede met een enkel woord ver-
meldde.
De vrijzinnig-democratische partij liet zich niet hoo-
ren, blijkbaar was zij liet ook op dit punt geheel eens
met haar iets roodere zuster.
Maar van de overige voorstemmers deden velen zulks
h]ijkban.r met een zeer hezwaard gemoed.
De heer Van Boetzelaer, die het voorstel tot verlen-
ging der productenhelmtingen met een zeer juist beeld
de locomotief had genoemd. welke de kostbare lading –
de aardoliebelasting – geborgen in een aanhangwa-
gen, moest trekken, en dje zich in eerste instantie
deed kennen als een bepaald tegenstander der voorge-
stelde, volgens hem, verkeerde maatregelen, meende
i.eui sh.otte ,,zeer noode co met’veel tegenzin” zijn stem aan het ontwerp te moeten geven. En i do heer van Vnu-

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

ren, die, evenals vele van zijne politieke vrienden, in-
stemde met hetgeen een der meest principieele be-
strijders van het ontwerp, de heer van Rijckevorsel, in
‘t midden gebracht had, verklaarde ten slotte toch
maar met den Minister mede te zullen gaan, omdat,
ja waarom eigenlijk? Omdat hij geen betere uitkomst
zag, omdat hij niet alles weer op losse schroeven wilde
zetten, omdat hij rekening wilde houden met ,,dc
verkeerde, maar verklaarhare mentaliteit in Indië om,
zonder op de daaruit voor Indië voortvloeiende
nadee-
len te letten, binnen Indië zooveel mogelijk te houden
van het geld, dat de producten uit den bodem opleve-
ren”,
enz.
enz.
En zoo werd het wets6ntwerp ten slotte aangenomen
en behaalde de Minister in deze matte atmosfeer een
gemakkelijke overwinning.
Of het in. den Senaat cvenzoo zal gaan? Wij gelooven
liet niet. Wèl zal de Minister ook daar den meest
krachtigen steun aantreffen hij de sociaal-democrati-
sche fractie; daar toch zetelt thans de heer Oramei:,
die op 11 April
1921
in den Volksraad een amende-
ment mede onderteekende, om de bestaande uitvoer-
rechten van
f 1.50
per ton petroleum en lichte bijpro-ducten en van
f 1.50
per ton voor de zware bijprocluc-
tea te brengen op
f 71,50 per ton benzine,
f 49,—
per
ton petroleum en
f 23,—
per ton voor de zware bijpro-
ducten, uit welk voorstel een meerdere opbrengst van
f 54
millioen verwacht werd. Vrome verwachting, die
nooit meer dan verwachting zou zijn gebleven, omdat
uitvoering van dat voorstel de aardolienijverheid uit
Indië met één slag zou hebben weggevaagd.
Dezelfde afgevaardigde stelde bij de behandeling der
aardoliebelasfing in den Volksraad een motie voor om
iet oorspronkelijke Indische ontwerp, het
26
millioen
voorste], te handhaven.
Het is dan ook aan geen twijfel onderhevig of de
heer Cramer zal ook thans weder uit een heel hoog gat
blazen, maar de Minister zal hier geen. ongedeelde
vreugde beleven, zooals hij de rede van den heer IJzer-
man, want naast karig toegemeten loftuitingen zullen
hem felle verwijten treffen, omdat hij uit den weg is gegaan ,,voor den drang der oliemagnaten”, inplaats
van te volgen den door Inclië aangegeven weg, waar men ,,zulko zaken beter kan beoordeelen dan daar in
Holland, welke groote mannen ook
in
die (aardolie)
commissie zitting hebben”.
Maar ondanks dien steun staat de Eerste Kamer
heel anders tegenover dit ontwerp dan de Tweede Ka-
mer; voor haar geldt het hier min of meer een eere-
zaak.
1-Int zou ons te ver voeren de geheele geschiedenis
dezer kwestie op te halen, maar het lijkt ons toch
bepaald gewenscht enkele der hoofdmomenten daar-
uit in de herinnering terug te roepen.
Tot de verschillende belastiugvoorstellen, welke de
Minister einde
1920
aanhangig maakte, behoorde ook
con verhooging van het bestaande uitvoerrecht op
aardolie van
f 3 op f ‘7.50
per ton voor petroleum en
lichte bijproducte.n en van
60
ets. op
fl.50
per ton
voor de zware bijproducten.
Bij de behandeling dier voorstellen in de Tweede
Kamer dienden de afgevaardigden Albarda en Van
den Tempel een mot.ie in, strekkende om dit uitvoer-
recht resp. tot .f
12.
en
f 2.40 te vei’hoogen, waarop de
Minister mededeelde, dat hij voor een nadere verhoo-
ging van het uitvoerrccht reeds mét cle Indische Re-
geering in overleg was getreden. Dit overleg leidde tot
een voorstel der Indische Regeeniug om het uitvoer-
recht nader te verhoogen tot
f 15
en
f 6,
waarvan
Celi meerdere bate van
f 8.4
millioeiv werd verwacht.
”ijdens de behandeling van dit voorstel in den
Tolksraacl dienden de heeren Vreede, Oramer e.s. het
hierboven reeds genoemde amendement in, waarvan
de opbrengst op
54
millioen geraamd werd.
Maar ook zonder dit amendement achtte de Minis-
Ier de Indische voorste]]ei niet aannemelijk, zooals
bleek uit. (Ie Memorie van Toelichting tot de 1..id. Be-grootiiig
1922.
Daarin deelt die bewindsman med,

dat, ten gevolge van de geheel veranderde omstandig-
heden in het wereldpetroleumbedrijf de toestand der
Ned.-Indische petroleumindustnie dermate ten ongun-
ste gewijzigd is, dat hij zijn medewerking niet kan ver-
leenen aan dè door de Indische Regeering – Oor-
spronkelijk op ‘s Ministers verzoek – voorgestelde
verhooging der uitvoerrechten.
De enorme daling in de groothaicctelsprijzen van de
verschillende petroleum-producten sinds het begin van
dit jaar, gepaard aan een even belangrijke daling in de
vrachten, heeft een toestand in het leven geroepen, waar-
bij de Nederlandsch-Indische productie, indien de recht-streeks op het product rustende lasten verhoogd werden,
van verreweg de meeste markten zou worden verdreven.
Reeds nu zijn er velden, waarvan de productiekosten zÖÔ
hoog zijn, dat zij zelfs de bestaande lasten niet kunneci
dragen. Verhooging van clie lasten zou onmiddellijk leiden
tot verdere belangrijke inkrimping op de exploitatie van
de aardolieterreinen in den Archipel met cle daaraan voor (ten fiscus verbonden zeei nacleelige gevolgen”, zoo luidt
dlie Toelichting.
En verder .,,Uit den aard tien zaak zou het niet aangaan
die heffingen
blijvend
te heffen. Zoolang evenwel niet met voldoende mate van nauwkeurigheid cle gevolgen voor de
schatkist kunnen worden overzien van de onlangs voor de
rechtspersonen tot stand gekomen uitbreiding van de in-
komstenbelasting met den nieuwen grondslag: heffiug van
cle extrawinst, zou de ondergeteekencte bezwaar hebben te-
gen prijsgeving van de bate uit het bestaande uitvoerrecht
van de producten der aarclolieindustrie.”

Deze weinig logische conclusie werd gevolgd door een aankondiging, dat de Minister wederom in ove:r-leg getreden was met de Indische Regeering, om als-
nog dat recht te vervangen door een bijzondere hef-
fing, die zooveel mogelijk relcening houdt iet de uit-
komsten van het bedrijf, en eindelijk door het, na
de bovenstaande redeneering al even bevreemdende
voorstel, om het uitvoerrecht, zoolang het nog gehand-
haafd blijft, te verhoogen met de hierna te vermelden
algemeene opcenten-heffing van de tolrechten (van
welke algemeene heffing van
25
pOt. de aardolie, bij
aanvaarding van het Indische voorstel, uitgesloten zou
zijn geweest).
De begrooting
1922
zoomede de aanvulling van rio
Indische tariefwet (o.a. de
25
opcenten van alle be-
staande in- en uitvoerrechten bevattende) werden in
de Tweede Kamer aangenomen, doch stuitten in de
Eerste Kamer op heftig verzet.
Tijdens de behandeling in de Eerste Kamer won (le
Minister het advies in van de nieuwe ,,Commissie van
Advies in zake Aardolienan gelegenheden”, welke Com-
missie in haar advies de overtuiging uitsprak, dat het tot afschaffing der uitvoerrechten op petroleum bin-nen den kortst mogelijken tijd moest lcomcn, o.a. op
de door den Ministe:r in •de Memorio van Toelichting
aangevoerde gronden cii dat de vooi’gestelde verhoo-ging alleen. dan zou zijn te aanvaarden, indien in be-
ginsel vast staat, dat de Regeeri.ng binnen weinige
maanden het geheele uitvoerrecht zal doen verdwij-
nen.
In de Memorie van Antwoord zeide de Minister
daarop ,,dat zijne denkbeelden inderdaad zich in die
richting bewrogen”.

Niettemin volgde bij de openbare behandeling van
deze wetsvoorciracht op
30
Maart
1922
in de Eerste
Kamer de indiening van de bekende motie Van Laci-
schot, saarin de Kamer als haar oordeel uitspreekt,
dat de iii Ned-lndië geheven speciale heffingen van
cle producten van den grooten landbouw en de aard-
olienijverheid zoo spoedig mogelijk behooren te ‘cr-
dwijnen, en daaraan den weusch toevoegt, dat dit na
afloop van
1922
het geval zal zijn en
dat alsdan de
met die bedrijven behaalde winsten uitsluitend zullen
worden belast naar de drie grondslagen der in.lcomste.n-
belasting.
Iii de vergadering van
4
April verklaarde de Mi-
nister – onde:r zeker voorbehoud – zijn algelieele in-
stemming niet die motie.
lIet voorbehoud dat Zijne Excellentie maakte i’as,
,,dat liet reeds aangevangen overleg met de Indische Regeering niet cle besliste oriinogeijlcheid zou doen

•’v-

200

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27
Februari 1924

blijken om, met het beschikbaar bolastingapparaat dan
– dus ultimo 1922 – reeds alleen met de inkomsten-
belasting verder iii zee te gaan”.

Van verschillende zijden achtte men zich door dit
antwoord niet bevredigd. Op grond van het advies
der aa.rdoliecommissie vroeg cle heer Idenburg aan den Minister .,de zeer pertinente toezegging, dat in-
dien dit wetsontwerp wordt aangenomen (betreffende
de tijdelijke 25 opcenteu op alle in- en uitvoerrechten),
het u.itvoerrecht op petroleum niet lange.r zou loopen
dan tot uitimo 1922″.

Dc Minister antwoordde hierop:

,A.ls
het eenigszins kon, zullen de uitvoerrechten weg-
gaan aan het einde van het jaar.”

:De heer Van Lanseliot vroeg in zijn repliek om een
meer afdoende verklaring, waarop de Minister einde-
lijk de verzekering gaf:

,Bij mij bestaat het zeer besliste voornemen om bij
het einde van het jaar te staken de heffing van uitvoer-
rechten op clie producten, om liet even of daarna al dan
niet een speciale voorziening noodig
zal
zijn in den vorm
van een raffinage-belasting naast de extrawinstbelas-
ting.”

liet ontwerp tot verhooging van het uitvoerrecht
met 25 opeenten werd door de Eersto Kamer verwor-
pen en de motie-Van Lan’schot aangenomen.

Thans, na circa twee jaar, komt de Minister in cle
Eerste Kamer terug met in de eene hand zijn voor-
stel tot afschaffing van hot uitvoerrecht. Hij heeft
geheel zijn woord gehouden. Aan den wensch dier
Jamer om de bedoelde bedrijven uitsinitend te be-
lasten naar de grondslagen der inkomstenbelasting
kan hij bNjkbaa:r niet -geheel voldoen, ten minste in
de andere hand heeft hij een wetsontwerp dat tegen-
over de afschaffing der uitvoerreeliten aan het aard-
oliebadrijf een uitzon.deringsbelasting oplegt, waarvan
de opbrengst circa op liet dubbele bedrag der af te
schaffen ui.tvoer:rechten geraamd wordt.

Laat dc eene hand niet weten, wat de andere doel, zal Zijne. Excellentie wellicht den Kamei.lcdon toe-
fluisteren.

Waar
het om gaat is dit. De Indische inkomsten-
belasting bepaalt dat voor buiten Indië gevestigde
vennootschappen, welke haar bedrijf zoowel in als
buiten Indië, uitoefenen, cle extrawnstbelasti ng be-
rekend wordt op de volgende wijze.

Eerst wordt de belasting berekend alsof de geliecle
w.i nst (liet z.g. zuivere inkomen) van zulk cene Maat-
schap pij nt Indië was gemaakt, en het aldus herekuiicle
bed:rag wordt vermenigvuld.igd met eengetal, dat dc
verhouding der in Indië verworven winst tot cle to-
tale winst aangeeft.
Aangezien nu de extrawinstbelasting progressief is
en afhangt vat. de verhouding van winst tot kapitaal,
gaat deze berekening dusuit van de fictie, dat de ren-
I;abiliteit van liet bedrijf iii Indië en van liet bedrijf
daarbuiten ongevee:r dezelfde is.

:Die fictie zal uiteraard in ‘t eene geval meer, in ‘t
andere geval minder van cle werkelijkheid afwijken,
zooais elke fictie, cii zal in ‘t cciie geval voorclec’lig, in
‘t andere geval nacicehg voor den fiscus zijn.

Nu is, naar de Minister verzokert; het Indische ol:ie-
bedrijf de.r Bataafsche thans zeer voo:rdcelig werk-
zaam, belangrijk voordeeliger dah liet bedrijf daar-
buiten.. Daardoor werkt deze wetsfictie, wat betreft de
Bataafsche Petroleum Maatschappij, nadeelig voor der
fiscus.

Dit nu. wil de Minister ondervaiigei’i door, iii af-
waehting van de algeheele he:rziening der :rt:idischo
inkomstenbelasting, – welke naar hij hoopt met 1
Jknua.r.i 1925 in werking zal treden, dus de winsten.
over 1924 zal treffen, – de Bataafsche Pet:roieum Mij.
na ii een uitzônderi ngsbel asting te onderwerpen.

Stel dat het andersom ware geweest, dat, wat even
goed mogelijk was geweest, het Ïndisch bedrijf en-kele slechte jaren had doorgemaakt en het bedrijf in
de overlge deden der wereld, biji’. in Venezuela en

Caiifornië zeer rendabel was geweest, zoude dan de
Regeering voor deze Maatschappij een bijzondere u:it-
zonderingsbepaling gemaaict hebben op de algemeen
geldende ordonnantie of zou Zij haar een uitvoer-
premie of iets dergelijks gegeven hebben? Zeer zeker
niet. Misschien zou Zij ei, na lang aandringen, toe
oîergegaan zijn de betreickelijke bepal ing in de orcloii-
nantie to wijzigen in dien zin dat de extrawinst be-
i-ekend werd iiiet meer naar een fictie, maar naar cle
in Indië verworven winst en liet daar werkzame ]capi-
taal, een voorstel dat thans ook door dcii heer van
Rijckevorsel in cle Tweede Kamer ha:rdnekkig ivcrcl verdedigd, maa:r waar de Minister niet aan wilde.

Blijkt, door de zaak om te draaien niet reeds het
onrechtvaardige van den voorgestelden maatregel?

Maar verder: er zijn behalve de Bataafsehe Petro-
leum Maatschappij andere machtige lichamen, die
zoowel in als buiten indië werkzaam zijn. Daar is
hijv. do Nederlandsche Ha:cdel-Maatseltappij, die be-
halve hard kantoren in Amsterdam, Rotterdam cu
Den Haag, kantoren heef t in Bombay, Calcutta, Hong-
kong, ICobe, Pe.nang, Singapore, Rangoon, Shanghai,
die bankier is, als cultuurbanlc wer]zaam is, impor-teur en exporteur is, en eigen suikeroitdernemingen
en bibit-aaiipia.ntingen oxploiteert. Hoe is bij haar cle
veideeiing? Is haar Indisch bedrijf rendabeler dan
het bedrijf daarbuiten, of omgekeerd? ik w’eet er niets
van en dat zal zeker van vele omstandigheden afhati-
gen, ook van de su.:ikerprijzen. Maar stel nu eens, dat
haar Indisch bedrijf veel rendabeler was, clan haar be-
drijf daarbuiten, zonde liet ooit bij de Regecring op-
komen, de Handel-Maatschappij aan een uitzoi:ide-
rings-belast:ing te onclerw’erpcn?

En de groote Schieepvaartmaatschappijen. de Stoom-vaart Mij. ,,Ncderland” e.n de ,,Rotterdamsche Lioyd”?
Is voor hen liet bedrijf buiten Indië rendabeler dan liet Indische bedrijf? :De vraag kan men daar zelfs
stellen: ,,Wat is voor die maatschappijen de in Indië verwdrven. winst?” Ook dat is met eene fictio opge-
lost. Vergis ik mij niet, dan wordt als Indische winst’
aangenomen de helft van de winst op de uit- en thuis-
-rachten gemaakt, een fi.ctie, clie wel uito:rst voor-
deelig is voo.r den Inclischon fiscus, te meer omdat clie winsten niet in Indië, maa:r grooteudeels op do
open zee gemaakt worden.

Maat- niet deze fictie neemt de fiscus wel genoegen.

En dat cle vele, ook in i:nciië w’erlczame, buitenland-
mlie beuken? The Chartored Bank of India, Australia
and China, TIto Hongkong and Shanghai Banking (iQr-
poration, The International J3aiiking- Corporatioi , The
ivlercaittile Bank of India, ’11id Bank of Taiwan, The
Yokohama Spcci.e Bank? i[oe staat het daarmede? J.s
hun bed rijf iii lndhë rendabeler of. m iricler rendabel
dan liet bedrijf daarbuiten? En stel dat liet Indisch
bedrijf wi.nstgevender was – wat voor verchiliendc dier banken niet onmogelijk is – zou de Rogeeriiig-
er over denken out voor die buitenlaiidshe banken
een uitzonderingsbelasti tig te heffen?

Men kan de vraag scherper stellen.
Wauneor er geen man rteii als Kcssler en .Detcrding
w’aren geweest, wanneer – en dat zou ook heel goed
mogelijk zijn geweest – de exploitatie der Indische
petrolemuveldon in handen was gekomen van een
maclitige buitenlandselie maatschappij, van de Stan-
dard Oil Oompany bijv., – wij hebben toch de open
deur politiek – zoude de Regeeniug liet clan gewaagd
hebben, nadat Zij een algemeene holastiugregeling
had uitgevaardigd, voor zulk eelt machtige vreemde
maatschappij een uitzonc[eniiigsbelasting te treffen?

Of zal de Bataafsche liet ten slotte moeten betreu-
ren, dat zij ,,maa:r” een Nederlandsche Maatschappij
is gebleven en zich niet tijdig gesteld heeft ouder ccii
machtige bescherming, die haar wellicht voor eene
dergelijke behandeling zou behoede.n?
PUTMAN CRAMER.

27
Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

201

D 8 ECO NO M.TSCHE 0NTWIKT(E.T iNG T’AN

80
ITJET-RUS tAND.

Vi
.
.

De, .Rnsssc1,,e Bank f’ii’r .1-lan dat ‘and industrie.
(Pronsbanir,).

De Prombarik weid 1 November 1922 opgericht. De
Directie heeft een uitvoerig verslag van de werkzaam-
heden der bank gedurende het eerste halfjaar van haar
bestaan gepubliceerd, waaraan het volgende is out-
leen d.

J[et kapitaal der Bank wercl.op 5 niillioen Goudroe-
bel vastgesteld en door uitgifte van 50.000 aancieelen
van 100 Roebel per stuk samengebracht. Den 28sten
October 1922 vond de storting plaats op 33.989 aan-
deden.
Uit deze cijfers blijkt de omvang van. de he-
hcyefte aan een spec:iale bank voor handel en industrie.
.l)o rest van de aandeeien werd v65r den eersten April
1923 volgestort. In het kapitaal van de Bank nemen
hoofdzakelijk deel de Opperste Economische Raad, het Vol kscommi ssa riaat voor den Bnitenlanclschen 1Jan-
dcl, dc Transportorga.nisaties en de verschillende or-
ganen van (le Staatnindust,rie. De deelneming van par-
ticulieren is van geen beteekenis.
De beteekenis van de Bank in het geiclverkeei: blijkt
uit cle volgende vergelijking van haar baianstcllirig
met, de totale hil)etteuclrculatie (staats- en bankbil-

:ietten)
Datum

Circulatie

llalanstclliug . In pCt.
11″ trillioenen :lloebel (Emissie 1923)1 1 December
1922

1503

32

2,1
1
Januari
1923

2E91

60

2,7
1
Februari
1923

3038

129

4,2
1
Maart

1923

3957

289

7,3
1
April

1923

5842

732

12,8
1 MIei

1923

8819

1434

16,2

Onder de passlva van dc P…ombank vindt men in de
eerste plaats het kapitaal, de deposito’s en de saldi in
rekening-courant. In de eerste maanden van haar
werkzaamheden maakte het kapitaal 63,3 pOt. van dc
Lalanstellitig uit; op den eersten Mei echter overtrof-
fen do vreemde middelen, deposito’s en rekening-eau-
nut-saldi, cle eigen middelen, der I3ank vrijwel niet het
viervond art bedroegen zij 65,4 pCt. van. de totale tel-
ling.

Om zooveel mogelijk vreemde middelen aan te trek-
ken heeft cle I3aiik van den aanvang af in Tsjet
wontzy en a nc]ere mun t relreni ngen geopend, zoodat
de doposito’s en ielceniiig-courant-sald.i. een siiellcn groei vertoonden, welke blijkt uit liet volgende over-
zicht:
Datum

in Tsjerwontzy

In pCt. van de
bal anstelling
1
December
1922

70.542

26,3
1
Januari

1923

97.116

28,4
1
:Itebruari
1923 ……261.864

4:3,2
1
‘Itaart

1923 ……486.384

40,4
1
April

1923 ……1,385.236

57,1
1
Mei

1923 ……2.056.078

65,4

I3ehnl ve in Tsje.nvontzy worden rekeningen in goud
en buitenlandselio valuta geopend. Daarnaast bestaan
nog steeds die in Sovjetrocbels. wellce
01)
den eersten Mei. 48,4 pOt. der totale cleposito’s uitmaalcteri. De
vreemde mi dde) en waren op 1 aatstgen oemderi datum

i D. 1
Jan.

1
Febr. 1 lErt.
1
Apr.

1
Mei
1922
1923
1923
1923 1923

1923
Kas en bankiers .
44,1
20,0
17,9
12,7
29,9

20,1
(Waaronder

tegoe.
den bij de Staatsb.)
(_)
(2,5) (5,0) (0,9)
(3,8)

(11,4)
Bekende en in dis.
conto genomen wis-
sels …………..
24,9
60,7 53,2
56,4
399

46,2
0
oede renbelee-
ningen

……….
19,2
3,8
3,1
5,8 2,8

1,7
Vreemd geld en te-
goed in het buitenl 2,8
2,4
15,5
11,5
16,5

23,2
Vaaronder bank- biljetten

……..
(0,2) (1,9)
(6,3)
(3,9) (8,1)

(11,6)
Diverse activa ..
9,0
11,2 10,8 13,6
10,9

8,8

Totaal ….
100 100
100
100 100

100

als volgt over cle cliëntèle verdeeld: textiel:industiie
25.9 püt.. metaalindustrie 24,6 pOt., voediigsmiddelen-
industrie 5,8 pOt., houtiuclustrie 5,6 pOt., geneesmid-
dleleninclu.strje 5,3 POt., chemische industrie 2,8 pOt.,
leclerindustrie 0,9 pOt., andere industrieele onderne-
mingen 19.8 pOt. trarisportonde.rnemi.ngen 5,6 pOt.,
particulieren 2,8 pOt., coöperatieve vereenigingen
0,9 pOt.

J
–
Joe zich het actiofbedrijf der Prombank heeft ont-
wikkeld blijidt uit de tabel onder aan de vorige kolom. (Ve:rhoudlingseijfers; balanstelling = 100).

Het grootste deel van liet actiefbedri.jf dient een pro-
duetief doel. De omvang der beleencie en in disconto
genomen wissels, der goederen- en valuta-transacties
blijkt uit de volgende cijfers:
1 Dec. 1 Jan.
1
Febr. 1 Mrt. 1Apr. 1Mei
In 1000 Tsjer-
wontzy ….
126,3 228,53 422,97 888,34 1435,48 2231,53
In pCt. van de
balanstelling,

46,9 66,9

71,3

73,7

59,2

71,1

Opvallend is de groei van cle valuta-transacties. In-
dien men hiervan de operaties in Tsjerwontzy uitzon-
dart, heloopen zij in de laatste maanden echter slechts
8,4 en 11,6 pOt. van de balanstelling. Het valutahe-drijf bergt echter, aangezien de Bank den in- en uit-
voer van de staatbindustrie financiert, nog Vrooto
ontwi kkelingsniogeiijkheden in zich.

liet meest heteekcnen de diseonteerin,gen en belee-
ningen, die bijna de helft van de balanstelling beioo-
pen. hun procentueele daling in de. laatste twee
maanden, waarover bovenstaande cijfers zich uitstrek-
ken, is het gevolg van den groei der kasnniddelen en
van een voorbijgaande i nperki ng dezer operatics te!)
gevolge van den dagelijks stijgenclent Tsjerwonetz-
koers.

Sinds de oprichting van de }3anlc zijn cie voorschot-
teit tegen wissels tot op hun 20-voud gestegen.
rfsjer

1 Dec. 1 Jan. 1 Febr. 1 Mrt. 1 Apr. 1 Mei
wontzy.
66.891 207.382 322.599 680.358 967.535 1.450.957

De door de Directie der Bank tegen beleening en
disc:onteering van wissels verleende credieten waren
op laatstgenoe’mden dag als volgt over de verschil-
lende categorieën der cliëntèle verdeeld:

Staatsindus’trie …………80,2 pOt.
Staatshandei …………..6,8
Transpo.rtwezen …………4,7
Credietinst.ituten ……….0,3
Particulieren …………..4,9
Coöperatieve vereenigingen.

3,1

1,00 pOt.

De belee.ni.ng
van w;isseis gesclnedt voor hoogstens
drie maanden. Het grootste deel van de aan de staats-
industrie verleende crechieteti is door cle textiel-
industrie en aan haar verwante bedlrijfstakken op-
genomen.

Vail den post disconto’s pe.r 1 Mei 1923 gecft het vol-
gencie overzicht een beeld:

Activa

pOt. Passiva pCt.
(herdiscon tee-
ringen) (in Tsjerw’ontzy).

Cediseonteerde wissels
– . 1.094.808

75,5

481.654

65,4
Speciale crechieten tegen

onderpand van wissels.
295.333

20,3

233.421

31,7
Oedisconteerde schuidbe-

kentenissen ……….
64.829

4,2

21.179

2,9

Totaal……
1.454.970

100

736.254

100

:De disconiteeringen waren in de eerste zes maanden
wegens de voorzichtige politiek der Bank maar weinig
ontwikkeld e.n kwamen niet, tegemoet aan de behoefte
aan dezent credietvorm. Later echter heeft liet out-
wi
kkelingsternpo der wisseldisconteeiingen dat van alle
a ndere operaties overvleugeld.
Opening van goederenaccreditieveta vindt weinig
pla.ats bij de Direct;ie, wat meer reeds hij de filialen.
Dc totale omvang en ontwikkeling van het goederen-
erecliet blijicen. uit cle volgende cijfers:

202

Maanden

November
December
Januari.
Februari Maart
April …..

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

Goederenbelee-
Speciale voorschotten Goederen-
ningen voor
tegen onderpand
accre-
korten termijn
van goederen
ditieven
49.824
6.004
–
129.922 41.129
–
68.415
72.707
524
91.324 48.502
530
162.773 100.113
542
162.495
316.332
673

664.753

584.787

2269

De keuze tusschen cle beide belangrijkste credietvoi:-
men, ni. de goederenbeleeningen en speciale voorschot-
ten, laat de Bank aan haar cliënten over, hoewel voor
haarzelf de goederenbeleeningen wegens den snelleren
omzet van de middelen en den betrekkelijken eenvoud
dezer operaties wat voordeeliger zijn.
Twee maanden na publicatie van bovengenoemd ver-
slag heeft in Juli 1023 een buitengewone algemeene
vergadering plaats gevonden ter bespreking van een
nieuw ontwerp statuten en op 9 September werden de
veranderde statuten door den Raad van Arbeid en Ver-
de’iiging goedgekeurd.
Zij voorzien in de eerste plaats in de verhooging
van het kapitaal der Prombank van 5 op 15 miljoen
Gondroebel. Reeds op den eersten Augustus overtrof
liet kapitaal feitelijk de 10 millioen Roebel. Kort daar-
na werd het uit de middelen van dën Oppersten Econo-
misehen Raad en do Staatsbank verhoogd, zoodat het
vergrôote kapitaal al voor een groot deel is volgestort.
Maar ook 1.5 millioen Goudroebel kunnen voor het
centrale credietinstituut voor de Russische staata-
:industrie nauwelijks voldoende geacht worden en het
is waarschijnlijk, dat het kapitaal spoedig op 20 mil-
lioen goudroebel zal worden gebracht.
De tweede wezenlijke verandering is het recht, filia-len zonder speciale vergunning van het Volkseommis-
sariaat van Financiën, doch slechts met registratie
achteraf, te openen.
Zij
worden door de Prombank op-
gericht, wanneer de loëale industrie de noodzakelijke
middelen verstrekt. De omstandigheid, ‘dat hun aan-
tal binnen enkele maanden tot 30 is gestegen, getuigt
van den omvang der behoefte van de industrie aan de
werkzaamheden der Bank. Volgens de balans per 1
3’uli bedroeg de schuld der filialen aan de centrale
355 millioen en die van de laatste aan de eerste 354
millioen. Derhalve werkten op genoemd moment noch
de centrale met de middelen der filialen, noch omge-
keerd.
Een verdere nieuwigheid is het recht, dat de Bank
heeft gekregen, goederen voor eigen rekening te koo-
pen en te verkoopen. Deze transacties hebben zich
echter weinig ontwilckeld. In de eerste maanden van
de werkzaamheden der Bank beliepen de goederen-
transacties 10 pOt. van de balanstelling, in de volgen-

de niel, meer dan 2 tot 3. Het hooge percentage van
(le (‘erste iiiaainleu valt hieruit te verklaren, (lat
enkele aandeelhouders hun stortingen in goederen
verrichtten en dat de Bank deze goederen moest reali-
seereri. liet was echter, hoewel de bank liever geld-
clan goederenzaken doet, noodzakelijk haai het recht,
voor eigen rekening goederentrarsacties te verrich-
ten, te geven. Wij zagen reeds, dat de Staatsbank de
eerste was, waaraan het werd verleend, waarop de
Russische . Commerzbank volgde, krachtens de hepa-
ling in haar statuten, dat deze Bank alle bevoegdheden
van de Staatsbank zou bezitteiï met uitzondering van
het emissierecht.

Om te voorkomen, dat de Prombank zich te diep iir
de goederentransacties steekt, mogen de voor deze
doeleinden aangewende middelen, te zamen met die
waarvoor inkoop voor eigen r. ekening van rentedra-
gende papieren plaats vindt, het halve kapitaal der
Bank niet overtreffen. i)e Prombank is tot dusverre
steeds zeer ver beneden deze grens gebleven.

Verder mag de Bank krachtens haar nieuwe statu-
ten deelnemen in de oprichting van industrieele en
handeimaatschappijen, terwijl dit recht haar vroeger
vercl betwist.

De maximale duur van het ko.rtloopencle erediet,
(lie volgens cle oude bepalingen maximaal 3 maanden
bedroeg, is. tot zes uitgebreid. Het aantal Commis-
sarissen werd van 5 op 7 gebracht en ten slotte is de
naam ,,Industriebank” (Prombank) in Russisehe
Handels- en Inciustriehauk veranderd.

De Prombank heeft niet slechts haar filialennet
over cle geheele Republiek verbreid, doch daaren-
boven heeft zij een aantal buitenlandsche correspon-
(lenten. Deze zijn de volgende: in Londen de Lloycls
Bank Limited en de Bankafdeeling bij de Handels-
vertegenwoordiging van het Volkscommissariaat voor
(ten Buitenlandschen Handel; te Berlijn de Berliner
llandelsgesellschaf t, de Darmstiidter und National-
bank en de Bankafdeeling der ilandelsvertegenwoor-
(l:iging; te Hamburg de Bank Johann Bereeberg,
Gossier & Co. en de Bank L. Behrens & Söhne; te
Parijs, Brussel en Antwerpen de Banque pour le
Comnierce et l’Industrie te Warschau; te Rome de
Banea di Roma; te Genève de Banque Fédérale; te

Stockholm de Svenska Ekonomi Aktiebolaget en dc
I3ankafdeeling der Handelsvertegenwoordiging; te
(.ihristiania de Centralhanken for Norge en de Bank-
afdeeling der Handeisvertegenwoordiging; te Con-
stantinopel de Banca di Roma; te i-lelsingfors Kan-
sallis-Osake-Pankki; te Riga de Rigasche Commerz-
bank; te Reval de Estlndische Industrie- und Han-
delsbank; verder in de laatste vier steden de Bank-
ofdeeling der betreffende Handelsvertegenwoordigin-

Balans per
30
September
1923
(in Tsjerwontzy).

Activa

I Directie I Filialen
l

Totaal

‘

Passiva

I Directie 1 Filialen I

Totaal

Kas en bankiers

150.575,8 o

129.153,, os

279.728,6
‘0

Kapitaal ………
l.535.789, 78

–

1.535.789,
Effecten en

Organisatie.
vreemde munt

696.834,86.,

113.534,s

810.368,71

fonds ………
..
16.786,., ,

804,231

17.590,6
7

Disconteeringen
1.300.242,— 1.019.120,904 2.319.362,204

Deposito’s en
Beleeningen van

reken, courant
2.383.263,8
7
9

800.142,, 08 3.183.405,585
goederen ……….
779.126,, o 1.205.102,000 1.984.228,9 69

Opgen. gelden en
Voorschotten op

spec. saldi in
langenterm.aan

reken. courant

302.684,39

218.412,

521.097,, ,,
de industrie
. . .

148.189,49

4.228,478

152.417, o,

fierdisconteerin-
Correspondenten
2.100.678, ,

336.551,, a 2.437.230, 86

gen ………..
..
236.739,—

27.772,—

2(14.511,-
Eigen koopinans-

Filialen en cor-
goederen

61.742,, ,

50.243,760

111.986,0 70

respondenten
. .

574.814,741 1.640.305,595 2.215.120,,,
Roer, goederen..

4.261,.,,.,

9.451, 08

13.i12,,,

le betalen bedr.

49.I80,1o,

129.931,769 Div. rekeningen

209.225,,,

23.198,06,

232.424,,

Div.
rekeningen

276.273,771

84.454,4,0

360.728,,
Organisatiekost

4.699,s,

4.253,,o

8.953,, o

Rente en comm.

81.991,411

122.373,,.9

204.364,9,8
Vooruitbet. onk

20.382,383

29.846,,
02

50.228,705

Andere passiva

14.352,,

13.423, ,

27.775,,
89
Rente en comm

18.916,46,

24.005,,,,

42.922,283

t

Geprotesteerde
wissels ……..-

595,—

595,—
Koersverschillen

7.141,609

–

7.141,, 09
Andere activa
..

1.429,979

7.582,774

9.012,646

Totaal ……
5.503.446,

.,
2.956.868, a 9618.460.315,,
00

I

Totaal…..
5.503.446,70 41 2.95.868,, 90 8.460.315,, oo

‘-1

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

203

Posten buiten de balans (bij de Directie)

Vissels en andere doewtienten ter incasso..
Goederen en effecten in depot

28.954,1
00
Goederen en effecten in commissie ………1
Doorloopende posten ………………….
..
1.159.741,2,0
1) ekkiug der speciale saldi in rekening courant
2.159.019,2
05

Totaal ……..
.4.017.622,o
6 3

gen; te Kow.no de Liertuvos Ukio Baukas; te Praag
de Bankafdeeling der Handeisvertegenwoordiging; te
New York de Russian American Industrial Corpora-
t.ion en de Amalgamated Bank of New York en te
Ohicago de Amalgamated Trust en Savings Bank.
Uit het bovenstaande blijkt, dat ook de Prombank
een rol van beteekenis in het ecônomische leven van
Rusland speelt. Dr.
S. MILLNEa.

BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.

ENKELE OPMERKINGEN OVER DE BESLISSING
VAN

PEN ZWITSERSCHEN SOUVEREIN
OP 17
FEBRUARI

1924.

Mejuffr. Dr. J. van Anrooy te Ztirich schrijft ons:

De resultaten van de stemming op 17 Februari
geven in menig opzicht een interessanten kijk op de
geestesgesteldheid van hét Zwitsersche volk ten op-
zichte van de kwestie, waarove.L het zijn meen ing. te
zeggen had. Iedere groote referendumstrijd levert hier
van die verrassingen op, die menigeen een nuttigen
wenk geven voor – een later geval!

Dat de groote steden een meerderheid tegen de her-
ziening van art. 41 der fabriekswet
1)
zouden leveren,
heeft niemand verwonderd, al liet men er zich
v56r den Zondag in liberale kringen ook niet pessi-
mistisch over uit en al bracht de Neue Züricher Zei-
tung tallooze ingezonden stukken van kantoorperso-
neel, dat verklaarde, gelukkig te zullen zijn, wanneer het zou kunnen meehelpen de crisis door een kleinen
meerarbeid te helpen overwinnen.

Interessanter is de uitspraak van het platteland.

In Zwitserland zijn de boeren, zooals bekend mag
worden verondersteld, zeer sterk gedrganiseerd. Met
al de hem eigen kracht en verve heeft de Boerenbond,
hebben Lanz en zijn medebestuurders voor de aanne ming van het gewijzigde artikel gestreden en zij heb-
ben in voordrachten, in krantenartikeleu en in cii
masse verspreide vlugschriften zeer sterk naar voren
gebracht de belangentegenstelling en het verschil in zienswijze van de loonarbeiders en vastbezoldigden
c’euer- en de boeren andererzijds. De boer begrijpt niet.
dat iedereen het als vanzelfsprekend beschouwt, dat hij genoegen moet blijven nemen met een normalen
werkdag van een 11, 12 uur en van 14, 15 uur in den
oogsttijd; hij komt in opstand, wanneer hij ziet, dat
de arbeider zijn dagtaak uren later begint dan hij,
naar huis fietst, wanneer hij nog aan geen Feier-
abend kan denken; hij komt in opstand tegen den
vrijen Zaterdagmiddag. Zoo ongeveer was het in di-
verse artikelen, ook in de officieele brochure, die door
het geheele land verspreid is; te lezen. Het is niet
verstandig van den Boerenbonci geweest, de zaak zoo
scherp te stellen. Niet alleen omdat het voor de tegen-
standers voor de hand lag, erop te wijzen, dat hij, op
den duur meer bedoelde te bereiken dan een verlen-
ging van den werktijd met twee uur per week gedu
rende ten hoogste drie jaar. Maar veel meer nog,
omdat het een gevaarlijke tactiek is, de tegenstelling
tusschen fabrieksarbeider cii hoe.r onnoodig te ver-
sc]1etpen cii
niet goed, om,
terwille van een oogen-
blikkelijk resultaat, te vergelijken irat niet vergelijk
baar is: den werktijd van den wever, spinner, metaal-
arbeider en dien van den boer. Lanz en de zijnen
wisten dit ook wei. Het staat echter in zijn physiolo-
gische en psychologische beteekenis den boer, niet
voor den geest en velen hebben dan ook van hem ver-

1)
Art
41
maakte, wanneer de noodzakelijkheid het ge-
bood en aangetoond kon worden,
52
uren reeds mogelijk;
ole wijziging zou deze
52
met
2
vermeerderen.

vach t, dal; Inj rijwel a Is én nian v66r de wjizigilig-

–
an oi
t. 4-1. zou
S’3i»1flCii
.. l)oet hij dit – zoo is het
iii. Zwi tscrlaud tot nu toe nog bij alle belangrijke
stemmingen geweest – dan bezegeit hij het lot van
een wetsontwerp.

:Dezen keer heeft echter de boerenstand niet als één
man achter Zijn Organisatie gestaan en dat nog wel
zonder dat ccii direct materieel eigenbelang hem in
oppositie tegen zijn aanvoerders bracht, zooals bij de
stemming over de uitbreiding van het alcoholmono-
polie. Dit is het merkwaardigste van de uitspraak van
verleden zondag geweest. Zij mag niet op rekening
der zoogenaamde ,,neenzegmanie” worden gezet. Zij
toont aaii, dat in een groot deel van Zwitserland in-
dustrie en landbouw veel nauwer met el]cander ver-
bonden zijn, dan men dit ter politiek hooger plaatse
geneigd is te gelooven. En wie het al weet, die ver-
geet het in de hitte van een stembusstrijd enrekent,
zooals vele liberalen dozen keer, op medestanders, die
men niet heeft.

Leerzaam zijii de cijfers voor geheel Noordoost-
Zwitserland, in het bijzonder voor de kantons St. Gal-
len, Thurgau en Appenzeil A. Rh., drie landelijke
kantons, maar met een stevigen industrieelen inslag:
de kantons hij uitstek der borduurindustrie en der
weverij in fabri eks- en huisindustrie. Thurgau, van de
drie genoemde kantons het meest boereuland. heeft
een zeer kleine minderheid ja-zeggers geleverd. Ook
Appenzeli A. Rh., het huisweverj-kanton par excel-
Iencc, waar stellig de vrees, dat de huisindustrie, die

een conjunctuur-voordeel aan den achtu.rendag dankt,
door een afbrokkeling ervan in ‘t gedrang zou komen,
hier en daar stevigeri invloed op de stemming heeft
gehad. Maar ook die stemmuig is niet overal aan-
wijsbaar. Bovendien juist daar zijn eenige gemeenten,
waar de huisindustric aan machinale concurrentie in
‘t geheel niet blootstaat en juist die hebben weliswaar
met kleine meerderheid, ja gezegd. Eigenaardiger en
interessanter is het Kt. St. Galien, dat binnen zijn
grenzen omvat eigenlijk Alpen- en Voor-Alpengebied,
intensief bebouwd akkerlarid in het dal van den Rijn
en ook en vooral uitgestrekte groenlanden, waar land-

bouw en textielindustrie, in huis en in de fabriek,
elkanders complementen zijn. hier hebben eenige af-
gelegen, weinig belangrijke, geheel agrarische ge-
meenten met overwegende meerderheid verklaard de verlenging van den werktijd te willen, ook in belang-
rijker boorengemeenten in het N. iran het kanton
was de stemming meer of minder overwegend posi-
tief. Daarentegen is het resultaat in de meeste fa-

briek-1 andgemeenten en landgemeeuten. met veel huis-
industrie, hetzij Stickerei of weverij, een merkwaar-
dig klein verschil in stemmental, zoowel te eener- als
te acidererzijde. En de toonaangevende Oost-Zwitser-
sche pers trekt de conclusie: men zij hier voortaan
voorzichtiger met een al te eenzijdige propaganda. Onze
souverein zweert niet op zijn iijfblad! Hij laat zijn
eigen meening niet onderdrukken door zijn Partij- of
-bondsbestuur!

Zijn al die neen-zeggers onder de boeren aanhan-
gers van een starren achturendag? Geen kwestie van.
Maar zij willen hun kinderen niet geheel aan de in-
dustrie overleveren, die kinderen willen vrijen tijd
voor land- of tuinwerk behouden en vreezen daarom
het langzaam aan afbrokkelen van den achturendag.
Wie deze St. Gailische omstandigheden en dat eigen-aardige ingrijpen van landbouw’ en industrie beide iii
het gezinsleven kent en die weet van den stillen

afkeer, die bij vele boeren bestaat tegen eenzich weer
uitbreiden dier industrie, die zoo vaak tot hevige
crises heeft geleid, die was op verrassingen voorbe-
reid. En trouwens niet alleen in de drie noordooste-
lijke kantons, ook in Zü:ricli heeft het land groote
minderheden van ja-zeggers in echte fabrieksarbeiders-
dorpen en ook van zeer groote verwerpende minder-
heden in echte boerengenieenten opgeleverd. Zelfs in
het kanton Bern, het agrarische kanton van Duitsch-
Zwitsçrland paz excellence, zien wij hetzelfde: een

204

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27
Februari 1924

groote verive:rpende miuderliei d in boere.ngemeenten,
die reeds door cle industrie zijn aangeraakt.
En ‘zon heeft van de groote laudkantons merkvaar-
digerwijze alleen het Canton do Vaucl, dat hij de
meeste referendum-stemmingen sterk in de con tin-
niino tegenover Bern :is, met een groote meerderheid
het voorstel der bonds:i’egeering gesteund.
Behalve cle vrijzinnige partii, waarvan het te voor-zien was, dat zij tegen loonarheiders en vastbezoldig
–

den niet op zou, kunnen, heeft dus cle Baue.rnverhand
een geduchte nederlaag geleden.
* *

Een paar woorden nog over het .Dng art Sich, het

gew’ijzigde art. 41.
De boerenbond, :reke:ncnde op een sterk verzet zijner
leden tegen den :industrieelen achtureadag, heeft in
zijn p.ropagaiiclageschi-:iften opzettelijk weggecloezeld,
(lat liet bestaande art. 41 reeds de mogelijkheid van
een verlenging der werkweek tot 52 uur biedt, eer
mogelijkheid, waarvan reeds veel vuld i.g gebruik wordt
gemaakt en waarop cle burgerlijke tegenstanders van
de revisie z:ich ter motiveering van hun verzet ook

beroepen.
Do sociaal-deniocratischo partij heeft al. naar be-
hoefte naar voren gebracht 5f do noodzakelijkheid van
een voiksuitspraak vSSr het behoud van den aclituren-
(lag, 5E liet onvermogen der industrie, om aan te toe-
non of waarschijnlijk to makei:i, dat ccii verlenging van dcii werktijd met 1126 (van 52 op 54 uur) haai:
zou kunnen. helpen, om de crisis de baas te worden.
Met edele wapenen is cle strijd, niet gevoerd en er
is .i n. redevoeringen, en geschriften evenzeer overd.re-

ven, als in de aestlietisclm heelemaal niet on verdienste-
lijke aanplakbiljetten, di.e kleur gaven aan de propa-

ganda.
Zonder twijfel, wijst de volksuitspraak op ccii
zekere mato van optimisme ten opzichte van den eco-nomischen toestand des lands, dat 2 jaar geleden, toen (le bontdsregeoring de weloriivoering van dc 54-urige
werkweek, althans voor een bepaalden tijd, voor nood-
zakelijk verklaarde, n.iet bestond.
Dat oe.n verbetering der conjunctuur in enkele in-
chicstreë.n bestaat, is anti geciri twijfel onderhevig; dat
zj ccli ter niet van groote beteeken is .is, wordt ook
door vele.n erkend, die dit vSSr-
1.1
Februari. ontkon-

den of negeerden.
Van liet hoogste belang voor de sociaal-economische
on twikkel ing van Zwitserland in cle komende jaren is
het, in hoeverre men er in zal slagen, langs eeul aiicleren
weg te komen tot wat men door een verlenging van
den werktijd hoopte te beroikbu: het goedkooper ma-

Iceri der indu strieel e productie.
Niet zonder reden vreezen vele arbeiders, dat de
sf:rijcl om liet loon nu zal beginnen, :resp. in scherpte
zal toenemen.
‘Voor den goregelden gang en cle toekomst der Zw.it-
sc.rsche qualit.e.i.tsinclnstric is liet te hopen, dat mcii
niet in de eerste plaats langs dezen weg zoekt te ko-
mcii ‘tot aanpassing, tot verbetering, tot verlaging der

p’rociuctiekosten’.
‘t Is interessant, dat geen boek gedurende den afge-
loopori strijd ini de arboicle:rspers zooveel geciteerd is
als Ford’s boek over zijn leven en zijn werk.
Ford’s onverpoosd zoeken naar beter werkmethoden
en we.rko.rganisatie werd, terecht, ook den besten
Zvitserschen ondernemers als een I:ichtend voorbeeld

voor oogen gehouden.
De toekomst van het beste deel der Zwitsersche in-
clustrie hangt er inderdaad van af, of het over leiders
beschikt, of die weet te vinden cii ‘te vormen, in staat,
nul op den weg der Amerikanisee:ring v66r en voort te
gaan, en over arbeiders en arbeide.rsorganisntics, die

tot modewerki ii g bereid zijn.
Zilrich, 22 Februar.i 1,024.
JOsldPliTNE VAN ANiiOOY.

i)IIJ'[TSCHE w.tT OP DE GO’IJI)]3ALANS.

J)i. I’li. Atetz, Seen. cle]: Ned. K.v. K. v. Du.itseh-
land, te F’rankfu t a/iV[. schrijft ons’.

De i.neensto.rti.ng
der Rijlcamark maakte het op-
stellen ‘van, ccii balans voor Duitsche firma’s tot cciie
onmogelijkheid. Voi heeft men, gedwongen. door cl.c
vet cii ook tei’i einde eeiiigszinis ccii. overzicl’tt te heb-
ben, balansen moeten maken, doch deze hadden intus-
schen., met het oog op cle wisselende waarde der Mark,
ccot’iomischi niet de minste beteeken.is. Het gevolg was,
dart ook, dat heffing van belasting bijna onmogelijk
werd en daar, waar zij toch gelieven werd, cle grootste
onbillijkheden tot gevolg had, aangezien cle malitstaf
1’OOr de winsten niet aanwezig was. ‘Toor hun eigen
behoefte hebben enkele groote firma’s reeds het vorig
jaar gou.dhalansen opgemaakt, doch deze hadden slechts een particuliere waarde en naar buiten was
de papiermankbalans nog altijd de obligatoire. Op den
duur werd dus eeiiiegehing bij Rijkswet nooclig en zoo
ontstoncl het Duitsche wetsontwerp over d.e goud-

bal iïnsen.

liet kan
l’OOi’
Nederlandsche koopl ieden van belang
een en ander over deze wet te vernemen.
Van te vo:i:en zij opgemerkt, dat alle firma’s, welke
nauwlceunige gegevens wensehen te ontvangen, aan-
geraden wordt zich tot de Nederl. Kamer vnu Koop-
handel voor Duitscltlanci te Frankfurt a/M. te wen-
den, daar deze van de nieuwe bepalingen geheel, op

de hoogte is.
tlieroncler volgt nu cent kort uittreksel. uit liet
wetsontwerp, wa.aruan cle ‘interpre’tat.i e op verschillen-
rIo punten nog :niet duidelijk is. Ons overzicht is geba-
seerd op de opvatti.ng
der Franlcfiuter Ze:itung cii
omvat slechts cle d:ingen, clie in verschillend opzieli’t
liet belanigrijkst zij ii, opdat de Nec,leniander zich in, liet algemeen een beeld kan vormen.
liet doel der goudmark-bala’ns is den hiandelcvon-
iootsehappe.n een grondslag voor cciie w-aardevastc be-
reken ing van hun bedrijf te ‘verschaffen ; verplicht tol.
deze goudmarlc-ba.lants zijn alle kooplieden, clie ei: hart-

nlelshoeken
01)
na. moetei. houden. In, goudmark te
berekenen ‘zijn i.nvcn’tai.i s en balans. :De gou.dmark
wordt vastgesteld op $ 1 : 4,2, (.1 us berekend op dollar-
basis. De goudbalaus moet voor den eersten keer won-
den opgesteld per 1. Janitari 1024 of den eersten dag
van liet boekjaar. Dan moet ccii ,,E’röffnu ngsbilanz”
afgesloten worden, waarvan goedkeuring en. publicatie
op dezelfde wijze geschiedt als van de gewone jaanlijk-eli.e balansen. In tegenstelling met do hepa.l ingen. van
per. 261 ILT.G’ .B., moeten hij (leze openingsbala’ns de goe-
dere:n, effecten cii andere vermogensstuicken niet een
efectiove goudwaarde berekend worden. Bovendien
moet men speciaal opgeven, als men het bed rijfsvermo-
gen hioogei: berekent dan aanschaffi.ngs- of productie-
prijs, na aftrek dci: afschrivngen. Deze in de ope-
ui.ngsbalans bepaalde cijfers geid.ei.t voor cle volgende
jaanlijlcsche bimlanscn als aanschaffings- en p roduet ie-

prijzen.
De Aktien-G’esehlschaften en, cle Komma cl i.t-Gescl 1-
sehaften-auf-Aktien moeten liu nne openingsba 1 aus
binnen 6 maanden publceeren. Bij de A.-G’.’s moet cle
Raad ‘van Commissarissen de balans controleerei: eil.

daarna ontvangt de vergnderng
–
,-in aandeelhouders

een schriftelijk verslag van, den Raad van Coniinissa-
rissent cii. de Directie. Bij de K.-G.-a.-A. ontvangt de
i-ergaclening van aandeelhouders bericht door de iiei
–

soonhijk aansprakelijke aandeelhouders. De al geineene
vergadering kan niet gewone meerderheid van stem-men besluiten, dat de ‘balans dooi: accountants moet

worden, gecontroleerd.
[Let eigen. kapitaal der A.-G-.’s en K.-O’.-a.-A. moet minstens 5000 goucimark en de aa.ncleelen moeten elk
mi:nstens 100 goudmark groot zijn; bij de G. m. b. IT..
moet eik aandeel minstens 50 goudma.rk groot zijn.
Indien hij cle opemngshaians, na aftrek der schmu.l-
den, liet vermogen grooter blijkt te zijn dan liet eigen-
of stamkapitaal, dat moet 5f het overschot gereser-
veerd worden, 5f er moet reserveer’ing èn verhooging

van, kapitaal pi cats vin den.
Indien echter hij de openi.ngsbalans, na aftrek der
schulden, het vermogen kleiner blijkt te zijn. dan het

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

205

eigen- of stamkapifaa], dan moet èf liet verschil als
,,Kap.italentwcrtuiigskonto” onder dc activa in cle ba-
huis opgevoel(1 worden, èf het vermogen moet clooi
11
ieuwe stort.i.ngen worden verhoogd, • ô± het cigcii- of starnkal)itaal moet worden vermit1clerd, ôf een combi-
natie van alle drie rnogelijkhecleii l)iaats vinden.
liet ,,Kapita!e.ntwertl]ngskonto’ mag hoogstens 00
pOt. van het opgevoerde kapitaal bedragen en cle NV’s
zijn gedwongen dit konto binnen 3 boekjaren te elimi-neeren. Winstuitkeeriugen mogen vSSr de deiging van
dit konto niet plaats vinden en desnoods moet cle re-
serve gebruikt worden om de delging te kunnen doen
geschieden. Zoodra het konto geclelgd is moet zulks hij
het handeisreg ster gemeld worden.

Wat
de vermindering van het aandee]e.nkapitaal be-
tref t, moet men er op ]etten, dat, zoolang het vermo-
gen nog 100 goudrnark (dat is de minimumwaarde der
aandeelen) vermen i gvuldi gd met het in de statuten
vastgestelde getal der aandeelen bij dc N.-V.’s en
zoolang bj cle Cr. m. b. ll.’s het vermogen nog 50 goud-
mark (minimumwaarde der G. m. b. H.-aandeelen)
vermenigv uldigd met het aantal aan deden bedraagt,
eerw vermindering van het
fletal
der aandeelen. niet
mag plaats vinden. Nieuw uit te geven aandeelen wo:rclen aan de oude
aandeeLhouders naar verhouci i.n g tot hun aancieelen-
bezit aangeboden. hetzelfde vindt plaats bij de kapi-
tnalsve.rhoogi ogen, waartoe tijdens het bestaan van liet ..Kapitalentwertungslwnto’ besloten is.
indien veranderingen als gevolg van deze hepal in-
gen betalingen aan de aan cl eelh ouders mcd ebrongen,
ontvangen de aandeelhouders ,,Oonuszseliei no”, welke

0
1)
naam 1 ei den geen stem hebben, doch d ei t aan –
deelhonders recht geven op een gedeelte der netto
winst, naar verhouding van hun. aandeelenbe’zi t en.
o geval van 1 iqittclatie der onderneming, op het le
verdeelen vermogen vnu) cle vennootschap. 11e n aan-
deel in. cle netto winst .nlag door kapi taalsverhoo-
ging niet verminderd worden. Die ,,Genuszschei.ne”
mogen onder nachtneming van een opzeggingster-
mijn van drie maanden, door dc vennootschap op zo
vroegst bij afloop van het 3e,
01)
cle uitgifte volgende
boekjaar, opgezegd. worden. Goedkeuring door den
Staat is voor deze ,,Genuszseheine” niet noodig.
Een zeer belangrijk feit, hetwel Ir een n.atncirhjk ge-
volg is van (leze wet, die openbaar zal maken, dat tal
van. firmas tot Over de ooren in de schuld zitten, is,
tIat bij cle N.V.’s het Bestuur niet verpl:ielit is wegens
ITeberschuldung”, welke bij het opmaken der ope-
iii ngsbalans te voorschijn komt, het faillissement aan
to vragen, zoolang de termijn voor de reorga nisatic
loopf. ‘i).itzelfde geldt oolc voor de verantwoordelijk-
iueid der persoonlijk aanspralcelijke aandeelhouders hij
de :roinn. Oes.-auf-Aktien. liet v.il ons toeschijnen,
dat speciaal de Ned cr1 au dsche belanghebbenden op dit
feit moet worden gewezen, daar in zeer vele geval-len de ope:ningsbalans een toestand zal openbaren,
ii
–
elk
–
o irc normale tijden. do faillissementsaanvraag tot
direct gevolg zou hebben. Het besluit tot inschrijving in het handelsregister moet genomen ivorclen binnen
O maanden, nadat door cle vergadering van atiidee]]IOLI.-
ders het besluit tot reorganisatie is genomen; deze
termijn kan eventueel verlengd worden. Bij indiening
moet een verslag mede ingediend worden. indien aan
den eisch niet wordt voldaap, kan de Rechtbank de
:nietighei ct der vennootschap uitspreken. Bij nieciw
OP
te richten maatschappijen moet het aan deeleukap itaal
iii goudmark worden gestort. 1
–
het groudkapitaal der
A.-G. mag niet minder dan 50.000 cii liet bedrag van
een aandeel niet minder dan 100 goudmark bedragen.
Bij de G. m. b. It. moet het stamkapitaal minstens
5000 goudmark, het stamaandeel ten minste 50 goud-
mark bed ragelu. Er moet m:instens
Y4
worden gestort
en wel met een minimum van 25 goudmark. Indien
de opmaking dci openingsbalans en de reorganisatie
op gouclmarkbalans verandering van vermogen alleen
in de cijfers biengen, dan ontstaat hierdoor geen ver-
plichting met betrekking tot de inkomstenbelasting,

di vi dendhelating, vermogensbelasting en de z.g. ver-
keersbelasting.

De voor de de1ging van het ,,1(apita]entwertungs-
konto” benoodigde bedragen mogen bij i nkomstenbc-
1 asting niet worden afgetrokken.

Stortingen tot het verhoogen van liet vermogen
worden door de ,,Kapitalverlcehrsteuer” met de voile
belasti.ngbedragen getroffen.
Dit geheele probleem wro
r
clt natuurlijk nog ten zeer-
ste bemoeilijkt door cle kwestie der .,Au.fwertu.ng’. Al
is men door de nieuwste bepaling der Regeering een
heel stuk verder gekomen, toch i.s men nog lang
niet zoover, dat in deze kwestie klaarhe:id bestaat.
i,iet probleem van cle A o.fwertung” der hypotliekeui
en andere vorderingen is nog verre van opgelost cii
de Nederiancisehe belanghebbendeu doen goed iii deze
aangelegenheid uiterst diligent te blijven. Ook van
deze kwestie houdt de Ned. Kamer van Koophandel
voor ])o.itseliland te Frankfort nu/kE. zich op de hoogte.

Tui. Mis’rz.

AANTEEKENINGEN.

De Tra’ïissaharische spoorweg.
– De
doorsnijding van. cle Sah.ara met dcii spoorweg is een
onderierp geweest, dat reeds in v66roorlogsche jaren
velen Fransehen schrijvers stof heeft gegeven tot ver-
handelingen. Toch is het tot heden nog niet zoo ver
gekomen, dat het stof van de Sahara zelf door dezen
spoorweg in beroeii ng werd gebracht. –

liet plan tot den aanleg iaui een spoorweg dooi- de
Saliara dateert al ni.t cle eerste helft van cle ulegen-tiende eeuw. In
1.810
was het in Frankrijk reeds ge-
komen tot cle instelling van een regeeringscommis-
sie, di.e een aantal expedi’ties uitzond, om een traject
voor de baan te zoelccn. Uit later
,
jaren is vooral
bekend, het werk van Leroy-Beaul ieu, getiteld
Sahara et les Chemins de Fer Transsahariens”, dat
hij den aanvang van (leze eeuw nieuwe belangstelling voor het denkbeeld wist op te wekken.

Bij Frankrijk golden vooral politielce en militaire
overwegingen. Er is bijvoorbeeld op gewezen, dlat deze
lijn een snelleren aanvoer van zwarte troepen op liet
toonee] van een. oorlog in Europa mogelijk zou maken.
Men vleit zich tevergeefs met de verwacht-ing, dat
cli t argument thans in de aanbeveling dezer verbi n.-
ding is weggevallen. Anderijds kon de Saharaspoor-
weg wenschelijk gevonden worden om liet Frauusche
gezag in Afrika te doen gevoelen.
liet Fas:joda-ineident met E:ngelancl werkte als ccii
aanbeveli ng om de heerschappij in het westelijk deel
van de Sahara meer tot uitdrukking te brengen. Ook
het regime, dat het vredesverdrag van Versailles vooi-
Af.nika gebracht heeft, al voor Frankrijk een aanlci-
ding zijn aan di.t ciesicleratum opnieuw aandacht te
wijden. Door dQ verdrijving van cle Duitschers uit
Centraal-Afrika zijn de Britten er immers in ge-
slaagd den droom van lihodes tot werkelijkheid te
brengen. Van Kaïro tot Kaapstad bestaat nu (‘Sui on-
afgebroken reeks van Britseh gebied, waar doorheen,
te.r meerdere versterking van de onderlinge deden,
in afzieuba:u en tijd een aaneengesloten verlceersweg
zal zijn tot stand gekomen, die als basis dienen zal
voor talrijke daarvan af te splitsen zijwegen.
Naast deze all-british route zal Frankrijk zeer
zeker zijn Transsaharien willen, stellen.
Maar
,
ook hij minder vèrst.i
–
ekende overwegingen
laat de wenschelijkheid van de vergemakkelijking vau.i
het vericeer door de Sahara zich voor Frankrijk ge-
voelen. Bij de bestaande verplaatsingsmiddelen kan
van een daadwerkelijke uitoefening van liet gezag teut
aanzien van zeer uitgebreide gebieden niet gesproken
worden, terwijl daar, waar liet fransche militaire ge-
zag zich heeft gevestigd, een hoog effectief noodig is,
om bij de slechte verbindingen zich onder alle om-
standigheden te kunnen handhaven. Het is dan ook
begrijpelijk, dat gretig werd gegrepen naar de moge-
lijkheden -clie vliegmachinc :en daarna de rups-auto

206

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

T

Sageno

__________

Sic

16040106
race propose

_____________ Sev,//e
Ptojee Ca/me/

Ma/aga

t’
–
_.,_Sabatier

ii
ix

I
MS
–

-o-._.
__8erthehat

___

(aas €i7

an er’
i)féll

cc
e—-‘-

–
Godefroy

– Sou/qyre

ileprolongdu7raassahar/e

ole

– -‘

hxs 4’e • B,.skra

O7.deferévoie normale ex/staal

6’abès
ouggourt
________ d_. enprojet
— _d?_é voie étroite

—
rrakec

,ïié

olomb.Bécha
0.
O

200

0
0

600 8001′!’
r’OuargIa E.CLaI/emand
ii
Ir

..

eni.4bôès

‘Ç06’,ao’amés
–

fl1

/

/

eiKhen
T

asPa/ins

• T,»o’oe,/’

Adra
‘• Touat

ff/a/ters
,
‘etoIn Salah
atli
aregrega

0

Oaa//n

%oChat

S’
t

…..
‘t.
t

07

amanrasset’

–

aovo’en,

S/let
i’ ie
–
–
——-

TassJ

sao •…
/ oI/in
..

,IIAUA/TANIE

,lraouan
1

1
….
TER RITO/RE
Ao N

0

l
‘
abanko
0
Tomboucto

/ TERRIT

£ DO NIGER
uf’em

DO
A
ed/

osaye • Gao
•
—

olYiaro

•

4nsongo

do
efou/abé
a h,és
4′

A’ayes

/ Dor! ‘

Znder
7i
%_
.t
? TCHA 0 t
J’,oii

1

r
00.0

ila

4

iain.ei
°
Sokoto
‘

—

Lamy
al,

Barnaho

‘

uagadou9ou 1

Kano

F.

G
U
t

E

S/kassa

41

leria

pt

)

ISBI
/

.,/-,

/

C 0 T E

:

Pebba

0

ola
‘
Bkovrou

t

1
ona
r’

laRRA

–

ree own
EONE;,,

KatioIa ‘4te*pae «

Baro

,”

1
u1
8in
ilcuaké

‘

t
‘/oumass/
1
1

O°

O’
—

”e

D’ t V 0 t

:po,.to Nova

Ab,ns,

”

q-
0 1′

Bingerv,YI

Accra

–

‘Z’ehang
4.’
?Hanco i’t
Is,
Banyw
______________________

ovala

/

ç

u

E

– ernan 0 0

( Yaoundé

de ,,auto-chenille”, aanboden om het verkeer door de
woestijn te vergemakkelijken en te versnellen.

Op de merkwaardige Citroënexpeditie van Toe-goert naar Timboektoe willen wij hier niet ingaan,
dit was een proefneming, maar een schitterend ge-
slaagde proefneming, die de verwèzenli.jking van
groote mogelijkheden belooft. Sedert heeft luitenânt
Estienne, een der deelnemers aan de Citroën-expedi-
tie, een traject aangewezen waarlangs in slechts vijf dagen van de Middellandsche Zee naar Timboektoe
kan worden gereden. Doch ook al zou in afzienbaren
tijd een begin worden gemaakt met het onderhouden van auto-diensten door de Sahara – evenals men zich
dit voorstelt te zul]en gaan doen in de Syrische
woestijn voor de verbinding met Bagdad 1) – het is
toch niet zeer waarschijnlijk, dat daarmee een toestand
zal worden bereikt waarbij het belang van een spoor-
weg door de Sahara wegvalt. Bij voortduring blijft
dit denkbeeld dan ook de aandacht in Frankrijk ge-
spannen houden zooals o.a. blijken kan uit een goed
gedocumehteerd artikel voorkomende in ,,l’Illustra-
tion” van 5 Januari j.l. Het daarbij behoorende kaar-
tje is hier overgenomen; aan het artikel ontleenen
wij het volgende:

Het politieke belang van de Transsaharien — be-
gint de schrijver, de heer A. Thomazi – behoeft geen
betoog. Hij zal de bevestiging zijn der eenheid van

1) Verg. p. 744 van den vorigen jaargang. Het rapport
der ,,Palestijnsche regeerilig – vergelijk Handelsberichten
van 17 Januari ji. — vermeldt, dat de ,,Nairn Transport
Co.” te Beyrouth sedert 1 Oct. 1923 66n keer per week pas-
sagiers en mails vervoert met Cadillac Antis, tussehen
Half a en Bagdad, via Nazareth. Tiberias, Damascus, Rut-
baweil en Ramadi in 44 uur.

ons Afrikaansch rijk, hij zal de band zijn tussehen
gebieden clie vaii olkanders bestaan nauwelijks af-
weten. De veiligheid wordt grooter en de garnizoenen
zullen kleiner kunnen worden.
Aangaande de economische heteekenis van de
Traussaharien zegt Thomazi het volgende. Het ge-
bied van de Niger-bocht zal eens een der graanschu-
ren van de wereld worden. De katoencultuur in dit
gebied is voor Frankrijk een nationale behoefte ge-
worden. ‘) Do schrijver neemt aan, dat het jaarlijksch
vervoer uit hoofde van dergelijke transporten op de
Transsaharien — die hij in 1930 voltooid wil zien —.
300.000 ton zal bedragen. Het minimum aantal rei-
zigers per EM. schat hij op 70.000 (waarvan 8000
Europeanen)
Thomazi geeft hierna een overzicht van de tracé’s,
die in de laatste jaren zijn vöorgesteld. De lezer raad-
plege hierbij het kaartje. Wij zullen de vermeldingen
door den schrijver gedaan niet in alle bijzonderheden volgen; de hoofdzaak vindt men in het navolgende.
In 1921 heeft de .,Conseil supérieur de la Défense
nationale” opdracht gekregen een oordeel over het te kiezen traject uit te brengen. Daarbij werd als begin-
sel aangenomen, dat het eindpunt van den spoorweg
in West-Afrika moet worden gekozen, in het centrum
van het gebied, dat daar in exploitatie kan worden
gebracht en dat dit punt verbinding moet hebben
met de in West-Afrika reeds bestaande Spoorwegen,
terwijl het noordelijke eindpunt moet komen te lig-
gen in een groote havenplaats, waarvoor veilige over-
tocht over de Middellandsche Zee, ook in oorlogstijd,
kan worden verzekerd. Voorts moet de
lijn
zooveel mogelijk verwijderd blijven van de kust en de grenzen
t)
[Verg. p. 35 in het No. van 9 Jan. ji. — Red.]

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

207

van het fransche koloniale gebied, terwijl cle totale
Icugte van het traject natuurlijk zoo kort mogelijk
moet zijn.

Deze overwegingen hebben aanleiding gegeven om
als eindpunten aan te nemen: Ouagadougou en Oran.
Om Ouagadougou te bereiken zou ter hoogte van
Tosaye een brug over den Niger moeten worden ge-
legd. Dc tracé’s die door Sabatier en Godefroy ont-
worpen zijn voldoen het beste aan, den gestelden eisch.
Voor de te volgen route is van den meesten invloed,
hoe het gesteld is met de beschikking over water. Dit
punt vormt
namelijk
voor den. bouw van den spoor-weg de grootste moeilijkheid. Volgens den schrijver
za] het definitieve traject dan ook waarschijnlijk tus-
schen de beide genoemde routes komen in te liggen,
omdat daarbij de belangrijke bronnen van Ouallen en
Tassalit aangedaan kunnen worden. Op dit trajeet
doet luitenant Estienne, dezelfde die hiervoren reeds
genoemd werd, thans een onderzoeking.
Voorgesteld wordt voor dc Traussaharische-baan
riormaalspoor van 1.44 aan te nemen, omdat met
het oog op dc lange reis een comfortabele inrichting
der rijtuigen een vereischte is. De stoomlocomotief
zal voor de tractie niet in aanmerking kunnen komen,
zij heeft te veel water noodig en ook de kolen zijn niet
aanwezig. Electrische beweegkracht zal evenzeer te
kostbaar worden, men stelt zich voor, dat de oplossing
zal moeten worden gezocht in het gebruikmaken van Diesel-motoren, die met de olie van West-Afrika ge-
stookt worden.
Thomazi geeft ten slotte eenige financieele be-
schouwingen. De aanlegkosten per KM. worden aan-
genomen op 100.000 francs, véér-ooriogschen-prijs, het-
geen schrijver in zijn artikel van begin Jauuari stelt

01)
300.000 francs volgens het tegenwoordig niveau.
De toevoerkosten van water vormen de helft der to-
tale kosten. Van Ras-el-Ma tot Ouagadougou zou de
spoorweg volgens dezen maatstaf kosten 1.300 millioen
franes (waarde van Januari 1924).
Bij do rentabiliteitsrekening is gerekend op een jaar-
vervoer van 250.000 ton (200.000 export, 50.000 im-
port) en 60.000 reizigers, verder is aangenomen, dat
de tarieven van den spoorweg in Aigerië zullen gehe-
ven worden, met 100 pOt, opslag. Hiermee zou een
ontvangst worden verkregen van 10.000 francs per
KM. per jaar bruto. Waarvan – gebaseerd op dc uit-
komst van andere lijnen in Afrika – 30 pOt., of
21.000 francs, als netto-ontvangst zou overblijven. Bij
8 pOt. rente,op liet aaniegkapitaal zal dus een jaar-
lijksch tekort bestaan van 11.000 francs per KM., of
45 millioen voor de geheele lijn. De heer Thomazi wil
dit bedrag den staat laten dragen als jaarlijkshe sub-
sidie.
Met welke
,extrême prudence”
deze calculaties ook
mogen zijn gemaakt, groote waarde is er niet aan te
hechten. Zet Frankrijk het plan van den Transsaha-
rien door, clan zullen echter wei andere overwegingen
dan de financieele, den doorslag geveli. Toch is de
vraag, of de Transsahazien er komen zal, al zouden er
volgens den schrijver in Frankrijk geen tegenstanders
meer zijn, nog niet beantwoord. — H.

WerX.
-stalcingen onder h,et niet-Buro-
peesch Personeel in de Javasui1er-
industrie in 1920, 1921 en 1922.. –
Bekend mag worden verondersteld dat de agitatie,
in 1919 en 1920 door de Inlandsche volksleiders op
J’ava teweeggebracht, in het bijzonder tegen de Java-suikerindustrio; voorts de oprichting van het later als
,,Revohitionnaire Vakcentrale” bekend staand lichaam en van den Personeel Fabrieksbond (P.F.B.), die voor-
al het inlandsch personeel der suikerfabrieken omvat-
te, aanleiding hebben gegeven tot een reeks stakingen.
Het incidenteel tijdelijk karakter intusschen dezer
beweging wordt het best in het land gesteld, wanneer
men naast de
cijfers
van de stakingen van 1920 stelt
die van 1921 en van 1922, toen deze stakingspsychose
even plotseling geweken scheen als zij tevoren was op-

gekomen. In het Verslag van den Dienst der Arbeids-
inspectie in Nederl.-Indië over het jaar 1920 werd
reeds geschreven:
,,In aanmerking genomen de onverschilligheid en de
groote dociliteit van den Javaan zullen aan de stakin-
gen, evenals zulks het geval is bij deserties van contract-koelies, meestal wel andere redenen ten grondslag liggen
clan het verkrijgen van lotsverbetering in financieel op-
zicht. De wenschen van de arbeiders zijn niet hoog, zoodat
wel andere drijfveeren in het spel moeten zijn. Vaak wor-
den de arbeiders tot het deelnemen aan de staking bewo-
gen door een hunner
of
door een buiten de a.rbeidersbevol-
king staand persoon clie, om welke reden dan ook, het
in zijn belang acht een dergelijke beweging in het leven
te roepen en die zich dan aan het hoofd daarvan stelt.”

Bij verschillende stakingen in 1920 werd dan ook
liet werk neergelegd, alleen . . . omdat men zulks op
andere ondernemingen ook zag gebeuren. Gevallen zijn
aan te halen, waarin buy. de bevordering van een
viertal toekangs aanleiding gaf tot de vraag, dat
alle
werklieden tot dien hoogeren rang zoudeij worden be-
vorderd!

Het eigenaardig karakter der stakingen in 1920
blijkt ook hieruit, dat bij elke staking een groot aantal
eischen werd gesteld. Het hoogste getal bedroeg 22.

Een systematisch overzicht betreffende de eischen,
bij de stakingen in 1920 gesteld, ontleend, evenals vol-
gende gegevens aan artikelen van Mr. J. J. Tichelaar
in het ,,Archief voor de Suikerindustrie”, geeft aan:

Aantal stakingen,
waarbij deze eischen
Eischen:

werden gesteld:

Loonsverhoogng ………………….
40
(55,6
o/)
Andere looneischen ………………..
27 (37,5 o/)
Betreffende den arbeidsduur…………
14 (19,5
0/)
Erkenning der arbeidersorganisatie

13 (18,1
01)
Weer indienstneming van ontslagenen
.

17 (23,6
0
/0)
Ontslag van in dienst zijnd personeel

9 (12,5
0/
0
)
Andere eischen ……………………
23 (31,9
0/
o
)

Wat nu aangaat het resultaat, dat met de stakingen
werd bereikt: van de 28, i’allende
buiten
de campagne,
kan er geslaagd worden gerekend 1, gedeeltelijk ge-
slaagd 4 en mislukt 22 stakingen, terwijl van 1 het lot
onbekend wordt gerekend. Van de 44 stakingen
tij
–
dens
de campagne slaagden er 3, gedeeltelijk slaagden
er 10, 28 mislukten en van 3 wordt de uitslag onbe-
kend gerekend. Dit laatste houdt verband met het
feit, dat nu eenmaa] eene staking op Java anders ver-loopt dan het geval is bij eene staking gelijk wij deze
in Europa kennen; deze vangt aan op een bepaald
oogenblik en eindigt door inwilliging der eischen of
door het werk te hervatten op de oude voorwaarden;
op Java daarentegen zijn de gevallen niet zeldzaam, dat de staking verloopt en men nauwelijks kan vast-
stellen of zij is geëindigd, dan wel nog voortduurt.

Hoezeer bijna uitsluitend de omstandigheden vail
1920, de toen heerschende atmosfeer van staken, heb-
ben geleid tot werkstakingen zonder eenigen economi-
schen ondergrond, blijkt het best, wanneer men de cij-
fers van 1921 en 1922 legt naast die van 1920. In
1921 hebben op 16 ondernemingen 11 stakingen plaats
gehad tegen 12 op 65 ondernemingen in het voorafgaari-
do jaar; op 5 dezer 16 ondernemingen werd ook in
1020 gestaakt. 1-let grootste deel der stakingen viel ook
thans weer tijdens de campagne, en wel in 10 van de
11 gevallen. Dc stakingen in 1921 waren niet alleen
minder frequent dan in 1920, zij waren ook minder
heftig, gelijk blijkt uit den veel korteren duur.
Het aantal stakingen in 1922 heeft bedragen 1 op
1
ondernemingen. Van deze
1
stakingen hadden er 3,
dus ditmaal het kleinste deel, tijdens de campagne plaats en 4 buiten de campagne. Van de stakingen
buiten de campagne duurden er 2 slechts één dag, ter-
wijl de beide andere 2 dagen aanhielden. Een groot
verschil met 1921 en 1920 toen buiten. de campagne
de langdurigste stakingen waren van resp. 11 en
30 dagen. –
Aan 4 stakingen buiten de campagne in 1922 wei-d
door 151 man deelgenomen; aan de 7 idem in 1921 dQor

208

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27
Februari 1924

882 personen; aan cle 28 gelijke stakingen in 1920
door 4100 personen; het gemiddelde is dus 38 in 1022
tegen 126 in 1021 en 161 in 1920. liet aantal stakers
tijdens de campagne in 1922 bedroeg 119 tegen 661
in 1021 en 20.116 in 1020; het gemiddelde was 40
in 1022, 66 in 1921 en 471 in 1920. Tijdens de cam-
pagne is in 1021 door cle werklieden per dag aange-nomen en ook door het volk in den aanplant niet ge-
staakt; in tegenstelling juist met 1920, toen dit resp.
0 en 8 maal geschiedde onder ruim 550 en ruim 10.580
werklieden. Blijkens de ten dienste staande gegevens
bedroeg gedurende 1022 het totaal aantal vaste werk-
lieden op do 160 suikerfabrieken, die gegevens over-
legden, ongeveer 38.880 man en het aantal campagne-
werklieden ongeveer 83.840; daarvan namen aan de
stakingen 130 vaste en 119 campagnewerklieden deel,
resp. dus 0,38 pOt. en 0,14 pOt.. Nemen wij voor 1921 en 1920 een ongeveer gelijk aantal werklieden aan, dan
hebben in die jaren de percentages resp. 3,1 en 0,34
pOt. en 12,4 en 9,3 pOt. bedragen. liet aantal, door de arbeiders verloren werkdagen en verlies aan ar-
beidsloon, uitgedrukt in geld, kan voor 1922 worden

gesteld op 499 en
f
103; voor 1921 op 3781 en
f
3824;

voor 1020 op 80.000 en f18.000.
De tabel van de gestelde eischen geeft voor 1922 en
1921 dit, opnieuw aan liet vermelde ,,Archief” out-

leende, overzich t
Aantal stakingen,
waarbij deze eischen
werden gesteld:

Eisehen:

1921

1922

Loonsverhooging ………………-

Andere looneischen …………….
6 (34,8
0/)
4
(57
1
2
0/
0
)

Betreffende den arbeidsduur……..
–

–
Erkenning der arbcidersorganisatie
1 (
5,8 °/o)
–
Weer indienstneming van ontslagenen
4 (3,2
0
/o)
Ontslag van in dienst zijnd personeel
1 (
5,8
0/
s
) –
Andere eisehen ………………..
2(11,0
O/o)
1(14,3
01
o
)

En wat nu ten slotte aangaat den uitslag der sta-kingen, in 1922 zagen de stakers geen der gestelde
cischen, ook maar gedeeltelijk, ingewilligd. :[n 1921
slechts bij ééne staking, bij welke 41 toekaiigs waren
betrokken, die als eisch hadden gesteld, dat twee ont-
slagen collega’s weder in dienst zouden worden
genomen. Het percentage van mislukte stakingen.
bedroeg dan ook over 1922 100 pOt. tegen 94,2 pOt.
in 1921 en 69,5 püt. in. 1920, terwijl een percentage
van 19,3 in 1920 van gedeeltelijk geslaagde stakin-
gen, over 1921 en 1922 in het geheel niet voorkomt.

BOEKAANKONDIGING.

Tijd-
en

S’irijdvragen. Verspreide Opstellen en Pole.mielcen. Door
S.
A.

Beii.sina.
Bandoeng, N.V.Mij. Vorkink.

Zij,
die, evenals ik, destijds met bewondering keu-
nis namen van S. A. Reitsma’s monumentale mede-
deel ingon over Indische Spoorwegpolitiek, zullen
begrijpen, dat ik de uitnoodiging tot een korte aan-

konrliging van zijn jongste werk gaarne aannam.

Hierin zijn artikelen van zijn hand verzameld, in
de jaren 1910.-1923 verschenen in Ecoriorni sch-Sta-
tistisehe Berichten, Vragen des Tijds, Koloniale

Studiën, Fr eanger Bode
0
Locomotief en Soerabaiasch
Tland.elsblnd. Publieke nuttigheden – vergeef het
Arne.rikauisme in het bijzonder de Indische Staats-
spoorwegen, worden hier behandeld door iemand, die,

nadat hij zijn officierstaak vaarwel had gezegd, o.a.
als spoorweg-ambtenaar en -hoofdambtenaar en als
burgemeester er voortdurend practisch mccle te maken
had; iemand, die zich daarbij
beijverde
de practijk te
doorgronden, dat wil zeggen, de theorie te begrijpen;
iemand, die de historische methode bij zijn uitingen
met voorliefde en virtuositeit hanteerde.

Er is eenheid in deze zestien opstellen over het
financieel en economisch beheer van ,,pubiie utili-
ties”. Zijn meening, benevens veel ,wetepswaardigs,

geeft hij
onder meer
over:

de geide]ijke uitkomsten van het Staatsspoorweg-
l)e(l1i.jf in Indië,
val; te doen valt om cli e ii i.tkomsteo, al zijn deze

nog zoo slecht niet, te verbetejen,
de grondslagen voor een juiste tariefpo].itiek,
de noodzakelijkheid voor den Inclischen Staat om
tal van onrendabele lijnen, sooals de militaire Atjeh-
lijn, en weinig rendabele lijnen aan te leggen,
(1011
tegenzin van particulieren, van hun standpunt
uit een logischen, om in ‘s lands belang noodzakelijke, maar onvoordeelige lijnen te bouwen,
de Indische Staatsspoorwegen in de Tweede Kame:r
der Staten-Generaal,
den Nederiandselien tegenzin tegen Staatsaanieg

en Staatsexploitatie,
de vraag, waarom de Indische Staatsspoorwegen
niet dan met verlies van fatsoen tegenover inschrij-
vers op Indische Staatsleeningen uit den jongsten
tijd, van de hand kunnen worden gedaan,
de vraag, waarom ook overigens de Staat het trans-
portsteisei te land moet heheerschen, vooral Nvanneor

na cle eb de vloed weer zal komen,
de voorkeur van cle Soerahaiasche Kamer van
Koophandel voor Staatsspoorwegeii hoven particuliere

spoorwegen,
onze Nederiandsche spoor- en tramvegen. (ik kou-
dig slechts aan, polemiseer zelf niet),
geneesmiddel en voor deze tram wegen,
de wenschelijkheicl om voor procluctieve w’erlccn te

1 eenen,
de vraag of, en zoo ja w’aar, er een grens is tussehen een Overhei cisdienst en een Overhei dsbedrijf,
iie samenvatting van alle financieele principes,

waardoor dc
ovey
heid zich hij de exploitatie der als
lied rijven nanged uide openbare voorzieiingen moet
laten leiden, ii, den zin, dat op den langen duur het
maxi.nïnm nut voor de gemeenschap bereikt moet

worden,
het selfsupporting-, het zelfgenocgzaamheidsbegii-
sel hij overhe id sheclrij ven,
de noodzakelijkheid om naast liet financieelc liet
maatschappelijice rendement van deze bedrijven. iii aan-

merki ng te nemen,
de christelijke opvatting van den Staat en. het

Staatsgezag,
zijn pechvolie ervaringen met het menschelijke
egoïsme,
de vraag, hoever cle zulfstrid iglicic] van een over-

licidsbedrijf moet gaan,
salarieering, deeiniam.e in de winst, rechtspositie van
ambtenaren van overheidsbeclrijveu,
het overheids-, het gemengde en het particuliere

bed rijf,
de vraag, waarom het jiarticuliei.e kapitaal zich tot
liet gemengde bedrijf voelt aangetrokken,

het

cmeensehappeljk Eleciricitcitsbeclrijf :Baii-
doeng en. Omstreken, liet Rhoi niscli-Vestfil ische
Elekt,r.izitiitswerk, de Necleri andsch-Ind ische Aardolie
Maatschappij, de Angio-Persian, cle ijzermijne.ii in
Lapiand en de nieuwe Bill i ton-contracten,
bed rijfsbegrootingen, en
cle Poeloe Laoetmijnen.
De eenheid wordt gevormd door do liefde van den
schrijver voor het Indische Staatsspoorwegbeclrijf. Hi.i
voelt, dat Indië hierop terecht trotsch mag zijn. Hij
is het eens met hen, die de staatsalmacht in twijfel
trekken of bestrijden, maa:r hij komt op tegen hen, die
ook cle staatsmacimt in twijfel treklcen of bestrijden..
iTij woedt tegen de ,,verslappende mentaliteit, waaruii;
die strooming voortsp.ruit”. 111 ij schaart zich onder dc
vaan van. Rat.henau, den groeten particulie:ren onder-
nemer-Staatsman, waar de’ze zegt: ,,So ist
Ciii
Miss-

traueti gegen den Staat als wiirde jedes grosze
WT
er
k

der Zukunft dureh seine leiseste Mitwirkung ge-
fiihrd.et oder undurchfiihrhar, em schmiihliehes Miss-
trauen gegen uns selbst.”
R. A. vERWEES.

-.

…-

–

–;-..—

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

209

MAANDCIJFERS.

HANDELSBEWEGING OVER DE MAAND JANUARI 1924

(volgens de groepen der naamlijst van goederen, opgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek.)

Invoer
Uitvoer
Saldo invoer
Saldo Uitvoer
Groepen
Gewicht
Waarde
Gewicht
1

Waarde
Gewicht
Waarde
Gewicht
Waarde

K.G.
Gulden
K.G.
Gulden

K.G.
Gulden
K.G.
Gulden
1 Dieren en dierlijke
17.312.504
10.067.761
60.727.116
37.082.957

– –
43.414.612 26.415.196
II Plantaard.

voort-
301.870.615
50.693.556 97.177.033
13.325.471

204.693.582 37.368.085
–
–
Illa Mineralen,metalen
en niet in andere
groepen

opgeno-
men fabrik. daarv.
978.715.638
33.486.799
327433.723′
9.589.660′

651.281.915 23.897.139
– –

producten

…………

ilib Gouden en zilveren

brengselen ……….

munt enmuntmat
36.732
6.030.144
47.537
3.211.360

_’
2.818.78
10.805
–
IV Meel en meelf abri-
26.160.606
4.204.222
25.270.395
4.016.103

899.211
188.110
–
–
katen

…………..
V Chemische produc-
ten,

geneesmidde-
len, verfwaren en
kleurstoffen
27.579.401
5.273.401 7.009.126 3.272.727

19.670.335
2.000.674
–
–
VI Olie,hars,was,pek,
teer en distillatie-
productenvan-teer;
fabrikaten van deze
stoffen, n.a.g
77.032.241 10.339.262
35.656.328′
9.811.250′

41.375.013 528.012
– –
Vii Hout en fabrikaten
van hout en derge- ]ijke stoffen; meu-
belen v.a.s.

……

80.440.220
6.509.275 9.012.783 997.222

71.433.437 5.572.053
–
–
Viii Huiden, vellen, le-

schoenwerk
2.765.216 5.249.473 2.743.885
4.465.477

21.331
783.996
– –
der, lederwerk en …

IX Garens,

touw en
touwwerk, weefsels
en stoffen, kleede-
ren en modewa.ren
6.732.712
20.504196
3.675.332
10.736.993

3.057.380 9.767.203
–
–
X Aardewerk, porse-
lein,

pottenbak-
kerswerk,

gebak-
ken steenen andere
45.453.030
1.104.52
3.771.894
672.052
~
1

41.681.192 432.472
–
–
930.839
2.506.614
790.395

1.301.447 140.444
–
–
XII

Papier

……….

8.321.512

2.576.177
12.124.764

2.059.99111

–
516.186
3.803.252
–

kunststee

……….
XI

Glas

…………..3.808.061

Xlllvoedings-

en

ge-
notmiddelen,

niet
genoemd in degroe-
pen 1,11,1V en VI
24.108.401
12.521.748
28.200.158
12.777.552

–
–
4.091.757
255.804
XIV Rijtuigen, voertui-
gen, vaartuigen en
luchtvaartuigen
3.662.580
3.034.821
350.756
340.230

3.311.824
2.088.591
–
–
XV Andere

goederen
dan gebrachtonder
de groepen

1 tot
en met XIV
11.131.438
10.792.734

8.633.883 6.577.927

2.497.555 4.214.857
–
–

1.615.146.023
183.978.982!
625.241.327

1
19733.367

989.004.696
–
6
4
.
24
5.61
11

–
Totaal ……..

Itandelsbew. zond. goud.
–
en zilv. munten munt-
mat.
(groep IlIb)

1
.6
1
5.109.291
ii

.948.838
625.193.790 116.522.007

989.915.501
61.426.831
–
–

OVERZI(,’HT van de
waarde van
den in-
en Uitvoer
voor
elke maand van
het loopende
jaar
en de drie

daaraan voorafgaande
jaren, met
uitzondering
van gouden
en zilveren munt
en muntmateriaal,
in guldens.

51d
a nu

e
t,
Invoer
–

Uitvoer’)

1921
1922 1923
1924
1921
1922 1923

1924

januari

…….
214.136.278
152.495.668 173.045.849 177.948.838 115.835.310 86.106.447 91.487.819 116.522.007
Februari ……..
170.369.270
152.353.594
1.62.189.535
120.956.498 84.204.248 94.601.855
213.830.220
180.328.763 165.440.620 107.204.662
112.879.875
106.977.347 195.772.602 167.451.702 169.639.064 108.819.697 92.729.841 97.005.415
168.114.951
194.080.257 160.129.701 93.818.710 108.423.679 104.128.702 188.559.719 150.899.735 159.533.444 120.815.908 100.680.880
97.860.255
170.674.007 163.863.700
157.464.022 105.420.129
104.572.575 95.693.919

Maart ……….

186.640.179 178.807.927 150.075.066
142.544.083
99.442.892
107.933.082

April ………..
Mei

…………

September
….
197271.439
164.616.506 166.474.283
135.749.765
115.612.131 127.720.569

Juni

………..
juli …………

179.043.171
186.643.442 192.923.258
114.694.641
112.003.008 125.848.400

Augustus …….

175.806.364
172.295.111
176.660.045
106.623.879
104.350.396 126.123.548
October ………
November …….
December …….
180.000.903 163.762.355 174.750.818
97.115.318
100.225.239
127.839.691

Totaal
….

2ö219.103 2.027.598.760 2.009.225.705

1.369.598.600 1.221.230T1

1.303.220.602

1) Hieronder zijn niet begrepen de bunkerkolen en bunkerolie voor Ned. schepen.

210.

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

,,Grundzüge des Versicherungswese.ns”

ei ,,iS’ozialversicherung”
door Prof. Dr.

A. Manes. Leipzig 1923.

In de serie
Aus
Natur und Geisteswelt,
uitgever

Teubner, verscheen als No. 105 een nieuwere uitgave
van ,,Grundztige des Versicherungswesens” door Prof. Dr. A. Manee, den voorzitter van de Duitsche Vereeni-
ging voor Verzekeringswetenschap. Dit handige boek-
je (117 bladzijden) wordt door den schrijver geken-
schetst als een’ eerste oriënteering in de stof, welke
uitvoerig behandeld is in zijn werk ,,Versicherungs-
wesen”, 4e uitgave van 1923. Het is een boekje, dat
wel bruikbaar schijnt voor wie de leiding hebben van
de assurantieafdeelirig van groote huizen. Zoo treft
men een tarief van brandverzekeringspremiën aan,
het standaardtarief der Duitsche maatschappijen, (op
blz. 95) dat een maatstaf geeft ter vergelijking. Ook
curiosa ontbreken niet; zooals trouwens de verzeke-
ring steeds weer allerlei nieuwe vindingen beleeft, ge-
waagd in den aanvang, somtijds voor ontwikkeling

vatbaar.
Een ander geschrift op verzekeringsgebied is even-

eens een werkje van Manes, ,,Sozialversicherung”, een
dceltje van de bekende Sammiung Göschen; thans de
5e druk (1923). ‘Voor de verwarring, die in het beheer
der sociale verzekering door het prijsgeven van het
geld als waardemeter geschapen is, zijn geen woorden
te vinden. Maar dc S. V. is niet daardoor gediscrcdi-
teerd. In een laatste par., ,,Ausblick” getiteld, getuigt
schrijver van ,,die Güte des Fundaments und die Rich-
tigkeit der Idee . . . . “. Bij de vermelding der toe-
komstmogelijkheden voor de S. V. en harc reorgani-
satie besluit hij ]iet geschrift met deren zin: ,,van
groote beteekenis zal ook ten slotte voor haar cle oriön-
teering van de ,,sozialpolitische Wissenschaft” zijn en
van de ,,sozialpolitische Praxis”, die hoe langer hoe meer haar aandacht schenkt aan vermeerdering van
de productie en niet alleen in de problemen van het
verbruik het arbeidsveld ziet van de ,,sozialo Politik”.
Men kan nauwelijks aan eenige ontroering ontko.:
men, wanneer men zich indenkt in de ontzaglijke ver-
warring en ellende, achter zulke sobere woorden ver-
borgen. Oorlog aan den oorlog.
Mr. W. H. A.
ELINK SO1TUURMAN.

ONTVANGEN:

Vooruitzichten na voltooide §ui’idische studie,
samen-

gesteld op verzoek van het Nederlandsch Facul-
teitsbestuur. Met bijdragen van Dr. J. P. Focke-
ma Andreae, Mr. H. de Bie, Mr. Dr. G. W. J.
Bruins, Mr. N. C. M. A. van den Dries, Jhr. Mr.
W. J. Al. van Eysinga, A. A. Flaes, Mr. A. .J. van
Hengel, Mr. Dr. 0. Heyman, Mr. G. G. van der
Hoeven, Mr. H. W. Methorst, Mr. A. H. van
Nierop, Jhr. Mr. H. de Ranitz, Dr. Estella 0.
Simons, Mr. J. Slingenberg, Jhr. Mr. H.
•
Smis-

saert, Mr. A. C. de Wilde. Groningen., Den Haag
1924. J. B. Wolters.

De oecononsische Beteekesis der Luchtvaart ‘in het
moderne snelverkeer
door J. A. Moriod de Froi-
deville Jr. Rotterdam, 1924. Nijgh & Van Dit-mar’s Uitgevers-Mij. –

Erdöl
von Dr.. Karl Krüger. Olvorkommen (5lforde-
rung, Olschiefer, Olpolitik. Stuttgart, 1924.
E. Schweizerbagt’sehe VerlagsbuchhandJung G.
na.b.H.

1.saac de Pinto, ,s’a vie et ses oeuvres,
door Dr. J. S.
Wijler. Diss. Amsterdam.

Toelichting op de voorschriften betreffende de 1 n’rich-
ting der Boekhouding van de Ontvangers der
Gemeenten,
bewerkt door W. Wagenaar, Oommies
ter Provinciale Griffie van [Ttreh.t. Alpheii a/d.
Rijn, 1924. N. Samsori.

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.

Ned IDisc. Wissels.
5
24Jan.’24
Zwits. Nat. Bk.
4
16Juli ’23
Bk Bel.Binn.Eff.
524 Jan.’24
N.Bk.v.Denem.
7 17 Jan. ’24
Vrsch.inR.C.
624 Jan.’24
ZweedscheRbk
5j
8Nov. ’23
Javasche Bank …. 3j
lAug;’09
Bank v.Noorw.
7 9Nov. ’23
Baukvan Engeland
4
5JvZi ’23
Bk. v. Tsjecho-
DuitscheRijksbk. 10
29Dec.’23
slowakijë…
5
26Jan. ’24
Bank
v. Frankrijk 6 l7Jcen.’24N.Bk.v.O’rijk9
2
8
ept.’22
Belgische Nat. Bnk.
6
14Feb. ’24
Hong. Bank …
18
5Juli ’23
Fed. Res.
Bank N.Y.
4121Feb.
’23
Bank v.
Italië.
SlllJuli
’22
Bank van Spanje…
5
23 Mrt. ’23
Z.-Afr.Res.bnk 6

OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part.
disconto

Berlijn
Part.

1
rijs
Part.
N. York
Cali-
Part.

1

Prolon-
disconto
1
gatie
(3 mnd.)
disconto
disc.
money

23
Febr.
’24
47
4%
–
–
4_%

1

1823
F.
’24
4
/6
5

41
h-
51
/2
3
/o-+*
– –
11-16 ,,

’24
5% -y
2
S 9

1
T
1
r

‘io
–
–
43,
-5l
4_9
Feb.’24
5
5_;
3I16-Ia
– –
4_5%

19-24 F. ’23
3
3%
_
2s_
–
–
4%
_6%
20-25 1
1
‘.
1
22
4
1
15
8
/8
32/
4
.4%
3i/8_3,
–
–
4,’…6

20..24Jli’14
2%_3%
2.j_%
21/_%
2%
1s _2
1)
Noteering van 21 Februari.

WISSELKOERSEN.

WISSELMARKT.
Londen was deze week zeer vast. Vooral Dinsdag liep
(le koers niet onaanzienlijk op. Een groote baisse partij in
T?rancs was bezig zich te dekken en kon die dekking alleen
iii ‘Frankrijk vinden door aanbod van Ponden. Nadat hier
lan voldaan was trad ccii kleine reactie in. i)e stemming
bleef echter vast. Parijs cii België liepen aanvankelijk nog
verder sterker terug. Blijkbaar aangetrokken door de groote
winstmarge ging men hier in Nederland tot dekking over. Later w’erd ook in Frankrijk en België de stemming beter
en aan het einde der week trad een flink herstel in. Dol-
lars aangeboden, vooral in de tweede helft der week. Marken
goed prijshoudend en eerder vaster. Skandinavië zonder
veel verandering, evenals Madrid. Daarentegen Zwitserland
meestal aangeboden en iets lager. Buenos Aires zeer vast,
ca.
92,-.
Indië aan het einde der week iets beter
95-
96 %.
26
Februari
1924.

KOERSEN IN NEDERLAND.

D
a a
Londen
S)
Berlijn4)
S
)
Weenen
S)
Parijs
0)
Brussel
0*)
Neiv
york
5*)

18
Febr.
1924
11.50
0.000581

0.0037%
11.50
9.81
2.68 1f
j

19

1924
11.53*

0.00059
0.0037%
11.15
9.17
2.68%
20

1924
11.531
0.000591
0.0037
7
/s
11.121
9.371
2.682/
8

21

1924
1
1
.
52
1
0.00059*
0.00374 11.221
9.521
2.671/
16

22

1924
11.531

0.00061
0.0037%
11.471
10.161
2.678/
s

23

1924
11
.531
0.00060*
0.0037%
11.55
– –
Laagste d.w.
1

11.48
0.00058
0.00371/
2

10.971
9.05
2.67
Hoogste,,,,
1

11.55
0.000611

0.0038

11.671
10.25
2.69
16
Febr.
1924
11.481
0.000581
0.00378/
4

11.75
10.161
2

2.67k
2
9

,,

1924
11.501

0.00054
0.0037%
12.171

10.84

8
2.661/
8
2

Muntpariteit
12.10 59.26
5)

50.41
48.-
48.-
2.48%

0)
Noteering te Amsterdam.
*8)
Noteering te Rotterdam.
1 Particuliere opgave.
2
Noteering van 25 Februari ’24.
3)
Idem van S Februari.
4 Gulden per milliard Mark.
2)
Gulden per 100 Mark.

Data
Stock-
holm*)Ihagen*)Itiania*)I
IKopen-I
Chris-
5
7lSpanje
S)

)
Batavia’)
telegrafisch

18Febr
1924
69.85 42.20
35.25
46.50
34.-
957
/8_
96
1
19

1924
69.95
42.20
35.25 46.40
34.
95
7
/8_961
20

1924
70.05
42.40 35.35
46.421

34.10

95
7
,_961
21

1924
69.95′
42.55 35.45 46.30
33.90
95
7
/8_961 22

1924
69.90
42.50 35.20
46.30
3
4
.0
2
1
95
7
1s_9
6
1
23

,,

1924
69.90 42.40
35.10
46.35
34.-
95
7
/e_961
L’ste d.
w.
1)

69.75
41.95
35.-
46.221

33.85
957
/8
H’ste

,,

,,

1)
70.10
42.70 35.60
46.521

34.15
96%
16
Febr.
1924
69.80 42.20
35.65 46.50 34.05
952/_1,
9

,,

1924
70.10
43.35 35.75
46.55
34…….
95
7
1o_9
6
1
Muntpariteit.
66.67 66.67
66M7
48.- 48.-
961/
8

•) Noteering te Amsterdam.
1)
ParticulIere opgave.

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

211

KOERSEN TE NEW YORK.

Data
CableLond. (in
$
per £)
Zicht Parij.,
(in
ci.,.
Zicht Berlijn
1
(in5per
milliard_Mark)k”
Am.,le,d.
ct.,.
P. gid.)

23 Febr.

1924
4.31.12
4.37
0.00022
37.36
Laagste d. weék
4.29.25
4.16
0.00022
37.23
Hoogste
,,

,,
4.31.62
4.37
0.00022
37.43
16 Febr.

1924
4.29.25
4.38
0.00022
37.35
9

,,

1924
4.31.25
4.58
0.00021 37.45
ktuntpariteit..
4.86.67
19.30
23.81%
1)
40i

OESN14iT DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN

Plaatsen en
Landen
i
Noteerings-
eenheden
9
Febr.
1924
16
Febr.
1924
l8j23Februari’24
LaagsteHoogste

23
Febr.
1924

Alexandrië
…
Piast. p. £
9715/
97151
15
/
112

1/82
9715/

•
Bangkok …
Sh.p.tical
1/10
1/108/
10

1110
t/lOM
1/10/
B. Aires
1)
. .
d. p.
$
421/
4213/
59

421′
435/
9

439
Calcutta
. . .
.
8h. p. rup.
1/415/
16

1151j
1/4is
115
1/4
1
8/
16

Constantin.
.
Piast.p.
820
815 810 830 825
Hongkong
..
Sh. .p.
$
2/4i
2/48/
8

2/4
2/4
8
1
58

214
7
1
59

Lissabon
1)
. .
d. per Mii.
1%
127/
33

1
5
/8
1
7
4
19(
Peset. p. £
33.74
33.741
33.73 33.98 33.95
d. per
$
28% 28%
2751
9

2934
28 %
Madrid …….

Montevideo 1)
id.
43i
435/
9

431/
9

431s,
16

435/
9

Mexico……..

Montreal
…
$
per £
4.4271
9

4.41+
5
4.411
1

4.46% 4.45%
Praag …….

Kr.p..f
148
148
147%
149
1488/
8

R.d.Janeirol)
d. per Mii.
6% 628/
33

6
1
‘
6
27
/
12

6%
Rome
…….
Lires p. £
98%
98
15
/16
99
100%
99%
Shanghai
….
Sh. p. tael

..

3/38/
5

3/4%
3/3%
3/55/4

3/3%
Singapore .
.
.

.

id. p.
$
2/4
5
/33

2/45182

2/4
8
/
35

2/4
8
/18
214
5
1
Valparaiso
2
).
peso p. £
41.60 43.00 42.20
43.00
42.30
Yokohama
.
.
Sh. p. yen
2/191
2/118/
35

2/1
2
2111/
99

roersen oer vooraigaanae aagen.
)
1 eiegraiuscn Iransleri. ‘) su og.

NOTEERING VAN ZILVER.
te Londen N. York

te Londen N. York
23 Febr. 1924..
33/J6
64s/

24 Febr. 1923.. 31

647/
9

16
,,

1924..
337j

647/
8
25 Febr. 1922.. 325/
9

63%
9
,,

1924..
3311/16
645/
8
20 Juli 1914…
24
11
/16 541,

…NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 25 Februari
1924.
Activa.
Binnenl.Wis-IH..bk.

f
121.615.234,36
seis,Prom.,

B..bk.

,,

41.216.074,51
enz.indisc.Ag.sch.
,,

66.526.352,32
229.357.661,19
Papier o.h. Buiteni. in disconto
–
Idem eigen portef.
.
f

24.760.467,-
Af :Verkocht maar voor
de bk. nog niet af gel.

–
24.760.467,-
Beleeningen
flbk

f

35.283.141,74
mci. vrsch.
in rek.-crt.
B.
-bk.

,,

9.527.757,19

op onderp.
Ag.sch.

97.394.552,63

f
142.205.451,56

Op Effecten………..
f

126.813.431,56
Op Goederen en Spec.
,,

15.392.020,-
142.205.451,56
Voorschotten a. h. Rijk ……………….

14.826.662,58
Munt en Muntmateri aal
Munt, Goud ……
..
f

56.240.025,-
Muntmat., Goud
.. ,,
525.478.143,98

f
581.718.168,98
Munt, Zilver, enz..
,,

11.050.732,88
Muntmat., Zilver

hifecten
592.768.901 86

Bei.v.h.Res.fonds
.
f

5.988.917,31
id.van
1/9
v.h.
kapit.
,,

3.971.232,39
9.960.149,70
Geb. en Meub. der Bank ………………….
,
5.000.000,-
Diverse rekeningen
.. ..
… … . …………,,
41.530.332,81

f
1.060.409.626,70
Paasiva. Kapitaal

.. …..
f
20.000.000,-
Reservefonds ………………………..
,,
5.999.469,43
Bijzondere

reserve …………………..
,,
9.000.000,-
Bankbiljetten in omloop ……………

,,
984.084.660,-
Bankassignatiën in omloop ………….

932.01 1,10
Rek.-Cour.
j
Het Rijk
f

–
saldo’s:

k Anderen
,,

24.396.143,31
24.396.143,31
Diverse rekeningen ………………….

15.997.342,86

f
1.060.409.626,70

Beschikbaar metaalsaido ……………
.
f
390.296.526,27
Op de
basis van
2/

metaaldekking

.. ,,
188.413.363,39
Minder bedrag aan bankbiljétten in om-
loop dan waartoe de Bank gerechtigd ip.
1.95 1.482.630,-

NED. BANK 25 Februari 1924
(vervolg).
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Goud
Zilver
Bank
biljetten
Andere

Ischulde
d
opeisch
Beschikb.
Metaal-
I
Dek-
kings
saldo
perc.

25 Febr. ’24
581.718
11.051
984.085
25.328 390.297 59
18

,,

’24
581.478
11.109
996.615
28.098 387.295 58
11

,,

’24
581.717
10.130
1.010.923
23.437
384.380
57
4

’24
581.713
10.120
1.030.419
23.259
380.496
56
28 Jan. ’24
581.745
8.752 1.008.309
31.623
381.894
58
26 Febr. ’23
581.790
7.448
939.834
30.994
394.376
60
27 Febr. ’22
605.969
7.127
987.389
30.812
408.716
60
25
Juli

’14
162.114
8.228
310.437
6.198
43.521
1
)
54

Data
Totaal
1

bedrag
T7fiervan
Schtkist-
1

–
Belee-
I

Papier
ophef
Diverse

discont
‘I
°
promessen
Irechtstreeksl
1

ningen
buiten-
land
ningen 2)

25 Febr.’1924 229.358

49.000 142.205 24.760 41.530
18

1923 240.536

57.000 147.125 21.725 44.727
ii
,,

1924 247.655

57.000 143.804 24.615 47.129
4

1924 249.288

5,1.000 155.671 24.310 54.603
28 Jan. 1924 235.770

32.000 149.129 25.094 59.372

26 Febr. 1923 160.118

22.000 105.339 79.644 54.369
27 Febr. 1922 192.367

40.000 155.711 57.495
25.056

25 Juli 19141 67.947
1

14.300
1
61.686
1
20.188

509
1)
Op de basis van
2/
metaaldekking.
1)
Sluitpost activa.

‘s
RIJKS SCHATKIST.
De Minister van Finanbiën maakt o.m. bekend:

1

18
Febr.
1924

1

25
Febr.
1924

dat uitstonden
aan schatkistpromessen f
369
.
700
.
000,
__
f37
1.240.000,-
waarv.directbij Ned.Bk.
,,
57.000.000,-
,,
49.000.000,-
aan schatkistbiljetten. ,,181.696.000,-‘ ,,181.896.000,_
1

aan zilverbons ……..
,,
31.731.117,-
,,
31.372.231,50
Tegoedv.d.Postch. enGdst.
bij ‘s Rijks Schatkist…
,,
106.558.196,53j,, 106.558.196,53
Onder de vlottende schuld is begrepen:
Voorsch. aan de Koloniën ,,126.910.487,78

124.795.087,94
ToorschotaanGemeenten
31
December
1923

31
Januari
1924

voordoorRijkvoorhen.

81.548.630,25

79.927.393,67
te heffen Ink. belasting)
Voorschotaan rek. houders

18
Febr.
1924

25
Febr.
1924
v. d. Postch. en Girodst.

80.958.566,72,,_82.178.894,341
In daggeldieening tegen
onderp. v. schatk.papier

1)
Waarvan
f
37.056.000 vervallen op of na
1 April
1927.

NEDERLANDSCH
–
INDISCHE VLOTTENDE SCHULD.
De Minister van Koloniën maakt bekend:

1

16
Febr.
1924

1

23
Febr.
1924

Voorschot uit ‘s Rijks
kas aan N.
–
I……….fll
4
.O
62
.
952,67
flOO.
4
Ol.
7
l
6,
OS
md. Schatk.prom. in omi.

79.100.000,-

79.100.000,- Voorsch.Jav.Bk.aanN..I.

5.700.000,__1

3.I00.000,_
Muntbiijetten in omloop.

41.700.000,-
,,
40.800.000,-
t)
Tegoed van Ned.-lndië bij de Javasche Bank.

JAVASCHE BANK
Voornaa.inste posten in duizenden
guldens. De samengetrok.
keji cijfers
der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen.

a
.

Andere Besclzikb.

Data

Goud

Zilver

bift

opeischb. metaal-

ije en

schulden
I
saldo

23 Feb. 1924

2
1K250

259.500

79.500
~
147.450
16
,,
1924

217.500

262.500

78.000 149.400
9
,,
1924

214.250

264.000

77.500 145.950
19 Jan. 1924 149.419

692

262.298

91.682 142.322
12
,,
1924 150.902

62.180 266.509

92.780 141.986

24Feb. 1923 158.804

59.086 262.196 111.249 143.915
25 Feb. 1922 143.633

35.641 266.467

70.332 117.558

25 Juli1914 22.057

31.907
110.172

12.634

4.8422

Wissels,

Voor-

.

Dek-

Dis-

buiten

Belee-
schotten

iverse kings-

a
0

conto’s N.-Ind. ningen ajh. Gou-

percen-

betaalb.

vernem.

taEe

23Feb. 1924
143.270 3.100
63
16

1924
143.220
5.700e
64
9

,,

1924
145.080
2.200e
62

19Jan.1924
372
3

30.739
60
35.621
21.241
78
12

,,

1924
35.753
23.824
81.136
3.821
27.509
59

24Feb.1923
35.672
35.401
70.149
12.373
28.593
58
25Feb. 1922
37.967
17.223
89.277
906
28.814
53

25 Juli 1914
7.259
6.395
47.934
‘6.446
2.228
1

44
8)
Sluitpost
activa.
2)
Basis
2J

metaaldekking.
3)

Creditsaldo.

212

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

DE URINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

–
Data
Metaal
Crcu
Iatie

Andere
opeischb.
1
schulden

Discont. IDiv.
reke-
ningen’)

26Jan.

1924..
1.175
1.442
835 1.099
407
19

,,

1924.
.
1.175 1.453
890
1.112 403
12

1924..
1.105 1.602
867
1.118 405
5

1924..
1.165
1.664 482 1.124
418
29 Dec.

1923..
1.174
1.601
575
1.172
1

573

27 Jan.

1923..
1.209 1.666 1.038
1.227
437

25 Juli

1914..
645 1.100
560
735

1

396
1)
Sluitpost der activa.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
BANK VAN ENGELAND.
Toorilaaiilste posten, ouder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden ponden sterling.

Data
Metaal
Circulatie

Currency_Notes
Bedrag
I
Goudd.
I
00v. Sec.

20 Febr. 1924
128.098
124.7641I277.125
27.000
1
232.301
13

1924
128.083 125.199
278.789
27.000
234.071
6

1924
128.081
125.881
279.845 27.000 235.335
30 Jan.

1924
128.079
126.534
279.904
27.000
235.00

21 Febr. 1923
127.499
122.042
279.383
27.000 234.606

22 Juli

1914
40.164
1

29.317
– –

1 Goi’.

Other

Public 1 Other

–
Data

1
Sec.

Sec.
1
Depos.
1
Depos. Reserve k
‘
îs-

2OFebr.’24
45.034
1

73.420
15.525 107.889
23.083
18,70
13

,,

’24
44.849
69.431
14.467
104.355
22.634
19,05
6

’24
46.797
69.328
15.801
104.198
21.950
18,29
30 Jan. ’24
48.422 69.833
16.248
105.290
21.295
17,52

21Febr.’23
47.317 74.435
22.036
106.792 25.207
19,36

22 Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
525/
8
e

1) Verhouding
tusschen Reserve en Deposits.

DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, ouder bijvoeging der
Darleliens-
kassenscheine, in billiarden (duizenden billioeneu)
Ifark.

Data

Metaal Daan).
I
t.

ii.j

Circulatte
scheine
Goad

7 Febr. ‘241 1,3

,467

0,021
a
l 9.629

520.488

2
31 Jan. ’24 1,2 . 0,467

0,021

9.256

483.675

2
23

’24 1,4

0,467

0,021

9.082

457.101

2
15

’24 2,0 0,467 0,021

9.705

478.723

2

7 Febr. ’23 1,1

1,005

0,050 . 0,79

2,253

.17

23 Juli ’14 1,7

1,357

–

0,065
3
1
1,9
8
93

Wissels

I

1

UDari. kas.
Ren ten-

–

t Rek.
II
_sensch.

Totaal
1
Handels-
sl
Schatkist-

Courant
II
Tot. uit-‘
1
wissels

papier

II
gegeven

841.739

841.739

–

167.198 1.091.9947

W
755.866 755.866

–

177.780 1.157.974 9.300

037.716

637.7111

—

227.347 1.223.904 9.100 S

480.745 480.745

–

142.315 937.613 9.700

2,820
4

0,901e

1,924

–

0,884e 0,393

0,751
8
1

0,751e

–

0,9443

–
1)
Onbelast.
5)
Dekking der circulatie door nie,aal en Kassensclieiiie
3)
In milliarden.
4)
In billioenen.
5)
Waarv. in Reiitennsark,uitgedruktin
papierin. op 15 Jan. 185.976billiard; op 23Jan. 288.546 bill.; op 31Jan. 367.498
bill.; op 7 Febr. 428.859 bill. 😉 Idem: op 15 Jan. 251.934 bill.; op 23 Jan
376.234 bill.; op 31 Jan. 383.669 bill.; op 7 Febr. 363.676 bill.

BANK VAN FRANKRIJK.
‘uoruasusiste posten in duizenden francs.

Waarvan
Te goed
Buit. gew.
Data
Goud
in het
Zilver
in het
i
Buitentand
l

voorsch.
Buitenl.
.
ajd. Staat..

21Feb.’24
5.541.204
1.864.321
297.407 575.320
22.900.000
14

’24
5.541.073
1.864.321
297.260
574.497
22.900.000
7

,,

’24
5.540.976
1.864.321
297.152 575.920 23.100.000

22Feb.’23
5.535.764
1.864.345
290.569
598.779
23.200.000

23Juli’14
4.104.390
–
639.620
–

Wissels
Uit,ee-
stelde
•
e e-
.

.
ankbil-
Rek. Crt.
Parti-
Rek.
Crt. Wissels
ningen
jetten
culieren
Staat

3.457.494
12.784
2.444.661
38.894.835
2.229.151
24.393
3.575.160
12.853
2.441.324
38.932.820
2:077.033
38.205
3.603.582
12.924
2.474.981 39.174.102 2.446.116
14.881,

2.683.819
25.811
2.091.059 37.055.354 2.204.14
75.103

1.5415.980
.-
769.400 5.911.910
942.570
400.590

BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden francs.

Metaal
1 Beleen.
Beleen.
1

Btnn.
Rek.
Data
mcl.
1

van
van
wissels
Circu-
Crt.
buitenl.
1
buit.l.
prom.dJ
en
latie
partic.
saldi
1
vorder.
provinc.P
beleen.

21 Feb.’24
364.973
84.653
480.000
1933.980
7.560.960
290.014
14

’24
304.477 84.653
480.000
1655.137
7.553.337
214.799
7

’24
365.102
84.653
480.000
1634.399
7.533.126
173.185
31 Jan.’24
365.223 84.653
480.000
1917.259
7.589.582 192.310

22 Feb.’23
327.255
84.653
480.000
646.430 6.259.132
157.516

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Goudvoorraad
F.1?.

Data
_______________ ___________
Zilver

1—
tatte

Notes in
Totaal
Dekking
etc.
circu-
___________
bedrag
F. R. Notes
buitenl.

6 Febr. ’24
3.139.293
2.148.145
–
119.646 2.017.424
30 Jan. ’24
3.142.717
2.178.106
–
120.194 2.022.514
23

’24
3.151.662
2.156.109
–
119.923 2.049.834
16

»

’24
3.157.119
2.177.679
–
113.285 2.084.320

7 Febr. ’23
3.076.076 2.199.231
–
143.2882.217.817

Goud-
1

Data
Wissels
Totaal
Gestort
Dek-
1
Dek
Deposito’s
Kapitaal
kings-
1
kings-
perc.l)
1 perc.
2
)

6 Febr. ‘241
770.695
1.953.603
110.005
79,1
1

82,1
30 Jan. ’24
794.099 1.991.085
110.043
78,3
t

81,3
23

‘241
816.775
2.018.290
110.035
77,5
1

80,4
16

‘241
826.929
1.999.638
110.302
77,3
80,1

7 Febr.
‘231

754.254
1.904.441
107.810
73,5
1

77,0

1) Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeiscbbare
schulden: F. R. Notes en netto depoalto.
2)
Verhouding totalen
voorraad muntmateriaal en wettig betaalmiddel tegenover idem.

1’AilT:l.OULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HEF
FE]). RES. STELSEL.

Voornaamste posten in cluizendeis dollars.

Aantal Totaal
uitgezette
Reserve
Totaal
Waarvan
Data
banken
gelden en
bij de
F. R. banks
deposito’s

time
cleposits
bin

30Jan.’24
760
11.883.580
1.425.331
15.482.123
4.104.307
23

,,

’24
761
11.857.443 1.434.706
15.486.038 4.137.420
16

’24
702
11,870.859 1.433.554
15.559.063 4.112.125
9

’24
763
11.930.950
1.430.117
15.704.897
4.103.985

31 Jan. ’23
780 1.1.424.667
1.444.013 15.415.296 3.728.502

Aan het eind van iedcr kwartaal wordt een overzicht
gcgevc ii van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaeu.

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 25 Februari 1924.

J)e grootc beurs-centra hebben in de achter ons liggende
week bijna alleen gereageerd
01)
dc voorvallen, welke binnen
de grenzen der resp. eigen landen te registreeren zijn ge.
weest. Zoo is de beurs van l’arijs b.v. buitengewoon levendig
en opgewekt gebleven, in verband met de daling van liet
Fransche betaalmiddel, een daling, waarin niet v60r liet
einde der bericlitsperiode een verandering is gekomen. Deze
reactie heeft verband gehouden met het dralen van de
Fransclie vol ksvertegenwoorcliging, om destiaatregelen, noodig
tot cle verdediging van den Franc, ten spoedigste door te
voeren. Politiek antagonisiue is hiervan in de eerste plaats
dc schuld, hoewel het toch ook niet valt te ontkennen, dat
er van sommige zijden zuiver economische bezwaren zijn
ingebracht tegen de wijze, waarop de regeeriug hoopt het
tekort op de begrooting te nivelleeren. Zoo heeft men ise-
toogd, dat de thans inmiddels aangenomen bepaling, welke
op vele der bestaande belastingen 20 opcenten legt, wel
zeer simplistisch kan worden genoemd, doch dat tcvens le
onbillijkheden, welke vast zitten aan liet bestaande belasting.
stelsel, hierdoor automatisch worden verscherpt. Bovendien
vreest men een opdiijven van de kosten van levens-onderhoud,
welke buiten verhouding staat tot de meerdere lasten, welke
de nieuwe opcenten den winkeliers en handelaars zullen
opleggen. Indien dit mocht geschieden – en berichten in
cle Fransche pers hebben inderdaad reeds melding gemaakt
van zeer ongemotiveerde prïjsverhoogingen – dun zou de
bevolking vap de Scylla der prijsverhoogiug door de daling
van deu wisselkoers in dun Charybdis van de prijsverhooging
door onscr.0 puleus wi nstbej ag zij is gekomen.

27 Februari 1924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

213

Inmiildels heeft de kritiek gefaald in het aanwijzen van
de middelen, welke dan binnen korten tijd wel doorgevoerd
zou •n kunnen worden zonder schadevoor bepaaldê gu oèpen
der bevolking. En liet aannemen, door de Kamer, vhn de
wet op de twintig opceiitn heeft in ieder gevat reeds dit
effect gebed, dat de wisselkoersen aan de Franselie bèurs
met sprongen naar beneden zijn gegaan. Zonder twijfel moet
dit aan den psycliologischen invloed van den maatregel
worden toegeschreven. Practisch resultaat toch is steil ig
nog niet bereikt en ook de Senaat zql nog zijn beslissing
moeten geven. Doch, waar de bewegingen op de wisslmarvoor een goed. deel, vooral in den laatsten tijd, beheerscht worden door imponderabilia,’ behoeft ok de loop welke de zaken in dit geval hebben genomen, geen verwonderipg té
we k ken.
Inmiddels kan hieruit blijken, dat de sluiting van de
goeilereulieurs te Parijs, zooals men Vrij algemeen iii Frankrijk
zelve aanneemt, een onbezonnen maatregel is geweest. Hier-
door toch is juist een zekere onrust ontstaan, welke geen
goi’den invloed op de wisselmarkt – heeft uitgeofend. Alen
verwacht dun ook, dat de maatregel zeer spoedig weder
ongedaan zal woutlen gemaakt.
De beurs van Parijs heeft uit den aard der zaak sterk
geprofiteerd van de (laling van den Franc. In analogie.met
de vroegere gebeurtenissen te Weenen en te Berlijn is thans
te Parijs een ,,vluclit voor den l?rac” te codstateeren ge-weest, welke zich heeft geuit in een wilden ainkoop van
attndeelen, zoowel binneit- als buiteuiiaudsclie. Ten aanzien
van buittnl;uulsclie aandeelen is cle rgeering thans lie-gotinen drastisch op te treden, althans voor zoover dze
aauideelen niet reeds in Fraiikrijk in circulatie zijn. Het
voorloopig onderzoek heeft erhter reèds aan liet licht ge-
bracht, dat niet alleen fitina’s en particulieren, doch b v.
ook liet officieel zegelkantoor door een luitengewopn laksche
houding den invoer van btiitenlandsche aandeelén en dus
den export van Fransch kapitaal, heeft bevorderd. Het
nader onderzoek zal moeten uitniaken, in hoeverre hier van
boos opzet sprake kan zijn, doch voorloopig is het eect
bereikt en dit zal ook wel het naastliggende duel zijn
geveest – dat de vraag
in
het buitenland naar fondsen
voor Fransche belegging iets is afgenomen.
Te Loudon heeft liet spoedig einde van de taking der
haven-arbeiders een zeer goeden indruk gemaakt. Weliswaar
bevond de beurs zich gedurende liet groitste geileete van
de lierichilsperiode onder den indruk dezer stieking, doch
de vooruitzichten zijn van den aanvang af vl’ij gunstig
geweest, voornamelijk door het onndddclhijk van regeering.
wege aauigevangen onderzoek naar oorzaak en naar mogelijk-
lieden vau oplossing. Hierbij kwtm Gt feit, dat de regee-
ring meer en meer blijk geeft niet te willen afwijken van het pad, dat haar voorgangers
01)
financieel en ec-onoiuiisch
gebied hebben bewandeld. Integendeel wordt deze richting sterker gemarkeerd. Naast de sonimen, voor den bouw van
huizen uitgetrokken, om hierdoor aan de werkloosheid
tegemoet te komen, is thans ook de bouw van een ige kruisers
aanbesteed.
–
De bedragen, welke onder de bepalingen van
de Trade Facihities Act gegarandeerd mogen worden, zul-
len vermoedelijk van £ 50 niillioen tot £ 65 mi.Ihioen wor_
den uiitgebriid. Beschikbaar is voor ihit doel nog een som
van 11 b. 12 milhioen pond sterling, zoodat onder de nieuwe
voorschrilten nog een bedrag van circa £ 26 milhioen kan
worden gewaarborgd. Onder den waarborg der regeering
zijn dezer dagen £ l.StiO.000 5 obi. Bank Line uitge-
geven. Ook zal de termijn, waaronder garanties onder de
Export Credit Schemes verstrekt mogen worden, s’ermoe-
dehijk worden verlengd lot September 1930. Voorts heeft
de Eerste Minister verklaard, dat hij ten aanzien van de
monetaire politiek de conclusies vun de z.g. ,,Cunliffe-
conimissie” in eere houdt, zoodat er niet alleen geen sprake
is van eenigen vorm van inflatie, doch voortdurend naar
een terugkeer tot den gouden standaard wordt gestreefr.
Het spreekt vanzelf, dat dergelijke stellige uitlatingen niet
nagelaten hebben een gunstigen invloed op de fondsen.
markt uit te oefenen.
De markt te B
S
r 1 ij n is d6orgaans.net
opgev’e.kt ge
wiest. Dit moge op het eers(e gezicht eenige. verwoniJéring
wekken, omdat de conclusies der commissies van onderzoek,
blijkens iiiet-offiuieele uitlatingen althans. niet ongnstig
voor Diiitscliland zouden zijn uitgevallen. Aan den anderen
kant eclitèr is het begrijpelijk, dat de. beurs niet al te
viel rekening heeft gehouden met dergeljle overwei.ngen,
gezien de teleurstellingen, welke iiietrnin of meer officieele
commissies in de laatste jaren zijn opgedaan, gezien ok
de worsteling, waarin Frankrijk zih gsdurende liet grootste
dcl van de achter ons liggende week be:ond on
‘7ijH
valuta zor,veel mogelijk op peil t& houden. Het was toen
nog niet te: voorzien, wellej rikht.ing d rqnche ian

verder zou uitgaan en een voortgezette val zou Frankrijk
wellicht minder geneigd hebben gemaakt rustig aan bi-
raadsiagingen deel te nemen, welke iii de eerste plaats
hulp aan Diiitsehland ten doel inoestin hiebbeui. Bij deze
factoren, welke de Beurs von Berlijn hebben gedrukt, kwam
een overweging van markt-techinischien aard, nI. vrij om-
vangrijk’ aanbod, vooruel uit liet buitenland, van houders, die hun bezit aan Diiitschie fondsen in Franschie papieren
wenseliten om te zetten. De doorgaans unatte houding van
de Beurs te Berlijn is dan ook wel verklaarbaar geweest.
– Te New York lieeftde markt ook geen al te opgewekt
verloop gehad. De belasting-voorstellen van Minister Mellon
zijn verworpen ten gunste van een democratisch voorstel.
Weliswaar is uit deze stemming nog geen enkele conclusie
te trekken ten aanzien van liet lot, duit den overigen iie-
mocratischen voorstellen zal zijn beschoren, doch in Wall-
street heeft men toch al eenige onrust kunnen bespeuren
wegens liet feit, dat nu ook cle’kans op aanneniiuig van de befaamde ,,bonusbill” grooter is geworden. Wel ver-
wacht men, duit President Coohidge hu,rover zijn veto zal
uitspreken, doch, indien dit vÔör de aanstaande verkiezingen
plaats vindt,
ZOU
de uitkeering aan cle oud-strijders veh
eens een zooclanigen inzet voor deze verkiezingen kuuiiieii
vormen, dat ten slotte toch. de doorvoering verzekerd zou
zijn. In verband hiermede heeft uien te New York de voor-
keur gegeven aan een afwachtende houding.
Ten ovzent
heeft
.
de markt als geheel een aarzelend ver-
loop gehad. Ook de
beleggi’gsmuirkt
heeft deze tendens
min of meer weerspiegeld. Aan den eenen kant was deze
markt-aideehing vast gestemd in verband met de op
soffi
nuige dugen zeer ruime geldmarkt., aan den anlereii kent
werkte het aanzwelheu der vloltende schuld, die bovendien,
blijkens ht resultaat van de laatste inschrijving voor
sc-hutkistpapier, niet meer zoo gemakkelijk plaatsing hij
liet publiek vindt, verontrustend. ])e differenties zijn ten-
gevolge, van deze tegengestelde invloeden, zeer beperkt
gebleven.

–

18 Feb.22 Feb. 25 Feb.R
g
Of dalin
6

Nederland 1922 …. 992/
8

is

99u5, + o/
5

0/5

,,

1918 . . . .

81sj

875/
5

87/2 – 7fj
4K
O,

1916 …. 881/

88i/

885i

+
4

ojo

1916 ….

79Y
4

80

80ij5
-f
/8
3X o/
o

,;

.

–

+
3 o,u

62
y
4

63 Y
4

63

+
N.
0
/0
Cer.t.
N.W.
S. ……
53′

53,

52

_o/
7

010
Oost-Indië 1921 . . . 102 –
102
/i
102
’16 – /16
6

o,

,,

1919 . . . . 96

96

96i2/, –
5

0/

,,

1915 …. 917

91
y
4

92

+
5 ol
o
Rusland 1906

7

61,

61

–
i/
0

4
o,u
Rusl. – bij Hope & Co.

91I

8us1

–

–
4
o/o
Japan 199 ……..64
y
4

63

–
5

io
Brazilië 1895 …… 53y
2

53

533

–
8

0
/0
San Paulo 1921…. 96i
4

97

97
i

+
li/0
6
0/
Amsterdam 1920…. l’O(

–

–
7

o/0Rotdlj

1920…. 102

101y,102h

-1-

De
Petrolevrn-markt
ondervond voor het lioofdÎonds den
invloed van de hierboven reeds gemenioreerde strooming
in Parijs, om zoujveel mogelijk aankoo1ien in liet buitenhiind
te keeren. iliertegenover stonden wel aankoopen van lol-
landsche zijde, doch deze waren niet omvangrijk genoeg, om
het fonds grooten steun, to verschaffen. Vooruit was er ver-
schil op ‘te merken tusschien cle houding van aauideelen
Koninklijke Petroleum Mij. en die van aancheelen Gecon-
sohideerde. De laatste varcn n.l. voortdurend gevraagd en konden de week dan ook met een goed avance verlaten.
De
Ruhber-a[deeling
lO
vrij sterk bewogen geweest. Aan-
vankelijk was de tendens’ ongeaniruieerd in verband met de
reactie van den rubberprijs te London, doch tegen liet slot der berichtsperiode ontwaakte de belangstelling, toen niet
alleen de markt voor het product een vester houding ver-
toonde, doch ook de geruchten omtrent deelneming aan de
restrictie door Nederlandsch-Indië weder opheelden Boven-
dien werkten berichten omtrent nieuwe vflor-verkoopen een
ogewkter stemining in de hand
Van
Tabcik.saandeefen
viel de meeste aandacht op de J,va.
soorten in verband niet den gunstigen afloop van de in.
schirijving voor Juuvatabak, welke in’ de – afgelooien week plaats heeft gevonden.

Thee-aa,ideelen
waren
01)
enkele dagen wat meer gevraagd,
doch de opgewekte stemming was niet van langen diuur.
Daarentegen bleven
koffie-aandelen
wat nieer gevraagil
.

Seiker–aaeudetee
waren vrijwel voort(luren(l zoo goed als
gb,eJ – vr1atp,; J1uctugtis’-. kvam: hjet lau ojç .hilJna
niet voor.

Aandeelen in handels,onderneenin9en
verdeeld, doch tegen

214

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27
Februari
1924

het slot met ies grootervr.AlIeen aandeleii Cbmpanib.

verlieten de week onder sterk aanbod.
Meer bel t iigtelling hI,be,i
binnenla’ndsche in&ustriee’e
w(,arden
getrokken, door de zeer flauwe houding, welke som-
mige stort en nat, den d;ig hebben gelegd Zoo waren tian-
deilen Stetirinekaarsenfabriek Gouda per saldo 31 pUt, lager
in verband tuit liet gerucht, dat dv
maatsellapllij
ten recon-
strticl ie zou moeten oodef’ga;in. Ook Jurgeiis-aandeekn
waren dientengevolge aangeboden. Voorts (tfltStOlttl evnie
handel tot lager prijzen
in
Furness-Stokvis-vaardea –
Ba?lk-aandeelcn
met stillen handel
0
1) onveraj derd n iveau

18 Feb. 22Feb.
25

daling,

Amsterdamsehe Bank
IMi
125%
126%
—3%
Incasso

Bank

… …….-.,
9812
–
983%
—3%
Koloniale

Bank

……….
2Ii6,
207′
207518
+
1
‘1
Ned. llaridel-Mijcert.vaand
140%
1303%
138.
–
1’/8
Rotterd. Baukvereenigiug
993%

Van Berkel’s Patent ……
41
11
Gouda Ksaraen

……….
73
Roll. Draad-en Kabelfabriek
66%
A. Jurgens’Ver.Fabr.g.aand
70

11

pr. aaud
74%
Leerdam Glasfabrieken
30
Pbil ijs’ Gloei lampen fabriek
2u83%
Veret-nigde Blikfubrieken
107
Vereen.Cheniiselje l’aijrteken
58
Conillania filereantil Argent
313%
Cultuur-fdij. d. Vorsti-niand
197%
Bandelaver. Amsterdam..
518
Uandelsvt-rg. Bei8s
&
Co
35%
Int. (rediet- en Handeisverg.
Rotterdam

…………
203
Linde Teves
&
Stokvis
83%
Redjang’ Lebong Mijub-Mij
13
UccoriS. [bIl. l’etroleuiii-Mij
234%
Kon.

l-‘etrileum.Mij.

……
441

1
8

Pboeuix

Oil …………..
013
Ai,isl
6-rdaol- II ubber-lU ij
. .
16:1i/
Keudeng Lemboe

……..
21)4%
Ust-Java-RoLitier-filj.

….
2523%
Di-li-liatavia Tabak flij.

. –
373
Deli1iaatschaiij

……..
3(14%
Seneniliah-filaut.schappij

.
326

&-hecpvaart-fond.s-en
waren evencens buitengewoon kal.rh,
doch meerendeels iets lager.

18 Feb. 22 Feb.
25

daling
Llolland-Amerika-Lijn
103%

105
–
+
I%
,,gem.eig
88%

88%
–
–
3%
Elollandsche Stoomboot-Mij
33l31

353%
3
‘/8
+
Java-China-Japan-Lijn
105

1041/
8

1033%
—2
Kon. ilollandsebe Lloyd
187

193%
171i
–
1%
Kon. Ned. Stoomb.-fslij …..
89

–
87
7
/8
–
1
3
/8
Kuniok.Paketvaart.-filij.

…
1443/
8

138%
139%
–
53/,
Maatschappij Zi-evaurt ….
84

81
–
—3
Nedi-rI. Setit-epvaart-Unie ..
132

129%
129
–
3
NieveltGoudriaan ……..
112%

110s
109
—33%’
Rotterdamsche Lloyd ……
137%

138
137
3
%
Stoomv.-Mij. ,,Nederlund”
. .
155%

1533%
151
–
43%
,.No’rdzee”

..
353%

35 35
–
3%
De Âme,-ikaaaa-che markt
bleef in overeenstemming mét Wallatreet ietwat ongeaninieerd.

18 Feb. 22 Feb.
25 Feb.

daling
Americ. Smelting
&
Refining
687/,

673%
673%
–
13/
8

Anacooda Cijiper

……..
S9
16

87
1
1
8

857i
–
3
11
/
16

Studebaker Corp
.

……..
112

11
11
[3%
–
3%
Un. States Steel Corp…..
1123%

111
1113%
—1
Atehison Topeka ……….
101)

108%
–
—3%
Ene

………………..
275/,

273%
27%
–
/8
-‘
Southern

Pacific ……….
95

t)5
953%
_(.

3%
Union

Pacific

…………
141
‘/j,

142
1413%
+
7i,

Int. Merc. Mari0e orig gew.
1011/
33

lOh/,
103%
–
8132
pref.
34′,,

–
335f,
–
1

D& gellmarkt

wisselend;
prölongatie varieerde
van 41
tot 5pCt., doli noteerde ten slotte 5 1Ct,

.
S
GOEDEENSHANDEL

–

GRANEN.

-.
–
–

2Gbuari 1924,

Wgeim .uitstediglieid -van- onzen medewerker
ontbreekt
deze week het overzicht
.

– –
Zie -voor dén. stunt::vIge.nde
pag.lna
.
………………..

–

SUIKER.

–

–

–

–
De markt in New-York fluctueerde.deze week weer eens
sterk. Spot Centrilugals niet $c. 7.22 geopend dna(den tot
$c. 7.16 om daarna weer tot e. 7.34 op te loopen, terwijl
op de termijnmarkt de noteeringen als volgt ivaren : Maart
5.44/5.35/5.62; Mei 5.465.4015.67; Juli
5.50/5.45I572
en Sep-
tetnber 5.50/5.45 5.71. De daling was voornamelijk toe te
seli rij een aan de dreigende staki tig itt Engeland, waardoor
dit iant ala kooper van Cubasuiker zou worden ttitgeselia-
kt’1,l De bijli’gging van dit conflict alsitiede geruchten ener
oplianden staking in Coba, en een door liet Cubaansehe
Departement van Landbouw gejitihl icierde ranting van hing-
steris 3.600M00 bits voor clii. land (laatste rand iig Wil lett
& (dray 3.7o0.(i0I1 tons) deden echter d- markt weder geheel
omslaan. De- prijs voor Cubasuiker dialde aanvankelijk tot
$c.
+
c & 1. New-York,
01)
welke basiso.a Eogilsclie raf-
finadeurs eellige ladingen kocliten —en liep daarna weder
op tot $c. 53 en 550, zelfs een fractie liooger.
De laatste U u b astatistiek luidt als volgt:
–

1924

1923

1922
–

Tons

Tons

Tons

Weekontvaugsten 16
–
Febr. ’24 167.675 189.703 123,331
Tot, sedert 1 Dec.’23_
–
1 Feb. ’24 944372 1.002.012 503.845
Aantal werkeruile falnieken . .

172

178

168
Weekexport 16 Febr. ’24 ….

97.987

138.626

42.140
Tot, sedert 1 Jan.
1
24 16 Febr.’24 500.351

615 905

105.579
Totale voorraad
01)16
Febr.’24 345.021

387.01)7 792.175

In Engel an il verlangden raffinadeurs hunneprijzenyoor
pronite suiker en suiker tip levering met 6 d.
Op J av a vonden herverk
–
oopen uit oogst 1924 plaats tot

f
19,25 voor Superieur Juni leveriiig,
f
18,25 voor Juli en

f
17,25 voor latere levering; voor No 16 en hooger werd
l 6,37k voor Augustus en latere leveringen betaald, terwijl
uit de eerste hand wat No. 16 en h. tot
f
16,50 werd af-
gedaan.
1
–
1 ier te lande opende de markt in eene flauwe stem-
ming en brokkelden prijzen in liet begin der week af
van f
3ui,37 tot
f
35,75 voor Mei;
f
32,51( tot
f
31,75 voor
Augustus en
f
2,25
tot f
27,75 voor Diceitiber.. Aan hit
einde der week trokken de note6ringen, in syuilia(liie met
New-York, weder aan, om te sluiten als volgt: Mei
f
36,75;
Augustus
t
33,— en December / 28,37f. De omzet op de
teriti ij tito arkt bedroeg gedurende de afgeloopen week circa
7500 tons,
NOTEET1 ING EN.

Londen
–

,

– ‘lew York
ms er-

Wiutejaco s

Cuba
S

96 Ct
Data

domper Tates

foM. per

96pCt.
c.i.f.
ce,ri.:
No. 1

Me/juni

Febr./Maart fuga/s

$ cts.
21 Febr.’24
f36isj,
6 6, 6

27,9

2016

7,34
14 ,, ‘-24,,:t6’,,

671–

286

30/6

7.28
21 Febr’23 ,,35t,i

64 t)

25,6

26’_

5.03
21 Febr’22 ,,21%

51,3

179

12/11/
7

3.73 -.
4Juli ’14,,11
13
/,, 18/_

–

–

3,26

KATOEN.
Marktbericl,t van de fleeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, d.d. 13 Februari 1924.

Fluctuaties in prijzen van Amerikaansche katoen zijn
de vorige week slechts gering geweest. Maandag was de
markt zelfs ivat vnster doch deze stijging is gisteren weer geheel verloren. In voorradige katoen is vrij -veel gedaan
en de voorraad in Liverpool bie.t een ruime keus inn,
zoodnt niet alleeh koopers van het Continent doch zelfs
uit Amerika zich daar voorzien. Egyptische katoen is iii
sympnthie met Amerikaansche eveneens ge.aald en de spotr prijs was gisteren 35 plinten lager. De verkoopen van Egyp-
tische katoen zijn wat beter en de aanplant van den aieu-
ven od
–
st’ is -begonneti onder gunstige weercon:lities.
Prijzen van Amerikaansche garens zijn lager dii notee
i
–
ingen zijn ongeveer 34/1 d. per Ib. lager, terwijl de
viaag zoowel -voor ring- als mulecops slecht blijft. Er zijn
wel aanvragen voor 20er/30er ringgai
–
ens maar bie:lingen
zijn bene:’en de vraagprij7en van Spinners, terwijl voor Bom:
bny enkeld zaken gedaan worden in 30er/32er ring eik iii
enkeie oorten getwijnde garens. Voor liet hijuneitlitnd zijn
ook enk&e orders in 30/2 en 40/2 gep!aatst en eveneëns
iets in getwijnde gitrens voor ]),utschlauc1. ‘oor geverfde mu1egtrens zijn danragen voor Indië aan de- markt, (loch
biedingen aijn in de meeste gevalen veel te Jaag. Egyptisehe
garens ijn eveneens lager iii prijs en voor Bombny zijn vrij
groote zaken– gedaait, zöo,vel in- twit hls in ivef t, trwijl
de bie:lingen voor– fijne -medio – sobrten – vooi’ Calcütta ook

45

433% +1%
653%
42
—31
60
(31
—53%
6S7/
633%
6%
73 70
—43%
30%
‘/8
+ 1sf,
270
–
+1%

–
578/4
_3%
283%
253%
–
53%-
1987/,
1973/8
+
1/8
517%
514
_.4
35%
35%

205
207
+
803%
793%
_4%-
1.313%
1273%
_43
24()
242%
+
8
–
4493%
439%

.—-2u/,
95
953%
—3%
t

1617/,
164
+
7/
202 206
+K-
-252
257%
+
372
72%
– 1%
364 364
—3%
320
–
—6

27
Februari
1924

ECONOMISCH.STATISTISCHE BERICHTEN

.

2
.
15

Noteeringen.

Chicago
Buenos Ayres

Data
Tarwe Maïs
Haver
Tarwe
Maïs
Lijazaad
Mej Mei
Mei
Maart
Mei
Maart

23 Feb.’24
111

/8
80y
,
18′
10,40
8,-
19,40
lii

,,

’24
l
b0u/
80

”
10,30 8,05
19.55
23 Feb.’23
1 178,
4

743
45
11,70
8,45
19,65
23 Feb.22
144
65 42
13,951)
8,30 22.15
‘
23 F’eb.’21
172X
7181
8

46
16,80
10,05
14,9u
2
j
20Juli’14
82
66/8
36K
9,40
5,38
13,70

1)
Per April.

2)

Per Februari.

Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.

‘Soorten

.
25
1
ir

,
18 Febr.
26
Febr.

Tarwe*

…………..
1
12,75
12,50
13,-
Rogge(No. 2′ Western)

•1
10,30
10,30
11,20′
Mills (La

Plate)

………
2

234,-
233,-
199,-
Gerst (48 Ik malting)

2
217,-
4
)
222,-
4
)
178,-
haver (38 ib. white clipp.)’
10,50
5
)
10,60)
10,35
Lijukoeken (Noord-Amen-
kavan La Plata-zaad).’
_UQ5
14,60 13,50
Lijnzaad (La Plata)

. . . .
442,-
445,- 412,-
1)
per 100 KG.
2)
per 2000KG.
3)
per 19.60 1(0.
•No.2 ilard/Ifed Winter Wheat.
4)
Donaugerst.
6)
Canada No. 3.

AANVOEREN
in
tons van 1000 KG.

Rotterdam

‘ . II

Amsterdam

Totaal
Artikelen

‘
1

II
17/23
Febr. 1

Sedert

Overeenk.
fi
17123
Febr.
1

Sedert1 Overeenk.

1924

1923
1924

1
1
Jan. 1924
1
tijdvak
1923

1924

1Jan.
1924
1
tijdvak
1923

Tarwe…., ………….10.171

87.121

139.170
Rogge ………………2.403

69.602

92.454
boekweit ………….
…..’310

4.716

1.975
Mais …………………8.318

91.86

120.525
Gerst ………………..4.578

35.015

‘

26.343
Haver …………………150

3.l
–
20

‘

13.597
Lijuzaad ……………11.857 ‘

25.599

21.607
Lijukoek ……………7.700
1

23.146

32.6116
Tarwemeel ………….4.5116

29.585-

12.221
Andere meelsoorten . .

100

950

239

te lang zifn. Bonibay heeft Egyptische arens gekocht in
60er tot 1 OOer/2, terwijl ook voor het ‘usteiand orders ge:
plaatst zijn in de lijve nummers 80/2 tot 100/2. Dé ,,Board
of Trade” cijfers van Janunri, die gistbren ‘gépubliceerd
zijn, geven voldoende aan, hoe de toestand op de garen.
markt is. De uitvoeren van katoenen girens bèdrageii over
deze maand 1.823.200 lbs. minder dan in Januari 1923 en
3.814.703 minder dan over dezelfde periode in 1922. De po-
gingen van de Spinners van Amer,koansche gareiis om
contrôle op de prijzen te doen uitoefenen bebbn tInims geen verdereit voortgang, doch men verwacht, dat binnenkort een
nieuwe poging zal worden gedaan. ‘Alen zal -een vergadering
in Oldham’ houden van cle geïnteresseerde spinnerijeil eis de
F’ederation van de Master s Cotton Spinners Associaton
zal eveneens trachten de zaak tot een op!ossing te brengen.’
Bovendien is er in afwachting van deze beslissing gisteren
een stemniing aangekondigd om voorloopig in de spiune.
rijen van 4merikaansche garens sechts driedugea per week
te werken, terwijl het resultaat van deze stemming op 23
Februari gepubliceerd zal worden.
Over de aarkt van katoenen nininilnetmiren yalt niet veel
nieuws te vern3elden, daar het hooi .lzake’ ijk een kwestie vnu
vertrouwen is. Op de overzeesche markten voelt men er
einig voor manniacturen te koopen, die eerst over een
maand geleverd zullen worden en dus eerst in consumtie
gaan als de vooruizichten van den nienweu katoenoogst hun
iiivloe.l op de kitoenmarkt zuleii uitoefenen’. Als de ,00gst
werkelijk groot zal worden, zullen prijzen zeker dalen en
zouden koopers dan een herhaling krijgen van den toestand
van te laatste maanden van 1920. Een dergelijke daling
li,kt thans niet heel waarschijnlijk, maar het feit blijft be-
staan, dat de minder goe’e vraag – in Lancashire niet
te wijten is aan overpro:luctie van manufacturen, daar over
liet algemeen een l:ehoorlijke vraag bestaat, doch hoofd.
zake’ijk aan het gebrek aan vertrouwen in de tegenwoordige kostprijzen en de vrees varr koopers om over ‘een’ige snann
den met cle dure manufacturen te zitten.

Manchester, d.d. 20 Februari 1924.

Prijzen van ).merikaansclie katoen zijn vrij sterk gedaald
en de noteering van middling American was gisteren 168
punten lager dan een week geleden. Verschillende onguqo

stige factoren als de slokwei’kcrsstaking, de kwestie van
de inkriiiiping van den werktijd en het sukkelea niet de
contrôle-regeling in de Amerikaansche fabrieken, hebb-‘n
alle een ongunstigen invl,,ed op de markt gehad. De fluc.
timaties zijn ook zeer gro ‘t geweest en bedroegen deze in
Maai’t zelf
.
p 3$180 punten, terwijl het slot weer 05 pumslen. lager was clna een week geleden. Door deze flauwe nmarkt
is er in zaken slechts weinig gedaan, terwijl Egyptiselie
k-atoen eveneens lager en Sakellaridis gitérea’ 10 punten
lager noteerde dan de vorige week. Atiierikaaiis’lie garens zijn eveneens ini prijs gedaald en’
ateeringeb zijn ongeveer 11 d lageil. De vraag naar
cops boonien ‘cii riingbuiidels is gering n ‘le,lmts enkele
kleine orders worden afgesloten, terwijl 11e meeste biedin-

49

684

7.129

87.805

140.299

1.725

–

7 l.:487

92.454
–

–

–

4.716

1.975
1.051

13.64

22.710

105.150

152.244
842

8.902

4.127

44.517

30,470
–

–

228

3:1.120

13.825
–

4.920

22.703

30.525

44.310
250

700

–

23.840

32.666 653

1.063

2.826

30.648

15.047
–

–

–

950

– 239

gen te laag zijn. Indië
is
in de markt geweest voor inule-
ga rens en heeft dii nin cii kele partij’-n geiioekt, terwijl voor
het Vasteland enkele zaken geilatii zijn iii gt’twijiidcgareiis.
Qok ,vo,,t liolili best aat dia
t
Vior lelingsti th
Ig, ilo(i de
biedingen zijn in den reeI ongeveer 2 d. bciit’deii de
vraagprijzen. Egyplische gareims zijn eveneens fianwer en
in cops gaat slechts weinig oni. Wel imiehilt men enkels
zaken in Otter Eg. immédio voor Indië, maar voor de anti-gareuiîabi-ieken. wordt ook tjima niets gedaan. Prijzen zijn
ongeveer t 6. laget dan een week gelcdeu, daar spiuners
hardnekkig trachlen hun marge le verbctren door 1,uii noteeningen minder te verlagen dan de daling in ruwe
katoen heeft bedragen.
Ook iii de doekmiti kt is de toestand zeer onregelmatig hoewel de stemming niet ongunstig is, hetnielk zeker t’eii
gunstige factor is ook voor de toeh’oiiist. Verzeitdingen
blij %’en door de doksverkersstak i lig oiiiiiogel ijk en hoewel
piijzen van katoen zier onregelmatig zijn, zijii er toch vrij
veel aavragen voor alle soorten niaiiuïactum’en aan cle
markt. Alen is niet knopen svelis’waar zeer votirziclitig en
bitilingen zijn over liet algetimeen te laag, dcli in vele ge-
vallen wordi’n toch nog zaken nigesloteim. Ook vati CItitia
komen verschillende oi’dt-rs binnen, terwijl er eveneens aaii-
vragen van Boml.iy en De Siraits aan de inirkt zijn, zoo-
dat over het imigetiteen de toestand van niunufucturen weet’
wat minder slecht begint te worden.

13Feb.20 Feb. Oost.koerseu. 12Feb. 19Feb,
Liverpoolnoteeringen.’ T.T.olt [udië 1/4 1 4
F.G.V.Sakehlanides 22,95 21,75 T.T.
01
llongkong2/4 i 2/4
G.F. No. 1 Oomra 12,85 11,45 T.T.op Shanghai 343[
3[4,
1
4

Noteering voor Loco-Katoen.

(111 iddliiig Upla nds.)

27
Febr.
1924 IS
Febr.
L.

5924
8
Febr.
1914
’22
Febr:
1923
21
Febr.
1922

New York voor
‘-

–
–
Middliug
…
–
c
31,35e 33,50e
28,15e
18,55e
New Orleans
voor Middling
–
e
31,38e
33?38
e
28,-e
17,- e
Liverpool voor
Fy Îiliddl. ..
18,10 d
18,24 d 19,39 d 16,09 d
10,68 d

Ontvangsten in-
en
uitvoeren van Amerikaansche havens.

(In duizendtallen balen). *1

1 Aug.
’23
Overeenkomstige periode
tot
—

I5Febr.’24
19!2-’23

1t2I-’22

Ontvangsten Uulf-llavens.
Atlant.[Mero.

5.050
4.786
4.155

UitvoernaarGr.linittauiiië
1.395 1.118
984
,,

,,

‘t
Vasteland.
1

2.270
2.018
t

1.940

,,

,,

Japan

..’..
446
384 702

216

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

27 Februari 1924

Voorraden.
(In duizendtallen balen).
*)

Overeenkomstig tijdstip
l5Febr.’21
1923

.
.
I122

858
810
1.105
Amerik.

havens ………..
I3innenland ……………
851
1.007
1.399
New
York

…………..
–
–
– –
.
– –
New Orleans ………….
Liverpool …………….
508
447
590

KOFFIE.
(Mededeeliug van de Makelaars G. Duuring &. Zoon, KoHl
& Witkamp, Leonard Jacobson & Zonen en G. Bijdeudijk.)

Noteeringen en voorraden.

Rio

Wisselkoers
Santos

1
Data

1

1
1
Prijs

Prijs
Voorraad
1
No.?
1
Voorraad
t
No.4
1

23 Febr. 1924
126.000
24.850 580.000 27.500
6
57
/
6
1
10

,,

1924
144.000
22.500 684.000 26.500
61s!,
9

,,

1
,924
158.000
22.275
641.000
25.500
67j
23 Febr. 1923
1.246.000
21.650
2.036.000
23.500
5
1b

Ontvangsten.

Rio
Santos Data
Afgeloopen
–
Sedert
Afgeloopen
Sedert
week
1Juli
week
1Juli

23 Febr. 1924….
25.000

1

2.613.000
1

213.000
6.691.000
23 Febr. 1923….
50.000
2.181.000
189.000
5.303.000
COPRA.
De markt was deze week beter gestemd, en er ging meer
om, vooral in Januari/Maart aflading.
Stoomend goed wordt zeer weinig aangeboden.
De noteeriugen zijn:
Nederi. md. f.m.s. Januari afscheep
f
35
Februari

,, 345,
1/laart

34
April

,, 34,……
25 Februari 1024.

VERKEERSWEZEN.

GRAA.

Data

Petro
grad
Londen
FR’dam

Odessa
Rotter-t
–

dam

1

Atl. Kust
t

Ver. Staten
San Lorenzo

t Rofter- 1 Bristol Rot ter-
–
1
Enge-
dam
kanaal
dam
land

18-23 Febr. 1924
–
1615
–
41_
29/1k
29/1k
fl-16

,,

1924
–
15,4

2

–
4/_
28,6 28,6
19-24 Febr. 1923
–
171_

2t

11

8

2
.
4X
20,6
20,6
20-25 Febr. 1922
– –
1
184
8

4
1
6
32/6
32
1
6
–

Juli 1914
11 d.
7/3
1/1 ly,
1/1 13
12/_
121..

KOLEN.
Data

Cardiff
Oostk. Engeland

B ordeauxI
Genua
p
o
1

La
1
Plata
Rotter-
Gothen-

__________

Rivier

18-23 Febr. ’24
5/10
123
1216
14/8
4/9
–
11-16

,,

’24
5110
11!-
111-.
1
14’_
49
–
19-24 Febr. ’23
713
1 1/_
121-
115/..
7/-.
6110
20-25 Febr. ’22
7/_
14/_
156
1
141_
6,6
913
Juli 1914
Ir. 7,-
7/_
7/3 114/6

312
4/_

DIVERSEN.

Bombay
West
Birma
West
V/adivo-
Chili
,.
a a
Europa
Europa
stock
West
I

West
Europa
(d. iv.)
(rjsij
Europa
(salpete,

18-23 Februari 1024..
29/4
34/8
3319
-27/6
11

10

,,

1924..
29j4
35/_
339 276
10-24 Februari 1923..
2413
28/11
32,6
3516
20-25 Februari

1922..
22/3

.
276
35/-.
301_
Juli

1914..
14/6
16/3
–

251_
2213

‘) $ per ton kolen.
2)
Per ton d.w.
8)
Am. cents per 100 lbs.
Graan . Petrograd per quarter van 496 lbs. zwaar, Odessa per
unit, Ver. S101en per qaarler
von
480 lbs. zwaar.
Overige
noIeeringn
per ton van 1015 KG.

INKLARINCEN.

NIEUWE WATERWEG.

JanuiLri 1924
Januari 1923
Landen van
Aata1
schepen
N.R.T.

Aantal

schepen
N.R.T.
herkomst

Bïnnenl. havens
47
44.575
30
20.620
Groot.Briltannië
311
227.507
339
225.838
Duitschand
96
145.406
91
110.626
Noorwegen
19
29.110
41
78.939
22

.
13.540
20
23.250
Denemarken
8
9.536
3
3.846
Rusland-Oostz.h
8
13.957
T
208
Finland
6
3.1(j0
8
5.221
36
67.360
23
51.127
Frankrijk
44
36 159
36
27.519
Spanje
13
17.291
32
45.210
Portugal
2
724
–
–
6
8.832
8
20.348
Oostenr.-llong.,
–
Griekenland
2
1.412
4
5.092

lt,ihië …………

Rusland_Zw. Zee
7
15.401
4
7.954
Roemenië, Buig
10
19.845
2
3.429
And. Midd. Zeeh
14
.

21.047
21
40.750

Zweden ……….

Over. Wk.Afrika
2
3.686
2
3.6u3
Oostkust Afrika
–
–
3
12.444

België ……….

Zuid.Afrika
10
38.210
2
4.303
Voor-Indië
5
19.169
5
19.327
Achter.Iudië
.
__.
–
1
4.850
Ned. Oost-Indië
5
20.342
4
12.720
And. Aziat. hav.

12
53.704
11

15
76.033
Austrahië ……..
4
15.327
3
13.493
Vereen. Staten
34
130.587
56
222.046
Canada ……….
–
1
3.278
Mi(lden.Amerika
4
13.138
2
6.567
Brazilië ……..
.2
7.847
3
9.704
Argent. Urig

..-

.3
46.228
9
34.282
.6
17.328
9
9.220
Zuid Georgië
–
–
1
2.231
ChiiR …………

Totaal
748
1.040.578
772
1.104.144

Periode 1 Jan.- 31Jan.
8)
748
1.040.578
772
1.104.144

Nationaliteit

Nederlandsche
184
248.288
194
300.092
Britsehe
240 300.789 269
334.013
140
184.887
135
150.877
Noorsche
43
.

40.779
47
57.597
Duitsche ………

Belgische
2
4.723
4
3.400
Fransche
29
40.101
32
45.583
Zweedsche
38
33.156
23
21.608
Deensche
11
15.254
7-
13.730
Vereen. Staten
19
68.376
20
78.181
Andere
42
92.225
41
99.0113

Totaal….
748
1.040.578
772
1.104.144
) .LiJlI?,
00f
ÔUfl.OjJOi&
llf.Ub
1.00.1.00,)
1V. II.. 1

(Dirkzvager’s Scheepsagentuur Maassluis.)

DORDRECIIÏ/ZVIJ NDRECIIT.

Januari 1924
Landen van

Januari1923

Aantal
schepen
N.
R
.
T
.
Aantal

sellellen
N.R.T.
herkomst.

Binneni. havens
.11

..
6.178
10
3.122
Groot.Brittannië
3
1.231
3
884
Duitseliland
:
3
3.031
1
265
Rusl.

Oustz.Iiav
1
801
–
–
België
6
2.460
3
1.429
Frankrijk
1
300
–
–
Spanje
–
–
1
852
Danzig
.
……..
–
–
6
2.456
Marocco
–
–
1
790
–

Totaal…
•
25
.
14.001
25
9.798

Nationaliteit

Nederlandsche..
3
866
.

2
294
Brilsche

..

8
4.413
2
780
Duitselie
12
7.554
20 7.934
Noorsche
–
–
1
790
Zweedsebe
1
504
– –
1-tussische
1
664
–
–

Totaal
25

.
14.001
’25
9.708