Jrg. 4, editie 203

jp NÔVËMËE’R 1919

AUTEtI1?Si?PJCWP vÖo1ËEHOtT,bEN

Economisch-Statistische

Berichtén

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

4E JAARGANG

WOENSDAG 19 NOVEMBER 1919

No. 203

INHOUD

Blz.

HET WETSONTWERP TER
WIJZIGING
DER MUNTWET
door
G. M. Boissevain …………………………..
1049
De Commissie voor Zeeoorlogsschade door
Prof. Mr. W.
L. P. A. Aiolengraaff ……………………….
1050
De Dienst der Economische Voorlichting omtrent het Bui
tenland door
Prof. Mr. G. W. J. Bruins ………..
1051
Belgische Aanwinsten in Midden-Afrika door
G. E. llvff-

nagel
……………………………………
1052
De Internationale Luchtvaartconventie door
Mr. J. F.
Lijcklaua d Nijeliolt ………………………
1054
Twee Sociale Verzekeringswetten door
G. L. Janssen
.. 1055
Hollandsche Waterbouwkunde in China door
J. W. H.
Ferguson ………………………………..
1057
AANTEEKENINGEN
Tegengaan van onjuiste persberichten in het buitenland
1058
De monetaire toestand in Marokko …………….
1058
Amerika, de leverancier op afbetaling …………
1059
Suriname………………………………..
1059
Koopmansboeken …………………………
1060
REGEERING5MAATRECELEN OP HANDELSOEBIED
…………
1060
MAANDCIJFERS:
Giro-omzet
bij de Nederlandsche Bank …………1061
Resumé uit het ,,Monthly Bulletin of Statistics ……..
1061
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
…………….
1062-1069
Geidkoersen.

Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.

Goederenhandel.
Bankstaten.

Verkeerswezen.

INSTiTUUT

VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.

WEEKBLAD ECONOAilSCH-STAT1STIBCRE BERiCHTEN

$ecretaris-Redacteur:
G.
E. Huffnagel.

Secretariaat: Pieter de Hooghweg 1, Rotterdam.
Aat.geteekende stukken: Bijkantoor Rusge Plaatweg 37.

Telef. Nr. 3000. Telegr.adres: Economisch Instituut.
Postcheque en girorekening Rotterdam No. 8408.

Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p. in Nederland f.15,—. Buitenland en Koloniën f 17,-

per jaar. Losse nummers 30 cents.
Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het

weekblad gratis.
De verdere publicaties van het Instituut uitgaande
ontvangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloos,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.

Advertentiën f 0,35 per regel. Plaatsing bij abonne-

ment volgens tarief. Administratie vai
5
abonnementen

en
advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uit gevers-
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage.

17 NOVEMBER 1919.

In den toestand van de geidmarkt kwam weinig of

geen verandering. In het algemeen was de markt

iets ruimer van geld voorzien. In de noteeringen was

dit echter niet bemerkbaar. De prolo’ngatiereate

schommelde tussehen 4 en 4 pCt., terwijl particulier

disconto 4

4 püt. noteerde. Alleen cailgeid was

iets meer aangeboden, werd echter van andere zijde

grif opgenomen.

Volgens den weekstaat van de Nederlandsche Bank

zou de ‘verruiming echter eerder grooter zijn. ‘De

hinnenlaudsohe wissels ‘verminderden ni. met bijna 14

miljoen en de banikbiljettenomloop met 9 mIljoen.

Deze verruiming is echter groo’tendeels ontstaan door

terugbetaling van de regeering, die gelegenheid had

11 millioen, direct bij ‘de bank geplaatste schatkist-

promessen, af te lossen.

Overigens doet ‘de Minister van Financiën weder

liet gewone maandelijksche beroep op de geld.markt.
De inschrijving op schatkiatpapier wordt opengesteld

op 20 November as. tot een totaal bedrag van hoog-

stens 91 miljoen gulden. De biljetten, zoowl als de

promessen, ‘vervallen op 7 Februari as. en hebben

dus slechts een looptijd van ruim 2 maanden.

*

‘5 ‘5

De wisselkoersen op de meeste staten, die in oorlog

geweest zijn, waren de afgeloopen week weder zeer

flauw. Vooral Marken, Franes en Lii’es liepen weder
zeer sterk terug.

Marken daalden van 7.45 tot 6.45; heden 6.—;

Parijs van 29.10 tot 27.75, heden 27.35 en Lires liepen

tot circa 21 terug.

HET WETSONTWERP TER WIJZIGING

DER MUNTWET.

Door ‘den Minister van Financiën en den fun’gee.
renden Minister van Koloniën is dezer dagen bij de
Tweede Kamer der Staten-Generaal een wetsontwerp
ingediend tot wijziging van de ,,Muntwet 1901″ en

van de ,,Indische Muntwet 1912″.
De voorgestelde wijziging is eenvoudig deze: dat
voortaan, bij nieuwe aanmunting van grove nilveren
munten, het gehalte van deze zal worden gebracht op
0,800 fijn in plaats van het gehalte van 0,945 fijn,
zooals vroeger aangenomen was.
Het is wel een zeer opmerkelijke loop van zaken,
welke tot dit voorstel aanleiding ‘heeft gegeven.
Zooals men zich herinneren zal, werd bij den over-
gang van ons land tot den gouden standaard besloten,
de vroegere zilveren standpenningen in den omloop
te behouden en dat wel, ‘ofschoon ze nu niet meer tot
de standaar’d•munten zouden behooren, op den voet
alsof dit wel het geval was; zegge, met volledige be-
taaikracht tot ieder bedrag. Tevens werd echter in
beginsel besloten om, zoude het later blijken dat •er
overmaat van zilveren munten in den gelidomloop
ontstond, tot zilverontmunting, voor zooveel noodig, over te gaan, en werd reeds ‘d.adeljk de Minister van
Financiën .gemachtigd desnoodig die zi’lverontmun.
tin’g tot een ‘bedrag van 25 millioen gulden uit te
voeren.
De reden waarom werd overgegaan tot behoud in
den omloop van de oude zilveren standpenningen op
den voet van stauda’ard’mun,t, was de ‘wensch ter be-

1050

ECONOMISCH-STATISTISCHE
BERICHTEN

19 November
919
1

sparing, voor zooveel ‘dit mogelijk zou blijken, van de

kosten ‘der zilverontmunti’ng, kosten welke bij den

toenmaligen gou’dprijs van het zilver een aanzienlijke

hoogte bereikt zouden hebben en dus aan ‘de schatkist

een zeer belangrijk verlies bezorgd zouden hebben.

Een andere reden tot ‘behoud ider oude zilveren

standpenni’ngen als stanidaa’rdmunt in den omloop

kwam eerlang hierbij, namelijk toen, bij ‘de invoering

van ‘den gouden standaard mede in Indië, tot hand-

having van de wunt4nh’eid rtus’schen het Moederiand

en de Kolonie ‘besloten werd.

De waarde der ‘in Indië circuleerenide zilveren

speciën, welke in den geldomloop aldaar een overwe-

gende rol vervullen, en ‘dë handhaving van ‘die waarde

op ide aangenomen pariteit met de gouden standaard-

munt, zouden nu voortaan ‘berusten ‘op het feit, .dat

die zilveren munten in Nederland haar volle betaal-

kracht tot ieder bedrag hadden behouden en dus, bij
overmaat der zilveren speciën in Indië, zonder koers-

verlies naar Nederland uitgevoerd konden worden.

Ln’tusschen is van werkelijke overmaat der zilve-ren munten nooit iets gekomen, noch in Indië, noch

in Nederland zelf. Integendeel, de groote behoefte,

welke zich in Indië ‘aanhoudend ‘openbaarde tot ver-

meerdering der geidcirculatie, ‘ontroof’de Nederland,

hoe langer zoo ‘meer, van ‘de daar in. circulatie ‘geble.
ven vroegere zilveren standpenningen, en zoo moest

ten slotte, •nu ‘eeni’ge jaren geleden, zelfs tot nieuwe
zilveraanrnuntiig overgegaan worden.

Andermaal doet ‘dergelijke behoefte ‘zich thans we-

der gevoelen.

Doch nu is er een nieuwe moeilijkheid ontstaan,

eene omstandigheid welke, welbeschouwd, vernieuwde
zilveraanimun’ting ‘op den ouden voet letterlijk onmoge-

lijk maakt; te weten, de groote rijzing, welke ‘de goud-
prijs van het zilver in den laatsten tijd on’dergaan heeft. Die rijzing is ten slotte zoo ver gegaan, dat

thans ‘het gevaar dreigt der versmeltin’g onzer zilve-

ren munten, hare metaalwaar’de de ‘geld’waarde in de
aangenomen pariteit in verhouding tot ‘die ‘der gou-

den standaar’dmunt overtreffende.
Onder deze omstandighedeh met zilveraan’munt.ing

op ‘den ‘ouden voet door te gaan, ‘zou zijn het vat ‘der
Danaï’den te willen vullen. Zal ‘dus in de behoefte ‘aan vermeerdering ‘der’ zil-
veren circulatiemiddelen voorzien worden, zoo moet
de weg wel ingeslagen worden, welke thans door de
Regeering wordt voorgesteld, t.w. vermindering van
het gehalte der zilveren munten.
Bij de jongste zilveraanmun’tin’g werd, terecht, be.
sloten de winst, welke ‘deze op ‘den toenmaligen goud-
prijs van het blanke metaal ‘liet, niet als eene bate te

boeken, maar ‘daarmee een fonds te vormen waaruit,
bij eventueel later bljkende noodzakelijkheid van zil-
veron’tmunting, in de eerste pl’aat in de kosten van
zoodanige ontmunting voorzien zou worden. Daarbij
werden oo’k •de ‘noodige bepalingen, gemaakt om ‘de
i’espeetieve belangen van de Nederla,tad’sche en van
de Indische Schatkist in het oog te hou’den. Op die
beschikkingen is in het ‘nu aanhangig gemaakte ‘wets-

ontwerp voortgebouw’d.
Er is ‘du’s alle reden, meenen wij, om den wensch
‘der hierboven genoemde ministers te ‘onderschrijven,

dat het wetsontwerp spôedig behandeld en aangeno-

men ‘zal worden.
E’dne opmerking •ten slotte. In het ,,H’an’delsblad”
(Ochtendblad van 9 ‘dezer) is door ‘den schrijver van
het Wekeljksoh Overzicht van Effecten- en Geld-
markt de vraag gesteld, of het ‘niet wesehelijk zou

zijn, bij ‘gelegenheid’ ‘der nu voorgestelde wetswijzi-
ging, aan de grove zilveren munten ‘haar tegeuwoör-
di- karakter te ontnemen en ze tot gewone pasmmlt

te herlei’den.
Op ‘d’ie vraag ‘kan, naar het mij voorkomt, ‘het ant-

woord niet
twijfelachtig
zijn. In ‘de eerste plaats mag
wel gezegd worden, ‘dat, met het ‘oog op ‘de ‘algemeene
omstandigheden, voor ‘iedere essentiëele wijziging in

de regeling van ons ‘muntwezen het oogenblik ‘al zeer
slecht ‘gekozen zou
zijn.
Maar bovendien, van die wij

ziging in ‘het ‘karakter onzer grove kilveren munten kan en mag th’ans geen sprake zijn. Immers ‘die zil-

veren speciën
zijnS
niet
eenvoudig pasmunt; ze zij’n
wat men ‘noemt ,,teekenmunt”, dat is een ‘metalliek

f’i’duciair ruilmiddel, ‘d’at in idit ‘karakter gehandhaafd

moet worden. Ging men hieraan tornen, zoo zou in
ons mun’twezen, tenminste in Indië, ‘de grootst moge-
lijke verwarring ontstaan.
G.
M.
BoIsEvAI.
l.1-11-’19.

DE COMMISSIE VOOR ZEEOORLOOSSCHADE.

Door de
wijze,
waarop gedurende ‘den wereldoorlog

de oorlog ter zee is gevoerd, hebben ‘de neutrale vol-
ken, i. h. b. de ‘zeevarende neu’tralen, groote ‘schade

geleden. Die schade is een gevolg niet van de gevech-
ten, welke op ‘zee “werden geleverd, maar van de maat-

regelen, welke door de oorl’ogv’oerenide
pa’rtijen,
ter “be-
strjdjin’g van elkander, op zeeen ten aanzien van de

zeescheepva’art zijn ‘genomen. De ‘maatregelen waren

van bijzonder ‘drastischen ‘aard, daar alle gr’oote zee-
mogendheden tot de oorlogvoeren’den behoorden en de’
kleine neutrale ‘landen niet in staat waren ‘hunne

rechten als ‘neutralen te ‘handhaven en te d’oen eerbie-
di’gen. Waren die maatregelen gebleven binnen de

grenzeh van ‘de erkende regels van ‘het veiken’recht,
men zou zich bij het ‘daaruit voortgesproten ongerief

en de daardoor geleden scha’de hebben moeten neer-
leggen.

De ‘grief en de ‘klacht van belanghebbenden is

echter, dat de handelingen der oorlogvoeren,den veelal
in strij’d waren met het volkenrecht, zooals dit v66r

den oorlog werd erkend. Tot die handelingen behooren
handelingen van de we’tgeven’de ‘macht: wetten en
verordeningen; van ‘de uitvoerende macht: maatrege-

len en bevelen van ‘de burge’rlij’ke en ‘de militaire over-

heid; en van de rechterlijke macht: partijd’ijge en on

juiste vonnissen van prijsgerechten. Reeds gedurende
den oorlog heeft onze regeering zonder ophouden pro-

testen doen hoeren tegen tal van uit een vo’lkenrech-
teiijk oogpunt onrechtmatige handelingen der oorlog-
voere’n’den.

Zoolang de oorlog woedde, hebben ‘belanghebbenden
gezwegen. Eerst toen de vrede in het zicht ‘kwam, heb-
ben zij gemeend ‘die passieve houding te moeten laten
varen. Na overleg met !de belanghebbenden in andere.
neutrale landen, met name in ‘de Skaii’dina’v’i’sche
Rijken, hebben zij zich in November 1918 tot de regee-
ring ‘gewend, ‘E.ae tusschenkoms’t in.r’oepen,de tot ver-

krijgi’ng van rechtsherstel, door vergoeding van de ge-
leden verliezen.
Bij de ‘behandeling van ‘het Hoofdstuk Buitenland-
sche Zaken der Staatsbeg,rooting over 1919 werd de
aangelegenheid in ‘de Tweede Kamer, zoowel schrifté-
lijk ‘als mondeling, ter sprake gchraeht. Minister Van
Karnebeek ‘deelde toen ‘mede, dat het onderwerp zijn
volle belangstelling had. De vrucht van ‘die belang-
stelling is nu onlangs tot rijpheijd ‘gekomen.
Bij beschikking van 1 November jl. heeft ide Minis-
ter een Bureau voor Zeeoorlogsschade ingesteld, waar-
bij Nederlanders, ‘die ter ‘zake van ‘onrechtmatige h’an-
deli’ngen, in den jon’gsten zeeoor.log gepleegd, ‘aanspra-
ken op ‘de ‘oorlogvoerende ‘mogen’dheden meenen te
kunnen ‘doch ‘gelden, hunne ‘desbetreffende vorderin-gen kunnen indienen.
Dit Bureau ‘heeft die vorderingen te onderzoeken
,en van zijn ‘beviniding verslag ui’t te ‘brengen aan een tevens ingestelde Oommissie voor Zeeoorlogsschade, wier taak is de ingekomen vorderingen te verzamelen
en aan ‘de Regeering in te iffienen, ‘met een ‘beredeneerd

oordeel en advies nopens ‘de rechtmatigheid daarvan.,
De Commissie bestaat uit 9 leden, met inbegrip van
den voorzitter, en 8 buitengewone leden, die, ‘wanneer
zulks noo’di’g is, de Commissie, te haren verzoeke, zul-
i lan ‘dienen van bericht en voorlichting in aangelegen-
heden van technischen aard. De secretaris der Oom- –

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1051

missie’is teveis directeur van het te ‘Amsterdam ge

vestigde Bureau.

–
Verwacht mag worden, dat eerl’ang belanghebben-
den zullen worden opgeroepen, hunne aanspraken te

doen kennen. Het
ij5
van groot belang, dat allen daar-

aan gevolg geven. Een iede’r, hij zij koopman, reeder,
verzekeraar, zeevarende, die schade heeft geleden ten
gevolge van een handeling van welken aard ook, in
den zeeoorlog -gepleegd, waarvan hij de rechtmatig-

heid in twijfel trekt, zal goed doen zijn aanspraak aan
de Commissie te Idoen kennen. Wij herinneren daarbij

aan het boven gezegde; in aanmerking komen zoowel
handelingen van ‘de wetgevende als van de uitvôc-
rende of de rechterlijke mecht der oorlogvoeren’cien. De

rechtmatigheid ‘der aanspraak zal dan door de Com-

missie worden onderzocht, waarna ‘de Regeering zal
hebben te ‘beslissen, welke stappen tot verkrijg’ing van
rechtsherstel zij verder ial kunnen nemen.
In andere neutrale landen, indien ‘de berichten juist
zijn: in Zwitserland en Noorwegen, heeft de regeerii’g

reeds ‘in denzeifden geest gehandeld, als waartoe thans

to onzent is besloten.
Het ware te veel geregd, dat langs •dezen weg ‘het
doel zal worden bereikt, maar wèl mag worden ‘gezegd,

dat hij de mogelijkheid opent, tot rechtsher-stel te ko-

men. Aan ‘de belan’gheb’ben’den thans te zorgen, dat de
nanspraken, ‘die zij meenen ‘te hebben, in overweging
worden genomen en niet buiten beschouwing’blijven.
Ongetwijfeld zal ‘door het Bureau aan het publiek alle
voorlichting worden verschaft, welke ‘het ten deze

behoeft.

MOLENGRAAFE.

DE DIENST DER ECONOMISCHE VOOR-

LICHTING OMTRENT HET BUITENLAND.

De Memorie van Antwoord nopens ‘de begrooting
van Bui’tenlandsche Zaken voor het jaar 1920 is dezei
dagen veselienen. Zij is ditmaal in verschillende op.
zichten belangrijk. Uitvoering wordt gegeven aan het
bij de indiening ‘der ‘begr’ooting medegedeeld voor-

nemen tot h’et instellen van nieuwe ‘gezantschaps-
posten: Bulgarije, Denemarken (tevens voor Noor-
wegen), Polen, Tchecho-Slo’wakije, Argentinië en Bra-
zilië, de verblijfsvergoedin’gen voor leden ‘van Iden
dipl’omatieken ‘dienst en ‘den consulairen ‘dienst (‘de
laatste v’oorsh’an’d’s nog elecht’s i’n globale ra.m’in’g)
werden belangrijk verhoogd, verschillende andere

posten van ‘de ‘begrooting ondergaan eenzelfde lot.
Gevolg ‘is, ‘dat de Nota van Wijziging het ein’dcijfer
der begrooting stijgen doet van
f
2.976.396 op

f
3.799.99. Het voor 1919 toegestaan totaal ‘bedroeg

‘f
2.435.490.
To-t de poten, ‘die wijziging ondergaan, ‘behoort
ook ‘die, welke tot du’sver de uitgaven ‘bevatte ten
bate van ‘den economischen voorlichtingsdienst, d’och
thans tegelijkertijd wordt omgedoopt als ,;u’itgâve’n
ten bate van..den ‘dienst ‘der economische voorlichting
omtrent ‘het buitenland en ‘der verbreiding ‘in Iden
vreemde van kennis omtrent Nederland in het alge-
meen”. Oi ‘de ingediende ‘begrooting was, gelijk ten
vorigen jare,
f 100.000
uitgetrokkefl; ‘dit bedrag wordt

thans verhoogd tot
f
250.000.

De uithrëidin’g van de ‘omschrijving van den post
hangt samen met een passus in het V’oorl”oopig Ver-
slag, waarin werd o’pgenièrkt, dat ook de bevordering
van ide ‘ke-nis van ons land, in het bijzonder wat be-
treft dô economische toestanden, in het ‘buitenland
door 1doelmaiige middelen behoorde te worden ‘aan-ge-
moedigd, ‘en het vertrouwen Wnrd uitgesproken, dat cle
Regeeri’nig niet zal ‘aarzelen voor een en’ ‘ander midde-
len 1eschil6aar te ‘stellen en ‘die voorlichting, hetzij
rechtstreeks, ‘hetzij door steun aan particulieren, ‘be-

hoor-lijk teorganiseeren.
Op ‘deze juiste opmerking reageert ‘de Mernorie van
Antwoord met een beschouwing, waarin tevens nadere
mededeelingen worden gedaan omtrent den eigen-
lijken voorlichtingsdienst, die ‘omgekeerd als ‘het in
het Verslag geopperd ‘denkbeeld, strekken moet oria

dn h-a’iideld’rijvén’den Nederlander inlichting te
ge-
–

ven nopens ‘het ‘buitenland. De beschouwing is belang-
rijk genoeg om hier in haar geheel te worden overge-

nomen:

,,Wat betreft de bevordering van kennis van ons land, in
het bijzonder met betrekking tot economische toestanden,
merkt oadergeteeken’de op, .dat, blijkens de’ Memorie van
Antwoord op- de begroot-ing voor 1919, destijds dezer.zijds
niet gedacht .is ‘aan wat thans in het Voorloopig Verslag
in het oog is -gevat. ‘Met ‘den ‘dienst van economische voor-
lichting -in het buitenland is in de omschrijving van den
betrokken begrootingspost bedoeld de in ‘het buiten-land-
werkende ‘tak van -den dienst
van economische voorlichting
over het buitenland ten’ behoeve van Nederland. Hiermele
geheel -in overeenstemming is cle besteding van de gevo-
teerde gelden: tracternnt van de hanclelsattachds te ‘Wasli-
iiigton (f 30.000)
en te Londen
(f 12.000)
en ‘den Chef -dr
Handelsaf’cleeling van -het Gezantschap te Berlijn
(mcl.
ver-
blijfsvergoeding
f 14.000),
bureau-uitgaven ‘d’er drie -ge-
noemde ambtenaren, kosten van het economisch bureau
verbonden aan het Gezan’tsehap te Parijs, kosten van ‘het
proefsgewijze -ingevoerde instituut der ,,Trade Advisers”
in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Met ,en en
ander zullen ‘de voor ‘het loopen’de jaar gevoteerde gelden
gemoeid zijn, iterivijl ook voor het dienatjaar 1920 vermoe-
delijk ten volle over cle ‘bij het oorspronkelijk wetsontwerp
aangevraagde sorp van
f 100.000
uit dezen hoofde zal zijn
beschikt.
,,Intuschen moet worden erkend, dat ‘de toepassing van
liet -in het Voorloopig Verslag geopperde •denkbeeld alles-
zins aanbeveling verdien-t. Trouw-em neet ‘de ‘daar be-
doel-de voorlichting van het buitenlaud over Nederland reeds
een plaats in ‘het schema in, -dat in verband met de ‘defi-
nitieve organisatie van de Directi’e van Economische Zaken
vak het Departement van onder-geteeken-de is ontworpen
en zijn reeds enkele -hierop betrekking hebben-de maatrege-
-l’en voor-bereid, die voor da’delijke uitvoering in aanmerking
komen. Het is daarbij, zooals vrijwel van zelf spreekt, de
bedoel-ing, de gewenselite -verbreiding van kennis omtrent
ons land met name ‘te ‘doen plaats hebben ‘door de diploma-
– tieke en consulaire ambtenaren en deze ‘daartoe te voorzien
met materiaal van meer blijven-den – aard, maar hun ook
regel-matige mededeeling te ‘doen van actu’eele gegevens
i w-elker -kennis voor ‘hen van belang is. Wat ‘het eerste ‘aan-
gaat wôr’dt o.a. -gedacht -aan regelmatig bij te ‘houden karto-
theken met gegevens ‘omtrent onze industrie, terwijl voor
de -meer bedoelde regelm-ati’ge berichtgeving de vorm nog nader zal moeten worden vastgesteld. Opgemerkt zij hierbij
nog, ‘dat het voornemen bestaat, de hieromsehreven voor-
lich’ti’ûg te doen plaa’ts vinden zoowel door het gebruik
maken van de hulp van particuliere organisaties als anders-
zins. Het komt on-dergeteeken-de voor, –
dat
-‘de -arbeid der
meergenoemde ambtenaren in het buiten-land, ‘die veelvuldig –
den wensch naar meerdere voorziening met feitelijke -gege-
vens uiten,
01)
deze wijze veel vrucbtbaarcler zal worden ge–
maakt, waardoor het -belang van Nederland zeer zal worden
gebaat.”

In verband -met een en -ander -stelt de Minister
v-oor het uitgetrokken bedrag- van
f 100,000 op

f
250.000 te brengen

Deze mededeeliugen zijn inderdaad
–
belangrijk.

In de eerste plaats blijkt er uit, ‘d-at ‘het ‘bedrag van
f 100.000
reed-s zijn ‘bestemming hoeft gevonden, ‘zoo-
– ‘dat de toestand, -d-at, -gedij’k nog in 1918, van ‘het be-

d-r-ag -slechts
f
5.598,68 werkelijk zal worden uitge-
geven, -zich althans niet. meer zal v-öord-oen. Voor.ts
• wordt than,s, naar het blijkt, -de orani-satie van den
eigenilj-kon v’oor-lichtingsdiens’t ernstig ter ‘hand geno-

men. Wat medegedeeld wordt – -houvast geef
–
t feitelijk

alleen -het karto’bheelc-plan – is nog van betrekkelijk
geringen ‘omvang en ‘k-an op zich zelf moeilijk een ver-

h’ooging tot
f
250.000 wettigen. Ook het feit, -dat

enkele maanden geleden nog
f 100.000 vol’doen’de werd

geacht, wijst er op, dat de plannen, ‘al-thans in hun
– uitwerking, van recenten datum zijn. Dit alles neem-t
1
intueschen niet weg, dat, nu eenmaal -de zaak ter had
is ‘genomen, mei’i aan het Departement ruimte van
beweging moet -laten, opda
–
t, wat bij h’et eerste herstel

– van het internationaal verkeei- gereed had behooren
te -zijn, thans althans zoo weinig mogelijk helemme-

mering en vertraging meer ondervindt. De Kamer
zal dus -goed doen het voorgestelde bedrag te voteereu.

1052

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November 1919

In een opzicht zijn de mededeelingen van den Mi-nister evenwel ‘door haar zwijgen teleurstellend.

Waarop het voor een juist functioneeren van den

economischen voorlichtingsdienst in de eerste plaats
aankomt, is een goede organisatie van den centralen
dienst. Deze is, soolang ‘de tegenwoordige ‘toestand

gehandhaafd ‘blijft en zoowel Buitenlandsche Zaken

als Handel ieder hun deel aan de werkzaamheden be-

houden, niet te bereiken. De lijdens’geschiedenis van

deze quaestie, voorzooyer zij naar ‘buiten gebleken is,

is in deze kolommen al meermalen aan de orde ge-
vees’t. Eind 1917 scheen volgens ‘de Memorie van

Anfwoord voor ‘de Begrooting-1918 ‘de zaak in rde.

5 December verscheen deze. memorie, 6 December
meldden de bladen evenwel ‘bij conrmuniqué, dat het
denkbeeld voorloop’ijg van de baan was, 7 December

werd weer van ‘de
mogelijkheid
van een ,,nauwer ver-

band” gesproken. Wie idit alles in extenzo lezen wil,

sla het nummer Topyan 12 December 1917, bis. 925
Y.

Een jaar later – het was weer bij Memorie van Ant-
woord, thans door een nieuwen Minister onderteekend

– werd geheel in ‘den ‘boekomenden tijd gesproken.

De organisatie moest nog worden overwogen. Uit-

bouw van ‘de enkele maanden tevoren opgerichte Di-

rectie van Economische Zaken lag ‘in de bedoeling.

,,De verhouding tot de organen, die zich reeds thans

,,met die voorlichting bemoeien, en wel in de eerste

,,plaats met de afdeeling Handel van het Departe-

,,men
–
t van Landbouw, Nijverheid en Handel, zal daar-

,,bij onder oogen zijn te zien.” Met andere woorden
– in het nummer van 11 December 1918, bis. 1092

moest het worden geconjstateerld – men was verder

van de oplossing af dan een jaar tevoren.

Thans zijn wij weder een jaar verder. In ‘dit jaar

zijn de banden, die in de af.geloopen oorlogsjaren he
internationaal verkeer vrijwel onmogelijk maakten,
de een na den ander losgemaakt. Van een doeltreffen-

de regeling van den centralen voorlichtingsdienst in
één hand ‘blijk’t echter nog niets. Zelfs zwijgt thans ‘do Memorie van Antwoord, in navolging ‘trouwens
van het Voori’oopig Verslag, geheel over het punt.

Hoe de zaak wèl wezen moet, zal thans niet op-
nieuw nader worden onderzocht. Reeds in 1917 –
zie het aangehaalde artikel op blz. 925 v. – is dit

vraagstuk uitvoerig besproken, terwijl de’organisa-

tiie van het sedert gestichte Engelsche Departement
of Overseas Trade, dat geheel naar dezelfde, trou-
wens voor de hand liggende ‘beginselen is opgebouwd,

den lezer beken’d is.

Met het een hangt ehter het andere samen. Hoe is

thans ‘de verhouding tusschen het instituut der han-delsattac’hé’s en ‘den consulairen dienst? In Londen

hebben wij een consul-generaal en een handels-
attaché. Nu (bet verkeer hersteld is, gaat de koopman
en zelfs de kleine koopman, die zaken heeft te doen
in Engeland, deze persoonlijk aldaar behartigen.. In-
dien niettemin beide ambtenaren noodzakelijk zijn,

wat de Regeering beter kan beoor’deelen, zou dan bij

een systematische regeling de instelling van ‘handels-
attachés in Zuid-Amerika, i’n Japan en enkele andere
Oostersche landen, die voor den koopman veel moei-
lijker te bereiken zijn, n’iet minstens even noodzake-
lijk zijn? Men verneemt, dat ook deindische regeering
zal overgaan tot het uitzenden van ‘ha’adelsvertegen-
woor’digers, met name ook te San Francisco. Wat zal
hunne verhouding zijn tegenover ‘de consulaire amb-
tenaren en den han’delsattaché in de Vereeniigde Sta-
ten?

Zéo zijn er meer vragen te ‘doen, ‘die spoedige op-lossing d.ringead eischen. Hoofdzaak is echter de er-
ga,nisatie hier te lande, op het centrale punt. Is deze
er – een ‘stap’ ‘in de goede richting is onlangs ge-
‘eest de ov’erbrenging van den consulairen. ‘dienst
naar de Directie van Economische Zaken – dan
volgt de rest van zelf. Wie weet, hoezeer Buiten-
lan’dsche Zaken, speciaal ook op economisch gebied,
‘met arbeid overladen: is geweest, zal vetwij’te terug-

houden. Spoedig handelen is thans echter dringend
noodzakelijk. .

B.

BELGISCHE AANWINSTEN iN MIDDEN-

AFRIKA.

Artikel 119 van het vredesverdrag luidt: ,,l’AUe.

magne renonce, en faiveur ‘des Principales Pu.issances

alliées et associées k tous ses droits et titres sur ses

possessions d’outre-mer.” De P. P. zijn met hunne be-

sluiten in zake ide verdeeling nog niet ver gekomen.

Tussehen Engeland en België is een accoord tot stand

gebracht over Duitsch Oost-Afrika. België treedt

daarbij in het bezit van
Roeanda
en
Oeroendi,
de twee

provincies in den Noordwesthoek van de voormalige

Duitsiie kolonie, ten deele grenzende aan, ton deele

in de onmiddellijke nabijhei’d van Tanganjika- en

Victoria-meer, gewesten adus, die onmiddellijke aan-
sluiting hebben met den Congo-staat. De Belgische

annexati’e-eisehen voor andere, destijds bezette, p ro-
vincies Oostelijk van het Tan’ganjika-meer werden

teruggenomen, zoodat dit ‘gebied waarschijnlijk verder
ongestoord in Britsche hanlden zei blijven.

De verdeeling liep dus juist over ‘domei’nen, die he-

hooren tot het omvangrijke gebied, waarvan men
meende aan den vooravond van den wereldoorlog eend

hergroepeerin,g te kunnen tegemoet zien. Wij hebben

over deze aangelegenheid in dit
tijdschrift
al eens
geschreven, pag. 5 v.v. jaargang 1917. Engeland wilde

in meridionale richting Afrika met een band van

Britsch gebied overspannen; ‘deze expansie-zin kwam

in botsing met de politiek, waarvoor Bismarek na

eeni’ge aarzeling gewonnen was: eenige toekomstmoge-

lijkheden voor Duitschiand in Midden-Afrika open te
laten. De pogingen van Engeland uitten zich in het

streven recht toe recht aan – in zooverre de geogra-
pdiisohe condities dit veroorloofden – een spoorweg
te bouwen, die de Kaapko’lonie en Soeda.n aaneen-
keten’de. –

De lezer herinnert ‘zich de geruchtmakende opeu-

baring van Sir Harry H. Johnston, op 24 Februari
1915, in eene vergaderin’g van de ,,Royal Ge&gra-

phical Society” te Londen. Aan de hand van kaarten

werd vertoond, welke vooruitzichten op territoriale
aanwinsten Duitsch’land kort voor het losbarsten- van
den wereldoorlog geopend varen. Het hierbij ge-

voegde schetsje is ‘de kaart, die Johnston liet zien
als: ,,Africa as it might have been in 1916″ vereen-
voucligd weergegeven. Wij behoeven niet weer op deze
,,onithullingen” in ‘te gaan, in ‘het vorenbedoeide

opstel: ,,Het Centraal-Afrikaansehe Geding”, wond
zulks uitvoerig gedaan.
1)
Wat sedert het schrijven van’

dat artikel over de bewuste toezeggingen van verschil-
lende zijden in het midden werd gebracht, moge ons

echter een oogenhlik bezighouden. –
Al reeds lang bekend was het bestaan van een ver-drag, tusschen Ba’lfour en Hatzfeld in 1898 gesloten,
waarbij Engeland en Duitschlaad hun economisch

interesse in de Afrikaanische koloniën vau Portugal onderling ver’deelden. Toen Lichnowsky te Londen was (1912-1914) is op deze overeenkomst voortge-
bouwd. Liclinowsky verhaalt dier van in zijn’ bekend
geschrift: Angola zou tot aan ‘dein 20sten lengtegraad
aan Duitshl and’s invloed overgelaten worden, Noor-
delijk Mozambique was ook aah Duitsohland toege-
dacht. ,,Unseren Interessen und Wüisschen wurde
‘seitens der hriti’schen R’egierung das grösste Entge-
genkommen gezeigt. Si’r Ed. Grey beabsiohtigte, uns
seinen guten Willen zu hekuinden, er w,ünschte aber,

1)
Dat
Sir
Harry wel eens wat kwistig met Zijne onthul-
lingen is, bleek later, toen hij
in
November
van
het vorige
jaar iii de ,,Wcstminster Gazette” schreef, dat er eene
Ovef-
eenkomst kort na het uitbreken van den wereldoorlog geslo-
ten was tusschen Nederland en de
V. S.,
waarbij Amerika het
bezit van Oost- en West-Indië aan Nederland vaarborgle
ingeval dit laatste door een andere inogendheid zou worden
aangevallen. Buitenlandsche Zaken liet de mededeeliog
tegenspreken. :

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1053

“IpIIw

.;

“lul

aiich unsere koloniale Entwickiung überhaupt zu för-

dern.” Lichnowsky zegt .nôg, .dat er sprake van is ge.

weèst den Belgischen Congo in de besprekingen te be-
trekken. Tot teeken-en is het niet meer gekomen.
Lichnowsky doet voorts mededeeling over clucanos,
te Berlijn opgeworpen, die op deze besprekingen

storend werkten. Ten tijde der onderhandelingen, is
er al in de pers over geschreven en werden vèr st-rek-kende consequenties met •de Angoleesche concessies
verbonden, ofschoon het ook wel heette,- dat tegenover
de Vrije hand in Angola Duitschiand er niet langer
bezwaar tegen zou maken, da.t voor een korten over-
tocht door Midden-Afrika ‘voor den K. K. spoorw’eg Engeland van België een strook gronds op den oever
van het Tanganjika-meer zou trachten te winnen, een
gebeurtenis, waarmede de vorming van een Duitsch
blok niet vereenigbaar ware geweest.
Lichnowsky’s geschrift is in den zomer van 1918
‘verschenen. In -zijn bekende redevoering te Leipzig
in het begin van Juni 1917 had Dr. Solf, de Rijks-
minister van Koloni.ën, toen reeds tijden’s den oorlog
aan ‘de Lorudensche onderhandelingen herinnerd.

Solf wordt door Lichnowsky als iemand genoemd,
die met hem den tegenstand te Berlijn trachtte
te bestrijden. Als men wil komt hiervan ook Solf niet

de primeur toe, maar Paul Rohrbach, die in een weinig gelezen boekje: ,,Unsere koloniale Zukunftsarbeit”, de
Angoleesc-he onderhandelingen ter sprake brengt en
doet alsof deze nog éen geheim vormden. Rohrbach’s geschrift draagt, jammer genoeg, geen &u-tum, maar
de verschijning er van vond in Mei 1915 plaats. Het
kan dus zijn, .dat Rohrbach bij het schrijven van zijn
boekje bekend was met de voordracht van Joh-n’ston.
Aan uitingen, dat Duitschland ook in Afrika zijn
koloniaal bezit moest behouden en uitbreiden, heeft
het natuurlijk overigens tijdens den oorlog bij onze
Oost-buren, niet ontbroken. Emil Zimmermann, Prof.
Delbrück, Prof. H. Oncken, Helfferich, Erzberger -en vrijwel allegröote namen uit de economische politiek
van ‘dan -keizetijd zijn hierbij te noem-en. Hiertegen-
o’v-er staat -de verklaring, i-n April 1916 door Engeland
aan België -gedaan: ‘de integriteit van liet Belgisch
kolon.iaal bezit te garandeeren. –
Onduidelijk blijft echter nog steeds of Du-itsch-land
de vestiging van een Centraal-Afrikaan-sc’h compac-
tum in uitzicht had. Cecil Rhod-es zeide van den K. K.-
spoorweg, in liet eeniige stuk, .dat hij ooit
–
van zijn leven
t-er publicatie schreef – het was een pagina druk-s
1) –

,,the object i-s to cu-t Africa through the centre.” Heeft
Grey dit ideaal will-en opofferenl 1-s -de gedachten-gang
in Downingstreet wel-licht geweest, wat dn Amerikaan
G.i-bbous -in 1917 in zijn boek ,,The new map of

) Het vooi-woord v-atl E. S. Grogau, The Cape to Cairo.

Africa” deed -eer-sohrijven: ,,If the Entente Allies

have– in min,d the deatruction of Prussian militarism,

this can be best accomplished by giving Germany a
las-ge par-t in the development of Africa”? Misschien

krijgen we wel te Berlijn nog een enquête-com.missie,

die ook hierover meer klaarheid moet brengen.

*

S
S

Om teru-g te komen op de Belgische aanwinsten in

het voormalige Duitsch Oost-Afrika, terwijl de e.igen-
lijke strijd om Oost-Afrika gevoerd werd in -de Ooste-
lijke helft van het land, trok een Belgische strijd-

macht, on-der generaal Tom-beur, op den Oostelijken

oever van het Tanganjika-meer voorwaarts, bezette

er Tabora aan den spoorweg van Dar es Salam en in

totaal ongeveer 200.000 K.W. territoir.
1)
Toen echter

van -de Duitsche kolonie voor de Britsche troepen,
o-nder generaal Smuts, niets meer te veroveren viel
én de weerstand van het legertje van von Lotto
w-

Vorbeck teruggebracht was tot een wan-hopie

atwijJc-tactiek, -gingen -de Britsche autoriteiten
zich
ook bemoeien met -den stand van zaken in ‘het Westen
der kolonie en zij begon-non er mede de Belgische vlag

in Ta-bora weer naar beneden te -doen halen.
De Belgen heb-bon zich geene inspanning ontzegd

om bezit-ter te -blijven van het veroverde land.
2)
Eene
vergelijking makebde tusschen de positie -van België

in Europa -en ‘de ligging van -den Con,gostaat, beriep
men zich op de wenschedijkheid, -dat de -beide landen
als i)ufferstaat ‘gehandhaafd zouden worden. De Congostaat ware nit deze overweging ver-der in

Oostelijke richting te vergrooten. Maar, zooals aan desi
âanuhef van di-t artikel weid medegedeeld, -de Belgen
verloren -het pleit. Zelfs -de toewijzing van Roeanda
en Oeroendi werd ‘gevolgd -door protesten in Engelsche

bladen als ,,Times”, en. Alen oordeelde, dat België
in Afrika wel reeds zijn handen vol had en een goed
beheer van den Co-ngos’baat aan de verzwakte mogenid-
hei-d reeds een taak oplegde, waaraan het beter ware
biets meer toe te voegen. De ad.mini-stratieve zorgeT
die het nieuwe gebied behoeft, zal België niet in
staat zijn te geven – aldus de oppositie – vooral wat
betreft d-e hygiënische maatregel-en en in het bijzon-

der -den veterinairen dien-st in ‘deze bij uitstek veerijke
streken. Zonder de inmenging van Engeland zou op
-den voet van het Duitsche -bestuur -niet kunnen wor
Ion voort-gegaan. Evenwel deze kleine aanwinst, twee
van d-e 21 provincies, waaruit Oost-Afrika bestaat,

werd aan België -gegeven. Ook -de alsnog te vervullen
formaliteiten zullen in deze schikking wel geen ver-
andering meer brengen. –

Voor -de rest van Oost-Afrika zal de bestemming
wel gemakkelijk genoeg bepaald zijn, allicht zal Enge-

land er Br. 0.-Afrika -en Rhodesia blijvend mede
verbinden en is aldus de oude werusch -in vervulling
gegdan.
3)
In -h-et vooruitzicht -hierop kan ‘men no-g
een-s terug.deniken aan wat Gokhale, -de groote Britsch-
andi-sche leider, nog toevoegde aan zijn politiek testa-

nent: ,,German East-Africa when con
– quered from
the Germans ‘shoul-d be reserved for Indien coloniza-
tio-n and be -hand-ed over to the Government of India.”
-Gokhal-e stierf in 1915. De ,,Times” publiceerde het
testament in Augustus 1917. Reeds v66r den oorlog
verbleven er tu-sschen vijf -en tien duizend Indiër-s in
de Duitsche kolonie, ‘die.doo-r het Duitsch-e bestuur niet

graag gezien werden. De Britsch-Indiërs -in Oost-
Afrika nemen ten opzichte van d-e natuurlijke bevol-
king ongeveer een plaats i-n als de Chineezen in onze

Bij het weinige, dat over deze Belgische èxpeditie ver-
nomen is, bestaat er wel eenige aanleiding in dit verband
–kennis te nemen van een verslag, gedaan door den ,,Regie. ungsarzt” 1)r. K. Moesta, in zijn artikel ,,Die Einvirkungen
des Krieges auf die Eingeborenenbevöikerung” in Deut.sch
Ost.Afrika (Koloniale Ruridschau Jan./Mrt.
1919, p. 5 v.v.).
Zie cle voordracht van dan Belgischen luitenant De
Briey voor,de ,,Geographical Society” in Februari
1918,
Journa-1
II, p. 293 v.v.
– 3)
Zie hierbij E. S. B., 16 Juli p• 674 v.v.

1054

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November
1919

Oost. De Indiër fungeert als bankier voor
de
inheem-

sche ‘bewoneris, d:i.e geld behoeven om de belasting te

voldoen, of producten voor zijn land te bbouwen.
In •de ‘volgende aflevering zuilen wij hog eenige
econornsch-geogra:fiische mededeelingen over de ge-
westen ,Roeanda.
en
Oeroencij
doen. . G. E. H.

DE INTERNATIONALE LUCBTVAART

CON VENTtE.

Behalve de ontsierende machbsheplingen, in de

dooi de Geal’lieer
:
den en G’eassocieer.den in I’arijs vast-

gestedde en onderteekeude conventie tot regeling van

liet internabioraa.l luchtverkeer, waaaaan in het vor.i g

nummer reeds aandacht geschonken werd, geven

de volgende punten ons nog eenige bedenkingen in
de pen.

Hoofdstuk I. Voorbehoud verkeersvr’i,jheid.

De verdragsmogendheclen ‘v’erbi’njden zich, in vredes-

tijd het internationale verkeer door hun luchtgebied

toe te laten. Zooals van zelf spreekt, is hierbij eeni’g
voorbehoud noodiig geacht met het oog op de open
7

bare veiligheid of,militaire belangen. Bepaalde zonen,

zegt art. 3, mag de Staat voor het luchtverkeer slui-

ten; maar, voegt he’t daaraan toe, dan ook sluiten

voor allen, zonder onderscheid te maken tusschen
eigen en vreemde .luchtvaartuigen. Is de vrijheid van

handelen hier niet wat al ‘te zeer beperkt? Speciali.

seeren brengt altijd het gevaar mee, dat de niet ge-
noemde gevallen uitgesloten zijn. Een algemeen ge-

steld voorbehoud ten behoeve van bepaalde beiangen

was hier o.i. voldoende geweest. Nu ‘men eenmaal één

geval noemt, hadden echter ook andere vermeld moeten
zijn. Naast het plaatselijk verbieden moet de ‘Staat

ook de bevoegdheid hebben tijdelijk zijn luehtgren-
zen te sluiten, b.v. met het oog op epidemieën in het

buitenland, vooral waar afdoende qu’arantaine ten

aanzien vkn luch’tvaar•ders voorloopig ‘althans niet

goed mogelijk lijkt. En de vermelding hiervan is te
meer aan te bevelen, omdat hierbij juist ‘dè uitsluiting
niet élgerneen behoeft te zijn, maar tegen bepaalde
groepei luchtvaar’tuigon moet kunnen ‘gericht zijn,
en dan dus een uitzondering op de algemeene gelijk-
heid is. In sommige gevallen kan’het wellicht prac-

tisch zijn het geheele luchtverkeer van uit het
buitenland tijdelijk stop te zetten; ‘bevoegdheid hier-
toe mag zeker niet in de opsomming ontbreken.

Hoofdstuk II. Nat,’ional’itei.

Ten aanzien van de nationaliteitsregeling is men
tot een verder gaande overeenstemming gekomen, ‘dan
ons voorloopig mogelijk scheen, gezien de vele ver-

geefsche pogingen om ‘op dit punt voor schepen tot

een uniforme internationale regeling te komen.
Eenerzijd.s
lijkt
het inconsequent om in één Staat ver-
schillende ‘nationaliteitseischen voor schepen en voor

luch’tschepen te stellen, anderzijds is er alles aan ge-
legen •op dit nieuwe terrein er voor ‘te zorgen, dat
men ‘niet tot ‘denzelfden chaos als op scheepsgebied ver-
valt. Daarom leek het ons practisch, voorloopig een
tusschenweg te kiezen, die met beide zijden van de
kwestie rekening houdt. Voor het internationale ver-keer is het noodig, dat de luchtvaartuige’n een natio-
naliteit bezitten, en niet meer dan één. Dat •is te be-
reiken door het luchtvaartuig ide nationalieit ‘te geven
van den staat, waar het is ingeschreven en maatre-
gelen te nemen, dat slechts inschrijving in één regis-
ter kan geschieden. De. werkelijke nationaliteits-,
eichen
zijn
1daarmede verplaatst naar de eischen voor
toelating tot inschrijving. Het behoeft geen betoog,’
da’t het ook zeer practisch zal zijn, indien ook ‘deze

eischen ‘overal
gelijk
sijn, maar strikt noodzakelijk is
het niet en daarom kon men
6.i.
‘dit punt ‘beter tege-
lijk voor luchtvaar’tuigeu en schepen behandelen en
dus voorloopig in ‘de conventie een regeling daarvan
niet opnemen. In het verdrag is de hier aangegeven verdeeling in twee trappen aanvaard, het luchtvaar-

tuig. zal de nationaliteit van iden staat van inschrij-
ving ‘bezitten (en slechts geldig in één staat ‘ku’nnn

worden ingeschreven), en de eigenlijke .nationali’teits-
eischen worden ‘de ‘toelatingseischen tot de inschrij-
ving. Deze laatste’ eischen zijn echter in het verdrag

ook reeds ‘op een ‘belangrijk punt uitgewerkt. De G-e’al-
l’iëer’den hbben dus
blijkbaar
niet veel waarde ge-

hecht aan het bezwaar, dat nu in ‘de meeste landen,de

nation’alite’its’eischen voor schepen andere zullen zijn
‘dan ‘die voor luch’tschepen. Ook voor Nederland zal bij

aanneming van ‘de ‘bepaling ‘die ongelijkheid ‘bestaan.

Het is de vraag of ‘Nederland, in’dien het aan ‘de tot-

standkoming van het verdrag had medegewerkt, die
ongelijkheid zou ‘hebbeia ‘aanvaard. Maar nu wij een-

maal voor het voldongen feit staa’n en men zich ook

niet veel illusies kan maken, v66r onze toetreding wij-

‘zigingen te ‘kunnen aanbrengen, moet onze houding

zoo gematigd mogelijk ‘zijn. Het is niet ide vraag of ge-
lijkheid ten opzichte van schepen en luchtv’aartu’igen

wenschelijk is, maar of
ongelijkheid
onaannemelijk is.

Nauw hiermede samenhangend is de vraag, of de ge-
stelde vôorwaar’den op zichzelf aannemelijk zijn.

Het luchtvaartuig zal, om Ide N’ederlandsche natie-

nali’teit ‘deelachti’g te kunnen worden, geheel ‘aan

Nederlanders ‘moeten toebehooren,. terwijl het schip reeds ‘die kwaliteit verkrijg’t,. ‘i’ndieh ‘het voor meer

dan de helft aan Nederlan’dsche ingezetenen tobe-

hoort.

Theoretisch •is het
ongetwijfeld
zuiverder, geen na-

ti6na’liteit toe te kennen aan .iets, dat niet aan eigen
onderdanen toebehoort. Vooral in ‘tijd van ‘oorlog is

liet ook eenvoudiger, indien ‘dit principe gevolgd

wordt. Men weet dan ‘immers, dat ‘bescherming van

eigen ‘schepen ook slechts bescherming van eigen on-

derdanen beteekent; sparinig van neutrale schepen

slechts sparing an neutrale onderdanen. Men lopt
niet de ‘kans ‘daarbij ook vijanideljke onderdanen te

bevoordeelen. Gegeven ‘de door ‘de ‘geallieerden ge-
volgde politiek ten ‘aanzien van vijandelijke onder-
danen, valt ‘het dan ook eigenlijk niet zoozee’r te ver-
wonderen, ‘dat genoemd ‘beginsel ingang vond en ook
die geallieerden, wier wetgeving het ‘nog niet voor de

scheepsnational’iteit huldi’gden, het althans op liet
nieuwe gebied ‘der luch tva artuigon w’il’den ‘toepassen.

T’egen een ruimere ‘opvatting, idie niet zoo angst-

v’allig ‘de minste bev.00rdeelin’g van ‘buitenlandsch kapi-
taal schuNvt, kan echtei- in oorlogstijd niet veel bezwaar bestaan, mits die opvatting – ‘door allen
eanvaard en natuurlijk niet al ‘te ver idoorgevoerd

is. En in vredestijd is zij te verkiezen. Zij ‘geeft
door •de mogelijkheid van deelneming ‘met buiten-
lan’dsc’h ‘kapitaal een giootere bewegingsvrijheid aan

scheep- of luchtvaartondernem’i’ngen, die wij ongaarne
geheel zouden zien prijsgegeven. Dat het buitenland-

sche kapitaal
bijna
‘de ‘helft mag ‘beslaan, zooals voor

Nederlands schepen, is misschien wat overdreven;
eveneens lijkt ons •de in ‘de Nederlan’dsche wet voor-
komende eisch van in gezetensch’ap te zwak; ‘nationa-
liteit van de eigenaars als uitgangspunt te eischen

lijkt gerechtvaardigd, vooral ‘met het oog op •de hier-

boven aangegeven gevolgen in oorlogstijd.’ Waar de bestaande regeling voor ‘de scheepsuartionaliteit ons
dus ‘niet ‘geheel ‘bevredigt, en ‘het verdrag nu eenmaal vastgesteld is, zal er o.i. geen bezwaar g’ emaakt moeten
worden tegen een regeling die ‘af wijkt van hetgeen
voor onze schepen geldt, indien zij niet al te princi-

pieel verschilt van deren .al’gemeenen grondslag, dat liet luc’htvaartuig voor h’et grootste gedeelte aan Ne-
derlanders val moeten ‘behooi’eü. En, alweer omdat het

verdrag er nu eenmaal is, eï wijziging zeker niet ge-

makkelijk zal kunnen worden verkregen, meenen
wij, ‘dat de gegeven regeling ‘in dit opzicht wel aan-
nemelijk is en met name de te positieve regel van de

eerste alinea :van art. 7 van het verdrag – dat het
lhch’tvnartuig geheel aan onderdanen van den Staat,
wiens nationaliteit het wenseht te verkrijgen, moet
toebe.hoo’ren – geen bezwaar togen toetreding be-

hoeft te rijn, aangezien toh cle tweede alinea, zj

het langs een omweg, de deelneming van bujten-

iandsch kapitaal mogelijk maakt; de daarin vervatte
bepaling ten aanzien van vereenigingen en vennjoot-

schappen, die inschrijving wenschen, berust ni. op

clan ruimeren grondslag, dat het voldoende is, in-
dien de corporatie, de president en tweederde gedeelte

der bestuurders de vereischte nationaliteit bezitten.

Dit geldt natuurlijk alleen zooiang niet vaststaat, dat

de nationaliteit van dergelijke corporaties afhankelijk

is van de nationaliteit der financieel geïnteresseer-
den. De Engelsche obrlogsopvatting in deze richting

maakt het twijfelachtig, of deze grondslag wel als
ruim bedoeld is; een vaste grondslag is het zeker niet.

Voorloopig en met eenig voorbehoud voor de toe-komst zou Nederland zich dus bij het artikel kunnen neerleggen. Bij het voorbehoud behoort o.a. nôk dit,
dat het beter is geen bepaling betreffende den presi-
dentte maken, aangezien deze in onze wetten betref-

fende vereenigirigen enz. niet genoemd wordt.

Hoofdstuk III.
Contrôle.

Van den goeden staat van het vervoermiddel en

van de geschiktheid van hen, die het besturen, hangt

zooveel af, ‘dat men de mogelijkheid van ingrijpende

overheidsbenioei’enis moet voorbehouden. Contrôle van
overheidswege zal vooral bij personenvervoer wen-

schelijk kunnen zijn, niet slechts bij het in gebruik
nemen van het toestel, maar ook ‘daarna. De moge
lijkheid hiertoe hadden ‘wij gaarne in het verdrag zien

vastgelegd, hier of in hoofdstuk V, waar -de bevoegd-
heid van ‘de autoriteiten is vastgelegd om bij aankonist en vertrek alle papieren te verifiëeren, waarbij een be-
paling had kunnen zijn opgenomen betreffende een
herhaalde contrôle van liet toestel. De certificaten van
luchtwaardigheid van het luchtvaartui’g en van ge-
schiktheid van de bemanning zullen volgens art. 13
over en weer door de verdragsmogendheden erkend

worden; hierbij was een voorbehoud op zijn plaats

geweest, dat die erkenning niet van kracht is, indien
de luchtwaardigheid o:f do geschiktheid blijkbaar niet

meer aanwezig is.

Hoofdstuk IV. TTerpl’ichting tot landen, represaille.

Om bijzondere redenen kan liet wenschelijk zijn

een luchtvaartuig tot landen te dwingen. De bevoegd-
heid •hi5rtoe ‘is slechts vastgelegd voor het geval dat

een luchtvaartuig een land wenscht over te steken,
zonder aldaar te landen. Waarschijnlijk is het n’iet de

bedoeling geweest een beperking tot dit geval te ge-ven; een kleine redactieverdu’idelijking zou naar het
ons voorkomt aanbeveling verdienen.
Het binnenlandsche h’andelsverkeer kan de. Staat

voor zijn eigen luchtvaar’ders reserveeren. Deze alles-
zins gewettigde bepaling wordt gevolgd door een,
welke ons minder gelukkig voorkomt. Maakt een Staat
nI. gebruik van de genoemde bevoegdheid, dan stelt
hij zich daardoor bloot aan represaillemaatregelen van
alle andere verdragsmogen’dheden. Deze kunnen hem
dan deelneming aan hun binnen]a.ndsch ‘vcuvoer out-
zeggen, ook ‘al laten 5ij de luchtvaartuigen van andere
Staten volkomen. vrij. Is dit complement onontbeer-
lijk? Dan zouden wij liever beide bepalingen missen,
het voorbehoud is reeds niet al te ruim, maar de repre-

sailleb’epaling nog minder.

Hoofdstuk V. Opstijg-, landirtgs- en vaartregels.

Behalve de aanvulling van hoofdstuk V, die bij hoofdstuk III ter sprake kwam, zijn er nog eenige
bepalingen, die ‘gevoeglijk in dit hoofdstuk een plaats
konden vinden. Onder de regels, bij landing en opstij-
ging in acht te nemen, zouden wij in de allereerste
plaats gaarne vooropgesteld hebben gezien, dat het
landen en opstijgen uitsluitend mag gesch.ieden op lan-
dingsplaatsen – behalve natuurlijk •in geval van
noodlanding. 1-Tobben •de samenstellers een dergelijke
bepali’ng overbodig gevonden, al’s vanzelfsprekend
beschouwd? De plaatsen in het verdrag, waar over
landingspl’aatsen gesproken wordt, maken wel eenigs-

zins dezen indruk. Zoo lezen wij b.v. ‘in art. 4, ‘dat een

luchtvaarder, die zich bij vergissing in een verboden

zone ‘begeeft, zoodra ‘hij ‘dit bemerkt moet landen op
de dichtstbij gelegen land’inigspl’aats. En art. 1 van

bijlage H schrijft voor, dat hij vertrek naar het bui.

tenl.and of eerste landing n’a aankomst uit het buiten-land, ‘moet worden gebruik gemaakt van een speciaal

soort la’ndingsplaatsen, ,,’dou’ane-landi.ngsplaatsen”.

Het gebruik van landingsplaatsen wordt bij deze be-

palingen ‘dus wel als normaal verondersteld: misschien

ook heeft men gemeend, dat het eigenbelang van de
luchtvaarders zelven hen voldoende in deze richting

zal drijven. Echter heeft ‘men omtrent ‘de ‘draagkracht

vtua dozen prikkel nog geen zekerheid, en er zijn in

werkelijkheid nog niet zoo heel veel landi.ngsplaatsen.

Daarom lijkt ‘het verstandiger, ‘den regel wel in het
verdrag op te nemen, ‘desgewenscht met een voorbe-
houd ten aanzien van streken, waar lan’dingsplaatsen

ontbreken.

Aansprakelijkheid voor schade. /

in de tweede plaats ioeken wij tevergeefs eenige
bepaling omtrent ‘de belangrijke kwestie van ‘aanspra-

kelijkheid voor schade door iuchtv’aartuigen veroor.
zaakt aan personen en goederen op ‘den beganen grond. Zooals wij reeds vroeger ‘gelegenheid hadden uiteen ‘te

ietten
1)
‘betreft het hier een speciaal geval, dat spe-
ciale voorziening zeer wenschelijk maakt, en waar-
bij hetook zeer gewenscht is zoo mogelijk tot
internationale overeenstemming te komen. Regeling
van ‘dit punt, ‘hoe ‘belangrijk ook, is echter niet zoo

urgent, •dat het verdrag ei’ om ‘behoeft te worden op:
gehouden; de kwestie k’an zeer goed in studie gehou-
den worden om het onderwerp van een ]atere aan-

vulling te vormen.

• Ook lijkt het om practische redenen wchscheljk een

bepaling op te nemen, dat vonnissen in luchtvaart-
zakenin de overige ver,diragsstaten executahel zijn.

•

Hoofdstuk VII.
Internationale Commissie.

Art. 35 laat de kwestie, waar de commissie haar
permanenten zetel zal vektigen, open. Het behoeft
geen betoog, dat het voor Nederland van groote he-
teeken’is zou -zijn, indien Den Haag ‘daartoe werd aan-

gewezen. Wat zijn ligging en bodemgesteidheid – -aan-
gaat, schijnt Nederland ‘aangewezen ozi een knoop-
‘punt ‘van vele luchtlijnen te worden en het tzou zioh als
zooda-nig ook zeer goed leenen tot centrum v’an de

voorberei’d-ng van internationale regeling. Maar het
zal dan ook blijk moeten geven van zijn belangstelling.

Hoe eer ‘daarom Nederland op den bodem ‘gereed is,
d.w.z. hoe eer het ‘goede lan’d’in’gsplaatsen en de noo-
dige oriënteeringskenmer-ken met bijbehoorende kaar-
ten bezit, ‘hoe meer kans het -zal hebben, ‘dat het voor
liet ‘internationale luchtverkeer van •beteekeri,is zal

wezen.

Hoofdstuk XI.
Slotbepalin gen.

Bij verschil van meening over interpretatie ‘van de
verdragsbepalingen zal het d.00r •d.eh Voikenbon’d in
te ‘stellen Internationale G’echtshof beslissen. Zoo-

lang dit ev nog
niet
is, zal gearbitreerd worden. Het is tleuasteliend, dat hierbij verwezen wordt naar drie
arbiters en ‘niet naar het Arbitrajgehof.

(Wordt vet–roigd).

Mr. J.
F. LYCKLAMA
â
NIJEHOLT.

TWEE SOCIALE VERZEKERINGS WETTEN.

Op 3 December a.s. treden in werking de Invalidi-
teitswet en de Ouder’d-omswet.
Beide grijpen terdege in in ons economisch leven,
waarom een populaire uiteenzetting hier wel •op haar
plaats is.
De Invaliditeitswet.
Iederen beneden de
85 jaai die arbeid in lobn’dienst verricht voor een
loon van minder dan
f
2000 per jaar, is verplicht zich
te verzekeren: Hij meldt zich daartoe aan ‘bij ‘den Raad

‘) ,,Het Vliegveld”. Aug. 1918, blz. 103.

1056

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19
November
1919

van Arbeid ‘in zijn district, ‘ontvangt ‘een formulier,

vult dit in en teekedt het, laat het ook zijn werkgever

invullen en onderteekenen en ‘bezorgt het bij ‘den Raad
van Arbeid terug.

Eeni’gen tijd later wordt hem toegezonden:

een ‘brochuurtje, waarin zijne rechten zijn
omschreven;

een renteboekje, en

een rentekaart.

r
Is hij in vasten dienst van een werkgever, dan

geeft ‘hij de rentekaart aan zijn patroon ‘ih bewaring,
en deze plakt
elke week
een zegeltje op een der vakjes
aan de binnenzijde van de kaart.

Die zegeltjes zijn verkrijgbaar straks in 5 soorten

ten postkantoi’e, en moeten gebezigd worden naar het
loon, dat wordt verdiend.

Loonklasse
Prijs der zegels

Beneden

f
240
……
,

f

0,25

Van
f
240 tot

400
……

0,30

400

600
0,40

,,

,,

600

‘900
……

0,50

,,

,,

900

•en

meer

……..
0,60

Is het zegeltje geplakt, ‘dan moet het, door er den

datum op te vermelden, onbruikbaar worden gemaakt.
Is de rentekaart volgepiakt, ‘dan wordt deze met het

rentehoekje bij ‘den Raad van Arbeid bezorgd en men
krijgt een nieuwe kaart en het ‘dan ingevulde rente-
boekje terug.

De menschen in lossen dienst (:h.v. werkvrouweu,

huisnaaisters) ‘houden de rentekaart bij zich, en de
werkgever of werkgeefster, waar zij ‘s Maandags wee-

ken
;
plakt het weekzegeltje op de rentekaart. Hebben
zij ‘s Maand’ags niet gewerkt; of heeft de werkgever

(geefster) van ‘s Maandags het zegeltjesplakken ver-zuimd, •dan moet de werkgever het dôen bij wien zij
Dinsdags werkt en
z.00
vervolgens.

Een werkvrouw, ‘die b.v. drie dagen in ‘de week uit
1

werken ‘gaat, bij •drie vaste werkgevers (geefsters),
kan zich met hen verstaan omtrent het plakken om
beurten. ‘

Een werkgever ‘met veel personeel ‘kan ‘gebruik ma-

ken van de bevoegdheid, verleend in art. 18 ‘der wet.
Hij kan iemand van
zijn
personeel aanwijzen voor de
nakoming •der
bij
of
krachtens
‘de wet aan den werk-gever opgelegde verplichtingen. Deze aanwijzing ge-

schiedt op een formulier, door de Kroon vastgesteld,
en moet ‘door den ‘aangewezene mede worden onder-teekeud. De aanwijzing kan ‘door den werkgever wor-,

den ingetrokken en ‘door den aangewezene worden
opgezegd.
Door de aanwijzing geldt ‘de aangewezene, voor zoo-
ver betreft de ‘nakoming der wettelijke verplichtingen,
als werkgever.
– t
Zietdaar alles, waarmede men op dit oogenblik :be-
len’d behoort te zijn.
Het zijn de
plichten, welke de Invaliditei.tswet legt
op dan werkgever.
De
rechten
‘der loontrekkenden, uit de wet voort- i
vloeiende, zullen wij hieronder ‘omschrijven.
De rechten van de(‘n) verzekerde zijn ‘dan de
volgende:
1
0
. In.validiteitsrente.
Wanneer iemand, na min-
stens 150 wechpremiën te ‘hebben voldaan, zoodanig
tijdelijk of blijvend invalide wordt, dat hij niet meer
van ‘t normale loon verdienen kan, heeft hij rech.t
op ‘invali’diteitsrente.

Deze invaliditeitsrente bestaat uit
a..
een grondslag,
b.
eene verhoogin’g,
c.
eene ‘afronding.

Grondslag = 260 X
r
‘het totale betaalde premie-t.
bedrag, gedeeld ‘door ‘het aantal weken verzekerings-
duur.

Verhoo ging =
11,2 pOt. van het ‘totale premiebe-

drag (echter minstens ‘/ van den grondslag).

Afronding =
zoodanig, ‘dat de som van grondslag
en verhoogin.g ‘deelbaar is door 26.
Een voorbeeld. Iemand heeft van zijn 16e tot ‘zijn

63e jaar geregeld
f
900 ‘of meer verdiicn’d, en altoos
zijn ‘de zegeltjes (van
f
0,60) geplakt, ‘dus gedurende
48 jaren. Er is ‘dus ‘betaald in totaal 48 X 52 X
f
0,60
= f
1,497,60.

260Xf 1497,60

3893760 Grondslag is
dus

48
X
52
2496
f
156,—

Verhooging is
11,2
%
van
f
1497,60
=
,, 167,73
Afronding ……………………….. ..
0,23

Totaal ….
f
323,96

of
f
6,23 per week (wel een héél’gunstig geval).

Oudendagspen.sioers. Op
65 jaar heeft de verze-
ker’de recht op een ou.den’da;gspensioen, berekend als
hiervoren; hij moet echter over minstens 1248 weken

premie hebben 1etaald. Voor ‘hem, die in het eerste

jaar na 3 December 1919 ‘verzekerd ‘werd en den leef-
tijd van 35 jaar reeds had bereikt of overschreden,
gelden eenigszi’ns ‘andere ‘bepalingen (minimum-pen-
sioen
f
156 per jaar).

Weduwenpensioen.
De weduwe van een verze-
kerde heeft recht ‘op ‘eene weduwenrente ten bedrage
van IY
5
X ‘den pensd’oenjgrondsl’ag van ‘haren echtge-

‘noot, ‘indien zij blijven:d invalide is ‘of iden leeftijd van
60 jaar heeft bereikt.

De echtgenoot moet echter zèlf eene rente hebben
genoten, of op ‘het oogenblik van ‘zijn overlijden moe:

ten minstens 40 wechpremiën in rekening kunnen

worden gebracht. (In den ovet’gangstijd gelden ‘eenigs-
zins mildere ‘bepalingen.) Bij hertrouwen vervalt de
weduwenrente.

Weze’pjr•
De ‘wettige of ‘natuurlijke, wettig-
lijk erkende kinderen van een verzekerden loontrek-

kende beneden de 14 jaar hebben recht ‘op een weezen-
rente, ‘die voor ‘de kinderen uit één ‘gezin bedraagt
1.-‘ van ‘den pens’ioen,grondsl’ag van den vader. De
vader moet rente ‘genoten hebben of er moeten min-

stens 40 weekpremiën aanwijsbaar zijn. Elk kind heeft

recht op het eigen ‘deel ‘der rente. Overlijdt een kin’d

of wordt het 14 jaar, dan komt zijn ‘deel aa.n de ande-ren ten goede.

Ook kinderen beneden 14 jaar van een verzekerde
moeder hebben recht op weezenrente, ‘indien zij vader-loos zijn of ‘de moeder hun k’ostw’inster was.

Geneeskundige behandeling.
Wanneer ‘het te
voorzien is, dat een zieke verzekerde ‘d’oor doelmatige
verpléging (bv. in een ‘gesticht) ‘kan behoed worden
tegen inval’i’diteit, ‘of wanneer men vermeen’t, ‘dat
invadiditeit kan genezen door zulke behandeling, ge-
schiedt ‘deze gratis voor den man.

Zijne kinderen beneden de 14 jaar of
zijne
echtge-
noote, indien deze ‘den 60-jarigen leeftijd heeft be-
reilet of invalide is, kunnen ‘bovendien eene uitkee-
ring krij’gen.

Er ‘bestaat verder als onderdeel der Invaliditeits-
wet nog een z.g.,,vrije verzekering”. Men kan nI.
vrijwillig premiën sto’rten van
f
2,-.–, elk (men kan
die f2,— opsparen in den vorm van zegel’s van
f 0,25),
doch hoogstens 80 per jaar. Wordt men tijdelijk ‘of
blijvend invalide, ‘of bereikt men ‘den leeftijd van 70
jaar, dan ontvangt men eene rente, ‘die 1Y2 cent per
jaar ‘bedraagt voor elke Vrije premie van
f
2,— en
voor elk ‘halfjaar, dat ver’loopen is tu’sschen den da-
‘tum van storting en ‘den ‘datum van ingang der rente.

Omtrent ‘de Invalidite’itswet is ‘nog het volgende ‘op

te merken (allerlei ‘strafbepalingen zal de lezer ons
wel willen schenken). Onder ‘bepaalde omstandighe-
den kan een loontrekkende van ‘den verzekeringsplicht
worden ontheven; ‘het is echter niemand aan ‘te ra’den
daarvan gebruik te maken. E’n onder bepaalde om.stan-
‘dijgheden kan eene onderneming voor ‘haar personeel
vrijstelling van den verzekeringspiicht verkrijgen;
ook d’it is geen enkelen werkgever ‘aan
(
te raden. De
premie toch is ‘bij ‘de In’v’aiidite’itswet gebaseerd op
het loon,
en niet
op den
leeftijd
van toetreding
tot de
verzekering. De premie, welke ‘de wet ‘vraagt, dekt
het risico van een 16-jarige; voor de ‘ouderen ‘springt

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1057

het Rijic bij (10 millioen gulden per jaar gedurende

75 jaren) en die bijslag mist men als de verzekerings-
plicht zich niet doet gelden.
Een werigevei, ‘die een eigen fonds heeft en vrij-

stelling verlangt, heeft aan zéévele en zulke zware
voorwaarden te voldoen, dat de last van het zegeltjes-

1)lakken daarbij in hot niet verzinkt. (Wie deze voor-
waarden wil kennen, leze artt. 37 en 40 van de wet en
liet volumineuze Staatablad No. 538). Wie zijn werk-
nemers meer wil toekennen dan de wetsprestaties be-

‘dragen, ‘neme dit meerdere uit een eigen fonds of
sluite eene aanvullingsverzekering bij een ‘solide Ne-

derla’ndsche Verzekeringsinstelling.

D
e 0 u d e r d o n’
s
w e
t. Deze wet legt geen en-
kele verplichting ‘op den werkgever, althans geen an-
‘dere dan het in de belastingen meebetalen van zijn
privé aandeel en het aandeel zijner onderneming in

f
17.700.000 gedurende 30 jaren.

Deze wet heeft ten doel de niet-vermogende men-
schen van 65 jaar en ‘ouder op 3 December a.s., men-
schen, di
e
niet in de termen vallen voor de gratis-
rente van
f
3,— per week, welke vroegere loontrekken-
den reeds sinds 3 Dec. ’13 ontvangen, in dit opzicht
met dezen gelijk te stellen. Zij heft dus een bestaand
onrecht op.

Zij bepaalt, dat mannen en vrouwen, divoor min-
der dan
f
1200 per jaar zijn aangeslagen in de Inkom-
stenbelasting en niet zijn aangeslagen in de Vermo-
gensbelasting en die geregeld door arbeid in het on-

derhoud van zich en hun ‘gezin hebben voorzien,
f
3,-
per week rente zullen genieten
(f
5,— voor twee ge-
huwden te zamen). De overigen, dus zij, die op 3 De-
cember ’19 nog geen 65 jaar zijn, kunnen ziëh bij de
Rijksverzekeringsbank vrijwillig verzekeren, voor pen-
sioen op 65 jaar en bovendien nog voor
f 100,—
uit-
keering bij overlijden. Wijl nu voor de reeds ouderen
(de wet stelt: de 35-jarigen tot en met 64-jarigen) de wekelijksche premie te hoog zou worden, is bepaald
dat dezen, mits zij of hun echtgenoot(e) niet zijn aan-geslagen in de Vermogensbelasting of voor
f
2000 of
meer in de inkomstenbelasting, voor
f
0,39 per week
(dat is ‘de premie voor een 34-jarige) ‘zich kunnen
verzekeren voor
f
3,— pensioen per week op 65 jaar
en
f 100,—
uitkeering bij overlijden.

Gehuwde vrouwen kunnen zich zonder
bijstand
van
haar echtgenoot verzekeren. Wie na 3-jarige premie-
betaling invalide wordt, kan ‘ontheffing vragen van
premiebetalen. De uitbetaling der
f 100,—
bij over-
lijden geschiedt eerst, als bij het overlijden minstens
3 jaren premie was betaald.

De 35-64-jarigen kunnen tot de verzekering toe-

treden binnen 4 jaren na 3 December 1919; het is
zaak voor her om ‘t zoo spoedig mogelijk te doen,
want anders benadeelen zij zich. Wie er bv. langer
‘dan 2 jaar mee vacht, krijgt ‘t pensioen eerst op 67
jaar.

En nu
blijven
nog ‘over de 34-jarigen en jongeren.
Deren kunnen zich ook verzekeren, en wel naar keuze
voor 3, 4, 5 of 6 gulden pensioen op 65 jaar en
f 100
uitkecrin’g bij overlijden, met staking van premie-
betaling hij invaliditeit na minstens 3 jaren verze-
kerd te zijn geweest.

Op ‘dezen legt de Staat niets toe; ‘zij betalen de pre-
mie, die het risico dekt, en op den duur (na 30 jaren) als de 65-jarigen en ouderen van thans overleden, en
de 35-jarigen en ouderen van thans gepen,sionneer’d zijn, heeft het Rijk geen andere kosten clan die voor
administratie.

De wetgever van thans hoopt, dat de vrijwillige
ouderdomsverzekering dan z66 algemeen za.lzijn, ‘dat

van het trieste huwelijk .tusschen armoede en ouder-
dom geen sprake meer zal wezen.
Qui vivra, verra!

G. L
JANSSEN.

HOLLANDSCHE WATERBOUWKUNDE IN

CHINA.

Nu de oorlog tot het verleden behoort en de geheele
wereld alle krachten inspant om den verloren tijd te

herwinnen en den algemeenen stilstand en achteruit-
gang op economisch gebied zoo goed mogelijk te her-
stellen, lijict het tijdstip niet ongelegen om de aan-

dacht te vestigen op een belangrijk werk op het gebied

van l’iav’enverbetering, dat door Nederlandsche inge-

nieurs uitgevoerd wordt in de haven van Chefoo in
China.

Ohefoo is een haven, liggende aan den ingang van

de Golf van Pechili, aan de Noor’dkust van ‘de pro-
vincie Shantoeng en werd in 1862 door het Ohi-

nesche Gouvernement voor den buitenjandschen
handel opengesteld.

Reeds spoedig bleek, dat de ankerplaats der schepen
onvoldoende beschermd was tegen wind en weder en

dat afdoende bescherming der open reede een eerste

vereischte was om het los- en laa’d’bedrijf zooveel
mogelijk ‘van de weersgesteldheid onafhankelijk te
maken. Het duurde echter nog tot 1913 voordat de
,,Chefoo Harbour Improvemen,t Commission” ge-

vormd werd, die de zaak krachtig ter ‘hand nam en
Ir. 0. C. A. van Lidt de Jeude, c.i., opdroeg om advies

uit te brengen op weilce wijze havenverbeteringen
aangebracht zouden kunnen worden. In Mei 1914 sver-
den definitieve voorstellen door hem ingediend, welke
in Februari van het volgend jaar de goedkeuring van
de autoriteiten te Peking mochten wegdragen. Het

werk werd toen door de Haven-commissie publiek
aanbesteed en van de vier inschrijvers bleek de ,,Ne-
derlandsche Maatschappij voor Havenwerken” te Am-
sterdam de laagste te zijn. De aanneemsom bedroeg
Hailcwan Taeis 2.677.000.
1)

HA VEN WERK EN

1

_!,0hi

44-

1

1

/

1i/

+

1fl

(»
1

‘.
.4
‘8

”

Met de uitvoering van het werk werd een begin
gemaakt in Augustus 1915. De heer Van Lidt de
Jeude nam de uitvoering op zich tot Mei 1916, toen
hij Chefoo ‘verliet om te Peking de belangen zijner
Maatschappij te gaan behaatigen. Sindsdien wordt
liet werk voortgezet onder de bekwame leiding van

‘) De gemiddelde waarde van 1 i{aikwan Tael in Engeisch
geld bedroeg:

in 1913: 3 s. O’/ d.

iii 1916: 3 s.
31i6
d.

1914: 2
S.
88/ d.

,, 1917:
4
S.
3
18
1, d.

,, 1915: 2 s. 7’ja d.

–

,, 1918: 5s. 3
‘/je
d.

1058

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November 1919

Ir. I.van Exter, c.i.,
die
reeds hij het ontwerpen der

plannen aan den heer v. L. do J. als assistent-i.nge

nieur toegevoegd was.

De uit te voeren werken bestaan uit (zie bijgaand
schebskaa’rtj e):

Een
Golf breker,
van het type met veirtika1e wan-
den, lang 2600 voet,
1)
waarvan de ‘onderbouw bestaat
uit met behulp van drijvende kranen gestelde blokken,

wegende ‘van 24 tot 32 ton en de bovenbouw uit

metselwerk in natuursteen en die zoodanig gelegen is,

dat aan beide einden een ingan’g tot de eigenlijke
ha’vënjkorn Vrij blijft.

Een
Dam,
lang 5873 voet, met een onderbouw
bestaande uit een gestort za.ndlichaam, waarvan de be-

loopen beschermd worden door zinikstukke,n. De boven-

bouw bestaat uit eene storting van breuksteen met,

aan den Noordelijken arm van den dam, een
kaaimuur,
600 voet lang, op dezelfde wijze geconstrueerd alf de golfbreker.’

Baggerwerken in de havenikom ter verkrijging
van een 1diepte van circa 22 voet bij laagwater.

Toen schrijver dezes voor eenigen
tijd
het voor-
recht had een ‘bèzoek aan de in vollen gang zijnde
werken te brengen, trof het hem hoe hier in het

Verre Oosten weder een werk verricht wordt, dat,

grootsch van opzet, rtïettegenstaande de
bijkans
onover-
komelijke moeilijkheden, door den oorlog veroorzaakt,
energiek uitgevoerd wordt en waarmede onze Delft-

sche ingenieurs zonder twijfel nieuwe lauweren zullen
oogsten. J.
W. H. FERGUSON.
Shanghai, September 1919.

AANTEEKENINGEN.

Tegengaan van osv5uiste persbe1
richten in het buitenland –
In het Voor-loopig Verslag .nopens de Begrootinig van Buiten-
landsche Zaken werd bij denzelfden post, die elders

in dit nummer bespreking vindt, de wenschelijkheid
geuit, dat- van de zijde der Regeering niet slechts dé

economische, doch ook de politieke voorlichting in
het buitenland met kracht zou worden ter hand ge-
nomen. Verkeerde meeningen omtrenrt onze interna-

tionale gestie worden in ‘het buitenland ten •na’deele
van Nederland geëxploiteerd en onzerzijds niet vol-

doende tegèn’gesproken. Gewezen werd op ide onjuiste-
berichten over het trekken van Duitsche troepen door
Limburg in 1914 en de ‘onjuiste voorstellingen over
den doortocht in November 1918 bij Roosteren.

De Memorie van Antwoord bevat dienaangaande’
het volgende:

,,De in het Voorioopig Verslag weergegeven meening,
dat het optreden der Regeering tegen onjuiste beweringen
en voorstellingen in ‘het buitenland met betrekking tot ons
land niet altijd actief genoeg is geweest, schijnt niet vol-
doende rekeniihg te hou’deu met de omstandigheid, dat ver-dachtmakingen en berichten, ‘die bepaalde oogmerken moe-
ten dienen, veel gemakkelijker dan hetgeen tot ontzenu-
wing en bestrijding daarvan wordt aangevoerd, verbreiding
plegen ‘te vinden. In verhoogde mate geldt dit in oorlogs-
tijd. Het met de oorlogsmentaliteit samenhangend gemis
aan anbevangen’hei’cl bij vele ‘der meest gelezen buitenland-sche dagbladen is, bij de verhandingen, w’elke op persgebied
in den vreemde worden aangetroffen, gebleken een zeer
ernvtige ‘belemmering te zijn tgen het geven van ‘de noodige
publiciteit aan tegenspraak tegen onjuiste ‘berichten ten
nacleele van ons land.
,,Wan’neer •dan ook somtijds nog weder beweringen op-
duiken, als zouden in
1914
Duitsche itroepen door Limburg
zijn getrokken, of als zouden ‘de Duitsche ‘troepen, die na
den wapenstilstauct in November
1918,
op Nederlandsch
grondgebied weiden toegelaten en naar Du.itschland wer-den doorgezonden, in het bezit zijn gelaten van hunne w
penen en volledigen legertrein, mag dat niet ‘worden gewe-
ten aan gemis aan activiteit bij de Regeering om deze be-‘
weringen tegen te spreken.. Die beweringen zijn, zood’ra zij
hier bekend varen onver.vijld afdoende weerlegd, en het
is alleen aan de bovenbedoelde omstandigheden te wijten,
dat de Nederlanidsehe Gezantsehappen niet bij machte zijn’

i) 1
Engelsche voet =
30,48 c.M.

geweest aan die tegenspraak, met bewijsstukken gestaafd,
40
publiciteit te ‘verzekeren, die aan de waarheid toekwaui
en haar ingang kan ‘doen vinden.
,,Dat dergelijke onjuiste berichten . en voorstellingen,
vooral wanneer ‘die behendig worden geëxploiteerd, niet
alleen de positie van ons land, maar ook ‘de betrekkingen
van Nederlanders in het buitenland ondermijnen en scha-
den, is voor geen tegensprak vatbaar en ‘de onidergetee
kende is het geheel éens met de ‘leden, die van oordeel zijn,
dat niets behoort te worden verzuimd om ook in het bui-
tenland ruime openbaarheid te geven aan datgene, wat voor
een juiste beoordeeling, zoo van onze internationale gestie,
als van ons land in het algemeen, van nut zou kunnen zijn.
In de richting van zoodanige actie, die niet minder repres-
sief zal moetén werken, kan inderdaad meer worden ge-
daan dan ‘dusver reeds geschiedt; Nederland is op dit ge-
bied, vooral bij landen die een actieve buitenla’ndsche staat-
kunde plegen’ te voeren en daarop zijn ingericht, te veel
achtergebleven. De’ doeltreffendheid van het in enkele lan-
den aangenomen instituut van aan de G’ezwntschappen ver-
bon’den persattachd’s komt den ondergeteekende vooralsnog
twijfelachtig voor. Meer meent hij te mogen verwachten
van ALA partijtrekken van particuliere krachten en het be-
vorderen van ‘de verspreiding van geschriften betreffende
ons land.”

De m o n e t a i r e toestand in Ma-

r o k k o. –
Vele’ lezers zullen waarschijnlijk wel reeds

hebben hoo’ren spreken over de crisis, die in het

Fran’sche muntwezen laeerscht; deze crisis doet zich

in nog veel sterkere mate in Marokko gevoelen. –
In Marokko circuleeren twee soorten geld: Fransch
en In.lanjdsch. Het Fransche geld is er vertegenwoor-

digd in bankbiljetten, het Inlandsohe bestaat uit de
Peseta Hassa.ni, welke circuleert in ‘nilvers’tukken van
5,2 en 1 Franc; de paamunt ‘bestaat uit koper.

Tot voor kort stond de Peseta Hassani volkomen gelijk

met den Franschen Franc en werd dan ook als zoodanig
zonder bezwaar door de i,nlan,ders aangenomen. Plot-
seling echter wei-d bij ‘besluit van 15 October j.l. door
het Gouvernement van Marokko de paaiteit tussehen

den Franc en de Peseta Hassanii opgeheven. Tengevol-
ge ‘van dezen maatregel verloor de Franc 40 pOt. op de
Peseta Hè.ssani, hetgeen ‘begrijpelijk is, wanneer men

de
stijging
van ‘het ‘zilver in aanmerking neemt. Het

is eveneens zeer begrijpelijk, dat het publiek ‘daarna
het Fran’sche ‘geld geheel weigerde, waardoor de ban-

dol zeer wond geschaad: de werkgevers konden de

werklieden niet betalen, de café’s weigerden Fransehe
bankbiljetten in betaling aan te nemen en al spoedig

stond het han’deisverkeer geheel
stil.
Het gevolg van
een en nder was, dat de Peseta Haasani uit de circa-latie verdween. Inderdaad was een aanzienlijk fdeel

van dat geld
in
handen van speculanten; er wordt

zelf’s beweerd, dat deze laatsten ‘van bovengenoemd
gouvernementsbeeluit reeds afwi’sten vôôrdat het werd
gepubliceerd en dat zij zoodoende van die wetenschap
hebben geprofiteerd door groote ‘hoeveelheden geld-

stukken te verzamelen. Dit heeft hen in staat gesteld
in enkele dagen een zoet winstje van 40 pOt. te maken.

Tot op dit oogeniblik ‘is de situatie in Marokko er niet
op verbeterd. Weliswaar heeft men getracht in de
crisis te voorzien ‘door uitgifte van enupures’ van 10,
25 en 50 ceuitiimes en van 1 Franc, doch de ‘bewolking
heeft het vertrouwen verloren en wil dat geld niet
meer aannemen. De Sultan heeft daarop eene bekend-
making doen verspreiden, waarin
hij
zijn volk aan-

spoort het Framsche ‘geld niet meer te weigeren, doch de doeltreffendheil daarvan is zeer twijfelachtig.

Ook i.n
Frankrijk
heeft gedurende eenigen tij
:
d een-

zelfde verschijnsel zich voorgedaan. De zilverstukkea
verdwenen plotseling uit ‘de circulatie. Men beweerde,
dat ze naar het buitenland werden uitgevoerd, dat zij
werden gesmolten en ook, dat het publiek ze oppotte.
De laatste ‘veronderstelling schijnt wel het meest de
waarheid nabij te komen. Wel zijn er ‘stukken gesmol-
ten en uitgëvoerd, doch dit zijn slechts kleine hoeveel-
heden geweest. Z’oodra de Fransche Regeering bekend
maakte zware straffen te zullen toepassën op de over-
treders, zijn de zilverstukken geleidelijk weder in de
circulatie teruggekeerd.

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1059

Amerika, de leveranc -ier op afbe-
t
a li n g. –
In
de zoo juist ontvangen October-afle-
vering van het ,,Federal Reserve Bulletin” zijn eenige

zeer belangrijke vergelijkingen opgenomen van de

uitvoeren der Unie v66r en na het uitbreken van den

oorlog.
Wij
nemen daarvan over het volgende staatje,

waarin ide voortbrenging van een viertal artikelen

met
de geëxporteerde hoeeelhedeu vergeleken wordt.
De
voor.tbrengingscijfer.s zien op het kalenderjaar,

voorafgaande aan het aangegeven jaar, de export-
cijfers zijn die van het
op 30 Juni
afloopende fiscale

jaar. De in percenten uitgedrukte verhoudingen zijn
zeer merkwaardig.

Productie
-,
hxport
Pet.
export
.

.
Productie.
.,
hxport
Pet.
export

Maïs en maïsm
‘
eel:’)
Katoen
:
2
)

13.761.658.000 207.046.273
1,50 1910
–
1914
65.166.173 44.054.287
67,60
1915-1919 ……
13.882.571.000
229.412.634
1,65
.

1915-1919
61.779.055
31.615.285
51,17
2.672.804.000
50.668.303
1,90
16 134.930 8.931.253 55,35
2.994.793.000 39.896.928
1,33
11:191.820
6.405.993
57,24
2.566.927.000 66.753.294
2,60
11.449.930 5.963.682′
52,08
3.065.233.000 49.073.263
1,60
11.302.375
4.587.000
40,58

1910-1914 …….

1916 ………….. 1917 …………..

1919…………
2.582.814.000 23.020.816
0,89
11.700.000
5.727.357
48,95

1915.
…………..

1918..

…………

Tarweentarwemeel’)

.

.
Steenkool en cokes
3)

3.487.295.000 524.835.368
15
3
05

1915 …………….

1.902.948.872 75.151.633
3,95
4.106.891.000
1.200.584.167
29
3
23

1916 …………….
1917 ……………..
1918 …………….

2.293.348.893
99.610.831
4,34
891.017.000 332.464.976
37,31

‘

1919

……………

377.414.259
15.316.705
4,06

1910-1914 ……..

1.025.801.000 243.117.026
23,70

1910-1914 …….

395.200.380
20.214.281
5,11

1915-1919 …….
1915 ……………

636.31800Ö
203.573.928
31,99

1915-1919 …….
1915 …………..1916 …………..
448.678.288
.21.289.941
4,75
1916 ………….
1917 …………
1918 …………
636.655.000
133.990.150
21,05
1917 …………. 1918 ………….
492.670.146
23.057.961
4,68
1919 ………….
917.100.000
287.438.087
31,34
‘

1919 …………
579.385.820
19.731.943
3
3
41
1)

bushels.

2)

balen
van 500 T.
3
)

tons.

Er
is ook
een tabel .saimengesteid, waarin tot uitdr’ujk-

king gebracht
zijn,
‘beginnende met Amerika’s parti-
cipatie in dan ,,European War”, de voorschotten,’door
de Unie aan de bo.ndgenooten gegeven, alsmede de
uitvoeren naar de onderscheidene landen. Voor de
geheele periode April
1917
tot 3u.n,i
1919
bedioeg de
totaalwaarde van de uitvoeren uit cle Un.ie naar geal-
lieerde landen in Europa
8.623,8
millioen dollars,
tecwij.l de voorschotten, aan deze landen verleend, .in

dezélfde tijdru,imte,
9.092,2
miljoen doller beiëpen.
Voor Engeland, België en Rusland ging de waarde
der exporten die .der voorschotten te boven, terwijl
voor Frankrijk en Italië de ‘voorschotten grootr

waren dan de geleverde uitvoeren. Terwijl het Bulletin
de cijfers van maand tot maand geeft, moeten
wij
hier
volstaan met eene recapitulatie, in millioenen dollars
uitgedrukt.

Engeland
I
]’ratckrijk

ItaliëBelgië

Rusland

Overigen
1)
Totaal Totaal
voor-

uit-
Voor-
I
Uit-
I
Voor-
I
Uit- ‘oor- . Uit-
I
Voor-

Uit-
I
Voor-

Uit-
I
Voor-
I
Uit- schot- voe-
schot.
1
voer
I
schot
I
voer
I
schot
I
voer,
I
schot
I
voer schot
I
voer schot voer

ten

ren

Totaal, April-Juni, ’17

560

512,5 210

280,4 100,0 103,
Belastiogjaar eindi

geude Juni 1918 .. 2.515 1.994,2 1,445

884,6 480,0 477,
i

Belastiugjaar eind
gelde Juni 1919 .. 2.202 2.147,4 987,5 979,1 975,5 497,

Totaal ……..
1
4.277 4.654,ij2.642,52.144,1j1.555,51.078,

Servië, Czecho-Slovakije, Roemenië, tiberia, Griekenland.

15,0
‘1,2
–
93,4
–
3,8
885,0
995,0

99,1 90,5
187,7
152,9
7,6
3,0
4734,4
3.602,9

221,6
323,3
–
52,6
86,2
26,3
3.472,8
4.025,2

335,7
415,0
187,7
298,9 93,8
33,1
9.092,2
8.623,8

Het ,,Federal Reserve Bu’lleti.n’ teekent bij deze cijfers America’s e’ntry into the war were made practical’ly nu
nog aan: ,,The figures show couclu.sively that exports the basis •of credits extended by the United States
from the United States to European allies since Treasury to the allied powers.”

S
ur in a m e. –
Het rapport van de
K
a .m e r
van Koophandel en Fabrieken te Para-
m a r i b o voor 1918, No. 5,
‘besluit met de navol-
genide conclusies.

,,Dc terugblik op het jaar 1918 wekt geen aangename herin-
nel-ingen. In bijna alle bedrijven tegenspoed en teleurstel-lingen en daarbij kwam de drukkencie zorg voor het dage-
ljksch brood van een groot deel der bevolking, doordat vele
eerste levensbehoeften vaak niet te bekomen waren en, voor
het geval er wat vei-kregen kon worden, hiervoor zeer veel
moest worden betaald. ‘Wel was de toestand hier draaglijker dan in menig ander land op het Europeesche continent, maar
de last drukte nochtans zwaar op een groot deel van den middenstand en de lagere bevolkingsklasse. Dit was het
duhlelijkst .te merken’ aan cle opkoophuizen, clie als padden-
stoelen verrezen, en – niettegenstaande hun zeer groot
getal – in korten tijd met goederen gevuld waren. Eerst
waren liet artikelen van luxe, maar geleidelijk gingen ook
huisraad en kleeclingstukken dien weg op en in cle’woningcn
werd het hoe langer hoe leeger. –
,,’Tal van stadsbewoners trokken weer naar het district,
waardoor vele woningen leeg stonden en voor_de bewoonde
was het niet gemakkelijk de huurpenningen te bekomen.
,,Toen in het najaar dan ook de Spaansche Griep kwam,
vond ze een door ondervoeding en nood vruchtbaren bodem,
zoodat daardoor haar zeer vele levens ten of fer gevallen zijn.
,,De bevolking in de landbouwdistricten was er veel beter

aan toe cii had niet alleen steeds voldoende te eten, maar
ook een geregelde goede verdienste; jammer maar, dat de
stadsbevolking en vooral vele vrouwen, (lie anders w’el het
op de plantages voorkometicle werk, zooals ‘koffie uitlezen,
n
plukken, enz. zouden kunen verrichten, door gebrekkige
verbindingswegen daartoe niet in staat waren.
,.Het is ook moeilijk ze ér toe te krijgen op plantages te
wonen, omdat ze vaak voor hare in cle stad werkende man-
nen te zorgen hebben, da bij haar verblijf in de hofdplaats voor haar nog de gelegenheid bestaat, door het verrichten
van wasch voor anderen en door het koopen en wederk’er-koopen van vruchten en dergelijke, hoe gering ook wat bij
te verdienen.
,,I)e aankomst van het stoomschip ,,Vulcanus”, die als een
groote gebeurtenis gevierd werd, bracht voor cle arme stads-
bewoners clan ook niet dê vervaclite verandering, want liet
brood, dat van liet Ar.gentijnsche meel gebakken werd, w’as
voor, velen nog te duur.
Wel werd getracht den nood te verzachten door het ver-
krijgbaar stelen van bons voor goedkoope levensmiddelen
aan karig bezoldigden en namen twee comitd’s de ‘voeding
van scboolkin•clerad ter hand om z6o de ondervoeding van
het opkomende geslacict tegen te gaan.
,,Waar in dit land geen fabrieksnijverheid ‘bestaat, is er
geen enkele reden voor het opeenhoopen der bevolking in de
stad’, en ware het
cell
gioote zegen voor bet land, indien de inoeiten, om de bevolking meer en meer naar cle districten af te ‘voeren, met succes bekroond waren.. In 1918 was het

1060

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November 1919

verschil bijzonder opmerkelijk, bij de stacisbevolking armoede
en nood en bij de kleine landbouwers, clistrictsbewoners,
welvaart. Zij waren het, clie de door cle stadsbewoners in de
opkoophuizen gebrachte goederen kochten.
,,Bij de Britsch-Indiërs hoopte zich zooveel geld op, dat
door de wijze, waarop zij het bewaren, het zilver uit de
cireulatie verdween en het Gouveriemeut zich genoodzaakt
zag zilverbons uit te geven. Door het uitblijven van uieuwen
aanvoer van zilvergeld en pasmunt was die toestand natuur.
lijk verscherpt geworden, doch was, dat staat vast, een groot
deel van het verdwenen zilver in ruil voor cle verkochte
landbouwproducten bewaard.
,,Een algemeene verademing was dan ook te constateeren
toen, door het sluiten van den wapenstilstand, het vooruit-
zicht op vrede geopend werd en het is te hopen, dat in 1919
door geregelde scheepvaart en aan- en uitvoer weer spoedig
normale toestanden ontstaan zullen.”

K o o p m a n s b o e ic e n. – ,,
Resumeerende kun-
nen wij vaststellen – 9idus het laatste vlugsdhrift van

de Vereeniging ,,Handelsrecht”
1)
– de wenschelijk-
heid om artt. 6,
7,
8,
9
en 10 EI. en art. 1919 B.W. zonder
meer te schrappen en in het B.W. een artikel op te nemen,
dat ten aanzien der bewijskracht van aanteekeningen aan
den rechter volledige vrijheid toekent. Gebeurt dit, zon zal
in dezen een voor het zakenleven bevredigende toestand zijn
geschapen. Mocht het vooralsnog niet mogelijk blijken eene
wetswijziging van zoo algemeene strekking tot stand te
brengen, zon vorde althans het Wetboek van Koophandel
gewijzigd in dien zin, dat de kooplieden de vrijheid ver-
krijgen hunne boekhouding naar goedvinden in te richten
en dat cle bewijskracht van
hoopmansboeken
aan het oordeel
van den rechter wordt overgelaten.
,,Rest ons nog eene bespreking van artt. 12 en 13 K. Vol-
gens art. 12 kan de rechter in den loop van een rechtsge.
ding, op verzoek van eene der partijen, of ook ambtshalve,
de opeulegging der boeken bevelen, ten einde daarvan inzage
of een uittreksel te doen nemen voor zooveel Eet punt in
geschil betreft. Hij, clie nalaat aan het rechterlijk bevel to
voldoen tot het openleggen zijner boeken, of wel die weigert
ze open te leggen, indien de tegenpartij zich aan die boeken
wil gedragen, doet, krachtens art. 13, daardoor een vermoe
den in zijn nadeel ontstaan. In beide gevallen kan de rechter
aan de wederpartij den eed opleggen, al ware er geen ander
bewijs aanwezig.
,,Deze artikelen sloten in het wetboek van 1830 logisch aan
aan eene voorafgaande bepaling, volgens welke richtig ge-
houden koopmansboeken door den rechter, zonder eenige
beperking, als bewijs
1mnnen
worden aangenomen tusschen
kooplieden wegens zaken hunnen handel betreffende, welke
bepaling echter, bij de herziening ni de afscheiding van
Belgi van ons land, werd omgevormd tot het tegenwoordige
artikel 10. ,,Daarcloor zijn genoemde artikelen 12 en 13 eenigszins
In
de lucht komen te hangen. De rechtspraak neemt dan ook
aan, dat in het geval van eerstgenoemd artikel de bewijs-
kracht niet beperkt is overeenkomstig artikel 10, maar ge.
heel ter beoorcleeling staat van den rechter.
,,Art 12 zal bij de hier boven bepleite regeling behouden
kunnen blijven, doch het is wel gewenscht de redactie aldus
te wijzigen, dat duidelijk uitkomt, dat cle rechter openleg-
ging van de boeken van beide partijen of van een van hen
kan bevelen in alle gevallen, waarin hij dat wenschelijk
acht, zooclat de rechtspraak niet meer zal kunnen aannemen,
zooals zij wel heeft gedaan, dat een bevel tot openlegging
van de boeken van een der pai’tijen slechts mogelijk is,
wanneer de wederpartij verklaart zich aan die boeken te
willen gedragen.
,,Art. 13 behoeft in ieder geval wijziging, daar de rechtei
moet worden vrijgelaten in de beslissing, welke gevolgtrek.
king hij in ieder voorkomend geval uit het niet openleggen
van de boeken heeft te maken. Wanneer, zooals hier is
aangegeven, eene verplichting tot boekhouden niet blijft gehandhaafd, kan natutirliji, aan het niet openleggen van
boeken niet imperatief een vermoeden in het nadeel van
wie niet aan het rechterlijk bevel voldoet, worden verbonden.
Reeds thans is beslist, dat het artikel niet van toepassing
is, als blijkt, dat de partij aan wie is bevolen zijne boeken open te leggen, boeken niet heeft gehouden. Immers, ook
als de verplichting tot boekhouding beperkt blijft tot koop
lieden, zullen er toch ouder de kleine handelaars velen zijn
die deze verplichting niet kunnen nakomen of wel verzui
men haar na te komen.”

i) Exemplaren van dit vlugschrift zijn, voor zoover d
voorraad strekt, op aanvrage kosteloos verkrijgbaar bij den Secretaris Mr. W. C. Mees, R.Azn., Oranjelaan 15, R’dam.

REQEERINGSMAATREGELEN OP
HANDELSGEBIÈD.

Uitvoer
v
ccv o ed er. Aangezien de maatregel,

getroffen bij beschikking van 16 Oct. j.l., dat uitvoer
van katoenzaad-, aardnoten , kapokpit-, cocos- en der-

gelijke koeken zou worden toegelaten aan importeurs

van lijnikoelcen, lijn.meel en lijnzaad in verhouding tot
de ingevoerde hoeveelheden, niet leidt ‘tot verhoogden

invoer van lijumeel en lijnkoekeu, is than’s, onder in-

trekking van ‘dien maatregel bepaald, dat de uitvoer

van alle soorten veevoederkoeken verboden is.

Do N.U.M. heeft ter kennis van belanghebbenden

gebradht, dat zij voorshands geen uitvoervergun.nin-

gen voor veevoeder van welken aard ook zal kunnen endosseeren. De reeds afgegeven vergunningen blij-

ven geldig, doch de geldigheidsduur kan niet worden
verlengd.

V
er we rk en van mcl k. Onder intrekking van
zijn beschikking van
30
September j.l. heeft de Minis-ter van Landbouw, met ingang van 12 November, ver-
boden volle, geheel
of
gedeeltelijk afgeroomde of op
andere wijze verwerkte melk te verwerken tot kaas,
melkpoeder, taptemeikpoeder, gecon,denseer’de melk,

gecondeuseerdo taptemelk en caseïne. Uitzondering op

het verbod is toegelatèn voor hen, .die zich verplicht

hebben melk of icaas voor biunenlandseh verbruik be-
schikbaar te stellen.

B o t e r. De voorraad koelhuisboter, voor den
winter opgeslagen, is thans gestegen tot
3.000.000

K.G. Aan versche boter word.t ‘thans per week nog
300.000
K.G. meer ‘geproduceerd, dan hier te lande

wordt verbrui:kt, zoodat voorshands nog een klein per-

centage van de productie voor uitvoer bestemd kan

blijven.

invoer uit Duitschland. In het vervolg
zal ‘bij den invoer uit Duitschland in Nederland van
goederen, afkomstig uit of vervaardigd uit grondstof-

fen, afkomstig uit landen, vroeger in oorlog met
Duitschiand, niet meer gevorderd worden Pen verkla-
ring van ‘den Consul-Generaal, ‘hoofd van de Afdeeling
Handel van het Gezantschap te Berlijn, blijkens welke

de in te voeren goederen niet
zijn
oorlogsbuit en niet
zijn gerequireerd op bezet gebied.

U i
t v
0
e r p a p i e r. De Miniister van Landbouw
heeft met ingang van 15 Noiember tot nadere aan-
kondigin’g disensatie verleend cvan het verbo’d tot
uitvoer van papier in alle soorten. Onder deze dispen-
satie vallen echtei niet oud papier en papierafval,
asplialtpapier en vil.tpapier, voor welke soorten papier

afzonderlijke uitvoerverboden van kracht zijn en ‘voor-
loopig nog blijven.

U it v o er ‘verboden. De Miii. van Landbouw
heeft ‘met ivang van 18 Nov. tot ,nadere icankondi’gi:ng
dispensatie verleend van de veïboden tpt uitvoer van
vlechtband (gespleten rotting voor stoelzittin’gen) en

van pitbanid, vallende onder het uitvoerverbod voor
rottiing; van riet en biezen en hun vezels in eIken
vorm; van electr.isc.Ihe gloeilanipen, vallende onder het
verbod tot uitvoer van alle metalen in eIken vorm en

van glas- en glaswerk; van electrische zaklantaarn,s,
onder’deelen ecn grondstoffen tot het vervaardigen
daarvan en van Malakkastokken, vallende onder het
u.itvoerverbo d voor rotting.

Uitvoer lucifers.DeMin!istervanLansfbouw
heeft met ingang van 15 November tot nadere aan-
kondiging ciispen,satie verleend van het verbod tot uit-
voer van lucifers.

Uitvoer peulvruchten. Toti December a.s.
wordt gelegenheid gegeven tot uitvoer van die peul-
vruchten, welke reeds door de Regeering met recht
van uitvoer zijuverkocht.

U i t v o er gev ogelte. Voorloopi.g kunnen ver-
guanin,gen worden verleend tot uitvoer van pijl.staar-
ten, slobben, smienten, talingein en plevieren.

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

U i t v o e r p .
0
s t d u i v en. De N.U.M. kan ver-

guinningen enidosseereri voor den uitvoer van levende
postduiven.

Militaire schoenen. Aan de burgemeesters

is medegedeeld, dat nog een beperkt aantal militaire
schoenen beschikbaar ‘is waarvoor de gemeenten be-stellingen kunnen inzenden.

P os t p a k k e t te n. Ingediend is een ontwerp
van wet tot wijziging van het postpa.k.kettentarief.

Lirnburgsche kalkindustrie. De com-
missie inzake de Z.-Limburgsche kalkindustrie is op

15 November idoor den Minister van Landbouw geïn-
stalleerd. . .

Kunstmeststoffen. Een aanvang zal wor-
den gemaakt met de levering van superfosfaat voor voorjaarsbemesting 1920 en wel tot 70 pOt. van de
bestelde hoeveelheden; de prijs is
f
9,- per 100 K.G.

Regeeringsbioem, -meel en rogge-

me ei. Met, ingang van 20 October zal onder regee-
ringsbloem worden verstaan een.mengsel van 15 K.G.

Amerikansche bloem en 85 K.G. bloem, verkregen
door uitmaling op 76 pOt. van 15 K.G. inlandsche

rogge/ta’rwe en 85 K…. ‘buitenlandsche tarwe. Regee-
ringsmeel wordt dan een mengsel van 30 pCt inland-

sche iogge/tarwe en 70 pOt. buitenlandsche tarwe.
Opnieuw zijn de prijzen vastgesteld voor bloem,’
meel en roggemeel.

Uitvo er van gedistilleerd. Bij Kon.
besluit van 18 October is tijdelijk weder opgeheven
het verbod tot uitvoer van alle verdere gedistilleerd.

U i t v o e r s t r o o. Uitvoer van stroo, uitgezonderd

een beperkte hoeveelheid tarwestroo, kan voorsha.nds
niet worden toegestaan.

Katoenzaadkoeken. Aan importeurs van
lijnkoeken, lijnmeel en iijnzaad kunnen consenten
worden verleend voor den uitvoer van katoenzaad-

koeken, aardnotenkoeken, raapkoeken, sesamkoeken en
ojakoeken.

Chili – s alp eter. De aanvoer van kunstmest-

stoffen hier te lande is thans, ook voor zoover betreft
Chili-salpeter, verzekerd. Het is namelijk mogelijk

gebleken, voldoende Nederlandsehe sciieepsruimte be-
schikbaar te stellen om tusschen nu en uit. April
1
hier te lande aan te voeren ongeveer 80.000 ton sa.ipe-

,tr, welke hoeveelheid, gevoegd bij hetgeen hier nog
aanwezig
i4,
geacht kan worden ‘de behoefte ongeveer
te dekken.

Uitvoer zijde. Bij Kon. besluit is tijdelijk’op-
gelieven het verbod tot uitvoer van zijde en kunst-
‘zijde.

B o t e r. De m’aximumprijzen voor boter zijn, onder

intrekking van een vorige beschikking, opnieuw vast-
gesteld, waarbij de prijzen in groot- en tusschenhan.

del een geringe verhooging hebben ondergaan; ‘de

kleinhandeisprij s is niet veranderd.

MAANDCIJFERS.

GIRO-OMZET BIJ DE NEDERLANDSOHE BANK

October
1919

II

October
1918

Posten
I

Bedrag

11
Posten
I

Bedrag

yoor reke-

–
niughouders
29.023 f1.378.693.529 22.518
f
760.784.911
waarvan door
de 11.-bank,
plaatselijk…

9.548 ,,1.020.257.213

5.737

477.847.584
Ter voldoe-
r
ning van
Rijksbelast.

1.267 ,,

7.390.65511801 ,, 11.111.166

RESUME UIT HET MONTULY BULLETIN OF STATISTIOS. (SUPREME ECONOMIC COUNCIL)

Maandel. gemidd.

1919

1913
1
1918

Febr.

Maart
1
April

Mei
I
Juni J Juli
I
Aug.
I
Sept.

Productie van
24,336
19,282
19,7892
18:9592

17,5432
24,612′
steenkool
43,087
51,809
33,712
‘40,852
31,985
45,091
(1000
toos)
3,404
2,078 2,036
1,890
1,743e
1,7338
15,961
13,366
8,389
‘9,299
5,091 8,772
Productie van
869
767
635 695 663
‘
673
ruw ijzer
Ver.

Staten
…….
2,622.
3,306
2,987
3,139 2,518 2,142
(1000 tons)
434
110
– –
–
–
‘Duitschland ……..
1,608
9794
4774
5554
442e
5334

Schepen

op

Ver.

Staten
………
Frankrijk
…………

1,957 1,980
2,255
stapel eind

Duitschland
……….

Engeland
…………..

148
3,646
taals-
.
4,186
Ksvartaals-
der maand

Frankrijk
……………
….

229
52

Kwar-I

op.
I.gave
.,

110
opgave
(1000
tons)

Engeland
………….

545
–

Iniports(net-

Ver.

Staten
………….
Frankrijk
……………

54,930
107,100
101,954
96,823
98,864
124,162

1
to)
1000
£

Duitschiand
…………

Engeland
………..
30,501
50,869
46,702
53,507
49,631
66,248
28,071 66,383 74,043
93,162
88,342
73,558 44,129
–
–
“-
–
–

Exports (bin-

Engeland ………..

Engeland. ………
43,770 41,785 46,915
53,108
58,482 64,345
nenlandsche
42,505 105,000
119,603 123,412
141,682
124,051

1
producten)
Frankrijk’
………
22,934
13,811
11,609 16,364
14,103
17,101
1000 £
Duitschiand
……..

….

41,37.4
–

.
–
–
–

Scheepsbew.:
Engeland

(geladen)
4,089 1,934
1,819
‘1,940
2,207 2,380
Biuneukom.
Ver. Staten
schepen
Ver.

Staten ……..

(ge). en ballast)
4,440
3,666
2,458 2,783
3,563
4,067 (1000
tons)

Frankrijk ………..
Duitschiand ………

Frankrijk (geladen)
2,876
1,654 1,605 1,644
1,678
1,889
Index-cijfers:

Ver.

Staten ……..

Engeland

.

Groothand.-
(Economist) .
..
. .

.

100
224.9 215.3 212.0
214.4 222,4

2
prijzen
Ver. Staten
(Bradstreet’s)….
100
203.2
191.5
187.1
187.7
187.2 100
339.2
340.4
336.6
332.2
325.1
Wisselkoer-
NewYork
op
Londen
100
97.95 98.03
97.03
95.54 95.90
sea: (wekel.

Frankrijk ……….

NewVork
op Parijs.
100
92,56 95,46 92.08 86.49
82.36
gemiddelde)
Parijs
op
Londen ..
100
105.53
10256
105.14
110.66
116.07

0 Vijf weken.

2)
Vier weken.
8)

Inclusief de productie
vi
Lotharingen.
4)
Exclusief de productie van Elzas-Lotharingen en Luxemburg sedert October
1918.

17,754′ 19,9051 15,0172 18,272e
38,583

52,507

8,312

–

654

671
2,149

–

5354

583

2,524 l

2,817
3,874

Kwartaals-

3,47 1
110
f

opgave

286
175

10,982 141,383 133,521 132,876
56,770

69,552
90,946

–

64,562

65,315

74,773

66,500
87,017 118,534
19,133

–

2,415

2,811

.2,7 77

2,832

4,464
1,793

29.8

239.6

241.5

244.7

96.5

205.2

217.2

211.5

94.98

91.04

87.59

85.94
80.42

74.81

65.35

6 1.21
1789

122.56

134.37

[40.24

1062

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November 1919

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.
A
.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.

BANKDISCONTO’S.

15November 1919
1

201u11 1914

(Disc.Wissels.
N d
4′

sedert 1Juli’15
/,
3
1
/,sedert23 Mrt. ‘1’4′
B
e
jBe1.Binn.Eff.
an
4
1
!,

1

’15
4

23

’14
tVrsch.inR.C.
5′!,

,,

19Aug.’14
’14
5

23

,,
Bank van Engeland
6..,

6Nov.’19
3

,,

29Jan.
’14
Duitsche Rijkebank
5

,,

23Dec.’14
4

5 Febr.’14.
Bank van Frankrijk
5

,,

21Aug.’14
3
1
1
9

29 Jan. ’14-
Oostenr. Hong. Bk.
5

,,

12 Apr.’15
4

,,

12 Mrt. ’14
Nat.Bankv.Denem.
6

,,

7 Oct. ’19
5

,,

6Febr.’14
Zweedsche Rijksbk.
6

,,

13Juni’19
4
1
1

,,

6

’14,
Bank v. Noorwegen
5
1
/

,,

11Mei ’19
4
1
1

,,

11

,,

’14
ZwitserscheNat.Bk.
5

,,

21 Aug.’19
31/,

,,.

19

,,

’14
Belgische Nat. Bk.
31!2

,,

1 Oct.’19
4

,,

30 Jan.’14
Bank van Spanje..
5

,,

12Nov.’19
4
1
!2

,,

24 Sept.’03.
Bank
van
Italië ..
5

,,

10Jan.’18
5

,,

9 Mei ’14
Feder. Res. Bk. N.Y.
34-44

Javasche Bank….
3
1
/

,,

1 Aug.’09
3
1
!2

,,

1 Aug.’09

OPEN MARKT.

Dato
Amsterdam
Londen
Part.
Berlijn
Port.,
Parijs
Part.
N. York
Cal!.
p
0
,g
Prolon.
disconto
gat ie
disconto
disconto
disc. moneu

15 Nov. ‘194
2
/8
4
6
4,8/s
–
8-9

t)

10-15 N. ’19
4-
1/
8

2)
4_t/,
5
8
14-6
4-‘/
–
6-25
3-8 N. ’19
4-‘/t
4 5
4
8
/8_5
8
/8
4-11,
–
6-20
27 O.-1N.’l 9
4_t/8
4I/_5t19
4
–
5-18

11-16 N. ’18
3
5
/4_4
8
/8
4
‘I,-6
3*7/32

4

8/
–
12-17 N. ’17
3
3’/
–
4-1Ia
–
35/_4

20-24Ju1i’14
31/_I/j

2
1
1-
1
/
2
1
I-
1
1a
2
1
4_
1
/,
2/4
1’1-2
1
I

i) Noteering van
14
November.
2)
Het particulier dieconto der
gemeentewieaels was in de afgeloopen week
/8-3/4
pCt. hooger.

–
. WISSELKOERSEN.

WISSELMARKT.

Loden heeft zich deze w’eek bijzonder goed gehouden.
Vrijdag had er zelfs een kleine verheffing plaats tot 11.03,
overigens was de koers bijna de geheele week ongeveei 10.93
Parijs w’as weder zeer flauw en de verwachting is, dat eerderL
nog eene verdere daling zal plaats hebben, 29.10-27.75-
27.35. Marken waren eveneens weder sterk aangeboden en
regelmatig terugloopend. Heden werd zelfs onder 6.- af ge–
daan. In Weenen worden de omzetten eerder iets grooter.
De koers brokkelt echter nog gestadig af. Ook in Budapest
hebben w’eder meer’ omzetten plaats tot iets, hooger koers
dan voor Weenen. Praag is evesieensgestadig flauwer,
en. 4.80.
Dollars en neutrale wissels eerder vaster met uitzoncie-ring van Skandinavië.

/’
Dollars zijn opgeloopen tot 2.66 met enkele zaken tot
2.66%
s.
%. Zwitserland verbeterde tot 48.20. OokSpanje
zeer gezocht en. 52.75. Buenos Airs vast op 1.13
s.
1.14.
Alleen Indië weder lager, slot en. 101%.

KOERSEN IN NEDERLAND.

Da ta
Londen
*
Parijs
S
Berlijn
•
Weenen
1
Brussel
“)
New
.York”

10Nov. 1919..
10.974
29.10
7.474
2.55
31.20
2.64 t/
11

,,

1919

.
10.99 28.874
7.424 2.424 30.95
2.6l/
4

12

,,

1919..
10.974
27.80
7.12
2.30
30.524
2.6521
4

13

,,

1919..
11.01
27.90
6.95
2.324
.
30.45
2.66’J4
14

,,

1919.
.
10.99
28.374 6.75 2.30.
30.55
2.66/4
15

1919..
10.98
.27.70 6.50 2.25
–
Laagste d. w.’)
10.964
27.65
6.40
2.224
30.30
2.63/8
Hoogste
,,

,, ‘)
11.03
29.30
7.55
2.60
31.30
2.66/4
8 Nov. 1919..
10.99
29.70
7.374
2.65
23155

2.64
1

,,

1919..
11.014
29.80
8.424
2.55
8
31.524
2.644′
kluntparitelt.
.
12.104
48.-
59.26
5041
48′.-
2.48’/
5)
Noteering te Amsterdam.
*5)
Noteering te Rotterdam.
1)
Particuliere opgave.
– 2)
Noteering van 8 November. ) idem van
1
November.

D° t°
Stoel.
holm’i
Kopen’
hagen’)
Chris.
liania)1!and
5
)
Zwitser- Spo,jje,
Batavia ‘t
telegrafisch

10Nov. 1919
61.65
56.10
59.90
47.60
52.-
1021/,_1/,
11

,,

1919
61.75 56.35
.59.95
47.70
52.-
1022/
4
_t/
2

12

1919 62.25
56.35
60.-
48.-
52.25
102t/
4
_
1
/1
13

1919 61.50
56.20 59.90
48.10
52.40
102
1
/4-‘/5
14

,,

–
1919
61.90
56.05
59.90
48.-
52.25
101’/
15

,,

1919
61:80
55.95
59.85
48.30
52.45
101’/4
L’ste d.
w.
1
)
61.50 55.85
59.75
47.50
51.25
101/4
H’ste

,,

,,

‘)
62.20 56.40
60.05
48.30
52.75
1022/
2

8 Nov. 1919
62.20 56.35
59.90
47.55
52.
102 t/4_l/2

1

,,

1919
63.-
56.20 50.95 47.25
51.-
1031/_1/
)/Iuntpariteit
66.67
66.67
66.67
48.- 48.-
‘

100

) INOteering te P,materdam. ‘)rarticullere opgave.

KOERSEN TE NEW YORK.

Cable
Zicht
Zicht
.
Zicht
Data

,
Londen
Parijs
Berlijn
Amsierd.
(in
$
(in frs.
(in cents
I

(in cents
per
P. $)
p:
4
Rrn.)
I
per gld.)

15 Nov…..1919
4.10.75
9.53
nom.
37/8
Laagste d. week..
4.10.75
9.10
nom.
37
8
/8
Hoogste,,

,,

..
4.14.50
9.53

,
nom.
378/4

8Nov …..

1919
4.14.75
9.03
nom
–
378/4

1

,
…..1919
4.16.60
8.82
oom.
377/8

Muntpariteit.
…
4.86.67
5.182/
4

95t/4
40s/t

KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN.

Plaatsen
en
Landen
Noteerings.
eenheden
1 Nov,
1919
8
Nov.
1919

Tijdperk
10-15
Nov.
–
1919
_______________
Laagste

Hoogste

IS
Nov.
1919

Alexandrië..
Piast.
p. £
975/8
97
0
/8
97/8
97e/t
972/s

‘B.
‘Airest)..

d.p.gd.pes.
55
5
18
562/
8

56
57l/
56
1
/
8

Calcutta
. . . .
sh/d.p.rup.
2/.0’/16
2/0
5
/it
2/0
1
/4
2/1. 2/0
5
/it
Hongkong
..
Id.
p. $
415
1
Ig
4/6
417
4/8
418
Lissabon
….
d.p.escudo
261/
4

26’/4
24
25/4
25
1
/2
Madrid

….
Peset.
p. Y,
21.58
21.15
20.53
21.07 20.57
*Montevideol
d.p.peso
591/t
59
1
/s
60
61’/4
611/
4

Montreal….
$
per
£
4.31/8 4.32/8
4.27*/2
4.31’/4
4.28
‘R.d.Janeirô.
d.p.milr.
14*
‘It,
15′
‘/,o

15
tS/16

16
1
!,,
16’11e
Lires p. £
45.04 46.78
47.10
49.25 49.03
Shanghai

..
sh/d.p.tael
6/6
6/7
6/10
7/0 7/0

–
Rome

…….

Singapore
. .
id.
p.

$’
2/4
9
/
s
2
2/4’/,i
2/4’/
i
s
214
5
/8
214
9
/s,
‘Valparaiso..
d.p.pap.p.
11is
ll’/i
10’°/s,
11/,
11
Yokohama
..
sh/d.p.yen
2/5*/
8

215
1
/8
24/4
‘2/51/2
215
1
/8

• Koersen van den dag voorafgaande aan de data in het hoofd vermeld.
t
) Telegrallech translert.

GOUD EN ZILVER..

Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksehe ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.

NOTEERING VAN ZILVER.

Noteering te Londen

te New York

15
Nov.
1919
……..
67/,
124
1919……..
67
123
1
1s
1

,,
1919
……..
65’/

–
121/s
25 Oct.
1919
……..
64’/s
1192/
2

16
Nov.
1918
……..
48’/
101/a
17 Nov.
1917
……..
432/
s

85*!,
20
Juli
1914
……..
24″/,
54’/B

N.U.M.

Weekstaat der Nederlandsche [Jitvoermaatsehappij.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Buiten!.
Debet
5 pCt.
Credit
Data
Bankiers
Schat.
.
Diverse
Schuld.
Diverse
kistbilj.
reken.
2)
brieven
reken. t)

13 Nov. 1919..
3.045
58.650
1.504
17.164
46.524
6

,,

1919..
2.673
58.650
1.490
.
17.164
46.021
31 Oct.

1919..
5.549
58.650
2.174
17.164
45 557
23

-,,

1919..
6.148
58.650
2127
17.164
44.857

14
Nov.
1918..
2.545
53.200 70.400
14.672
97.954.
1) Beide rekeningen omvatten, behalve garantiewiasels in portefeuille
tot het bedrag der buitenl. schatkistbiljetten. in hoofdzaak garantiewia.els
in depbt bij de Ned. Bank.

.

19 November
1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1063

NEDERLANDSCHE BANK.

–

Verkorte Balans op 15 Nov. 1919.

Activa.

Binnen!. Wis-t
H.-bk.
f 96.755.968,56
sels, Prom., B.-bk.
,,
579.609,25
onzin ,liep.l A.e,h.
— 42 144.2R!Si45

Verschillen, met den vorigen weekstaat:
Meer
Minder
Disconto’s

……………
13.895.349,57
Buitenlandsche wissels …… 208.296,-
Beleeningen

…………..
2.916.615,52 Goud
6.914,55
Zilver …….. . ………..
364.208,41′!,
Bankbiljetten
9.004.500,- Part. Rek.-Crt. saldo’s
606.576,09

Voornaamste posten
in duizenden guldens.

Data
Goud
‘
Zilver
Bank.
heien
Andere
opeischbare
schulden

15 Nov.

1919

.. ..
632.160
5.350
1.048.994 84.489
8

,,

1919
632 167
4.986
1.057.999
83.778
1

,,

1919
632.167
4.955 1.068.074
‘

76.052
25 Oct.

1919

.
632.167 4.907 1.010.411
-92.941
18

,,

1919

..
632.170 4.758 1.013.204 78.893
11

,,

1919
632.173
4.662
1.015.774
66.600
4

1919

..
632.186 4.807
1.021.460
58.451
27 Sept.

1919

..
631.763
5.008
L000.138
66.693
20

1919

..
.
631.690
4.905
989.558
78.479
13

,,

1919

..
.
631.577
5.830
995.715
82.014
6

,,

1919
631.587
5.801
1.003.950
66.211
30 Aug.

1919

. .
635.593
5.823
1.002.879
72.730
23

,,

1919

….
638.640
5.868
987.544 66.650

16 Nov.

1918

….
700.399
8.157
1.109.995 87.919
17 Nov.

1917

….
693.969
7.159
856.958
64.919

25 Juli

1914

….
162.114 8.228 310.437
6.198

D
0 0

Disconto’s

–

2dec.
Be,chik.
baar
Dek.
kings.
Hiervan
olaa
Schatkist.
ningen
Metaal-
percen-
promessen
saldo
lage
rechtstreeks

15 Nov. 1919
139.480
77.000
266.852
410.062
56
8

1919
153.375 88.000
263.935
408.046
56
1

,,

1919
149.956
86.000 277.271
407.544
56
25Oct. 1919
141.166 85.000 238.945
415.636
58
18

,,

1919
142.813
89.000.
227.312
417.741
58
11

,,

1919
127.119
76.000
229.635
419.592
59
4

,,

1919
123.773 69.000 231.681
420.245
59
27 Sept.1919
123.673 61.000
216.579 422.639
60
20

1919
130.927
65.000
211.468
422.222
60
13

1919
136.139 65.000
213.829
421.095
59
6

.,

1919
122.819 50.000
220.151
422.589
60.
30Aug.1919
111.649
47.000
236.647 425.494
60
23

,,

1919
86.755
28.000
240.259 432.844
61

16 Nov. 1918 208.639
13.800
180.376
468.446.
59
17Nov. 1917
74.584
63.000 93.190
515.909
76

25 Juli 1914
67.947
14.300
61.688
43.5219
‘

54
”

‘) Up
de
basis van
2
/6
metaaldekking.

‘Uit de bekendmaking van den Minister van Finan-
ciën blijkt, dat uitstonden op:

1

8
November
1919

J
15
November 1919

‘Aan schatkistpromessen..
f417.680.000,-
‘f414.380.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
88.000.000,-
77.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ..
98.370.000,-
98.370000,-
Aan

zilverbons

…
……..
39.559.214,50
,,

39.116.825,50

JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Naast de per mail ontvangen gegevens worden de telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en ûitzettingen en het beschikbaar metaalsaldo van latere data opgenomen.

Data
Goud
Zilver
Ba k
h11je7ten

J

Andere
opeischb.
schulden

8 Nov. 1919
408.000
1

,,

1919
417.000
25, Oct.

1919
.
.

409.000

4

Oct.

1919;…..
‘
161.046
2.872
289.025
108.415
157.373
2.898
287.544 97.759
20

1919 ……
166.063
2.794
289.025
90.788
13

1919 ……
156.163 2.750
287.688
94.228

27

Sept. 1919 …….

100.751
14.919 192.384 86.708
9

Nov.

1918 ……
84.327
17.006
176.288 50.838
10

Nov.

1917 …….

25 Juli

1914

.

.
..
22.057 31.907
110.172
12.34
Wi,sels.
1

–
Diverse
‘ik
1
Data
Dl.-
buiten
1
Belee.
reke.
baar
1

king..
1
conto’s
N..Ind.
1
nin gen
ningen
‘)
metaal.
1
pe,cen-
betaalbaar
t
saldo
lage

8
Nov.
1919
210.000

‘

90.750
‘
1

,,

1919
224.000

86.500
25 Oct. 1919
222.500

.

88.250

Oct.
1919 11872
1

14.224) 1851

31.960

84.609
41
27Sept.1919 11.931.1
1
9.9661 183.776

18.116

83.441
.42
20

1919 12.239
19.909) 180.332

17.296
.

83.104
–

40
13

,,

1919 12.262
1
19
.
012
1 184.779

15.411

82 738
42
9Nov.1918

8.421
17.541)

80.634

20.714′

60.137
41
10Nov.1917

6.984
1
33
.
123
1

68.568

22.609

55.903
45
25 Juli 1914

7.259
6.3951

47.934

2.228

4.8422
44
1)
Sluitpoat
der
activa.

2)
Op
de
baais
van
2/

metaaldekking.

SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste oosten in duizenden g,ilde.no.

•
Data
Metaal
Circulatie
A7,dere
opelschb.
schulden

–
Disconto’s
Div. reke.
ningen’)

18 Oct.

1919

..
951
1.618
1.172
1.559
493
11

,,

1919

..
951
1.685
1.066
1.566
488
4

‘

1919

..
961
1.615 1.084
1.52
461 27
Sept. 1919

..
958
1.504
1.130
1.495
301

19 Oct.

1918

..
899
1.554
2)

1.235
1.265
191.
20 Oct.

1917

..
569
1.214
906
999
1000

25 Juli

1914
–

645
1.100
–
580
.
735

–
396
1) Sluitpost der
activa.

2) Hiervan zilverbons 262 dz. gid.

-.–.’

”
(

139.479.863,16
Papier o. h. Buiten!, in
disconto

……………………..
–

–
Idem eigen portef.. f 48.511.915,-
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgel.

–

Beleenin
g
en
lH.-bk.

48.511

mcl. vrsch.
,
f163.491.687,61
B.-bk.

13.030.069,33
in

rek.-crt.1
op onderp.
Ag.sch

90.330.067,41

f266.851.824,35

Op Effecten

……f261.810.224,35
OpGoederenenSpec. ,,

5.041.600,-
266.851.824,35
Voorschotten a. h. Rijk ……

………
..

14.251.195,29

Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
f
56.410.940,-
Muntmat., Goud
..

1
,575.749.475,01
‘1,

–

f632.160.415,01 ‘/
Munt, Zilver, enz..

5.350.019,28
1
!,
Muntmat. Zi!ver
..

–

Effecten
637.510.434,30

Bèl.v.h.Res.fonds..

f

4.521.257,25
id. van ‘/sv.h.kapit. ,,

3.938.409621!,
8.459.666,871/3
Geb.enMeub. der Bank ……………..
,

3.312.000,-
Diverse rekeningen ………………

..51.330.141,72/,

f1.169.707.040,70

Passiva.
Kapitaa!

……………………..
f

20.000.000,-
Reservefonds

…………………..
,

5.000.000,-
Bankbiljetten in omloop …………..
1.048.994.040,-
Bankassignatiën in omloop ……….
..2.227 920,95′!,
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk

… f

–
Van anderen

…..,

82.260.701,48 82.260.701,48
Diverse rekeningen

……

………..
,,

11.224.378,26
1
!2

f1.169.707.040,70

Beschikbaar metaalsaldo …………..
f

410.061.740,39 ‘/2
Op de ba8i8 van
2
/s metaaldekking ……
183.365.207,90′!,
Pitinder bedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is ..
2050.308.700
1
–

1064

ECONOMISCH-STAIÏ

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven

van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

BANK VAN ENGELAND.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,

in duizenden pond sterling.

Currvnct, Notes.
Data

Metaal

Circu!atie
Bedrag
I
Goudd.
I
Cao.
Sec.

12
Nov.
1919 87.986

85.903 339.698 28.500 321.215
5 ,,

1919 88.030

86.030

339.750 28.500 321.333
29 Oct. 1919 88.064

84.455 336.578 28.500 319.379
22 ,,

1919 88.040

83.413 336.865 28.500 319.438

13
Nov.
1918 74.585

64.937 290.924 28.500 269.661
14
Nov.
1917 55.605

42.359 191.353 28.500 164.621

22
Juli
1914 40.164

29.317

–

Data
Cao.
Sec.
Other
Sec.
Public
Depoj.
Other
Depos.
Re.
sCrve

Dek.
kings.
percen.
tage
1)

12Nov.’19
42.515
79.617
22.161
102.760 20.534 16,43
5

,,

’19
46.226
80496
19.831
109.863
20.450
15,80
29Oct. ’19
53.908 80.715 22.753
116.182
22.058
15,88
22

,,

’19
78.634
83.143
22.410
144.707
23.078
13,80

13Nov. ’18
58.596
97.607
30.009
138.704 28.098 16,65
14Nov. ’17
58.721
90.103
42.225
120.511
31697
19,48

22 Juli ’14
11.005
33.633 13.735
42.185
29.297
52/,

1)
Verhouding tusschen Reserve en Deposits.

DUITSCHE RIJKSUANK.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-

kassenscheine, in duizenden Mark..

Data
Metaal
Daarvan
Goud
Kassen.
scheine
Circu.
latle

Dek..
1

kings.
,
percen
tage

)

7 Nov. 1919
1.113.091 1.092.835
9.458.627 30.975.284
34
31 Oct.

1919
1.113.402 1.093.454
9.402.215
31.028.628
34
23

1919
1.114.157
1.094.481
9.158.626 30.323.285
34
15

,,

1919
1.114.562 1.095.112
9.083.295 29.986.916
34

7
Nov.
1918
2.578.655
2.550.263
3.187.226
16.959.253
34
7 Nov. 1917
2.522.658
2.404.779
1.014.630
10.403.726
34

23 Juli

1914
1.691.398
1.356.857
65.479
1.890.895
93

1)
Dekking der circulatie door metaal en Kas8enocheine.

Data
Wissel,
Rek.
Crt.

D
arlehenakassenscheine

Totaal
In kas bij
uitge.
de
Reichs.
I

geven
bank

7 Nov. 1919
32.264.906
9.707.802
21.271.100
9.430.500
31 Oct.

1919
34.015.579
12.033.305 21.271.100
9.374.400
23

1919
30.289.185
8.586.524
20.776.200
9.130.700
15

,,

1919
32.513.670
11.063.712 20.792.500
9.056.1OQ

7
Nov. 1918
19.443.590
9.325.904 12.911.700
3.277.400
7
Nov. 1917
11.514.946 5.529.423 6,739.800
1.002.100

23 Juli

1914
750.892 943.964
– –

OOSTENRIJKSCH-HONGAARSCHE BANK.

• Voornaamste posten in duizenden Kronen.

Metaal en
Disc, en
Bijzondere
Data
buiten!.
6e/ee,
schuld
van
Bank.
Rek.
Crt.
goud-
ningen
Oostenrijk
biljetten
saldi
wisseli
en
Hongarije

31 ‘Oct!19
9325.475
14.271.649 32.954.000
49.403.131
7.641.871
28

,,

’19
323.858
14.270.744
32.524.000
48.320.699
8.920.461
21

’19
325.698 13.764.365
32.954.000
47.393.195
8.218.308
14

’19
324.836
13.437.618 32.954.000 46.334.134
8.260.800

23 Juli’14
1.589.267
954.356
–
2.159.759
291.270
1)
waarvan
259.958 goud, 8.464
buitenlandscke goudwissels en
57.053
munt. en munttnateriaal zilver.

TISCHE BERICHTEN

19 November
1919

BANK VAN FRANKRIJK.

Voornaamste posten in duizenden francg.

Data
Goud
Waarvan
in het
Buitenland
Zilver
Te goed
in
hei
Buitenland

Buit .gew.
voorach.
ald. Staat

13Nov.’19
5.571.271 1.978.278 285.627
***
25.650.000
6

,,

’19
5.575.841
1.978.278
286.587
847.609
25 650.000
30
Oct;.
’19
5.575.485
1.978.278
287.618 838.841
25.450.000
23

’19
5.575.148
1.978.278
288.833 797.190
25.400.000

14 Nov.’18
5.447.889
2.037.108
318.847
1.434.652 18.800.000
15 Nov.’17
5.330.294 2.037.108 249.951
707.921
12.550.000

23Juli’14
4.104.390
–
639.620
– –

Wissel,

—

Uitge.

.
stelde
rVi,sd5
_____

Belee.
Bankbi!.
jdhte

Rek.
Cri.
Parli.
culieren

Rek.
Cr1.
Staat

.
1.202.297
655.540
1.330.325
37.394.982
3.146.071

_

44.724
1.395.354
660.155
1.301.946
37.419.174 3.057.415
91.584
.
cc
1.145.650
667.907 1.295.162
36.973.791
3.106.906
63.398
1.013.645
671.919
1.305.089
36.768.745
3.030.223
79.344
0
801.702 1.050.126 852.548
30.570.710 2.918.106 296.832
735.311 1.150.724
1.128.105 22.345.845
2.710.91
33.029

1.541.080
–
769.400
5.911.910 942.570
400.590

BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden france.

Metaal
1,
Beleen.
Binn.
1

Rek.
Data
inn.

[_saldl

van
1

van
wissels
Circu-
1

c’.
buiten!, buiten!.
1
prom. d.
en
latto
vorder.
1
provine.
heleen.
partic.

13Nov.’19
344.217
84.955
480.000
402.099
4.697.933 2.213.150
6

,,

’19
344.020
84.955
480.000 381.380
4.695.051
2.420.674
29Oct. ’19
343 308 87.355
480.000
378.246
4.680 065
2.097.654
23

,,

’19
343.776
89.768
480.000
364.738
4.669.044
2.100.577

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS.

Voornaamste posten in duizenden dollars.

Data
Goud
Waarvan
voor
dekking
F. R. Notes

Waar-
van in
het
bui-
tenland

Zilver
clv
I

F.R.
Notes in
circu-
I

latie

17 Oct.

’19
2.128.443
1.308.379
106.917
70.742
2.752 569
10

’19
2.131.328
1.280.816
108.123 70.772 2.741.684
3

..

’19
2.135.282 1.267.650
108.892 70.229
2.708.186
26 Sept. ’19
2.117.854 1.296.810
79.370 69.651 2.655.354

18
Oct.

’18
2.035.313
1.230.911 5.829 52.372
2.502.488
19Oct.

‘171
1.471.539 630.045
1

52.5001
48.973
1
815.210

Algem.
1
Perceni.

Totaal
Waar.
Dek.
Goud.
Data
Wissels
Depositos
van
kings.
1

dekking
Kapitaal
percen.
1

ciicu.
lage’)
1

lotte

17 Oct.

’19
2.464.665
2.958.326 85.540
46,1
48,3
10

’19
2.400.707
2.643.863
85.391 47,0
49,1
3

,,

’19
2.342.604
2.634.576
85.350
.
47,7
49,7
6 Sept. ’19
2.224.773
2.541.724
85.296
48,4 51,0

18Oct.

’18
2.058.692 2.384.219
79.057
50,6
51,1
19Oct.

‘171
458.226
1.559.232
1

61.847 74,5
77,3
•) Verhouding tusochen: den totalen goudvoorraad. Zilver etc., en de
opeischbare schulden: F R. Notes en netto depositos met inbegrip van
het kapitaal.

PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posteit in duizenden dollars.

Data
Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
bij
de
Totaal
Waarvan
time
banken
gelden en
F.
R.
banka
deposita’s
deposila
beleggingen

10
Oct.
1
19
776
13.297.056 1.369.653 13.699.176
2.027.503
3

,,

’19
775
13.192.688 1.363.400
13.625.827
2.002.305
26 Sept.’19
776
13.059.195 1.332.919 13.525.705
1.994.216
19

,,

’19
774
15.297.765 1.247.950 13.700.027
1.969.457

11Oct. ’18
749
13.520.174 1.224.771 11.680.004
1.465.474

/

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1065

EFFECTENE EURZEN.

Amsterdam, 17 November 1919

])c afgeloopen dagen hebben op cle internationale beurzen,
althans voor zooverre het cle effectenmarkten in de landen
der Jfntei.tte en te onzent betreft, een vrij grooten schok ge-
bracht, doordat d markt te Wallstreet plotseling teekenen
begon te vertoonen, die herinuerclen aan de meest paniek-
achtige perioden in de tijden van vôér den oorlog. I)e notee-ring voor geld ,,on-call” steeg tot 30 pCt. en dit verooriaakte
een groote mate van liquidaties van de zijde van hen, die te zware speculatieve posities hadden aangegaan. De oorzaak
van de geldschaarschte moet worden gevonden in het feit,
dat de speculatie in de laatste tijden buitengewone verhou-
dingen had aangenomen, waardoor groote kapitalen, die
beschikbaar gehouden moesten worden voor economische
eischen iu veband met de herfst-periode, in beursengage.
inenten waren vastgelegd. Reeds spoedig echter is een verla-
ging van den rentevoet voor geld ingetreden, niet zoozeer,
omdat cle speculatie dadelijk den wenk heeft begrepen en
heeft ingebonclen, dan wel, omdat zeer velen, buiten hun
eufecteriposities, de beschikking hebben over groote posten
ooi
–
logsschuldbekeiitenissen, welke in onderpaud gegeven
kunnen worden met een minimum van surplus en waarop
het verstrekken van voorschot natuurlijk niet kan worden
geweigerd, zoolang cle beleener de verlangde rente geneigd
is te betalen. Het schijnt dan ook, dat de leidende kringen
dit spoedig hebben ingezien, want reeds 01) den dag, vol-
gende
01)
dien van de zeer hooge geldnoteering, werd een vergadering van directeuren der voornaamste bankinstel-
lirigeri gehouden, waarop de te volgen gedragslijn ten op.
zichte van de effectenmarkt is va.stgesteld. De hier genomen
besluiten zijn niet gepubliceerd, doch in verband met do
meerdere rust, die onmiddellijk op cle ma,rkt is ingetreclen,
kan worden aangenomen, dat men de inperking dor speelt.
latie niet zal trachten te bereiken langs den weg, clie aan-
vankelijk was ingeslagen, nl. dien van bemoeilijking der
geidgevi og.
VoIk een omvang de affaires ter beurze van N e
w
Y o r k
hebben aangenomen, bewijzen overigens wel de cijfers der
ornzetten. De gemiddelde omzet per week sedert het voorjaar
bedraagt niet minder dan 7.500.000 aandeelen, terwijl cle
omzet over liet jaar 1918 niet meer dan 2.771.000 aandeelen per week beliep. De werkzaamheden te New York—hebben
dan ook zulk een omvang bereikt, dat ook hier ernstig
wordt gedacht aan sluiting der beurs gedurende enkele
Zaterdagen, om althans eenigermate met het achterstallige werk te kunnen bijkomen. Dat deze levendigheid grooten-
deels op zuivere speculatie en niet op beleggingsorders is
terug te voeren, bewijst wel cle omstandigheid, dat de handel
in z.g. ,,odd-lots” zoo ontzaglijk uitgebreid is geivorden:
Als regel werd vroeger ter New Yorksche beurze in posten
van 100 shares öf een meervoud hiervan gehandeld; cle
afdloeningen van onderdeelen hiervan waren uitzondering.
Thans bedraagt naar schatting cle omzet ifl de z.g., oc1d-lots”
30 tot 40 percent van het totaal, terwijl de advertentie.
kolommen der dagbladen een zeer groot aantal firma’s aan-
wijzen, die van den handel in onderdeelen van posten van
100 shares haar specialiteit maken. Deze affaire wakkert de
speculatie natuurlijk geweldig aan en het is hiertegen, dat
in de eerste plaats stelling wordt genomen.
Dit is te gemakkelijker, wijl cle grootebanken zelven minder
dan vroeger belang hebben bij een goeden gang van zaken
op de effectenmarkt, vijl zij door de bijna voortdurend hooge
geldnoteeringen voor haar beschikbare kapitalen een zeer
loouend emplooi kunnen vinden. Door de hierboven gereleveerde gebeurtenissen werden in
cle eerste plaats industrieele fondsen sterk aangetast, terwijl spoorwegivaarden beter op peil bleven en zich daarenboven
hij de spoedigingetreden verbetering van het koerspeil ook
sterker konden.verheffen. Omtrent de oorzaak hiervan werd
reeds in het vorig overzicht te dezer plaatse een en ander
medegedeeld. De spoorweg-systemen kunnen nI. voorloopig
vrijwel verzekerd zijn van een loonende exploitatie, zij het
clan met hulp van staatswege.
Te L o n d en is de markt natuurlijk ook sterk geaffec.
teord, in aansluiting aan de houding van Wallstreet, waar-
mede cle Engelsche hoofdstcd zeer nauwe relaties ondr-
houdt. Toch zijn het in de eerste plaats andere factoren
geweest, die hier eenige spanning hebben veroorzaakt. in
cle eerste plaats moet hiertoe worden gerekend de verhoo-
ging van den disconto-voet dler Bank of Englancl, welke haar
disconto-rente van 5 op 6 pCt.. heeft gebracht. Toch heeft
dit ingrijpen de beurs niet kunnen verrassen; reeds lang
i’as het te voorzien, dat ten slotte een maatregel moest
worden genomen, om cle schaarschte en stroefheid van de
geldmarkt eenigszins te verminderen. Het meest sprekend

was in dit verband wel de voor eenigen tijd doorgevoerde
renteverltooging voor schatkistwissels tot
434
pCt. voor dc
driemaaudswjssels en tot 5 pCt. voor de zesmaandsche. In
samenhang hiermede’ was ook een verhooging van de
deposito-rento ingetreden. Hierbij kwam de mededeeling van
de Bank of England, dat zij in den vervolge voor buiten-
landsche deposito’s geen
434
pOt. meer zou vergoeden, waar-
mede men in de eerste plaats cle bedoeling bad de Amen-
kaansche saldi te doen aauwènden voor den aankoop van
schatkistwissels.
Bovendien is ook in Engeland een stroom van emissies
gekomen, welke zeer groote eischect stelt aan cle capaciteit
der geldinarkt en aan ii’elke men eenigszins perk wil stellen
dooi- een verhooging van het algemeene rontepeil. Of cle
disconto-verhoogiug der Eugelsche Bank ook clenzelfdeii
invloed zal hebben op de politiek der circulatiebanken van
andere landen valt thans niet, ooals vdSr den oorlog ii’el
liet geval was, te zeggen. De sanieuhang der geldinstituten
is thans niet Ineen
Z0O
fijngevoelig; bewijs hiervoor is wel
de omstandigheid, dat voor eelligen tijd dc Belgische Natio-
nale Bank besloot tot verlaging van haren disconto-voet tot
4
pCt., terwijl de Deensche J3ank op hetzelfde moment haar
i
–
erite verhoogde tot 6 pCt.
Overigens wordt de niarkt te Londen beïnvloed door
de stijging van den zilverprijs, waarin thans weliswaar
edie stagnatie is gekomen, doch die toch nog steeds op
een zoodanige hoogte staat, dat ieder oogenblik zich ver-
wikkelingen kunnen voordoen.
Ter beurze wordt thans veel handel gedreven in Duitsche
Rijksinarken, welke, naar men. zegt, voor Amerikaanscho
rekening uit de markt worden genomen. Dit gerucht is
echter ten eeneuniale ongecontroleerd.
De effectenruarkt was, zooals reeds gezegd, gedurende
de aehter ons liggende benichtsperiode eenigszins ongeani
nieerd gestemd, om echter in wat betere tendens de week
te verlaten.

Te P a r ij s zijn gedurende de laatste dagen gee.n voor-
vallen van bijzondere beteekenis te registreercn geweest. – Te B e r 1 ij ii’ is de fondsenmarkt zeer geanimeerd geble-
ven, hoofdzakelijk als gevolg van de steeds voortschnijdlendo
depreciatio der valuta. Tot nu toe zijn geen maatregelen van
eenige beteekenis genomen, om dit euvel te bestrijden.
Welisivaar hoopt men ëenig uut te kunnen trekken uit even-
tueele buitenlandsche inschrijvingen op de thans door te voeren premieleening, doch dit zal toch niet anders clan
zeer gering kunnen zijn. Het totaal is beperkt tot slechts
5 milliard Mark, waarvan de helft voldaan zal kunnen
ivorden in obligaties der oorlogsleeningen. De leeniug draagt
geen rente, doch bij uitloting
a
pari wordt 5 pCt. vergoed
over het nominale bedrag gedurende den looptijd.
Het meest opvallende aan de Berlijnsehe beurs in de
laatste dagen is wel geweest de opwaartsche beweging in
Amerikaansche waarden, voor zooverre deze nog in omloop
zijn, als Canaclian Pacific, Baltimore & Ohio, enz. Deze
beweging had geen directen grond in de daling der valuta,
doch vond haar oorsprong meer in de uitlating van Prof.
Schücking, dat bij overname der aandeelen door een Amen-
kaausch consortium vergoeding zou moeten plaats vinden
op de basis v.n de gedeprecieerde valuta. Dit zou natuurlijk
beteekenen, dat de tegenwoordige Duitsche houders zeer
groote Markenbedragen voor hun bezit zouden ontvangen.
Inmiddels is de professorale uitspraak voorloopig als een
zuiver individueele opvatting te beschouwen; waaraan de
beurs voorbarige consequenties heeft vastgeknoopt.
e o n.z e n t is de markt voor inheemsche
staatsfondsen
uiterst lusteloos en zonder variaties gebleven. De geldmarkt
heeft hierop geen invloed uitgeoefend, daar deze in de
echter ons liggende week eerder ruim was te noemen; de
prolongatie-rente heeft dan ook op geen enkelen dag de
nQteei-ing van
4
1
A
pCt. overschreden. Doch de aandacht
van het beleggend publiek heeft zich meer gericht op de
aangeboden nieuwe emissies en al waren er dan ook geen
groote verkooporders, nieuwe opdrachten tot aankoop iver-
den, ook niet verstrekt, temeer, waar de nieuwe Staatslee-ning thans binnen afzienbaren tijd te verwachten is.
De buitenlandsche soorten konden zich evenmin in eenige belangstelling verheugen. Russische fondsen varen op som-
mige dagen geheel onverkoopbaar, met uitzondering dan
van enkele soorten, diè ook in het buitenland gangbaar
zijn. Oostenrijksche Kronenrente moest een gedeelte van het
prijsniveau verliezen, in verband met den ongunstigen toe-
stand in de landen der voormalige Dubbel-Monarchie. De locale afdeelingeu zijn als geheel uiterst ongeanimeerd
gestemd geiveest. Wel ivaren er geen bijzondere voorvallen,
die hiertoe aanleiding zouden hebben kunnen geven; de
impuls te dezer zake ging geheel uit van de markt te
Wallstreet. Toen daar de noteering voor ,,call-mouey” de

1066

– ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19 November 1919

reeds gereleveerde hoogte had bereikt, openden zich te
onzent voor vele verschrikte fondseubezitters perspectieven
van duur geld ook hier te lande en van verwikkelingen, die
hieruit zoudenkunnen voortvloeien. Behalve deze omstan-
digheid waren’ er overigens de nog steeds zeer nauwe ban-
den, waarmede onze beurs aan die van New York is gehecht;
zoodat dok een directe invloed van de lagere koersen te
constateeren viel. Indien dit echter de eenige oorzaak zou
zijn geweest, zou het herstel voor de locale markt veel
grooter en althans duuramer zijn geweest, zoodra i’ncdr
geruststellende berichten van de overzijde van den Oceaan
binnenkwamen. Dit is echter niet het geval geweest. Wel
was b.v. de Petroleumafdeeling en speciaal aandeelen
Koninklijke Petroleum Maatschappij veel beter van toon,
toen de tendens te New York
g
ekeerd bleek te zijn, doch dit
herstel was niet al te duurzaam. Alen is eènigszins opge
schrikt door de mogelijkheid vaii donkere tijden en dit liet
zich niet zoo spoedig wegredeneeren. ‘ –

11 Nov. 14 Nov.17 NoV.Rzs0oF

5

0
/0
Ned. W. Sch. .

91
11
/16 91’/2

91’14 +
‘/16
434
0
/0
,,

,,

,,

1916

87/,

87
15
/16
87V2
4

0/

,,

,,

,,

1916

81

81/16 81
334
0
/0
,,

,,

,,

68
/8

68

68
‘1

– 3/8
3

0/

,

,,

60’/4

60°/io

60/s
4
1
/8
234
0/
Cert. ,N.
W.
S…..
51’/

51’12

50’/4 –
5
0/
Oost-Indië 1915

93

92
1
i

92V0 —
‘Is
4 0/
Hongarije Goud . . .

ii

11
3
/8

10’/4
–
4
0/
Oostear.Kronenrente

7
5
/

e’i

6
3
/ – /
8
5

0/
Rusland 1906 ……’ 24

24
1
/

23
1
/2 –
4
1
/2
0
/0
Iwangorod Dombr.. . 19
1
/

19118 – 16V2 – 38/s
4

0
/
5
flUfl

Cons. 1880′ 19
9
/16 19
1
/3

19
4
0/
Rus!. bij Hope & Co

21
1
/,, 20
9
/,,

20’/,s – 1 ‘.
4

0/
Servië 1895 ………40

40

–

434
0/
China Goud 1898 . .

66
7
/s

66
7
/s

66
1
I8
4

°/
5
Japanl899 ……..60

60

60
4 0/t,
Argentinië Buiten!.

62

62

62
5

0/
Brazilië 1895 ……61V,

57
1
12

57’h – 4
5

0
/0

11

1913 ……51/4

–

–

Behalve de
pctrole’tcmmarkL
was voornamelijk de
scheep-

veartafdeeling
sterk gedrukt, zonder andere clan de reeds
genoemde redenen. Vrijwel alle fondsen verlaten dan ook
cli berichtsperiode op een verlaagd peil, waarop slechts
enkele soorten een uitzondering vermochten te maken. Tot
(leze moeten wel in de eerste plaats worden gerekend di
aandeelen der Indische maatschappijen, waarvan nog steeds gtoote verwachtingen worden gekoesterd. Ook ontstond een
zeer uitgebreide handel in aalideelen en claims der Stoom-
vaart-Maatschappij ,,Oostzee”, waarvoor een vrij groot animo zich ontwikkelde.

11 Nov.14 Nov.17 Nov.
°

Holland-Amerika-Lijli

– . . .
485/
483’/2
486V
+
1/4
gem.eig.
465
473I/
468
+
3
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij.
.
304
304
304
HolI. Alg. AtI. Stoomv.-Mij
174
3
/4
174
1741/,
–

Hollandsche Stoomboot-Mij.
244
1
/2
240/3.
245V
+
1
Java-China-Japan-Lijn….
341
1
/2
338
1
/
332
–
91/
2

Kon. Hollandsche Lloyd.
. .
202
196
199
—3
Kon. Ned. Stoomb.-Mij.

. –
241 241

–
2401/4
–
Kon. Paketvaart-Mij…..
251
250
250
–
1
Maatschappij Zeevaart
. . . .
350
350
340
–
10
Nederl. Scheepvaart-Unie.
.
305
1
/,.
300
1
/4
305/4
–

Nievelt

Goudriaan

……
598 598 590
–
8
Rotterdamsche Lloyd ……
324’/4
318/4
320
1
f2
–
4’/
,Stoomv.-Mij.,,Hillegersberg”
350 340 340
–
10
,,Nederland”
. –
366V2
364
371’/4
+
5V4
,,Noordzee”

. –
159
7
/
158
161’13
— P/s’
,,Oostzee”

….
413
331
332

,
–
81*
/
*
ex claim.

De Cultuurn’iarkten waren zeer verdeeld van toon. Na cle
jongste eniissies worden ter beurze ook verhandeld de
nieuwe aandeelen der N ederlandsch-Inclisclie Handelsbank,
welke vrij goed gezocht waren. Daarentegen waren aandeelen
der Nederlancische Handel Maatschappij verwaarloosd en
eerder lager’. verkrijgbaar. Van de Cultuuraandeelen zelven
waren Suikerwaarden vel in cle eerste plaats gedrukt, hoe-
wel de berichten omtrent suikerverkoopen nog steeds gunslig
blijven luiden, evenals cle verwachtingen voor de naaste
toekomst. In verhouding konden zich aandeelen Handels-
vereeniging ,,Amstei-dam” nog het best handhaven; daaren-
tegen hadden aandeelen en actions der Cultuur Maatschappij
der Vorstenlanden viij stei-k van overwegend aanbod te
lijden.
De
tabaksmarl,;t was
eveneens ougeaninieercl, terwijl de
omzetten vau weinig beteekenis waren. Op den laatsten

beursdag kon een licht herstel intreden, hetgeen echter
geen invloed heeft gehad op den omvang van den handel.
Daarentegen was de
rubberafdeeling
doorgaans in betere
houding. Ook deze markt heeft geleden onder de algemeene
depressie, doch de betrokken aandeelen konden zich hier veel
spoediger aan de neerdrukkende tendens onttrekken, ter-
wijl de verbetering van veel meer blijvenden aard is geweest.
Speciaal enkele minder coura.nte soorten waren sterk ge-
zocht cii verlaten de berichtsperiode op aanmerkelijk ‘er
–
hoogd peil.

De
Amerikaanse/te
markt was uit den aard der zaak zeej-
ongunstig gedisponeerd, vooral voor de industrieele aan-
deelen. Daarentegen warén spoorwegwaarden, in nauwe
aansluiting aan de houding voor deze fondsen te Wallstreet,
ook hier goed gezocht. Vooral cle hooger geprijsde shares
waren gevraagd, speciaal door cle arbitrage, waardoor het
koerspcil zich it enkele gevallen Vrij aanmerkelijk kon ver-
bete ren.

11 Nov. 14 Nov. 17 Nov.
Rij

American Car & Foundry.

144
3
/,, 143″/is 143
1
‘/io –
Anaconda Copper …….. 143
8
/d 142

143″/16 –
Un. States Steel Corp…..1l2’/i 112
1
/,, 1111j

–
Atehison Topeka ——–96

91

96/4 + ‘/
Southern Pacific ……..112′!, ‘1l1’/

114/4 +2’/4
Union Pacific ————132’/,

131
1
/s 13314 + 18/
Iut.Merc.Marine afgest—–61’/a

58’/8

573/4 – 4V8
preis. 168V

165
3
14 1651/

– 3

Dc
geidmarkt
bleef vrijwel op één hoogte; geld op prolon
gatie was doorgaans verkrijgbaar tot 4 it 434 pCt.

GOEDERENHANDEL
GRANEN.
is November 1919.

Oogstberichten in West-Europa blijven gunstig. Gedurende
de maand October is liet weder zeer gunstig geweest voor de bewerking van den grond en zoowel in Engeland als in
Frankrijk is men zeer tevreden over het tot nog toe ver-
pichte Averk, ook al is in November door koude en sneeuw-
val niet veel werk meer mogelijk geweest. In Britscl!-Indië,
Australiö en Zuid-Afrika is veel geklaagd over droogte. In Indië is echter tijdig regen gevallen, zooclat men zich daar
weinig ongerust meer maakt en zelfs vroeger daar inge-
voerde AustralEche tarwe weder •doorverscheept heeft naar
Europa. Soninuigc deden van Australië, hebben niet tijdig regen gehad en de tarwe-opbregst zal daar niet groot zijn.
I. Australiii is echte,’ voorloopig nog genoeg oude tarwe
om op dcii voet der laatste maanden versehepingen nog ge-
ruimen tijd itiogelijk te docu zijn. Deze verschepingen blijven
nog stecis belringrijk en in Engeland maakt de Australische
tarwe zelfs zoo’n groot gedeelte van den aanvoer uit, dat
cle moleuaars zich voortdurend beklagen over de omstan-
diglieil, dat zij. geerce andere soorten voor menging kunnen
krijgen. Ook n Zuid-Afrika verwacht men, .dat de schade,
door de droogte aangericht, belaugrjk zal blijken te zijn en

11 Nov.
14
Nov 17NOVRgOf
dalin

Amsterdamsche Bank
– . . –
I91
5
/
191’/
191’/4
Ned.Handel-Mijcer.tv
.aaod
225
1
/4
223
221
1
/4
–
4
Rotterd. Bankvereeniging.
L48
3
1
148
3
/a
148
3
/4
Amst. Superfosfaatfabriek.
–
149
7
/8
1428/4

142
1
/4
–
7’/8
Van Berkel’s Patent ……
138’/,
136’14
137’/4
–
l’/io
Insulinde Oliefabriek

. . . –
234
1
/3
237V2
240
1
/
+
2
Jurgens’ Ver. Fabr. pr.aand
102
1
/2
102
102
–
‘/,
Ned. Scheepsbouw-Mij …..
1b0’/4
145
145
–
51/
4

Philips’ Gloeilampeufabriek
780
789’/4 785
+
5
R. S. Stokvis
&
Zonen
. – . –
544
551
55
+
11
Vereeuigde Blikfabrieken.
–
134
1
/,
133
133
–
1’13
Compania MercantilArgent
280
274
1
/8
269’/4
–
10V
Cultuur-Mij. d. Vorstenland
292/
4

280/4
275’/4
–
7’/2
Handelsver. Amsterdam
–
604

–
595
3
/
592’/2
,- 111/
3

Roll. Transati. Handelsver.

119
3
/4
117I4
117/4
— 2
Linde Teves
&
Stokvis
– – . –
202
200 200
–
2
VanNierop&Co’s Handel-Mij
181114
177/
2

179
–
2’/4.
Tels
&
Co’s Handel-Mij
– – . –
148
14
3’/2
1404
–
3’f
Gecons. Roll. Petroleum-Mij
348
348/2
350
+
2
Kon. Petroleum-Mij. ……
.
830
8
/b
816
822
–
8
1
/s
Orion Petroleum-Mij …….
86/,
82
8
/4
82/4
— 3
3
1
Steaua Romana Petr.-Mij…
–
175
170
173
1
/
–
17I8
Amsterdam-Rubber-Mij. …
..
263’/8
257’/2
255V4
–
8Vs
Nederl.-Rubber-Mij ……..
124’/
120
120
–
4′!,
Oost-Java-Rubber-Mij…..
347
8
/4
337 335
–
12’/
Deli-Maatschappij

……..
498
1
12
489
491
–

7′!2
Medan-Tabak-Maatschappij
2611/
4

255
1
/
258
–
3’/
Senembali-Maatschappij

– –
465
1
!2
451
459
–
6’/2

19 November 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1067

Noteeringen.

Locoprijzen te RotterdamlAmsterdam.

Chicago

Bueno3 Agires

Data

Tarwe

Mavo

Haver

Tarwe

Mars

Ltjnzaad
Dec.

Dec.

Dec.

Dec.
I
Dec.
I
Febr.

Soorten.

17 Nov.

1
10 Nov. 1

17 Nov.

1919

1919

1918

–
–
–
Rogge (No. 2 Western)
–
–
–
Tarwe ………………….

Mais (La Plata)

……..
430,-
430,-
–
Gerst (48 Ib. feeding) ..
440,-
440,-
–
Haver (38 1h. white èlipped)
23,50
23,50
–
Lijnkoeken (Noord-Ame-

..

rika
van
La Plata-zaad)
307,50
300,-
–
Lijnzaad (La Plata) …….
900,- 870,-
–

15Nov.’19
226
127Is
71
7
/
8

14,20 6,85
24,158)
8

,,

’19
226
132
1
/2
70/
14,10
7,15
22,80
15Nov.’18
226
121/
711/3
–
5)
–
5)
–
5)

15Nov.’17
226
119
1
/
64
3
/a
12,458)

8,45)
15,65
15Nov.’16
187
/4
96’/4
577/s
15,40 11,45
26,-
20 Juli ’14
82

1)
56
8
/

‘)
36
1
/

‘)
9,40
2)

5,38

)
13,70)
1)
per Dec.

2)
per
Sept.
‘)
per Jan.
4)
per Nov.
5)
Feestdag.

•

AANVOEREN in toos van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.

Rotterdam
Amsterdam

1

Totaal
Artikelen.

1

1

1

1
0-15 Nov.

Sedert

1
Overeen4.

10-15 Nov.
1

Sedert

1
Overeenk.

1919

1918
1919

1
1
Jan. 1919
1
tijdvak 1918

1919

1 Jan. 1919
1
tijdvak 1918

6.004
153.459
9.044
–
121.698 2.920
275.157
11.964
–
15.454
–
–
25.653
–
41.107
–
–
4.170
–
–
–
–
4.170
–
Mais

……………
164.300
–
ca. 4.350
19.247
4.590
183.547
4.590
71.955
–
ca.

38
62.353
–
134.308
–

Tarwe ………………
Rogge

……………….

Haver

…………….
–
37.430
–
ca.

30
7.363
–
44.793
–

Boekweit

……………

Gerst

……………..235
17
..357

714
83.079
–
–
25.163
–
108.242
–
Lijnzaad

…………….
.

449
57.937
-.
–
200
–
58.137
–
Lijnkoek …………….
Tarwemeel ………….
–
47.839
756
–
37.435 6.068
85.274
6.824
Andere meelsoorten ….
179
36.815
19.716
–
10.708
4.286
47.523
24.002

AANVOEREN
in
tons
van
1000 K.G. voor
het Buitenland.

–
222.637 340.953
–
–
–
222.637
340.953
–
14.372
90.191.
–
–
–
14.372 90.191

Tarwe ……………
Mais

……………..
Rogge

…………….
–
56.712
5.174
–
–
–
56.712
5.174
Tarweuteel ………….
..
..
–
144.506 68.918
–
–
8.807
144.506
77.725
Gerst

……………..
–
62.537
fl4.172
–
– –
62.537 24.172
–
123.757
–
–
–
–
–
Haver ………..
……
–
2.412
– –
–
–
123.
2
757
.412
–
Lijukoeken …….
……
Andere meelsoorten
–
119.991
43.254
–
–
9.510
119.991
52.764

het verleenen van nitvoerconsenten van maïs en maismeel is
gestaakt. Daar echter het uitvoersurplus van maïs uit Zuid-
Afrika nooit van groote beteekenis is in vergelijking tot
andere uitvoerlanden, is die omstandigheid van weinig be-
lang voor de wereidpositie van mais. Deze wordt nog be-
heerscht door Argentinië, waar het weder der laatste weken
juist zeer gunstig is geweest voor den maïsoogst. De prijzen
van maïs in Argentinië hebben zich dan ook niet kunnen
handhaven en zijn in de afgeloopen week afgebrokkelci tot
een niveau, dat zij
•
in langen tijd niet hadden bereikt.
Voor het lijnzaad, •dat in Argentinië juist in clezen tijd
wordt geoogst en voor de tarwe, waarvan de oogst binnen.
kort zal ianvangen, is de in de laatste week gevallen regen
misschien isadeelig, doch verontrustende berichten hierover
hebben ons nog niet bereikt. Wei ziju beide artikelen in
pijs gestegen, doch voor lijnzaad is die stïjgi.ng voornamelijk
het gevolg van voortdurende vraag van Noord-Amerika,
waar sliert ook voor den nieuwen oogst reeds belangrijke
inkoopen in Argentinië heeft gedaan en vermeerderdeu koop-
lust van Engeland. Daar zijn in de afgeloopen week tot
stijgende prijzen vele zaken in Plata-lijnzaa•d tot stand ge-
komen, omdat het aanbod van Britsch-Indië duur en
schaarsch was.

Het aanbod van scheepsrnimte in Argentinië blijft nog
steeds onvoldoende voor ‘de behoefte. Wanneer de stakingen
in Amerika langer hadden geduurd, zou daarin misschien
verbetering zijn gekomen, doch slechts zeer weinig booten zijn uit de Amerikaansche vaart naar clie op Zuid-Amerika
overgebracht. Nog telkens worden zeer hooge vr.achten be-
taalcl en alle aanbod van redmte wordt gemakkelijk opge-
ilomon. Als gevolg van het tekort aan sclseepsruimte van
Argentinië blijft de Europeesche markt in P.lata-maïs zich
bijna geheel onafhankelijk bewegen van de prijzen in Argen-
tinië zelf. Ofschoon deze de laatste weken vrij •sterk zijn ge-
daald, heeft de maïsprijs in Europa zich juist in tegen-
overgestelde richting bewogen, vooral wat het vasteland
betreft.

Uit de Vereenigde Staten blijven oogstberiohten eveneens
gunstig. Verschapingen van tarwe zijn echter gering in
vergelijking tot de enorme voorraden, welke dit seizoen
uitgevoerd moeten worden. De oorzaak daarvan ligt slechts
voor een klein gedeelte in de staking in de haven te New
York en cle mijuwerkersstakiug, welke beide intussehen zijn

afgeloopen, doch schijnt werkelijk het gevolg te zijn van
teleurstellende vraag uit Europa. Men maakt zich in Ame-
rika reeds ongerust en vreest iniet tijdig de vele dure tarwe,
die 1e regeering tengevolge harer prjsgarantie in ont-
‘angst heeft moeten nemen, te kunnen verschepen. Zelfs
wordt beweerd, dat de Amerikaaiisclse regeering overweegt,
den prijs, waarvoor zij naar Europa de tarwe levert, te
verlagen. Zij zou dan met verlies moeten verkoopen en ge-
bruik igaan maken van het crediet, dat haar indertijd door
het Congres is verleend ter dekking van verliezen op
graan. Het is nog kort geledeis, dat cle leider van het graan-
bedrijf met eenige glorie liet weten, dat hij het crecliet niet
noodig zou hebben.

In Canada wordt cle laatste tarweoogst nu geschat op 193
ssnllioen bushels, hetgeen iets meer is dan het vorige jaar, doch minder dan de zeer groote oogst van 1917. Indien de
exportprijs in. de Vereenigde Staten werkelijk wordt ver-
laagd, zon ook de Canadeesche tarwe voor lagere prijzen
moeten worden verkocht, hetgeen voor dc Canadeesche
regeering een tegenvaller zou zijn.
In Roemenië blijken toch de vooruitzichten voor spoedi-
gen graanuitvoer minder te zijn dan onlangs bericht werd.
Er is steeds sprake van uitvoer van tarwe, doch deze wordt
niet verwacht vÔÔr vaststaat, dat de volgende oogst vol-
doende zal zijn. Als dit juist is, zal het dus zomer worden,
voor er sprake is van uitvoer uit Roemenië. Omtrent mais
hebben ons nog geene nauwkeurige berichten bereikt.
ed erl and. In Nederland blijft de markt voor alle
graansoorten en voederartikelen vast. In alle posities blijft voor Plata-maïs goede vraag bestaan bij stijgende prijzen.
Nu en dan 11 eens een enkelen dag wat goedkooper te koop,
waardoor dan echter direct de kooplust wordt vermeerderd.
.De directe aanvoer
01)
Rotterdam en Amsterdam is nog
steeds onvoldoende en geregeld wdrdt mais via Antwerpen
aangevoerd. Dit is in zoo hooge mate het geval, dat de.
maïsmarkt
iLI
België sterk onder den invloed staat van de
stemming in Nederland.

SU!KER.

De weersgesteldheid der afgeloopen week veroorzaakte
Is i e r t e 1 an d e weder belangrijke stagnatie bij het rooien der bieten.

106

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

19November 1919

Als gevolg van het oploopen der suikerprijzen in Enge-
land was ook de handel in uitvoersuiker hier vast gestemd
en wilden houders slechts tegen verhoogde prijzen ver-
koopen.
Ook in D ii i t s clii a n d staan volgens F. 0. Licht de veld-
werkzaamheden door sneeuw en vorst stil, totdat de grond
weder bewerkt zal kunnen worden. In Midden-Duitschiand
moet nog ongeveer gedeelte eis in het Noorden % ge-
deelte van den •bietoogst uit den grond gehaald worden en
het =1 nog zeer de vraag zijn of na het rooien, ten tij,167
–

dat deze vroege winterperiode geëindigd zal zijn, cle bieten” dadelijk aan de fabrieken afgeleverd kunnen worden zonder
ze eerst
01)
te slaan. Afgescheiden van liet feit, dat bevroren
en gekuilde bieten zeer sterk in qualiteit achteruitgaan,
werkt deze toestand zeer ten ongunste van de ditjarige
suikeropbrengst, welke slechts gebaat is door eene geregelde
levering aan en verwerking door de fabrieken. Buitendien
is ook verbetering der transportmoeilijkheden, der kolen-
–
vooiziening en der arbeidstoestanden zeer gewenscht en het
zijn voornamelijk deze factoren – de gevolgen der ,,Zwangs.
wirtsehaft” – die F. 0. Licht aanleiding geven cle vooruit-
zichten van den clitjarigen suikeroogst ongunstiger te beoor–
deeien dan in het begin van October.
In Tsj echo- Slowakye heeft lietelfde weer ge-,’
heerscht cii dit komt te ongelegener,. daar nog een groQt gedeelte vai den oogst te velde staat en gebrek aan kolen’
en transportmiddelen de fabrieken nopen •de juist aange-
vangen werkzaamheden weder neer te leggen. Volgens mede-
deeling van, versclullende fabrikanten is aldaar noch ‘ten
opzichte van den oogst, noch ten opzichte van de suiker-_
opbrengst in doorsnee eene verbetering te wachten. Bij de
onoverzichtelijke toestanden is het onmogelijk eene eenigs
zins juiste raming van de suikeropbrengst te geven, doch
wordt het cijfer van 650.000 tons voor ruwsuiker in welin-
gelichte kringen voor waarschijnlijk gehouden.

De zichtbare voorraden bedroegen volgens F.O. Licht:

.
1919

1918

1917

Duitschiand 31 Aug… 217.798

290.278

322.991 tons
Oostenrijk

1 Sept.
1)
200.000* 250.000* 305.000*

Frankrijk

1
,,

‘)

10.416

26.680

39.012
Nederland

15 Oct. ..

4.723

7.415

49.692
België

1 Sept…

28.000

42.000

51.000

Engeland ‘ 30
,,
.. 326.659

472.787

252.266

Totaal Europa

787.596 1.089.160 1.019.961 tons

V. S. v. N. A. 25
–
Sept
.
…55.485

38.784

64.669
Cubahavens 22
,,
. – 639.852

414.312

132.845

Totaal …… 1.482.933 1.542.256 1.217.475 ton

* Ramiug.
1)
1918/17/16.

.

• In En geland’ liepen de prijzen voor stoome,nde parti3e
v’itte Javasuiker, welke aangekomen zullen zijn v66r’
27 December – den datum, waarop geen vrije import meer
toegelaten zal zijn -. op tot Sh. 821- c.i.f. U.K.

Board of Trade-statistiek:

–

October

Jan./ Oct.
1919

1918

1919

1918
ton –

ton

ton

ton
Import riet ……..

88.807’141.238

947.297 1.208.296
biet

–

–

1

7.692′
eraffineerd.

.24.118

308

346.995

17.624

RUBBER.

De Rubbermarlct te Londen was in de afgeloopen week
nog steeds levendig, doch Amerika schijnt zich een weinig
teruggetrokken te hebben, hetgeen niet zonder invloed op
de prijzen bleef.
De markt sluit onregelmatig op de volgende noteeringen:

einde vorige week
Prima Crêpe loco ……2/4hz

…………….
25/4
Smoked Sheets ……….2/4
1
/2

…………….
2/5I
4

Prima Crêpe Jan./Juni ’20 215 ‘/

…………….2/6
1
/2
Smok. Sheets Jan./Juni ’20 2/5

…………….

–
Hard fine Para loco ..

216
1
/
2

…………….2/6
1
/4

KOFFIE.

iMededeeling van de Makelaars G. During & Zoon, Kolff
& Witkamp en Leonard Jacobson & Zonen).

Noteeringen en voorraden.

Rio

1

Santos
Data

Wisselkoers
1
c
Voorraad
1
No
ru,
. 7
I
Voorraad
1

15 Nov.

1919
2)

9)

9) 1)
1)

8

1919
443.000

12.150 1.822.000

17.500
15
29
/32

1

,,

1919
409.000

–

1.917.000

17.000
–
15 Nov. 1918
2)

2)

2)
.

2) 2)

Ontvangsten.

Rio
–
Santos
Data
Afgeloo pen
.
Sedert
Afgeloo pen
Sedert
werk
1 Juli
week
1 Juli

15 Nov. 1919..
..
72.000
1.011.000
1
112.000
2.439.000
15 Nov. 1918..
.

.
42.000 693.000
91.000
3.852.000

9)
Feestdag.
5)
gesloten.

KATOEN.

Noteeringen voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands).

117 Nov.19l10 Nov.’191 3Nov. I9 18Nov. l8I17 Nov.17

New York voor
Middling

39,65e 39,80 c 39,05 c 28,75 c 29,60 c
New Orleans
voor Middling 39.50e 40,50e 39,50 c 29,75e 28,- c
Liverpool voor
Middling …. 24,44 d 26,40 d 2522 d 22,33 d’) 22,63 d
2
)

1)
Good Middling Texas.
) 16 November 1917 Good Middling.

Ontvangsten in, en uitvoeren van Amerikaknsche havens.

(In duizendtallen balen.)

1
Aug.19

Oocreenkomstige perioden

144o.
I9

1918

1917

Ontvangsten Gulf-Havns..IX 2139′

} 1781

} 2373
Atlant.Havenslr
Uitvoer naar Gr. Brittanniëli

1

551

1

923
51. 97,…1.,.1,….-1
1

1000

1

SAO

1

Totaal ………112.925

141.546

1.294.291.233.61′

.
:

:;

Japan etc….J
‘

‘
‘

56

–
35

Voorraad inentrepot ‘277.250

462.650
–

–
Voorraden
in
duizendtallen
, –

14Nov.

19
15 Nov.

18
16 Nov.

17
affinaderjen

23.450

29.100
–
Opbrengst

,,

67.221

67.713

689.237

618.39,0
Totaalbinnenl.verbr.

105.743

84.186

1.251.076
793.981
Amerik. havens ……….

1632

1343

1110

Totale uitvoer

. . . .

5.651

30
34.820

1,412
Binnenland …………..
.1127

1226

.

923
.

New York

……………’

7

126

94
Op Java was de markt voor disponibele
suiker

zeer
New Orleans

355

239
vast en tengevolge van meerdere vraag liepen
prijzen v09
Liverpool…………….658
9)

244.

474
s f.o.b.

Ook uit den volgendeoogst
Superieur op tot
f
39
1
/

n’
‘)
15 November 1919.
vonden verdere afdoeningen plaats. A me r ik a blijft eveneens zddr vast.
.

,
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens
&
Sons,

Manchester, d.d 5 November 1919.
•

NOTEERINGEN.
1
.
Hoewel het Bureau-bericht, dat een stand van den Amen-kaanschen katoenoogst van 51,1 pCt. aangaf, teeu 54,4 pCt.
Londen Amsterdam
New’1r
venleden.jaar en 60,4 pCt. in 1917, niet als bullisli beschouwd
Americ.
Data
per
November
Tak,
Cobra
White
Java,
96%

–
Centrifugals
werd, zijn prijzen tengevolge van rle slechte

weerbenichten
No. 1
fob.
lated

,
toch verder gestegen. Gebruikers van de betere klasseh moe-
ten

steeds

hoogere

premies

betalen

dooi

de

groote

14 Nov. 1919.
.
f
–
641’9
591-
–
7,28
schaarschte aan werkelijk goede katoen. Egyptische katoen

7

,,

1919
,,

–
6419
59/-
–
7,28
is zelfs nog nieer.gestegen dan Amenikaansche en de tegen-

•
64/9
–
–
7,28
woordige prijs is dan ook gevaarlijk hoog.
14 Nov 1918…….
–

.14 Nov. 1917.
:;
,,

–
5319
1716
–
Amenikaansclie garens blijven zeer vast, hoewel sedert de
21 Juli 1914.
…..
,

11182
18/-
–
–
……
3,28

……
laatste. rij.zing5de vraag voor binnenlandsch v.erbriik wel

19 November
1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1069

vat verminderd is, nu ook de meeste weverijen nog groote
hoeveelheden in koop hebben. De exportvraag blijft echter
nog zeer levendig, en ook Calcutta zendt nu orders voor
ongebleekte garens. Bombay heeft 30/2 en 40/2 gekocht en
China 20cr enkel en 42/2, terwijl er voor die markt nog
meer orders hangende zijn. Maciras zendt orders voor ruwe
en geverfde garens, Holland koopt zoowel cops als bundels, terwijl ook cle Scaiidinavische markten meer belangstelling
toonen. Frankrijk koopt voornamelijk cle fijnere nummers, doch van Duitschiand is er vraag voor alle soorten getwijn. de garens en worden er orders tot Juni 1920 geplaatst. Prij.
zen van Egyptische ga.rens blijven bijzonder tast en voor
enkele soorten is er zooveel vraag, dat cle prijs deze week
zelfs zes pence per pond is gestegen. Vooral voor cle beter
soorten bestaat nog steeds veel belangstelling en bij de te.
genwoordige prijzen, die een zeer ruime marge laten, is het
voor spinners zeer verleidelijk om rlikwijls nieer te verkoo.
pen, dais zij wel kunnen leveren.
Prijzen vooi manufacturen blijven nog steeds stijgen en
de meeste fabrikanten zijn volop met orders bezet. Er ko
men nog steeds nieuwe orders binnen, vooral van Engelsch-
Indië en vele veverijen kunnen geen verdere hoeveelheden
verkoopen, daar zij reeds voor vele maanden bezet zijn.
Prijzen zijn clan ook zoo hoog en de gevraagde leverings-
termijnen zoo laat, dat het steeds meer riskant wordt nog
nieuwe orders te plaatsen. Vele koopers schijnen zulks
echter niet te vinden, want er komen nog steeds nieuwe aan-
vragen binnen.

Zilver en Oost. wisselkoersen.
29Oct. 5Nov.

29Oct.
5 Nov.

Zilver ……..65
8
/8 67

Liverpoolnoteeringen (loco)
T.T.opindië ….2/- 21-
1
/8
F.G.F.Sakellaridis 34,50 37,50
T.T.opHongkong 4/5 ‘/ 4/5
‘/2 G.F. No. 1 Oomra 15,60 16,60
T.T.op Shanghai 616 616

HUIDEN.

Bericht van de firma Grisar & Co.
De vaste hoi.iding der liuidei,markt blijft bestaan en stoort
zich evenmin aan de daling der valuta als aan de arbeiders-
moeilijkhe(leh in Noord-Amerika.. De behoeften aan ruwe
huiden zijn groot en, daar de interesse zich voor kort alleen
beperkte tot courante droge waar en Frigorifico.huiden,
worden thans ook veel incourante Ituiden en derde en vierde
klasse droge huiden vlot gekocht. Voor goede droge huiden
zijn deze week 5 tot 10 pCt. hooger betaald. Ook voor Java-
runder en buffelhuiden bestaat veel kooplust en komen be-
duideucle zaken tot afdoening. Droo.ggezouten hui.den trekken
nog meer attentie. Per diverse booten zijn verscheept naar
Rotterdam 5.000 droge Paraguay Campos, 2.000 droogge-
zouton Bolivia’s, 10.000 droge Buenos-Aires-paarden, 5.000
Columhia’s en 3.000 droge Buenos-Aires Anmericanos.
Itilandsche h u i d en Op lagere noteeringen kwa-
men zaken tot stand en werden weder voor Duitsche reke-ning groote partijen uit de markt genomen. De veiling van
14 November te Brussel verliep vast tot vorige prijzen, zelfs
in enkele gevallen iets hoeger.

Rotterdam, 15 November 1919.

VERKEERS WEZEN.

SCHEEPVAART.

GRAAN.
Data

Pet,o-
grad
Londen!
Rdam

Odessa
Rotter.
dam

All. Kust
Ve,. Stalen
San Lorenzo

Rotte,.
Brltol
Rotte,.
Enge.
dam
Kanaal
dam
land

10115 Nov.

1919
–
–
2)f
75,_
)
816
195/-
‘)65/-
3/8

,,

1919
—
–
1
)/
75,
2
)816
1851′-
2)
651-
11/16 Nov.

1918
–
– –
–
501-
–
225/-
12117 Nov.

1917
–
–
–
30/-
–
1451-
Juli

1914
lid.
7/3
11111/
4

1111
1
/
121-
12/-
KOLEN.

Data

Cardiff
Oostk. Engeland

Bot-
deaux Genua
Satd
La
Plata
Rotte,.
dam
Gothen.
burg
Rtvte,

10115 Nov. 1919
601-
77/6
701-
50/-
f
10,- Kr.40
318

,,

1919
52/6
75/-
70/-
501-
,,

10,-

,,

46,-
11116 Nov. 1918
691-
101/3 2001-
1201-
–

,,

50,-
12/17Nov. 1917
691-
101/3
– –
,,32,50

–
Juli 1914
fr. 7,—
7/-
713
14/6 3/2

41-

DIVERSEN.

Bomba,,
Bt,ma
Vladtoo.
Chtlt
0

D ta
West
West
stock

I

West
Europa Europa
West
Europa
–
(d. w.)
(rijst)
Europa
(salpeter)

10115 Nov.

1919
1201- 1761-
–
230/-
318

,,

1919
120/-
175/-
–
235/-
11/16 Nov.

1918
–
–
–
–
–
12117 Nov.

1917
–
550/-
–
185/-
Juli

1914..
1416
1613
251-
2213

t)
Per ton stukgoed.
2)
Voor Britsehe schepen.
8)
Voor neutrale schepen onder geallieerd time charter.
4)
Vrij.

–
.

RIJN VAART.

Gedurende de afgeloopen week was de vraag naar scheeps-
ruimte te Rotterdam iets minder. De scheepshuren bedroegen
718 cents per ton per dag om in Rotterdam le laden, terwijl
vdor scheepsruimte, om in Antwerpen te laden, 10/11 cents
per ton per dag werd betaald. Het sleeploon bedroeg
50cettstarief plus
f
1,—.
Te Ruhrort werd alle beschikbare scheepsruinite opgenomen.
De vrachten van Ruhrort naar Mannheim varen ongeveer
dezelfde als de vorige week, terwijl voor kolen van Ruhrort
naar Rotterdam t 1,90/1 2,— per ton betaald werd.
Het sleeploon Ruhrort/Mannheim bedroeg 68/70 pf. per
Centner.
De waterstand werd iets gunstiger
1,
Cauber Pegel wees
einde der week Meter 1,32 aan.

ADVERTENTIËN

Zooeven verschenen bij TEULINGS’ UIT-

GEVERS-MAATSCHAPPIJ, ‘s-Hertogenbosch:

Sociaal-Ecollomisohe Geschrifteo,

door Dr. H. F. M. HUIJBERS, Dr. H. H. KNIPPEN-

BERG, Mr. L. G. KORTENHÖRST, J. J. M. H. NIJST,

Mr. L. F. A. M. VAN OGTROP, Mr. Dr. CH. RAAIJ-

MAKERS, S. J., Prof. Dr. ALPH. STEGER, J. VER-

BIEST, D. H. en Mr. T. J. VERSCHUUR.
Prijs f 2,90.

ADVERTEERDERS!

Raadpleegt bij het maken van Uwe plannen

NIJGII
&
VAN DITMAR’S

Algem. Advertentiebureau

Dit adviseert U bij het ontwerp:n van Uwe

reclames voor alle landen der wereld

Gevestigd 8edert 1837

ROTTERDAM, WIJNIIAVEN 113

BIJKANTOREN;

AMSTERDAM, N.Z. VOORBUROWAL
157

‘s.ORAVENHAGE, BUITENHOF 48

HAARLEM, SPAARNE 3

1070

ECÔNOMISCH-STAISTISCHE BERICHTEN

19November
19191

De N.V. Nederlands
che

ROTTERDAM

Telefoon 3600

AMSTERDAM

Telefoon N 5580

,fC

Huistelefoon-

‘S-GRAVENHAGE

Telefoon H 280, 300

LEEUWARDEN

Madschappil

GRONINGEN –

Telefoon 1555

ARNHEM,

Telefoon 2723

levert uit
voorraad
TELEFOON-, SCHEL-, ELEcTR. KLOK-INSTALLATIES,
etc.,

in huur
‘en koop.

Herstelt en onderhoudt o n d er g a r anti e ook alle niet door haar uitgevoerde installaties.

PROSPECTUS GRATIS.

4,
S

:Ballkzakell

•’

met

•Â ,Zwedell.

.Stockhilms Handelsbank

Kapitaal en fondsen
140.000.000
MCA

vereenigd met

Bankakt. bol. Södra Sverige

Helsingborg

Kapitaal en fgndseuKr. 45.000.000

onder de&naam van

0

A. B. Svollska
1
llalldolsballkon

S

o

4D
0GAVLE
(.,DE ZWEEDSCEEEaANDELSBANK”)

1-loofd-

Telegram-

kantoor te

•
NKO
9t”
—

P

1

N

–
De,,Svenska Handelsbanken”
is vol- m
L / •

‘»»

.
komen toegerust o aan al Uwe eischen
te voldoen dank zij haar over geheel
Zweden versprèide 254 bijkantoren in de
1.

hoofdstad, de grootste handeissteden, de,
ALSjNG

ijzer-, papier- en andere industrieele ge-
bieden, het houtdistrict, de landbouwende

‘MA1LM6

deelen van het land, de zeehavens – zie de kaart.
Groote kaart in kleuren met complete lijst van alle

I

daarop voorkomende plaatsen, zoowel als alle verdere inlichtingen worden
op aanvrage verstrekt.

NIjGH & VAN DITMAR’S

UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ

WIJNHAVEN 111-113 — ROTTERDAM

TELEFOON 7841 -7842-7843-7861

BIJKANTOREN te AMSTERDAM. 8.GRAVENHAGE en HAARLEM

Belast zic.h met het verz’orgen»van

uitgaven én tijdschrifteii op”çlk gebied

KONINKLIJKE•

HOLLANDSCHE

LLOYD.

AMSTERDAM

Geregelde Passagiers- en

Vrachtdienst met nieuwe,

moderne post-stoomschepen

TUSSCHEN

AMSTERDAM

EN

ZUID-AMERIKA

VIA

DOVER, BOULOGNE s/M., CORUA, VIGO,

LISSABON, LAS PALMAS, PERNAMBUCO,

BABIA, RIO DE JANEIRO, SANTOS, MONTE-

VIDEO en BUENOS AIRES,

P. Cbs & L8ombruggell

LEIDEN

Opgericht 1 Mei 1766

Tel. Intercomm. 370

Telegr.-Adres: CLOS

Sajetten en Wollen

Garens voor Hand-

en Machinebreien

Accountantskantoor

ia
‘me
‘s Pola k

(Lid Ned. Inst. v. Accountants)

POSTHOORNSTEEG 7B

ROTTERDAM.-

“DeZweedçhe

Handsbâ’nk”

FiIia!-iet
» (

1
.

•

9

•2
0
‘u

• ÖTERSU
0
•’

0
0

0

t

S

6tJNoS’/k1L

b

.__’,

–

• (

19 November 1919

ECÖNOMISCH-STATISTSCHE BERICHTEN

T
IDEI

__

L

LEEUWARDEN, BOLSWARD, DOKKUM, DRACHTEN, FRANEKER, GORREDIJK, HARLINGEN, HEERENVEEN, JOtJRE, LEMMER, SNEEK, STEENWIJK
EN
WOLVEGA.

GESTORT KAPITAAL f 3.000.000,—

RESERVE f 300.000,-

Billijk incasso.tarief voor geheel Friesland en Noordelijk Overijsel.

1071

El
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP

Wester-Suikerraltinaderij

AMSTER DAM

GROOTSTE RAFFINADERiJ

IN NEDERLAND

Levert de mooiste Suiker,

omdat haar zuiveringsver-

mogen het grootst is.

Produceert behalve alle soorten
Meli8-
8uiker
en
Ba8terd8:

Crietaflen,
groots
en
kleine,
Klont jea
(Cubea), Theeklont jea, Cruahed (brokken)
Tabiëtten, Brooden, Poeder8uiker, fijne
Buikera voor Vruchten gebruik, enz. enz.

DE GRONINGER BANK

Groningen, Winschoten, Stadskanaal, Wildervank,

Veendam, Sappemeer, Deifziji, Emmen, Hooge-

veen en Ter Apel
(Firma TIMMERMAN & SASSEN)

Kapitaal / 6.000.000,— Geplaatst en gestort /4.598.000,-

Reserves / 401.498,23

VERRICHT ALLE BANKZAKEN

Belast zich met het incasseeren van wissels op binnen-

en buitenland

VEREENIGDE CHEMISCHE FABRIEKEN

Telefoon: 2053, 2072 en 2073

Hoofdkantoor: Malibaan No. 81

Telegram-Adres: ,,RODUMA”.

UTRECHT

KUNSTMESTSTOFFEN

Fabrieken te: KRALINGSCHEVEER, ZWIJNDRECHT en GRONINGEN

PRACTISCH EFFECTENBOEK

ter vereenvoudiging van admini-

stratie en ten gebruike voor de

VERMOGENSBELASTING

Prijs
1
1,25

Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij
NIJGH & VAN DITMAR’S UITG.-MIJ, R’DAM

TAN A ANK

OF SOUTH AFRICA, LTON

ROTTERDAM

AMSTERDAM

HOOFDKANTOOR: 10 CLEMENTÏLANE, LÔNDON, E.C., 4

AGENTSCHAP:NEW YORK, 68 WALL STREET

•

f
12.—=fl.-

MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL
…..
…………….
f 120.000.000,-

GEPLAATST KAPITAAL
……………… ………………. f

75.00.00,
GESTORT KAPITAAL
…………….. ……… ….. . …….
.,

18.750.000,-
RESERVEFONDS ……………………… . …………………

26.400.000,-

f
120.150.000.-

Meer dan 350 kantoren in Zuid-Afrika én elders

BEHANDELING VAN

BAN.KZAKEN MET ALLE WE.RELDDEELEN

1072

ECONOMISCH-STATISTICHE BERICHTEN

19
Nôvember
1919

GRONINGSCHE C

VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJ

EN’HANDELSBANK

,,GE L R I Apy

ROTTERDAM

GRONINGEN, APELDOORN, APPINGEDAM, ASSEN EN VEENDAM Maatschappelijk
Kapitaal
f
2.500.000,—

Kapitaal / 5.000000,—

waarvan geplaatst
f
500.000,—

Geplaatst en: volgestort f2.500.000,—

TRANSPORT- en

BRAN DVERZEKER1N G
Reserves ruim
……
f
478.000
1
—
DIREKTIE:

VERSCHAFT
BEDRIJFSKAPITAAL
AAN

C. TH. DAAMS

LANDBOUW, HANDEL EN NÏJVERHEID

H. G. SCHUDDEBEURS

Kantoor WIJNHAVEN 103

INCASSO – DEPOSITO – SAFE DEPOSIT
lelefoen 5,. 13883 Telegr..Adres: ,,VERMAACEL’

MAATSCHAPPIJ

voor

Schoeps- eu Werktuigbou’w

,,FIJENOORD”

ROTTERDAM

Kruisers – Torpedobooten

Onderzeebooten

Mailstoomschepen

Vrachtstoomschepen

Baggermateriaal

Machine-installaties.

tot
65000 P.K.

Scheeps-Zoelly-Turbines

Machines en apparaten voor

Suikerfabrieken, enz.

N.V. VA
I
N DER LELTS TOUWFABRIEKEN

ROTTERDAM,

AMSTERDAM,

GRONINGEN,

Boompjes 93.

Prins Hendrikkade 16/7.

Der-A-Brug.

Telefoon: 3277 en 3296.

Telefoon: 7415
N.

Telefoon: 1035.

Telegr.-adr. :Vanderlely. Tel.-adr.: Vanderlely-touw. Telegr.-adr.: Vanderlely.

FABRIEKÈN TE MAASSLUIS.

SCHEEPSTROSSEN in alle soorten en afmetingen.

–

VISSCHERIJTOUWWERK.

Geteerd en ongeteerd Manila-, Sisal-, Nieuw-Zeeland-,

Bombay- en Russisch henneptouw.

Cocostouw.

TRANSMISSIESNAREN met en zonder reguleerbare

koppelingen.

STAALDRAADTOUW voor Scheepsgebruik, Liften,
Mijnen en Hijschwerktuigen. lJzerwant en Hercules.

ALLE SOORTEN PAK- EN BINDTOUW

ONTVANG
EN
BETJALKAS

NIEUWE DOELENSTRAAT
20-22

MSTERDAM

DEposITo’s VOOR
i
JAAR FIXE
1
4 PCT.

GELDEN, OP DEZEN TERMIJN GESTORT, ZIJN NA AFLOOP

VAN HET JAAR ZONDER OPZEGGING BESCHIKBAAR.

NIET OPGEVORDERD ZIJNDE, WORDT.:DE POST STIL-

ZWIJGEND VOOR GELIJKEN TERMIJN VERLENGD.

DE RENTE KAN NAARVERKIEZING PERKWARTAAL PER

HALF JAAR OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.

GEBROEDERS SCHEUER

Assuradeurs en Assurantieborgers

o

Expediteurs en Cargadoors

AMSTERDAM EN RÔ1TERDAM

Verzekering van Koopmansgoederen tegen

– transport, molest, brand en diefstal tegen

concurreerende premiën.

Nederlandsche Gist-

en SpiritusfabrieJ

DELFT –

ARTIKELEN

Gist

Brandspiritus

Zuivere spiritus

Foezelolie

Amyl-alcohol

Aether Sulfuricus
Narcose aether

Kurken en

Gedroogde Spoeling