T)J
Conjunctuurindicator
november 1989
Conjunctuuromslag waarschijnlijk_______
Maanden achtereen heeft de DNB-conjunctuurindicator
een vlak verloop van de conjunctuur voorspeld. De nieuwste
waarden van de indicator voor de periode tot en met januari
1990 tonen voor het eerst een lichte daling, die in december
aanstaande aanvangt, zie figuur 1. Dit is een indicatie voor
een conjunctureel omslagpunt rond de komende jaarwisseling. De geringe omvang van de daling en het vooriopige
karakter van de aan de indicator ten grondslag liggende
gegevens, impliceren overigens dat aan deze daling vooralsnog geen al te grate conclusies moeten worden verbonden.
Van de vijf componenten waaruit de indicator is opgebouwd, geven er drie een daling van de conjunctuur aan.
Deze drie zijn de orderontvangst in de Industrie, de reele
geldhoeveelheid en de verwachte omzet van nieuwe NCMpolishouders. Een vierde component, de IFO-conjunctuurindicator voor de Duitse industrie, stijgt ook niet meer. De enige
component die nog een stijging van de conjunctuur laat zien
is de verwachte bedrijvigheid in de industrie.
De conjunctuurprognose met behulp van indicatoren leent
zich niet voor een causale verklaring van de conjunctuurbeweging. Wel kan de plausibiliteit van het bebop van de
indicator worden getoetst aan andere signalen over de conjuncturele ontwikkeling. Een signaal vormt de toenemende
stroom berichten over het bereiken van capacitertsgrenzen in
de industrie. De bezettingsgraad van de technische produktiecapaciteit in de industrie volgens de CBS-conjunctuurtest
is in het tweede kwartaal van dit jaar hoog. De waarde, 86%,
overtrof het in de vorige periode van hoogconjunctuur 197879 bereikte hoogtepunt. Deze conclusie geldt overigens voor
alle EG-landen. Andere uitkomsten van de conjunctuurtest
zijn dat de capaciteitsruimte door meer ondernemers te krap
wordt gevonden, en dat het niveau van de orderpositie uitgedrukt in aantal maanden werk hoog is. Ook dit laatste wijst op
het naderen van de capaciteitsgrenzen. Dit alles maakt enige
verdere groeivertraging de komende maanden waarschijnlijk.
Vanouds wordt de bezettingsgraad beschouwd als een
maatstaf van de conjunctuur. In figuur 2 is de voor reeksbreuken gecorrigeerde CBS-bezettingsgraad van de gehele industrie (qces) afgebeeld naast de realisatie van de conjunctuur volgens de produktie in de industrie, vgl. figuur 1. Duidelijk
is dat de twee reeksen een parallel beloop hebben waarbij
Figuur 2. Bezettingsgraad en realisatie conjunctuur
Figuur 1. DNB-conjunctuurindicator
Indicator
Realisatie
1980
81
1092
74
76
78
80
82
84
86
88
84
87
85
88
89
90
vooral de richting van de conjunctuurverandering veelal gelijkluidend is. Dit impliceertdatde Conjunctuurindicator (qoNB)
een goede voorspeller is van de bezettingsgraad in de nabije
toekomst. Dit is uitgebeeld in figuur 3. Deze figuur toont de
bezettingsgraad en de voorspellingen en is bepaald met het
volgende op kwartaalcijfers gebaseerde regressiemodel:
qcest = 82,4 + 1,0 qoNBM
(64,6) (4,7)
R2 = 0,90; de storingsterm heeft een AR(1) structuur met
autocorrelatiecoefficient = 0,9 (t-waarde = 20,0).
De modelvergelijking stelt dat de gemiddelde bezettingsgraad in de schattingsperiode (1972:1-1989:11) 82,4 is
geweest en dat de conjuncturele bewegingen van de bezettingsgraad gemiddeld genomen gelijk zijn geweest aan
die van de DNB-conjunctuurindicator. De hoge t-waarden
duiden er op dat het gepostuleerde verband zeer significant
is. De verschillen in figuur 3 tussen bezettingsgraad en
voorspellingen kunnen worden gemterpreteerd als voorspelfouten wanneer een kwartaal vooruit wordt voorspeld.
Deze voorspelfouten blijken klein te zijn.
Conclusie. De DNB-indicator voorspelt na een langdurig
vlak patroon voor de maanden december en januari a.s. een
kleine daling van de conjunctuur. Dit is een aanwijzing dat een
conjunctuuromslag rond de jaarwisseling zou kunnen plaatsvinden. Ook de toenemende bezettingsgraad wijst op de
mogelijkheid van een conjunctuuromslag. De indicator blijkt
een goede voorspeller van de bezettingsgraad te zijn.
Figuur 3. Bezettingsgraad en voorspelling conjunctuur met
behulp van de DNB-conjunctuurindicator
Bezettingsgraad
Realisatie conjunctuur.
72
82
——— Bezettingsgraad
— – Voorspelling m.b.v. indicator
72
74
76
78
80
82
84
86
88