Boeken ESB
Boeken
D
dat Canoy iets te onbekommerd met
it vlot geschreven boek
Aristoteles, Aquino en Smith omgaat.
van Marcel Canoy laat
Regelmatig kan men lezen dat Aristozich met plezier lezen.
teles, Aquino en Smith een bepaalde
Geïnspireerd door het
beleidsmaatregel of idee zonder meer
mooie boek De economie van goed en
zouden toejuichen. Dit veronderstelt
kwaad van Tomáš SedláÄek poogt Caeen directe toepasbaarheid die wel erg
noy in zijn boek het denken van Arissimpel aandoet. Verder worden alle
toteles, Thomas van Aquino en Adam
drie vaak in één adem genoemd, daarSmith te verbinden met economisch
mee veronachtzamend dat er naast
denken en economische politiek. Dat
overlap ook belangrijke verschillen
verklaart de drie A’s in de titel van het
tussen de drie heren bestaan in conboek. Wat volgt is een verhandeling
text en inhoud van bijvoorbeeld hun
waarin allerlei beleidsthema’s (herdeugden en ethiek. Bij Aquino rijst
structurering van het bankwezen, het
Auteur  Marcel Canoy
daarbij soms de vraag hoeveel studie
pensioenstelsel, de woningbouw, het
Titel  De triple-A econoom.
Canoy zelf gemaakt heeft van diens
onderwijs, de positie van ouderen
Voorbij cijfers en cynisme
geschriften, omdat de doorvertaling
op de arbeidsmarkt, mobiliteit, de
Uitgever  Boom
van zijn denken veelal niet verder
zorgsector, migranten, globalisering)
gaat dan een aantal algemeenheden.
vanuit dit bredere perspectief worden
Johan graafland
Mijn ervaring met Aquino op het gebeschouwd. Het boek sluit af met een
Hoogleraar aan de
bied van bijvoorbeeld het vraagstuk
epiloog waarbij Canoy pleit voor een
Universiteit van Tilburg
van eerlijke prijs is dat je teksten bij
boeddhistisch perspectief op econoelkaar moet sprokkelen en grondige
mie, waarin zelfreflectie en mededokennis van scholastiek vereist is. Voor
gen noodzakelijk zijn voor een evenAdam Smith geldt dit overigens in veel mindere mate, want
wichtige economie.
In de toegepaste hoofdstukken hanteert Canoy een verfris- hier brengt Canoy op meerdere plaatsen interessante citaten
sende kijk op de economische problemen van Nederland. in die betrekking hebben op het onderhavige thema. Maar aan
Hij hanteert een mooie opbouw door eerst in elk hoofdstuk de vraag hoe de Theory of Moral Sentiments verbonden moet
stil te staan bij wat er goed is in Nederland. Daarna volgt een worden aan Wealth of Nations gaat hij goeddeels voorbij. In
uiteenzetting van wat er mis is en beter kan. In het hoofdstuk het wetenschappelijk debat over de ethiek van Adam Smith
over het bankwezen pleit hij bijvoorbeeld voor een high-trust- wordt deze vraag op heel verschillende manieren beantwoord,
high-penalty-politiek in plaats van high-trust-no-penalty dan met belangrijke implicaties voor de interpretatie van Smith.
wel overmatige regulering. In het hoofdstuk over de woning- De vraag rijst daarom waarom Canoy deze drie filosofen als
markt komt de rol van vertrouwen en gebrekkige rationaliteit lichtend voorbeeld heeft gekozen. Deze vraag klemt temeer
ter sprake. In het hoofdstuk over onderwijs verdedigt Canoy omdat Canoy in het laatste deel van het boek het boeddhisme
strenge selectie aan de poort en hogere eigen bijdragen omdat als leidraad neemt. De reden kan toch niet zijn dat ‘De Triple
dit zowel eerlijker als efficiënter is. In de analyse van arbeids- A-econoom’ nu eenmaal meer indruk maakt dan een naar het
marktparticipatie van ouderen wijst hij op de mogelijkheden boeddhisme verwijzende ‘B-econoom’? Maar ook in dit deel
van grey entrepreneurship. Ook in de daarop volgende hoofd- wringt er iets. Want hoewel Canoys pleidooi voor zelfreflecstukken lanceert Canoy prikkelende ideeën die het boek heel tie en mededogen in onze tijd zeker op zijn plaats is, en ook
leesbaar en interessant voor beleidsmakers maken (mobiliteits- te waarderen is omdat het moed vergt om aandacht te vragen
budget bij leasemaatschappijen; patiëntgerichte zorg waarbij voor dit soort ‘zachte’ waarden in de economie, overtuigt hij
dilemma’s bespreekbaar zijn; nadruk op preventie in gezond- maar ten dele. Want hier wreekt zich de stijl van schrijven van
heidszorg) en waarbij Canoy voortdurend ook rekening houdt Canoy, waarin anderen worden weggezet als cijferfetisjist ofmet psychologische factoren in het gedrag van mensen. Het wel de ‘monomuis’ (het CPB), cynicus of brulaap, en hij zichstreven is daarbij steeds om problemen bij de wortel aan te zelf bewust of onbewust de rol van wijze Triple A-econoom
pakken en noodzakelijke gedragsveranderingen te entameren, toedicht. Deze stijlfiguur roept op zijn minst spanning op met
waarbij afhankelijk van de aard van de problemen het accent de zelfreflectie en het mededogen jegens anderen waar Canoy
nu juist voor pleit. Dat neemt niet weg dat het boek interesop prikkels, cultuur of systeemveranderingen wordt gelegd.
Naast waardering voor de analyse heb ik ook vraagtekens bij sant is voor beleidsmakers, vooral als het gaat om de analyse
het boek. Dit betreft vooral het niveau van de filosofische ana- van de verschillende beleidsthema’s, en hopelijk ook andere
lyse. Op zich waardeer ik het dat Canoy onverbloemd een plei- economen uitdaagt om na te denken over de filosofische
dooi houdt om in het denken over economie je te laten inspi- grondslagen van hun economisch denken.
reren door belangrijke filosofen uit het verleden. Toch denk ik
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4674 & 4675) 13 december 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
787