Lidstaten van de Europese Unie zijn gebonden aan de Europese begrotingsregels. Een van de toetsingscriteria bij die regels stelt dat lidstaten met een schuld van meer dan zestig procent van het bruto binnenlands product (bbp), jaarlijks hun schuld met één twintigste deel van de overschrijding moeten afbouwen. Dit criterium is onderdeel van de begrotingsregels om voor voldoende schuldafbouw te zorgen in lidstaten met hoge schulden.
In de praktijk bleek dit criterium echter weinig effectief, zoals duidelijk werd in de jaren voorafgaande aan de coronacrisis. De figuur toont voor enkele lidstaten met schulden van meer dan zestig procent van het bbp, de ontwikkeling van de schuldniveaus over de jaren 2014–2019. De daadwerkelijke schuldniveaus blijven hoger in vergelijking met wat het schuldenverloop zou zijn geweest als deze lidstaten vanaf 2013 het afbouwcriterium voorde schuld hadden gehaald. In Italië is er nauwelijks beweging in het schuldniveau geweest en in Frankrijk is het zelfs wat gestegen.
Dat de daadwerkelijke schuldafbouw achterblijft bij de beoogde afbouw, betekent niet noodzakelijkerwijs dat deze lidstaten zich niet aan de begrotingsregels hebben gehouden. Het schuldafbouwcriterium kent namelijk uitzonderingen en wordt in de praktijk zelden gehandhaafd. Wanneer de lidstaten bijvoorbeeld worden getoetst op het naleven van de regels, dan wordt er een beoordeling opgesteld waarbij men rekening houdt met veel factoren. Zo mogen lidstaten afwijken van het schuldafbouwcriterium, zonder dat dit in latere jaren gecompenseerd hoeft te worden.
Het schuldafbouwcriterium is dus niet leidend voor de begrotingsinspanning van de lidstaten; deze worden in de praktijk vooral getoetst op het ontwikkelen van hun structureel begrotingssaldo, en minder op hun schuldontwikkeling. Dit maakt de begrotingsregels complex en weinig transparant.
In Europa vindt er momenteel een discussie plaats over de begrotingsregels. Daarbij is een belangrijke vraag hoe de regels effectiever kunnen worden gemaakt om landen met hoge schulden te bewegen deze af te bouwen.
Auteur
Categorieën