Vervuiling textielafval bemoeilijkt recycling

■ Eva van der Wal en Annemiek Verrips (CPB)

Het is niet goed gesteld met de kwaliteit van de verschillende afvalstromen. Zo ligt het vervuilingspercentage van gescheiden ingezameld textiel in Nederland op dertien procent, terwijl dit vier jaar geleden nog maar acht procent was. Er is veel milieuwinst te behalen door de kwaliteit van afval te ­verhogen, zodat betere recycling mogelijk is.

Als de kwaliteit van afval tekortschiet, bijvoorbeeld omdat een gescheiden afvalstroom vervuild is met restafval of vocht, wordt het afval minder bruikbaar en komt het vooral in laagwaardige toepassingen terecht. Deze ‘downcycling’ levert weliswaar milieuwinst op ten opzichte van het verbranden van afval, maar die winst is minder dan bij recycling tot een gelijkwaardig product. Bovendien zijn ook de opbrengsten van down­cycling lager, vanwege de beperkte vraag en toepassingsmogelijkheden.

De figuur illustreert de gevolgen van deze problematiek op de secundaire grondstoffenmarkt van textiel. Textiel dat niet herdraagbaar is komt meestal in laagwaardige toepassingen terecht, bijvoorbeeld als poetslap of isolatiemateriaal. Er is weinig vraag naar vezels om nieuwe kleding van te maken.

Naast de 90 kiloton ingezameld textiel uit Nederland importeren we uit andere landen die hogere kwaliteit leveren (109 kiloton in 2012). Tegelijkertijd wordt een groot deel van het in Nederland ingezamelde textiel geëxporteerd. Hierdoor ontbreken prikkels voor gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor de inzameling, om de kwaliteit te verhogen.

Verschillende beleidsinstrumenten kunnen bijdragen aan een hogere kwaliteit van het aanbod en meer vraag naar hoogwaardige recycling­toepassingen. Met uitgebreide producentenverantwoordelijkheid kunnen producenten en importeurs van kleding bijvoorbeeld verplicht worden gesteld om te zorgen voor duurzame afvalverwerking, vaak afgedekt met een financiële bijdrage aan een organisatie die dit regelt. Andere inzamel­methoden kunnen de kwaliteit van afval ook verbeteren. Textielafval raakt bijvoorbeeld eerder vervuild in ondergrondse containers.

Ten slotte kan de milieuwinst stijgen als binnen de regeling van producentenverantwoordelijkheid nadruk wordt gelegd op een duurzame verwerking van het textielafval. Omdat de milieuregelgeving in sommige landen minder streng is, kan de export van niet-herdraagbaar textiel tot milieuvervuiling in het buitenland leiden. Criteria in de aanbestedingen tussen gemeenten en inzamelaars of regels omtrent de export kunnen dit verminderen.