Economische voorspellingen hebben wel degelijk nut

Economen kunnen niet voorspellen en daarom zijn ze als wetenschap(pers) niet serieus te nemen. Het is een bericht dat geregeld in de media verschijnt. Dit keer van econoom en FD-columnist Lukas Daalder die alle clichés over weersvoorspellingen uit de kast haalt (FD, 5 december).

Voorspellingen komen in Nederland vaak van het Centraal Planbureau (CPB). Het is prima om discussies te voeren over het nut van economische voorspellingen of over de rol van het CPB. Maar liever met argumenten die hout snijden.

Inderdaad, economen kunnen niet voorspellen, althans niet in de zin dat het waarschijnlijk is dat voorspellingen over een jaar uitkomen. Het CPB is altijd open over grote onzekerheden van voorspellingen. Zo is in het Centraal Economisch Plan (CEP) te lezen wat de onzekerheidsmarges zijn of hoe de CPB-voorspellingen scoren ten opzichte van andere voorspellingen.

Blijft de vraag waarom economen voorspellen. De weerman waagt zich immers ook niet aan het weer van volgend jaar om in Daalders voorbeeld te blijven. De reden is dat onze regering jaarlijks plannen moet maken en een begroting moet opstellen. Dat doet zij op basis van voorspellingen van het CPB. Nu kun je daarvoor ook je vinger in de lucht steken of de voorspelling van vorig jaar als benadering nemen. Statistisch scoor je dan niet slecht, maar je mist wel wat. Een voorspelling van het CPB is op macromodellen gebaseerd. Dat maakt het mogelijk om beleidswijzigingen of beleidsvarianten door te rekenen. Ook maakt het CPB het de regering moeilijker om opportunistisch te handelen bijvoorbeeld door beleidsmaatregelen te rooskleurig voor te stellen.

Het vervelende is dat voorspellingen onveranderlijk als quasi waarheden worden geponeerd. De ramingen krijgen daardoor te veel gewicht, waardoor over de econoom het aura komt van een orakel (als die het een keer goed heeft), of van een charlatan met een glazen bol (als hij mis zit).

Ook zijn er economen, werkzaam in de financiële sector, die voorspellingen misbruiken om klanten financiële producten aan te smeren. Dat zegt meer iets over de prikkels in die wereld dan over de beroepsgroep of de waarde van voorspellen. Het is voor iedereen beter om ramingen te gebruiken waarvoor ze zijn bedoeld: als ondersteuning voor beleid en begrotingen.