Met nieuw stadion haalt Feyenoord Ajax niet in

Feyenoord wil de Kuip vervangen door een nieuw stadion aan de Maas. Doel: een hoger spelersbudget, zodat het kampioenschap beter binnen bereik komt. Het is nog maar de vraag of dat lukt.

Feyenoord wil een nieuw stadion bouwen, aan de Maas, met als belangrijkste doel het genereren van hogere inkomsten. De inkomsten zullen worden gebruikt om het spelersbudget te verhogen, zodat Feyenoord vaker kampioen zal kunnen worden. In de seizoenen 2016/17 en 2017/18 was het spelersbudget 18 miljoen euro gemiddeld. Dit terwijl het vergelijkbare bedrag voor PSV 22 miljoen was, en voor Ajax 28 miljoen (Ajax, 2018; Van der Burg, 2018).

Er is inderdaad een nauw verband tussen het bedrag dat een club uitgeeft aan het elftal en de positie ervan op de ranglijst (Groot, 2008; Andreff en Raballand, 2011). Onlangs werd dit voor de Eredivisie vanaf 1993 herbevestigd door Brouwer et al. (2018). Zij voorspelden dat Ajax en PSV dit seizoen ver boven Feyenoord zullen eindigen.

Het statutaire doel van de meerderheidsaandeelhouder van Feyenoord, de Stichting Continuïteit Feyenoord, is het bieden van vermaak aan voetballiefhebbers in Rotterdam en wijde omgeving. Aan het stadion heeft Feyenoord dan ook officieel de eis verbonden dat het eigen spelers­budget minimaal gelijk wordt aan dat van Ajax en PSV. Dit artikel analyseert of dit met het nieuwe stadion inderdaad zo is.

Het Maasstadion

Het Maasstadion krijgt 63.000 plaatsen, en kost 461 miljoen euro naar de prijzen van 2016. Van alle clubstadions in Europa waarin momenteel wordt gespeeld, waren alleen die van Arsenal en Bayern München bij oplevering duurder (prijzen van 2016). Anders dan Feyenoord hadden deze clubs veel eigen geld om in het stadion te steken. De financieringslasten van het Maasstadion zijn dus bijzonder hoog.

Het Maasstadion wordt eigendom van een nieuwe stadionorganisatie, die alle inkomsten van het stadion – waaronder die uit kaartverkoop, skyboxen en horeca – krijgt. Hieruit betaalt de stadionorganisatie de exploitatiekosten, inclusief de ‘vaste compensatievergoeding’ voor Feyenoord. Deze vaste compensatievergoeding kan men zien als een vergoeding voor het elftal wanneer het optreedt, en is met 17,5 miljoen even hoog als de huidige netto-inkomsten van Feyenoord uit stadion De Kuip. Daarnaast betaalt de stadionorganisatie rente en aflossing op de leningen, en een vast dividend op de preferente aandelen.

De ‘winst’ die daarna overblijft, gaat steeds voor de helft als dividend naar de gewone aandeelhouders (de gemeente plus de nog onbekende investeerders). De andere helft gaat als ‘variabele prestatievergoeding’ naar Feyenoord zelf en verhoogt het spelersbudget.

Analyse Feyenoord

Feyenoord en zijn consultants denken dat de hoge financieringslasten voldoende ruimte overlaten voor hoge spelerssalarissen (Feyenoord et al., 2017). Feyenoord heeft vorig jaar in drie scenario’s het spelersbudget geschat voor de tien seizoenen na de opening van het stadion in 2022. Dit budget ligt afhankelijk van het scenario tussen de 20 en 43 miljoen. Feyenoord schat het toekomstige spelersbudget van Ajax en PSV op 25 miljoen. De Rotterdammers zelf blijven alleen in de eerste seizoenen (van twee scenario’s) onder de 25 miljoen, vanwege de dan nog hoge rente en aflossing.

Onlangs heeft de International Stadia Group (ISG, 2018) een reliance letter voor de financiers afgeven. De conclusie van ISG is dat het basisscenario realistisch is, en niet te pessimistisch of te optimistisch.

De twee andere scenario’s van Feyenoord zijn veel optimistischer dan het basisscenario, en zijn niet door ISG geanalyseerd. Dat ISG het basis­scenario realistisch noemt, impliceert dat de twee optimistische ­scenario’s te optimistisch zijn. De rest van dit artikel concentreert zich daarom op het basisscenario, waarin het spelers­budget 20 miljoen bedraagt in ­seizoen 2022/23, en 31 miljoen in 2031/32.

Dat ISG een reliance letter voor financiers afgeeft, zegt overigens nog niet zo veel. In 2015 leende een buitenlander acht miljoen aan FC Twente, terwijl hij wist dat de club technisch failliet was. De buitenlander voorspelde correct dat niet hij maar de gemeente het probleem zou oplossen (Rengers et al., 2016). In het Nederlandse voetbal zijn overheden regelmatig redders in de nood.

Second opinion

Hypercube heeft vorig jaar voor Feyenoord een second ­opinion geformuleerd, waarvan de conclusies vooral via interviews openbaar zijn geworden (Van der Burg, 2018). Het bureau schat het toekomstige spelersbudget van Ajax en PSV op 30 miljoen. Daarmee blijft Feyenoord in het basisscenario in de eerste acht seizoenen achter bij Ajax en PSV.

Maar Hypercube benadrukt een ander punt: het is hard nodig dat Feyenoord in elk geval niet meer dan vijf miljoen achterblijft bij Ajax en PSV. Alleen dan wordt het elftal aantrekkelijk genoeg om de voorspellingen van Feyenoord over de bezoekersaantallen uit te laten komen. In het basisscenario is het spelersbudget in de eerste seizoenen na opening lager dan 25 miljoen, zodat men meer dan 5 miljoen achterblijft op Ajax en PSV. Hierdoor dreigt er een neerwaartse spiraal van een laag spelersbudget naar een minder goed elftal naar minder inkomsten naar een nog lager spelersbudget, enzovoort. Als deze spiraal van een zeer matig elftal dat onvoldoende bezoekers trekt inzet, is faillissement van het stadion mogelijk. Alleen als dit probleem van de eerste jaren wordt opgelost, beveelt Hypercube het stadion aan.

Overigens onderscheidt Hypercube zich met deze analyse positief van het ISG. Het ISG veronderstelt namelijk simpelweg dat Feyenoord in de top drie eindigt, en heeft de wisselwerking tussen inkomsten en spelersbudget niet onderzocht. Men heeft zelfs geen enkel cijfer over het spelersbudget gegeven.

Onderbouwing

Zowel het onderzoek door Feyenoord als de second ­opinion door Hypercube is voornamelijk gebaseerd op ­studies waarvan de onderbouwing grotendeels geheim is. Wat er wel bekend is, geeft echter aanleiding tot kritiek. Ik noem hier vier belangrijke punten. Er is nog andere kritiek mogelijk, zie ook Van der Burg (2018).

Inflatiecorrectie

Als rekening gehouden wordt met inflatie stijgen de budgetten minder hard. Feyenoord presenteert de toekomstige spelersbudgetten in lopende prijzen. Zo heeft de club bijvoorbeeld gezegd dat, in het basisscenario, door het stadion het spelersbudget zal stijgen tot 31 miljoen in 2032. In prijzen van 2016 gaat het echter om 25 miljoen, de rest is het gevolg van de cumulatieve inflatie.

Budgetten concurrenten

Het spelersbudget van Ajax wordt onderschat door Feyenoord en Hypercube, die hun cijfers lijken te baseren op die van 2015. Het spelersbudget van Ajax in 2010/11 bedroeg 35 miljoen. Daarna kwam de Cruijff-revolutie, met een voorkeur voor eigen jeugd en een daling van het spelersbudget tot 22 miljoen in 2014/15. Sindsdien zet een geleidelijke stijging in. Ook als we rekening houden met het vermogen van Ajax en de investeringen in de Arena, lijkt een budget van minimaal 35 miljoen in 2022 zeker realistisch. Daarna mag nog verdere groei worden verwacht.

Jeugdopleiding

Feyenoord en Hypercube veronachtzamen het feit dat de kracht van het eerste elftal op lange termijn mede bepaald wordt door het jeugdopleidingsbudget. Hiermee ligt ­Feyenoord momenteel zes miljoen euro achter op Ajax (Van den Velde, 2018). Doordat de ‘winst’ uit het Maasstadion geheel naar het spelers­budget gaat, blijft deze achterstand.

Verkeersafwikkeling

De locatie van het stadion is ongunstig voor het verkeer. Daarom is de club (noodgedwongen) van plan om het autogebruik van de fans op revolutionaire wijze terug te dringen, wat tot langere reistijden zal leiden. Bovendien moeten veel fans ruim een uur langer in het stadion blijven om verkeersopstoppingen te voorkomen. Dit kan het aantal bezoekers flink doen dalen met gevolgen voor de spelersbudgetten. Noch het basisscenario van Feyenoord, noch het onderzoek van ISG besteden hier aandacht aan.

Tot slot

Feyenoord eiste vorig jaar dat het Maasstadion voldoende zou opleveren om minimaal gelijk te komen met zowel Ajax als PSV. Hieraan wordt echter niet voldaan.

Feyenoord lijkt dat zelf inmiddels ook te beseffen. De club heeft zijn koers aangepast en eist nu een vaste compensatievergoeding van 25 miljoen euro, zodat er meer zekerheid komt wat betreft het spelersbudget. Hoewel dit een stap in de goede richting is, is de gestelde eis te laag. Immers, met 25 miljoen voor de selectie en geen enkele groei bij de jeugdopleiding, zal Ajax niet ingehaald worden.

Als het gaat om (on)zekerheid, dan moet er ook worden ingegaan op een ander recent plan van Feyenoord. De club wil nu zelf aandelen kopen in het Maasstadion, voor vijftien tot vijftig miljoen (FOX Sports, 2018). Natuurlijk, dit bedrag kan helpen om de financiering rond te krijgen en de dividendinkomsten zijn mooi meegenomen, maar Feyenoord heeft zelf geen liggende gelden. Er moeten dus financiers komen die de club vijftien tot vijftig miljoen verschaffen. Hierdoor neemt het risico voor Feyenoord toe, want die financiers krijgen recht op dividend of rente en aflossing. Als de stadioninkomsten tegenvallen (en dus ook de dividenden op de aandelen in het stadion), dan gaat het aandelenplan dus al gauw ten koste van het spelersbudget – dat dan weer minder wordt dan 25 miljoen.

Kortom, Feyenoord stop met het Maasstadion!

Literatuur

Ajax (2018) Ajax Jaarverslag 2017/2018. Te vinden op jaarverslag.ajax.nl.

Andreff, W. en G. Raballand (2011) Is European football’s future to become a boring game? In: W. Andreff (red.), Contemporary issues in sports economics. Cheltenham: Edward Elgar, 131–167.

Brouwer, E., K. van Buiren en T. Smits (2018) Ajax kampioen dankzij aankopen. ESB, 103(4766), 466–467.

Burg, T. van der (2018) Het Maasstadion van Feyenoord. Rapport te vinden op www.defeijenoorder.

Feyenoord, Stadion Feijenoord, Operatie NL et al. (2017) Feyenoord City. aanvulling haalbaarheidsstudie. Te vinden op www.feyenoord-city.nl.

FOX Sports (2018) De Tafel van Kees. FOX Sports, 30 september.

Groot, L. (2008) Economics, uncertainty and European football. Cheltenham: Edward Elgar.

ISG (2018) Stadion Feyenoord. ISG Business Plan Review. Presentatie voor de gemeenteraad. 5 oktober.

Rengers, M., H. Chin-A-Fo en H. Logtenberg (2016) Investeerders FC Twente speculeerden op gemeentesteun. NRC-Handelsblad, 20 december.

Velde, T. van den (2018) Nederlandse clubs investeren in de jeugd. Voetbal International, 18 juli, 68–77.