Je struikelt tegenwoordig over de ongelijkheidsgoeroe’s. Waren we net hersteld van de onheilsprofetie van Piketty en Atkinson, kwam daar plotseling de Peruviaan Hernando de Soto op de proppen met een nuchtere analyse die alles in twijfel trok. Het bleek namelijk dat de conclusies van de heren in ieder geval niet gelden voor ontwikkelingslanden waar ongelijkheid vooral ontstaat door gebrek aan eigendomsrechten.
Maar daar blijft het niet bij. Een geheel nieuw geluid was te horen in een interview in deze krant met de Vlaming Marc De Vos, directeur van beleidsdenktank Itinera en professor in Gent en Brussel. De Vos doet aan on-Belgisch van dik hout zaagt men planken.
‘De goedverkopende onheilstraktaten die de laatste tijd verschijnen over ongelijkheid, zijn mateloos oppervlakkig’, aldus De Vos. Hij ‘ergert zich daar groen en geel aan.’ Proef ik enige afgunst? De 813 pagina’s van Piketty mateloos oppervlakkig noemen is een keuze. De crux van het betoog van De Vos is dat er geen onderscheid gemaakt wordt tussen goede en slechte vormen van ongelijkheid.
Goede vormen van ongelijkheid ontstaan door innovatie, waarbij de onvermijdelijke Steve Jobs weer eens uit zijn graf getrokken wordt. In één moeite door worden exorbitante beloningen voor niet innoverende ceo’s daarmee vergoelijkt, want het zijn kennelijk allemaal popsterren en die moet je niet wegjagen met een graaitax. Slechte vormen ontstaan door een gebrek aan sociale mobiliteit, waardoor mensen die op achterstand staan zichzelf moeilijk kunnen verbeteren.
De Vos verwijt de goeroes oppervlakkigheid, maar komt zelf niet veel verder dan een verwijzing naar de goede oude tijd waarin sociale mobiliteit werd gerealiseerd doordat managers met hun secretaresse trouwden. Niet mijn idee, maar in het benadrukken van het belang van sociale mobiliteit heeft De Vos wel een ijzersterke troef in handen.
Het gaat te ver om de problemen in Molenbeek en de banlieus in Parijs louter te verklaren vanuit het gebrek aan perspectief, maar helpen doet het niet. Het is geen toeval dat Frankrijk en België zo beroerd scoren op sociale mobiliteit.
Beschaafde samenlevingen bieden mensen die om welke reden dan ook op achterstand staan een perspectief om zich op te trekken als ze daartoe bereid en in staat zijn. Dat is niet alleen een moreel maar ook een economisch standpunt. Net zoals bij De Soto investeringen pas renderen als eigendommen worden beschermd, leidt sociale mobiliteit tot economische voorspoed omdat investeringen beloond worden.
En hoe scoort Nederland? Niet slecht. We hebben geen getto’s en onze zorg behoort tot de toegankelijkste in de wereld. Maar het vmbo is onze achilleshiel, waardoor we niet beter zijn dan een middenmoter. Minister Bussemaker weet wat haar te doen staat.
fd column 24-11
Auteur
Categorieën