Een van de ideeën van het gevallen kabinet was om eigen betalingen bij huisartsen in te voeren. Overigens een heel oud idee, waar de sector en de Kamer altijd huiverig voor waren. Ten onrechte. Mijn collega-blogger Van Wijnbergen gaat in zijn blog uitleggen waarom hij die angst wel terecht vindt. Ik geef zes reden waarom een eigen bijdrage voor huisartsen een goed idee is.
Maar voordat ik dat doe: een goed idee voor wie of wat? Het maakt nogal uit op welke manier je de vraagt beantwoordt. Is het goed voor patiënten, voor huisartsen of voor de staatskas? En is het het beste instrument om het beoogde doel te bereiken? Voor een blog gaat de laatste vraag wat te ver, dus ik zal de vraag basaal aanpakken: het is beter om het wel in te voeren dan om het niet in te voeren.
1. Onderzoek wijst uit dat een derde van de huisartsbezoeken onnodig is. Dat is nogal wat. Alle redenen dus om hier wat aan te doen. Het invoeren van eigen betalingen is één manier om dit terug te dringen.
2. Het terugdringen van onnodig huisartsbezoek levert niet alleen directe financiële baten op, maar stelt huisartsen in staat nuttige andere dingen te doen zoals ketenzorg voor chronisch zieken of eenvoudige medische handelingen die goedkoper door huisartsen gedaan kunnen worden dan in het ziekenhuis.
3. Het is (uitzonderingen daargelaten) beter voor patiënten als er een kleine drempel opgeworpen wordt voor huisartsbezoek omdat hun zelfredzaamheid wordt bevorderd. In de risicomaatschappij van vandaag doen we net alsof alle risico’s te vermijden ongelukken zijn. Patiënten leggen individuele risico’s neer bij arts, maatschappij of politiek. In een recent onderzoek van Ecorys onder Nederlandse huisartsen blijkt dat de artsen zelf vinden dat 29% van het huisartsenbezoek kleine kwalen betreft die van voorbijgaande aard zijn. Ongeveer twee-derde van de huisartsen vindt dat consumenten zelf meer aan zelfzorg kunnen doen.
4. Ik heb drie jaar in België gewoond. Daar reken je gewoon cash af met de huisarts (en er zijn regelingen voor minderbedeelden). Mij viel het stevige psychologische effect hiervan op. Zorg is dus niet gratis.
5. Nederlandse burgers betalen in internationaal perspectief heel weinig zelf bij (in directe zin) aan de zorg. Nu het overheidsbudget in rap tempo slinkt, wordt het tijd voor een herverdeling. Andere vorm van herverdelingen (bijvoorbeeld via eigen betalingen voor andere zorgdiensten) leveren minder op omdat de elasticiteit voor huisartsen hoog is. Anders gezegd, als je een hartaanval hebt boeit het niet enorm dat je 10 euro moet betalen, maar als je verkouden bent, pers je wellicht een sinaasappeltje meer uit en bespaart zo een onnodig consult.
6. Er zijn geen aanwijzingen in de literatuur dat het invoeren van een beperkte eigen bijdrage voor huisartsen tot het uithollen van solidariteit leidt. Belgen en Fransen beschouwen hun systeem als zeer solidair en zouden oprecht beledigd zijn als je zou zeggen dat ze hun patiënten massaal in de kou laten staan. In Nederland is het historisch gegroeid dat elke marginale aantasting van solidariteit direct in de taboesfeer gegooid wordt alsof we daarmee de hele solidariteit van het zorgsysteem verkwanselen of de poortwachterfunctie van huisartsen overboord zetten.
Het invoeren van eigen bijdragen is daarmee een goed idee, zoals bedoeld in de inleiding. Er zijn mogelijk slimmere ideeën om soortgelijke effecten te bereiken. Zo zou je huisartsen onder het eigen risico kunnen laten vallen, want de infrastructuur daarvan is al uitgerold en mensen zijn er al aan gewend. Ook kun je vast beginnen met de invoer van eigen betalingen op een huisartsenpost, omdat daar veelal dezelfde zorg wordt geleverd als overdag, maar wel tegen 9x hogere kosten. Maar dat is iets voor een volgende (duo?)blog.
Tot slot nog een kleine verzuchting. Dit onderwerp is een van de vele onderwerpen waar politiek en maatschappij impliciet suggereren dat de huidige situatie optimaal is en daarom niet veranderd moet worden. Hypotheekrenteaftrek, pensioengerechtigde leeftijd, scheefwonen, ontslagbescherming, allemaal verworven rechten waar je bij een discussie over aantasting direct in de asociale hoek wordt geduwd. Vooruitgang bereik je alleen door periodiek de verworven rechten ter discussie te stellen. Anders hadden we nu nog steeds in berenvellen rondgelopen.
Auteur
Categorieën