Promotie

promotie
Vaak wordt verondersteld dat
microniveau wijzen de bevindingen
internationale activiteiten van het
uit dat nieuwe ondernemingen zich
midden- en kleinbedrijf (mkb)
eerder richten op export wanneer
en van nieuwe ondernemingen
de ondernemer al eerder een eigen
bijdragen aan waardecreatie,
bedrijf heeft gehad, specifieke
zowel op bedrijfsniveau als voor
kennis en vaardigheden bezit om
de economie als geheel. Toch
een eigen bedrijf op te zetten en/of
is er nog maar weinig empirisch
andere ondernemers in zijn of haar
onderzoek gedaan naar de econonetwerk heeft. Dit suggereert dat
mische effecten van internationale
dergelijke ervaring, kennis, vaardigactiviteiten van nieuwe en kleinere
heden en netwerken ertoe bijdragen
ondernemingen, met name als
dat ondernemers de benodigde
het gaat om macro-economische
capaciteiten voor internationalieffecten. Mijn proefschrift beoogt
sering ontwikkelen, beter in staat
inzicht te bieden in dergelijke
zijn om kansen in het buitenland te
effecten, zowel op micro- als op
identificeren en hun bedrijf meer
macroniveau. Specifiek is er op
routinematig kunnen besturen,
Hessels, J. (2008)
microniveau aandacht voor het
waardoor ze meer tijd hebben om
I
­nternational Entrepreneurship: zich te richten op het ontplooien
effect van internationalisering op
Value Creation Across National
innovatie en op macroniveau voor
van activiteiten in het buitenland.
­
het effect van internationalisering Borders. Rotterdam: ERIM
Daarnaast is er ook nog weinig
op ondernemerschap en econobekend over hoe de macro-econo­
mische groei. Een complex aspect hierbij is dat deze
mische omgeving waarin bedrijven actief zijn van
potentiële effecten van internationalisering zelf ook
invloed is op het internationaliseringsgedrag van
een determinant van internationalisering kunnen zijn.
kleinere en nieuwe ondernemingen. Ook hier wordt
In mijn proefschrift is aandacht voor beide causale
aandacht aan besteed in mijn proefschrift. Hierbij
richtingen en wordt bijvoorbeeld nader ingegaan op
is er onder andere onderzocht of blootstelling aan
de mogelijke tweezijdige relatie tussen internationale
internationaal actieve economische actoren nieuwe en
handel en innovatie op bedrijfsnivea. Hierbij is onder
kleinere ondernemingen aanspoort om te gaan exporeen grote groep mkb-bedrijven onderzocht of innovatie
teren via export spillovers. Er is sprake van export
leidt tot export en import en, andersom, of export en
spillovers wanneer internationaal actieve bedrijven
import leiden tot innovatie. Eerder onderzoek onder
kennis over buitenlandse markten of andere kennis die
mkb-bedrijven naar het verband tussen innovatie
van nut kan zijn voor het opereren in het buitenland,
en internationalisering was vooral gericht op export­
bijvoorbeeld technologische kennis, overdragen aan
activiteiten. Innovatieve inspanningen kunnen echter
een andere economische actor, zodat deze vervolgens
ook aanleiding geven tot importactiviteiten zoals de
gaat exporteren. Het is te verwachten dat dergelijke
aankoop van nieuwe machines of technologieën uit
spillover-effecten sterker zullen zijn in landen met
het buitenland. Ook richtte eerder onderzoek zich
hogere inkomens dan in landen met lagere inkomens,
met name op de rol van innovatie als katalysator voor
omdat ondernemingen in landen met hogere ­nkomens
i
internatio­ alisering en in veel mindere mate op de
n
meer capaciteit hebben om export spillovers te
invloed van internationali­ ering op innovatie. Het is
s
absor­ eren. De uitkomsten van een empirisch model
b
echter te verwachten dat bedrijven via internationale
ondersteunen dat uitgaande buitenlandse investerinhandelsactiviteiten in aanraking komen met nieuwe
gen en internationale handel bronnen zijn van exportideeën, technologieën en consumentenwensen in het
spillovers voor nieuwe ondernemingen in hogerebuitenland en dat dit een positieve bijdrage levert aan
inkomenslanden. Samenvattend, de bevindingen van
innovatie. De empirische uitkomsten duiden inderdaad
mijn proefschrift ondersteunen dat internationalisering
op het bestaan van een positieve tweezijdige relatie
van het mkb en nieuwe ondernemingen bijdraagt aan
tussen innovatie en internationalisering. Er worden
waardecreatie. Internationalisering leidt tot innovatie
met name aanwijzingen gevonden voor het bestaan
op microniveau, tot de oprichting van nieuwe ondervan een positieve terugkoppeling tussen enerzijds
nemingen en tot economische groei op macroniveau.
product-/diensteninnovatie en anderzijds export en
Ook wordt aangetoond dat de macro-economische
import. Ook wordt een positief verband gevonden
omgeving middels de aanwezigheid van internationaal
tussen ondernemerschap en internationalisering.
actieve actoren een stimulerend effect kan hebben op
Op macroniveau worden aanwijzingen gevonden dat
internationalisering.
exportgerichte nieuwe ondernemingen een katalysator zijn voor nieuwe bedrijfsoprichtingen in een land.
Jolanda Hessels
De verklaring hiervoor is dat exportgerichte nieuwe
Onderzoeker bij de afdeling Strategisch Onderzoek van
ondernemingen over het algemeen succesvolle bedrijEIM en universitair docent aan de Erasmus Universiteit
ven zijn die als rolmodellen fungeren en zo het animo
Rotterdam
voor ondernemerschap in een land vergroten. Op

574

ESB

93(4543) 19 september 2008