Het gebruik van voorspellingen
bij een industriele onderneming
Niet alleen de overheid maakt bij de voorbereiding van haar beleid gebruik van
economische voorspellingen. Ook bedrijven proberen op deze manier de onzekerheid te
reduceren. In dit artikel wordt ingegaan op de eisen die ondernemingen aan
voorspellingen stellen en op het nut van voorspellingen voor verschillende
bedrijfsactiviteiten. Daarnaast wordt uiteengezet hoe het voorspellen bij een onderneming
als Philips in zijn werk gaat. De auteur stelt vast dat het een onderneming niet in de eerste
plaats gaat om een exacte puntvoorspelling, maar om inzicht in de mogelijke toekomstige
ontwikkelingen, zodat daarop tijdig kan worden ingespeeld.
DRS. G. DE JONG*
,,De wereld-omgeving waarin Philips moet functioneren
vraagt om onze bijzondere aandacht. Philips is geen zelf
voortgedreven projectiel dat zich, onafhankelijk van wat er
in de wereld gebeurt, kan blijven voortbewegen. Externe
omstandigheden bepalen uiteindelijk in belangrijke mate
het resultaat van onze inspanningen. Valutaschommelingen, olieprijsdalingen, politieke ontwikkelingen, steunprogramma’s van nationale overheden en marktfragmentatie
in Europa, om maar een paar voorbeelden te noemen,
oefenen een grote invloed uit op ons reilen en zeilen, of we
dat widen of niet.”
Deze passage uit de jaarrede 1986 die W. Dekker heeft
gehouden in de aandeelhoudersvergadering van N.V. Philips’ Gloeilampenfabrieken geeft aan waarom een industriele organisatie behoefte heeft aan inzicht in de economische omgeving en de toekomst daarvan. Het te voeren beleid hangt af van de ontwikkelingen die zich in de
omgeving van het bedrijf kunnen voordoen. Er moet natuurlijk vooral rekening worden gehouden met concurrenten en klanten, maar ook deze leven onder het economische gesternte. Het gebruik van economische voorspellingen moet tegen die achtergrond worden gezien. Voorspellingen behoren tot de informatie die een ondernemer nodig heeft om beleid te formuleren en beslissingen te
nemen.
Uit onderzoek blijkt dat in de meeste grotere ondernemingen met economische voorspellingen wordt gewerkt.
Het valt op dat de onzekerheden in de economische omgeving de behoefte aan een grondig oordeel hebben doen
toenemen, terwijl tegelijkertijd de beperkingen van de
kwantitatieve voorspeltechnieken duidelijker zijn geworden 1). De inspanning die bedrijven zich getroosten om ten
behoeve van planning en beleid de economische omgeving in kaart te brengen hangt sterk af van de gevoeligheid
van de bedrijfsuitkomsten voor economische gebeurtenissen. Wanneer louter gelet wordt op de ‘track-record’ van
macro-economische voorspellers lijkt er weinig reden te
zijn er veel tijd aan te besteden. In de Verenigde Staten bij
voorbeeld, waar het professionele aanbod van voorspellingen van macro-grootheden zeer ruim is, wordt de plank
nogal eens misgeslagen.
Met name is een probleem dat een juiste voorspelling nu
geen garantie biedt voor juiste voorspellingen in de toekomst. Bovendien haalt geen enkel instituut een 100%score. Voorspelt de een de volumegroei van het bruto nationale produkt goed, dan heeft de ander bij voorbeeld weer
een betere voorspelling van de prijsontwikkeling 2). Dit
1172
verschijnsel komt men ook tegen in de jaarlijkse ESBpublikaties waarin de Grecon-voorspellingen worden vergeleken met die van het Centraal Planbureau. Er blijkt dus
een merkwaardige spanning tussen enerzijds de moeite
die ondernemingen zich getroosten om economische
voorspellingen in de planning in te passen en anderzijds
de kwaliteit van de voorspellingen, die nogal eens te wensen overlaat. ,.Voorspellingen, wat heb je eraan?” is dan
ook een relevante vraag. Waarom zou er immers rekening
worden gehouden met verwachtingen die zeer onbetrouwbaar zijn?
In dit artikel zal nader worden ingegaan op de volgende
vragen:
– wat zijn goede voorspellingen?;
– voor welke soort beslissingen worden voorspellingen
gebruikt?;
– hoe kan het gebruik van economische voorspellingen
worden georganiseerd?
Goede voorspellingen
___
De beste voorspellingen zijn die, welke precies uitkomen. Dit beoordelingscriterium is echter niet doelmatig.
Immers, de verwachtingen hebben alleen beleidsrelevantie op het moment dat besluiten moeten worden genomen.
Napraten is alleen nuttig om van de eventuele missers iets
te leren. Een beoordeling van de kwaliteit van de voorspelling moet derhalve vooraf kunnen plaatsvinden. De praktijk leert dat een aantal toetsingscriteria gehanteerd wordt.
In de eerste plaats moeten de voorspellingen actueel
zijn. De gegevens waarop de prognoses zijn gebaseerd
mogen niet verouderd zijn. Op het moment van publikatie
moet het laatste nieuws erin zijn verwerkt. Hantering van
dit criterium betekent niet dat dagelijks nieuwe ramingen
moeten worden gemaakt. Het gaat de besluitvormers erom beschikking te hebben over een actuele prognose op
het moment dat er besloten moet worden. Daarom ver* De auteur is hoofd van de afdeling Economic research van Philips
International BV.
1) Vgl. H.E. Klein, R.E. Linneman, Environmental assesment in formal planning processes: an international study of corporate practice,
Journal of Business Strategy, nr. 5, zomer 1984.
2) P.L. Bernstein en T.H. Silbert, Are economic forecasters worth listening to?, Harvard Business Review, 1984, nr. 5.
schijnt de Macro Economische Verkenning natuurlijk in
September ter begeleiding van de beleidsvoornemens van
het kabinet en daarom rapporteren economische voorspellers in bedrijven vlak voordat het bedrijf de nieuwe
meerjaren-planronde start of de voorbereiding voor het activiteitenbudget begint. Voor bedrijfsplanners verschijnt
bij voorbeeld het Centraal Economisch Plan veel te laat.
Het CEP is dus niet bruikbaar bij het maken van een planning. De grondige economische analyses echter dragen
wel bij tot de verdieping van de kennis van de macro-economische ontwikkeiingen.
Een tweede criterium waaraan de voorspelkwaliteit kan
worden getoetst is begrijpelijkheid en geloofwaardigheid.
Economische verwachtingen die worden gepresenteerd in
de vorm van een lijstje cijfers hebben geen gebruikswaarde. De voorspeller moet kunnen uitleggen waarop zijn verwachtingen zijn gebaseerd. Die uitleg moet uitgaan boven
het niveau van het commentaar dat vooral door Amerikaanse professionals nog wel eens wordt uitgesproken:
,,The model says…”! De noodzaak van begrijpelijkheid
bestaat omdat economische modellen slechts hulpmiddelen zijn, niet meer en ook niet minder. De uitvoerige discussie over macro-economische modelbouw, uitgelokt door
en weergegeven in ESB (najaar 1983-voorjaar 1984)
heefl dat zeker aangetoond. De Groningse econometristen formuleerden scherp dat het economische proces
niet deterministisch is en dat gezond verstand bij het gebruik van modellen een belangrijke rol blijft spelen 3). In
feite betekent dit dat gevraagd wordt naar de micro-economische fundering van macro-economische modellen, zoals Wolfson dat onlangs noemde 4). Anders gezegd, als
macro-modellen bij voorbeeld een toename van de industriele werkgelegenheid voorspellen kan de acceptatie
van die verwachting aanmerkelijk worden vergroot wanneer kan worden aangegeven waarom en in welke sectoren dit zich zal voordoen. In die zin schieten bij voorbeeld
de Grecon-voorspellingen te kort.
In verband met het begrijpelijkheidscriterium is het interessant eens te kijken naar de zogenaamde technische
analyses die de laatste jaren opgang hebben gemaakt.
Analyses voorspellen met statistisch succes korte-termijnbewegingen op financiele markten, zoals de rente, wisselkoersen en aandelenprijzen. Deze ‘black box’voorspelmethode kan geheel niet uit de voeten met economische redeneringen, bij voorbeeld overwegingen van
monetaire aard. Deze contradictie werd recentelijk in Euromoneyaan de orde gesteld: ,,Some advisory services argued that while coordinated intervention helped to facilitate medium-term forecasting, it played havoc with shortterm buy and sell recommendations” 5). Management in
ondernemingen heeft behoefte aan beredeneerde voorspellingen. Men neemt geen besluiten op basis van blind
geloof in uitspraken van professionals. De redenering achter de voorspelling speelt altijd een rol, hetgeen tevens betekent dat voorspellingen die achteraf juist blijken maar
om de verkeerde reden, toch afbreuk kunnen doen aan de
kwaliteit van het besluit.
Een derde criterium voor de bruikbaarheid van voorspellingen is de mate waarin ze voldoende inzicht verschaffen
in de relevante gevoeligheden. Als de kwaliteit van een
beslissing sterk afhangt van de toekomstige ontwikkeling
van het consumptieprijspeil zal de beslisser precies widen
weten op grand waarvan een bepaalde prijsbeweging
wordt verwacht en in welke mate die beweging wordt be’i’nvloed doorde exogenen. Voorspellingen die dergelijke gevoeligheden tonen zijn waardevol. ‘Spoorboekjes’ met uitkomsten gebaseerd op enkele alternatieven voor de essentiele veronderstellingen mogen eigenlijk nooit ontbreken. Er wordt weleens beweerd dat men weinig heeft aan
een dergelijke demonstratie van de onzekerheid waarin de
voorspeller verkeert. Ondernemers die beslissingen moeten nemen en daarmee risico’s aangaan, willen echter
middels gevoeligheidsanalyses begrip krijgen voorde omvang van het risico. Men weet immers dat de uitkomst van
de voorspelling niet is gegarandeerd.
Een vierde toetsingscriterium betreft de tijdshorizon.
Een middellange-termijnraming is niet gemaakt om de
ESB 26-11-1986
economische situatie van een volgend kwartaal te voorspellen en behoort daarvoor ook niet te worden gebruikt.
Dat punt kwam hiervoor al even ter sprake: voor het bedrijfsleven zou een Centraal Economisch Plan, dat niet alleen de economische ontwikkeling in het lopende jaar
maar ook die in het daaropvolgende jaar voorspelt, aan
bruikbaarheid winnen. Veel bedrijfsbeslissingen vragen
nu eenmaal om een dergelijke middellange-termijnraming. Welke termijn relevant is hangt af van de aard van
het bedrijf en het soort beslissing. Investeringen in machines en gebouwen met terugverdientijden van enkele jaren
vragen om een heel ander zicht dan de investering in een
prijsgevoelige voorraad goederen, die moet worden aangelegd om een werkorder te kunnen uitvoeren.
Een laatste criterium kan kort worden aangeduid. Economische ramingen moeten reeel zijn en geen wensdroom. Dit is een belangrijk punt. Het vraagt om een onafhankelijke positie van de voorspeller. Het is van belang te
weten wat er in de economische omgeving kan of zal gaan
gebeuren, niet wat er moet gebeuren.
Op bovengenoemde vijf criteria, waaraan vooraf de
bruikbaarheid van de voorspelling kan worden getoetst,
moet vooral worden gelet als voorspellingen direct worden
gebruikt. Voor het overige bieden voorspellingen slechts
additionele informatie.
Toepassingen
In tabel 1 wordt een aantal beleidsterreinen genoemd,
waarop in meer of mindere mate behoefte is aan economische voorspellingen. Daarbij is globaal aangegeven welke
macro-economische variabelen relevant zijn. Deze tabel
biedt niet meer dan een eerste referentie aangezien de invloed van economische omgevingsvariabelen per produkt/marktgebied sterk verschilt.
Als het gaat om de afzetplanning van duurzame consumptiegoederen moet bij voorbeeld in eerste instantie
3) V.J.deJonge.a., Macro-economische modelbouw in discussie (II),
ESB, 16 november 1983, biz. 1072.
4) D.J. Wolfson, No nonsense, alstublieft, ESB, 29 oktober 1986, biz.
1043.
5) K. Ferris, Rising to the challenge, Euromoney, augustus 1986, biz.
193.
Tabel 1. Toepassingsgebieden van economische voorspellingen
Beleidsterreinen
Macro-economische variabelen
Afzetplanning
Inkomen
Bestedingscategorieen
Sector-con junctuur
Wisselkoersen
Inkoopplanning
Energie- en grondstoffenprijzen
Loonkosten en produkfiviteit
Wisselkoersen
Allocatie produktiecapaciteit
Betalingsbalans/kredietwaardigheid
Wisselkoers
(Loon)kosten en prijzen
Bestedingen
Belastingdruk
Arbeidsvoorwaardenbeleid
Lonen, consumptiepfijzen
Produktiviteit
Winsten
Werkgelegenheid
Arbeidsduur
Belasting- en premiedruk
Financieel beleid
Rente
Wisselkoers
Aandelenkoersen
1173
worden gekeken naar de fase van de levenscyclus waarin
produkten zich bevinden. Met name in de groeifase vertonen markten een eigen dynamiek die nauwelijks wordt
be’mvloed door de economische omstandigheden. Het effect op de afzet van die produkten van meer of minder stijging van de beschikbare inkomens of veranderingen in het
consumentenvertrouwen is zeer beperkt. Produkten die in
de stabilisatiefase verkeren staan veel sterker onder invloed van de economische situatie. Verzadigde markten
zijn vooral bepaald door de vervangingsvraag, die duidelijk conjunctuurgevoelig is. Gaat het economisch minder
goed dan worden vervangingsaankopen uitgesteld. Goede economische voorspellingen maken het mogelijk op
dergelijke ontwikkelingen te anticiperen.
Een voorbeeld van een markt die sterk wordt be’mvloed
door de economische situatie is de ‘lichtmarkt’. Bij het maken van het afzetplan worden in de lichtsector dan ook
economische prognoses gebruikt betreffende bij voorbeeld de groei van de investeringen (vooral bouwnijverheid en overheidsinvesteringen) en de automobielproduktie.
Bij marktschattingen voor investeringsgoederen wordt
doorgaans slechts een afgeleid gebruik gemaakt van de
verwachtingen over economische ontwikkelingen. Activiteiten zijn hier meestal specifiek en het is lang niet altijd
mogelijk of zinvol deze direct te relateren aan macroeconomische variabelen.
Een groot probleem bij het opstellen van het afzetplan
zijn de grote onzekerheden die liggen opgesloten in de
wisselkoersverhoudingen, waardoor een scherp zicht op
de ontwikkelingen in de prijsconcurrentieverhoudingen
ontbreekt. Puntvoorspellingen van wisselkoersverhoudingen zijn meestal erg onbetrouwbaar. Direct gebruik van
zulke ramingen ter vaststelling van het prijsbeleid is niet
zinvol. De grote economische betekenis van wisselkoersontwikkelingen en de geconstateerde onvoorspelbaarheid doen de vraag rijzen op welke wijze bedrijven van
prognoses gebruik maken. Op die vraag zal bij de behandeling van het gebruik van voorspellingen bij f inancieel beleid worden ingegaan.
Ook aan de inkoopzijde is het zaak de economische ontwikkelingen goed te volgen. Prijsverwachtingen op de inkoopmarkten en ontwikkelingen in kosten zijn mede bepalend voor de te volgen inkoopstrategie. Ook hier hebben
wisselkoersen hun betekenis.
Economische analyses en voorspellingen leveren een
grote bijdrage aan de besluitvorming ten aanzien van de
Internationale produktie-allocatie. Voor Internationale bedrijven betreft het hier een wezenlijke problematiek. Het is
nodig een goed inzicht te hebben in de relevante omstandigheden en de ontwikkelingen in een gebied. Afhankelijk
van het motief achter een investering in het buitenland
moet worden gelet op marktomstandigheden, dan wel op
eventuele typische produktiekostenvoordelen. Het neerzetten van produktiecapaciteit is een ingrijpende beslissing die niet zo maar ongedaan kan worden gemaakt wanneer economische factoren zich negatief blijken te ontwikkelen. Methoden om landenrisico’s in kaartte brengen geven veel aandacht aan variabelen als monetaire stabiliteit
en betalingsbalans. Deze factoren zijn voor industriele ondernemingen van belang bij het nemen van de beslissing
continu goederen en diensten te leveren en de financiele
verhoudingen te regelen. Een goed zicht op de veranderingen die zich voltrekken in de economische verhoudingen
tussen landen is onmisbaar om een redelijke balans te
houden in de geografische spreiding van produktie en afzet. Een dergelijke visie op economische omstandigheden
en de voorziene trends kunnen soms nopen tot structurele
aanpassingen, die ingrijpende gevolgen kunnen hebben
voor het bedrijf en de directe omgeving 6).
Gesprekken en onderhandelingen in het kader van het
arbeidsvoorwaardenbeleid hebben in Nederland steeds
sterk in het teken gestaan van verdelingsvraagstukken.
De geprognosticeerde omvang van de koek, aangevuld
met verwachte ontwikkelingen in de koopkrachtplaatjes
als gevolg van beleidsmaatregelen en prijsontwikkelingen, werden door betrokken partijen intensief gebruikt. Ze
1174
waren zelfs zo belangrijk in de discussie dat men dikwijls
kon spreken van misbruik. Nu de prijscompensatie is afgeschaft en afspraken meer gebaseerd worden op de omstandigheden in de betreffende bedrijfstak of zelfs het betreffende bedrijf blijft het zaak dat men zich goed op de
hoogte stelt van de economische verkenningen. Deze beschrijven immers het klimaat waarin de werkgevers en
werknemers tot overeenstemming moeten komen.
Financieel-economische variabelen als rente en rentestructuur, wisselkoersen en aandelenkoersen hebben
grote relevantie voor een financieel beleid dat erop is gericht de groei van de industriele en commerciele activiteiten mogelijk te maken. Daartoe is het noodzakelijk dat de
financieringskosten zo laag mogelijk worden gehouden en
dat brutomarges worden beschermd tegen de nadelige effecten van heftige prijsbewegingen op financiele markten.
Wisselkoersbewegingen vormen daarbij het grootste probleem. Goede prognoses zouden intensief worden gebruikt, maar deze blijken niette bestaan. Korte-termijnverwachtingen op grond van technische analyses doen het
statistisch nog wel eens goed, maar het probleem is dat er
doorgaans onvoldoende regelmaat in de transacties is om
dit statistische resultaat ook feitelijk te behalen.
De bruikbaarheid van valutavoorspellingen wordt sterk
vergroot wanneer ze inzicht bieden in de onderliggende risico’s. Dit kan op twee manieren. In de eerste plaats kan
de beweeglijkheid van een valuta worden afgeleid uit de
koersontwikkeling in het recente verleden, zoals is gebeurd in tabel 2.
In de tweede plaats kan het risico worden afgeleid uit de
spreiding van voorspellingen. Zo zijn in het Euromoney
Treasury Report van oktober 1986 de voorspellingen van
de DM-koers van de dollar in oktober 1987 van een veertigtal professionals naast elkaar gezet. De spreiding blijkt
zeer groot te zijn. De voorspellingen lopen uiteen van DM
1,75 tot DM 2,40. Voorts valt op dat het gemiddelde en de
mediaan nauwelijks verschillen. Ze zijn ongeveer DM
2,00. Dat is vrijwel gelijk aan de termijnnotering op de dag
waarop de voorspellingen zijn gedaan. Kennis van deze
onzekerheden zal bijdragen aan de kwaliteit van de
besluitvorming, omdat eventuele alternatieve strategieen
en dekkingstransacties, die het risico kunnen beperken,
direct bij de beslissing kunnen worden betrokken.
Op de financiele markten is een flexibel instrumentarium beschikbaar om de risico’s van de beweeglijkheid van
wisselkoersen onder controle te houden.
Organisatorische aspecten
Het grote aantal beleidsterreinen waarop economische
voorspellingen van belang zijn en het feit dat Philips een
matrix-organisatie kent betekenen dat de organisatie van
het opstellen van economische voorspellingen tamelijk
complex is. Het economische onderzoek bij Philips is vrij
sterk gecentraliseerd. Dit hangt samen met schaaleffecten en kostenvoordelen. Bovendien speelt mee dat er binnen een matrix-organisatie sterke bindingen bestaan tussen de verschillende bedrijfsonderdelen in de wereld. Een
al te decentraal opstellen van economische voorspellingen zou daardoor tot beleidsinconsistenties kunnen leiden. Om te kunnen werken met een algemeen geaccepteerd verwachtingspatroon ten aanzien van de economische ontwikkelingen en de besluitvormers toch zelfstandig
verwachtingen in detail te kunnen laten uitwerken is een
aantal procedures en systemen ontwikkeld. De verantwoordelijkheid voor deze organisatie berust bij een samenwerkingsverband tussen de afdelingen Corporate Finance en Corporate Planning Marketing Support (CPMS).
De onderafdeling Economic Research is onderdeel van de
afdeling Corporate Finance en is verantwoordelijk voor alle macro-economische en financieel-economische analy6) Zie voor de invloed van economische ontwikkelingen op het allocatiebeleid N. Rodenburg, Herstructurering en Philips, ESB, 26 maart
1980, biz. 364 e.v.
Tabel 2. Gemiddelde dagelijkse procentuele fluctuaiie van een aantal wisselkoersen a)
1984
1985
Over 1 maand
1986
1e
halfjaar
2e
1e
2e
1e
2e
halfjaar
halfjaar
halfjaar
halfjaar
halfjaar b)
0,55
0,61
0,82
0,57
0,72
0,37
0,27
0,19
0,04
0,07
0,36
0,31
0,20
0,03
0,06
0,55
0,35
0,23
0,04
0,05
0,41
0,41
0,14
0,03
0,06
0,42
0,54
0,20
0,03
0,08
0,57
0,34
0,63
0,21
0,02
0,07
Dollar
Yen
Pond
Zwitserse franc
DM
Franse franc
hoogste
laagste
1,02
0,75
0,33
0,18
0,90
0,36
0,08
0,19
0,18
0,11
0,02
0,03
a) Berekend met behulp van de volgende forrnule:
100% x
gem, dagelijkse verschil
gem. koers
Deze rekenformule is steeds per maand toegepast, waarna het gemiddelde over een
half jaar berekend werd als het rekenkundige gemiddelde van de maandcijfers.
b) Juli tot en met oktober.
ses en voorspellingen, terwijl een informatiegroep binnen
CPMS zich richt op de ontwikkelingen in de eigen bedrijfstak, de elektronische en elektrotechnische Industrie.
Erwordt geen gebruikgemaakt van eigen econometrische
modellen. Het streven is een zo volledig mogelijk beeld te
krijgen van de bestaande voorspellingen. Prognoses van
nationale overheidsinstellingen, internationale organisaties en grote banken vormen daarbij een belangrijke input.
Ze worden aangevuld met een grote stroom informatie afkomstig uit de vele onderdelen van de Philips-organisatie
in de wereld en uit contacten die onder andere via ondernemingsorganisaties worden onderhouden. Om hiaten op
te vullen en een consistent databestand ter beschikking te
hebben is een abonnement genomen op de produkten van
een grote professionele leverancier van economische tijdreeksen en prognoses.
Economische voorspellingen en analyses worden door
de afdeling Economic Research in verschillende procedures opgesteld en aan de gebruikers aangeboden. In de
eerste plaats wordt jaarlijks een verkenning van de economische omgeving in de komende vier jaar gepubliceerd.
Deze publikatie beschrijft de internationale economische
situatie en doet uitspraken over mogelijke ontwikkelingen
in de komende periode. In meer detail wordt ingegaan op
de economische ontwikkeling in zevenentwintig landen.
Hierbij komen ontwikkelingen in demografische trends,
bestedingscategorieen en voor Philips relevante bedrijfstakken aan de orde. Deze verkenning wordt voorbereid in nauw overleg met college’s uit de betrokken landen.
Ook de Raad van Bestuur wordt in de voorbereidingsfase
van deze Environmental Forecasts geTnformeerd. De
Raad krijgt daarbij de gelegenheid met de opstellers van
het rapport van gedachten te wisselen.
Eenmaal per jaar wordt op deze forecasts een korte ‘update’ uitgebracht die zich concentreert op de hoofdlijnen.
De waarde van deze prognoses wordt ontleend aan de wijze waarop zij zijn opgesteld. Er is informatie in verwerkt
van zeer veel economische voorspellingen. Bovendien
zijn de gebruikers en beleidsmakers bij de opstelling betrokken, zodat het resultaat kan rekenen op brede acceptatie in het bedrijf. De cijfermatige voorspellingen zijn dan
wel niet uniek, maar dat is vermoedelijk eerder een voordeel dan een nadeel. Amerikaanse onderzoekers concluderen immers dat de consensusvoorspelling het minst
vaak fout is 7). Een belangrijk punt is dat de kwantitatieve
voorspellingen slechts dienen ter ondersteuning van kwalitatieve beschrijvingen. Het gaat om het beschreven klimaat en wat men zou kunnen noemen de aandachtspunten; de zaken die het economische beeld zullen bepalen.
Aanvullend op deze forecasts wordt zes maal per jaar
een korte bondige beschrijving gegeven van de actuele
conjuncturele situatie in acht landen, waarbij onder andere ingegaan wordt op de haalbaarheid van de eerder afgegeven halfjaarlijkse prognoses.
ESB 26-11-1986
Economische analyses worden veelal ad hoc opgesteld
ten behoeve van specifieke investeringsbeslissingen, beoordelingen van landenrisico’s en dergelijke.
Twaalf maal per jaar worden verwachtingen opgesteld
ten aanzien van valuta-ontwikkelingen in het volgende
jaar. Deze prognoses worden in nauw overleg met de financiele managers in binnen- en buitenland opgesteld.
Gesprekken om tot de definitieve uitspraken te komen dienen ook om de risico’s in kaart te brengen. De voorspellingen immers komen te vaak niet uit. Zoals al eerder is opgemerkt is de rapportering er eerder op gericht om de risico’s
opgesloten in de wisselkoersontwikkelingen bloot te
leggen.
Bovengenoemde formele produkten van de afdeling
worden ook aangeboden in een centraal beheerd elektronisch markt-produkt-informatiesysteem, waarin ook veel
omgevingsvariabelen in tijdreeksvorm en korte-termijnconjunctuurindicatoren zijn opgeslagen. Eindgebruikers
hebben de mogelijkheid om zelfstandig analyses te maken
en rapporten op te stellen binnen het centraal vastgestelde
verwachtingspatroon van de economische ontwikkeling
en kunnen daarmee werken zonder dat het verzamelen
van de relevante gegevens veel van de beperkt beschikbare tijd opslokt.
Besluit
Economische voorspellingen vormen een wezenlijk
bestanddeel van de informatie waaraan ondernemers behoefte hebben. Of er direct of indirect gebruik van wordt
gemaakt hangt af van de aard van beslissingen die moeten
worden genomen. Goede voorspellingen bieden een kader waarbinnen beleidsalternatieven kunnen worden afgewogen. Ze vormen bovendien een expliciet verwachtingspatroon dat steun biedt bij de interpretatie van het dagelijkse economische nieuws. Daardoor kan de noodzaak van
eventuele bijsturing tijdig worden vastgesfeld. Of voorspellingen precies uitkomen of niet is vooral een academische kwestie. Waar het ondernemers om gaat is of ze op
basis van die gegevens de goede kant zijn opgegaan en
voorbereid zijn geweest op ontwikkelingen in de economische omgeving van hun bedrijf.
G. de Jong
7) Bernstein en Silbert, op cit.
1175