NOVEMBER 1918
EconomischpwSt a
-I
tistische
Berichten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID. FINANCIËN EN VERKEER
3E JAARGANG
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1918
No. 149
R 0 T T KR D A NS CH E
N.V.
Furness’ Scheepvaart-
Stooinvaart-Maatschappij
BARVEREENIGING
en Agentuur Maatschappij
NEDERLAND
Rotterdam ‘s-Gravenhage
ROTTERDAM—AMSTERDAM
AMSTERDAM.
Boompjes
Mauritskade
Telegram.Adres: ,,FURNESS”
Delfshaven
Bezuidenhout
Telefoon
Nos.
ROTTERDAM
7744/47
Stooinvaart-lYlaatschappij
Feijenoord
Kneuterdijk
Glashaven
Naaidwijk
1.
1,
AMSTERDAM
N
6866, N 1267
ROTTERDAMSCHE LLOYD
Reeders, Cargadoors, Expediteurs, Kolen-
Schiedam
Rijswijk
Vlaardingen
Scheveningen
handelaren, Stuwadoors, Assuradeurs etc.
ROTTERDAM.
Amsterdam
Rokin
Speciale afdeeling voor het bevrachten
TIJDELIJKE MAILDIENST
Zaandam
van scheepsladingen per stoomende en
JAVA—SAN FRANCISCO Vice versa
KAPITAAL
EN
RESERVEN
zeilende ruimte,
via
Singapore, Hongkong, Manilla, Nagasaki
/
66.000.0009—
AAN- EN VERKOOP VAN SCHEPEN
GEREGELDE LIJNEN VAN EN NAAR:
BALTIMORE (Hou. Amer. Lijn) elke 10/14 dagen
en
VRACHTBOOTENDIENST
NAT 10 N AL E
CARDIFF (en Birmingham District) wekelijks
van
Java
naar
San Francisco
Vice versa, in
BANKVEREENI&ING
‘MIDDLESBROUGH
…..
eiken Zaterdag
‘STOCKTON ON TEES.
.
.
.
eiken Zaterdag
vereeniging met de Java-China-Japan Lijn.
Hoofddirectie en Centrale
SUNDERLANO
…….
eiken Zaterdag
ALEXANDRIE
…….
eike 2/3 weken
JAVA—NEW YORK LIJN.
Administratie te Utrecht
CANADA (via Londen)
.
.
eike 10 dagen
AUSTRALiE (via Londen)
.
eike 14 dagen
Geregelde vrachtbootendienst van
NewYork
Alkmaar, Almelo, Alphen a.d.R., Amers-
foort, Apeldöorn, Arnhem, Assen, Barne-
‘ZUID AMERIKA (via Antwerpen) eiko2/3weken
‘MAROKKO (via Antwerpen).
elke 14 dagen
naar
Nederlandsch-Indië
vice versa, via
het
Panama-Kanaal,
in
samenwerking
veld, Bodegraven, Borculo, Boskoop, Den
CUBA (via Liverpooi),
.
.
.
elke 10 dagen
met andere Maatschappijen.
Burg(Texel), Coevorden, Culemborg, Delft,
Doorvrachten naar en van alle deelen der wereld.
Levering van Engeische Stoomkolen en
Gaskolen.
Deventer, Doetinchem, Dokkum, Dordrecht,
Drachten, Ede, Emmen, Franeker, Gelder-
*
Diensten tijdens den oorlog gestaakt.
_____________________________________
JAVA—BENGALEN LIJN.
malsen, Goes, Gorinchem, Gouda, Groenlo,
Geregelde dienst van
Nederlandsch-Indie
naar
Rangoon
en Calcutta
Vice versa.
Groningen, Haarlem, Harlingen, Heeren-
veen, Den Helder, Hengelo (0.), Hooge-
Veen, Hoogezand, Hulst, Katwijk, Leeuwar-
den, Leiden, Lochem, Meppel, Middelburg,
De N.V. Hypothecaire Credietbauk
Nijmegen, Oostburg, Purmerend, Schagen,
Schoonhoven,
Sliedrecht,
Sneek,
Stads
Anna Paulownastraat 113
kanaal, Terneuzen, Tholen, Tiel, Uithoorn,
‘s-GRAVENHAGE
Utrecht, Veendam, Veenendaal, Vlissingen,
Wildervank, Voerden, Ijmuiden, Zeist,
Zierikzee, Zutfen, Zwijndrecht.
Nation ale
verstrekt credieten onder hypothecair ver-
band.
Geeft uit 5 °/o voor hoofdsom en
rent e verzekerde schuldbrieven in coupures
KAPITAAL
EN
RESERVEN
v an f1000,-:-,
f
500,— en fl00.—.
1′
7.200.000,
Levensverzekering-Bank
De Directie,
Mr. J. J.
BERGSMA.
C. PLOKHOOY.
De aandacht wordt gevestigd op de afgifte
van
Binnenlandsche
Credietbrieven,
waardoor in ruim 80 plaatsen in Nederland
F.
&
‘iv.
‘
A.’
DAN:
gelden franco kunnen worden opgenomen.
OPGERICHT 1 863
Makelaars in Assurantiën
ZUID-NEDERLANDSCHE
TE
Wijnhaven 63
–
Rotterdam
HANDELSBANK
Kapitaal
f
3.000.000,—
belasten zich met het
EINDHOVEN
–
TILBURG
–
‘s-HERTOGENBOSCH
J
(3 ‘1’ “f E R_ D .A. i’I
plaatsen van
BREDA
–
MAASTRICHT
–
SITTARD
–
VENLO
alle Assurantiën,
HANDELSCREDIETEN
Incasseering van Wissels
–
In- en
onverschillig van wel-
Verkoop van Buitenlandach Papier ken aard, geene uit-
Effecten
–
Coupons
DEPOSITO’S
gezonderd.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
HOLLANDSCHE BANK
1
VOOR ZUID-AMERIKA
AMSTERDAM
BUENOS AIRES
i
RIO DE JANËIRO
SANTOS
KAPITAAL
f 14.000.000,—
RESERVE
f 2.100.000,-
ALLE BANKZAKEN OP ZUID-AMERIKA
VERLEENT BEMIDDELING TOT HET AANKNOOPEN VAN HANDELSRELATiES IN
ARGENTINIË
EN BRAZILIË
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
DE GRONINGER BANK
Westerluikerratfinaderij
Groningen, Winschoten, Stadakanaal, Wildervank,’
.
AM
M
Veendam, Sappemeer, Deifziji, •Emmen, Hooge-
GROOTSTE RAFFINADERIJ
veen
en
Ter Apel
(Firma TIMMERMAN
€
SASSEN)
t.
IN NEDERLAND
Kapitaal
/
6.000.000,— Geplaatst
011
gestort 1.4.440.000,—
Levert de mooiste Suiker,
Reserves
/
430.501,04.
omdat haar zuiveringsver
mogen het grootst is.
VERRICHT ALLE BANKZAKEN
Produceert behalve alle soorten
Meli-
8uilcer
en
BasterdB:
Cri8tallen,
groots
en
kleine,
Klontje8
Belast zich ‘met het incasseeren van wissels op binnen-
(Cubes), Theeklont jea, Crushed (brokken)
Tab letten, Brooden, Poeder8uiker, fijne
en buitenland
Buikers voor Vruchtengebruik, enz. enz.
The Standard Bank
of South’ A
Ltd
ROTTERDAM
‘
15 COOLSINGEL
Telegr..Adres: Africorum
(HOOFDKANTOOR:
10 CLEMENTS LANE, E.C. 4, LONDON)
F1. 12,—
= £
1.
MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL.
F1. 74.329.200,-
GESTORT KAPITAAL.
……..
F1. 18.582.300,-
RESERVEFONDS
………..
F1. 24.000.000,-
NIET GESTORT KAPITAAL.
.
..
FL 55.746.900,-
F1. 98.329.200,—
Vertegenwoordigers en
Meer dan 250 Kantoren
Behandèlrng van
in Zuid-Afrika
I
Correspondenten
en elders.
alle
Bankzaken.
over de geheele Wereld.
S.
Pletterij, voorheen’ L.
Ii
Enthoven
&
Cie
–
Delft
£
Wissels, Veerwissels, Goederenwagons, Draaischijven,
Bruggen, Kappen en Gebouwen, Tanks, Aanlegsteigers.
ZWAAR
EN LICHT
SMEEDWERK
EN
PERSWERK.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
NEDERLANDSCH INDISCHE HANDELSBANK
AMSTERDAM
BATA VIA
‘s-GRAVENHAGE
AMPENAN, BANDOENG, CHERIBON, HONGKONG, INDRAMAJOE,
MEDAN, MENADO, PEKALONGAN. PROBOLINGGO, SEMARANG,
SINGAPORE, SOERABAYA, TEGAL, TJILATJAP, WELTEVREDEN.
•
Kapitaal
/
35.000.000,—
Reserven /17.400.000,-
GRONINGSCHE CREDIET.
MAATSCHAPPIJ
voor
EN
HANDELSBANK
Soheeps- 011
Werktuigbouw
GRONINGEN, APELDOORN, APPINGEDAM, ASSEN EN VEENDAM
,
,FIJENOORD”
Kapitaal
/
5.000.000,—
ROTTERDAM
Geplaatst en volgestort
f2.000.000,-
Reserves ruim
……
f
387.000,—
Kruisers
–
Torpedobooten
VERSCHAFT BEDRIJFSKAPITAAL AAN
Onderzeebooten
LANDBOUW, HANDEL EN NIJVERHEID
Mailstoomschepen
Vrachtstoomschepen
INCASSO
–
DEPOSITO
–
SAFE DEPOSIT
Baggermateriaal
Machine-in8tallatjes
N.V. VAN DER LELTS TOUWFABRIEKEN
tot 65000 P.K.
ROTTERDAM,
AMSTERDAM,
GRONINGEN,
Machine8 en apparaten
voor
Suikerfabrieken, enz.
Boompjes 93.
Prins Rendrikkade 16/7.
Der—A—Brug.
Telefoon:
3277
en
3296.
Telefoon:
7415 N.
Telefoon:
1035. Telegr.-adr.: Vanderlely.
Tei.-adr.: Vanderlely-touw.
Telegr.-adr.: Vanderlely.
INSTITUUT VOOR
FABRIEKEN
TE
MAASSLUIS.
ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
WEEKBLAD ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
SCHEEPSTROSSEN in alle soorten en afmetingen.
In de reek8
afzonderlijke geschriften
VISSCH ERIJTOUWWERK.
zagen het
licht:
Geteerd en ongeteerd Manila-, Sisal-, Nieuw-Zeeland-,
Mr. G. VISSERING:
stuk van de geidruimte
Bombay-
en Russisch henneptouw.
Cocostouw.
Het vraa
in Neder’
r
and en de Goudnolitiek
van de Nederlandsche tank
TRANSMISSIESNAREN met en zonder reguleerbare
Mr. G. J. FABIUS:
koppelingen.
Het Bankwezen in Nederlandsch
STAALDRAADTOUW voor Scheepsgebruik, Liften,
West-Indië
Mijnen- en Hijschwerktuigen. IJzerwant en Hercules.
Prijs per nummer
1
1,50
ALLE SOORT E N PAK- E N BI N DTO UW
Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij NIJGH
&
VAN DITMARS UITC.-MlJ., Rotterdam
HEEMAF
HENGELO
Telefoon Nos. 54, 82 en 119
Telegram-Adres: HEEMAF-HENGELO
ELECTRISCHE
MIAIF.
ELECTRO-
APPARATEN EN
MOTOREN EN
INSTRUMENTEN
GENERATOREN
COMPLETE
ELECTRISCHE INSTALLATIES
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
KONINKLIJKE STEARINE KAARSENFABRIEK GOUDA
‘GOUDA
GOUDA KAARSEN
–
NACHT-, THEE- EN SCHEMERLICHT
STEARINE
–
KAARSENPIT
–
OLEINE
CHEMISCH ZUIVERE. EN ALLE ANDERE SOORTEN GLYCERINE
NEDERLANDSCHE HANDEL MAATSCHAPPIJ
GESTORT
KAPITAAL
f
70.000.000,—
STATUTAIRE RESERVE
f12.760.286,-
Hoofdkantoor: AMSTERDAM
Agentschappen te ROTTERDAM en ‘s-GRAVENHAGE.
Vestigingen in
NEDERLANDSCH-INDI:
BATAVIA, SOERABAIA, SAMARANG, MEDAN en andere voorname plaatsen.
Vestigingen in cle
STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-lNDl
en CHINA:
SINGAPORE, PENANG, RANGOON. HONGKONG en SHANGHAI.
in- en Verkoop van, Wissels en Telegrafische Transferten,
Incasseeringen en Financieeringen, Schriftelijke of Telegrafische Credieten,
Reiscredietbrieven, Deposito’s, Rekeningen-Courant,
Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken.
4i%Saiz
)VLT
ism
an-ssocfaffe
C7derf,Çeg
&
ornpere’z 1834 en
rediet”vereernijing
1853
ALLE
BAN KZAKEN.
Kapitaal en Reserves
f
11.500.000,—.
Negentien Kantoren.
1
BANKVEREENIGING
HAARLEM, AALSMEER, BEVERWIJK, BLOEMENDAAL, EDAM, RILLEGOM,
HOOFDDORP, LEIDEN, LISSE, PURMEREND, IJMUIDEN, ZANDVOORT.
E
o
ARLEMSCHE
tort Kapitaal 14.050.000,—
Reserve /850.000,-
1
R. MEES
&
ZOONEN
ANNO 1720
BANKIERS
ASSURANTIE-MAKELAARS
ROTTERDAM
–
DELFT
–
SCHIEDAM
–
VLAARDIN GEN
ROTTERDAM
–
AMSTERDAM
Behandeling van alle Bankzaken
Bezorging van alle Assurantien
6
NOVEMBER 1918
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN
E
Beri-Chten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
3E JAARGANG
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1918
No. 149
1
INHOOD
BIz.
DE DUITSCHE IJZERINDUSTRIE EN DE LOTHARINGSCHE
MINETTE
door
1)r. J. Rueb ……………………
974
Het Overgangstijdperk in Italië door
D. A. dan Arend .
. 976
Ontginning en Verkeersmiddelen
…………………..
979
De wijzigingen in de Betalingsbalans der Vereenigde Staten
980
I
ndex-cijfers
……………………………….
981
AANTEEKENINGEN:
Katoenlevering door de Vereenigde Staten
……….
982
Batikhandel en batikindustrie in Ned.-Indië
……..
982
De toeneming van de papiercirculatie in Duitschland..
983
BOEKAANKONDIGING:
G.
v. d. Heyden: Der Auslândische Zahlungsverkehr
in Holland, bespr. door
Mr. G. Visseriny ………. 983
P. A.
van der Drift: De financieele paragrafen der
Woningwet, bespr. door
Mr. G. W. J. Bruins …… 984
INGEZONDEN
STUKKEN:
Onze Staatsleeningen door
Mr. Dr. Ant. van (.4ijn
984
De Staatsleening en de Naamlooze Vennootschap ..
985
OvERzIcHT VAN TIJDSCHRIFTEN ………………….
986
RECEERINGSMAATREGELEN OP HANDELSCEBIED
…………
986
MAANDCIJFERS:
Rijkspostspaarbank
…………………………
987
Postchèque en Girodienst
……………………
987
Giro-kantoor der Gemeente Amsterdam
…………
987
E
missies
………………………………..
..
987
STATISTIEKEN
EN OVERZICHTEN ………………
988-996
Geldkoersen.
Effectenbeurzen.
%Visselkoersen.
Goederenhandel.
Bankstaten.
Verkeerswezen.
iNSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr.
G. W.
J. Bruins.
WEEKBLAD ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
Secretaris-Redacteur: G. E. Huffnagel.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 122, Rotterdam.
Aan geteekende stuk ken: Bijkantoor Ruige Plaatweg $7.
Telef. Nr. $000. Telegr.adres: Economisch Instituut.
Postcheque en girorekening Rotterdam No. 8408.
Abonnementsprjs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland
f
12,—. Buitenland en Koloniën
f
14,-
per jaar. Losse nummers 80 cents. Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het
weekblad gratis.
De verdere publicaties van het Instituut uitgaande
ontvangen de
abonné’s,
leden en donateurs kosteloos,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.
Advertentiën
f
0,35 per regel. Plaatsing bij abonne. ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage.
BERICHT.
Herhaaldelijk bereikt het Secretariaat, van de zijde
van bibliotheken en andere lichamen, het verzoek om
bemiddeling voor het verkrijgen van den jaargang
1916 der ,,EconomischStatjstische Berichten”, waar-
van geen exemplaren meer ter beschikking zijn. Hou-
ders van dezen jaargang, die bereid zijn daarvan
afstand te dôen, worden derhalve verzocht zich bij het
Secretariaat bekend te willen maken, opdat de gele-
genheid geboden zal zijn, aanvragers met hen in ver-
binding te brengen.
4 NOVEMBER
1918.
In het vorige bericht kon nog vermeld worden, dat
de prolongatierente tot 5 pOt. was gestegen. Op deze
hoogte bleef de noteering slechts twee dagen, daarna
liep de koers snel terug, tot
334
pOt. op Vrijdag, waar-
na Zaterdag weder 4 pOt. genoteerd werd.
De buitengewoon hooge noteering in het begin der
week is dus slechts voorbijgaand geweest en reeds v66r
de maandswisseling trad er eenige ontspanning in.
Ook de rente voor particulier disconto, die voorbij-
gaand tot 4 pOt. gestegen was, werd in den loop der
week weder gemakkelijker, zoodat ten slotte tot 334
pOt. werd afgedaan. Hoewel dus de maandswisseling
geen verdere verstijving van de geidmarkt tengevolge
had en er oogenschijnlijk zelfs eerder een ruimere
stemming heerschte, bleef er toch een sterke geldvraag
bestaan, die hoofdzakelijk bij call geld tot uiting kwam
en ook in den weekstaat van de Nederlandsche Bank
duidelijk bemerkbaar is.
Niet, dat de uitzettingen van de bank zoo buiten-
gewoon zijn geweest. Integendeel de binnenlandsche
j)Ortefeuille vermeerderde met slechts 134 millioen en
de be1eeningen met ongeveer 10 millioen. Maar de
rekeningcourantsaldj van anderen liepen met ruim
36 millioen terug, zoodat door een en ander het totaal
bedrag, dat aan bankpapier aan de bank ontIrokken
werd, het buitengewone cijfer van ruim 40 millioen
gulden bereikte. Het totaal bedrag aan bankpapier
heeft nu voor het eerst een milliard gulden over-
stegen en is dus meer dan 3-maal zoo groot als vôôr
den oorlog. De omloop van baukpapier is de laatste
maanden gestadig grooter geworden en is sedert half
Augustus met ruim honderd millioen gulden toe-
genomen. Daar de goudvoorraad in den laatsten
tijd niet meer toeneemt en integendeel deze week met
5 millioen gulden verminderde, wordt het dekkings-
percentage ongunstiger en is gedaald van 74 pOt.
volgens den staat van 3 Augustus tot ca. 65 pOt: vol-
gens den staat van deze week.
*
*
*
De wisselmarkt was de afgeloopen week vrij stil.
In het algemeen bleven de koersen ongeveer op de-
zelfde hoogte. Alleen de centrale deviezen liepen we-
der belangrijk terug, waarbij vooral de Oostenr. Kro-
nenkoers sterke verliezen leed en ongeveer 25 pOt.
lager noteerde dan de vorige week.
974
‘-
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
DE DUITSCHE IJZERINDUSTRIE EN DE
LOTHARINGSCHE MINETTE.*)
Wanneer ‘het Fransch-Duitsohe ijzerertsbekken
terecht het belangrijkste ter wereld-genoemd kan wor-
den, daar wil het blinde toeaI, ‘dat het zijne betee-
kenis eerst kreeg door de uitvinding van een En-
gelschma.n, die daarmede zijn land allerminst een
dienst bewees.
De grondcigenschap, ,w’aarop tot heden de rnetailui’-
gie van het ijzer berust, is het vermogen van dit metaal om koolstof op te nenien, waardoor het smeitpunt daalt
tot pl.m. 1100
0
0. Hierdo6i wordt de afscheiding uit
de ertsen eerst practisch mogelijk. Het product, liet .g.
ruwijzer, laat zich gieten, doch niet smeden of harden
en mist dus nog de voor het gebruik nuttigste eigen-
schappen. Wanneer men uit het ruwijzer smeedijzer
of staal wil iereilden, moet het koolstofgehalte door
oxydatie verminderd worden. Daar onzuiverheden,
met name zwavel en phosphor, het prodict onbruik-
baar maken, stond bij deze bewerkinigen op den voor-grond, dat de gebruikte reductiemi;ddelen vrij van deze
schadelijke bestanddeelen moesten zijn. Aanvankelijk
bereikte men ‘dit door het gebruik van houtskool. De
brosheid van dit materiaal beperkte de afmetingen
der hoogovens en stempelde daardoor de ruwijzer-
winning tot kleinbedrijf, dat tevens aan boschdistric-
ten gebonden bleef. De uitvinding, om uit steenkool
cokes te bereiden, onder verwijdering der voor het
ijzer sdhadelijke bestanddeelen der kool, gaf gelegen-
heid deze brandstof voor de ijzermetallurgie.te gebrui-
ken. De eerste met coke’s gestookte hoogoven werd
in 1735 in Engeland in bedrijf gebraciht. De grootere
vastheid van de nieuwe brandstof maakte het in ge-
bruik stellen van hoogere ovens van grootere capaci-
teit mogelijk, waardoor de ruwij zerpreduetie gelegen-
heid kreeg zich nu ook als grootbedrjf te ontwikkelen.
Van deze gelegenheid maakte men in Engeland,
daartoe in staat gesteld door het feit, dat aldaar ijzer-
erts en cokeskolen in elkanders onmiddellijke nabijheid
gevonden woDden, een dankbaar gebruik, wat aan dit
land de overheerschende plaats in de ru.wijzer.produc
–
tie verschafte, die het tot 1900 ten opzichte van
Duitschiand, tot pl.m. 1890 66k ten opzichte van
Amerika behield. ,Zuivere cokes-hoegovens ontstonden
eerst na 1849′ in -Duitschland, waar men tengevolge
van het zeldzaam gezamenlijk voorkomen van erts en
kolen, ‘in, verband met •de nog gebrekkige verkeers-
middelen, in ongelijk ongunstiger positie was. In
Frankrijk dateert de eerste cokes-hoegoven van 1825.
Inmiddels bleef de verdere verwerking op staal en
sineedijzer nog steeds een kleinbedrijf, dat ook niet
aan dt ruwijzer-winning gebonden was, omstandig-‘
heden, waarin de invoering van den vlamôven en het
puddel-procédé geen wijziging bi’acht. Eerst de in
1855 gepatenteerde uitvinding van Henry Bessemer,
• gaf afdoende verbetering. Volgens deze methode wordt
door het gesmolten metaalbad, dat sicih in een van
een zure vuurvaste voering voorzienen convertor be-
.viudt, lucht geblazen. Hierdoor zou, ofschoon de ver-
branding der koolstof warmte levert, het bad te zeer
afkoelen en stellen’ v66r het product klaar is, ware liet
niet, dat een ander bestandde’el van het ruwijzer, n.1.
het silicium – indien althans in voldoende hoeveel-,
heid (1,2-1,5 pOt.) aanwezig – door zijn hooge
verbrandingswaarde en het niet gasvormige verbran-
dingsproduct, het deficit aanvulde. Deze verwerkings-
methode stelt in staat onder gelijktijdige ‘zeer belang-
rijke bésparing aan menschenkracht binnen korten
tijd groote quantiteiten staal te produceeren, waardoor nu 66k déze tak der ijzermetallurgie zich tot, groetbe-
drijf kon ontwikkelen.
– Van Duitsch standpunt gezien, had het nieuwe
procédé echter een afdoend gebrek. Onder de be-
schreven omstandigheden wordt namelijk de in het
*) Alen zie het artikel ,,Het ijzerertsbekken van Lotharingen”
en het
k.artje
daarin opgenomen, geplaatst in het vorig
– nummer.
ruwe ijzer aanwezige phosphor niet geoxydeerd
en verwijderd, doch
blijft
in het eindproduct en
mâakt dit koudbreukig en onbruikbaar. Het procédé
leent zich dus alleen voor de verweFking van
phosphorvrije ertsen – en deze kwamen ivel in Enge-
land, ook in Amerika en Frankrijk, doch zeldzaam in
Duitschland voor: Door de nieuwe ontdekking kwam’
de Duitsche jzerindustrie, door ‘de invoering van den.
cokes-hoogoven kort te voren in staat gesteld’ op
voet van technische gelijkheid, zij het onder minder
gunstige omstandigheden, met de Engelsche te con-
curreeren, in nog ‘veel slechter conditie dan voorheen.
lIet eind van den Fransch-Duitschen oorlog trof dan
ook deze industrie in een afhankelijke positie ‘aan,
waarbij weliswaar sinds 1861. het Bessener-p’roces
door Krupp was ‘ingevoerd, doch waarbij het groot-
bedrijf aangewezen bleef, behalve op de verwerking
der zeldzame en steeds schaarscher wordende Duitsohe
Bessemer-ertsen, op. invoer van vreemd erts of En-
elsch ruwijzer. Bij den vrede werden, hoofdzakelijk
doör de bemoeiingen van den ingenieur Hauchecorn,
wèl die deélen van Lottharinigen, welke het ,,uitgaan-de” der Minette-lagen bevatten, met de daarop geves-
tigde ijzerindustrie bij het Duitsche Rijk gevoegd,
doch in deze streken was de positie allerminst gun-
stiger. .
Wat betreft deze annexatie, heeft men wel gezegd,
dat onvoidoend geologisch inzicht Hauchecorn er, toe heeft gebracht iiiet gelijktijdig -het later zooveel kost-
baarder gebleken ‘bassin van Briey mede te doen
accapareeren. Het is mijns inziens onbilljk de geo-
logie, die zoovele -misvattingen, waaronder ook zeer
kostbare in onze koloniën, op haar geweten heeft, ook
nog te belasten met deze fout, die niet de hare is.
Uit het reeds aan-gevoerde
blijkt,
dat
destijds op zijn
best van de jzerarme en phosphorrijke, doch goed-
kook te winnen ertsen van het ,,uitgaande” verwacht
mocht worden, dat zij de concurrentie tegen de
Bessemer-ei’tsen zouden kunnen volhouden, doch dat
dieper gelegen erts niet exploitabel kon worden ge-
acht en dat het dit ook gebleven’ zou zijn, inçlien niet
door de uitvinding van Thomas in 1878 een algeheele
wijziging in den toestand ware gebracht. Dat het
bassin van Briey dus niet mede werd geannexeerd,
was niet door ‘gebrek aan kennis van ,de geologie van
dit terrein, waarin destijds Hauchecorn wellicht meer
thuis was dan iemand anders, dodh een gevolg van de
omstandigheid, dat hij de uitvinding van het basisch
convertor-procédé niet heeft voorzien, wat hem moei-
lijk kwalijk kan worden genomen.
Een en ander blijkt wel uit den gang van zaken
onmiddellijk na den oorlog. Weliswaar rustte op de
plaatselijke ijzerindusti’ie de moeilijke taak om het
verloren gegane afzetgebied in’ Frankrijk door een,
‘nieuw in Duitschland te vervangen, doch dit zou,,
zelfs rekening houdend met de algemeene crisis van
1873, den snellen achteruitgang niet kunnen verklaren,
w’aarbij ook in Luxemburg van de 20 hoogovens er
12, mét het eenige walswerk, werden stilgezet. De
hoofdreden was, dat men door, algeheel gebrek aan
phosphorarm erts op het kleinbedrijf van het pud-
del-procès aangewezen bleef en daardoor buiten staat
was te concurreeren.
Reeds vroeger had men de meening verkondigd, dat
het mogelijk zijn zou ook den phosphor bij het ver-
blazen te verwijderen, indien het gelukken kon aan
den convertor een basische voring te geven en onder
i toeslag van kalk iden phosphor in een slak op te nemen.
Het was echter stéeds mislukt voor dit denkbeeld de practische uitvoering te vinden. Het gelukte eerst, in
1878 aan de beide Engelschen Thomas en Gilchrist
een voldoend vuurvaste basische voering samen te
stellen. Dit was echter niet de eenige moeilijkheid.
De ,practische toepassing bracht mede, dat in het
ruwijzer slechts weinig silicium aanwezig mocht
zijn. Te weinig silicium beteekent echter tevens bij
het verblazen een te koude charge. Gelukkig kwam
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
975
nu hieraan juist het schadelijke elnt, dat men
wenschte te verwijderen, tegemoet. Ook de verbran-
ding van den phosphor levert namelijk warmte – zij
liet niet zooveel als die van het silicium – en nu
zag men het schijnbaar zonderlinge feit, dat het ter
grondige verwijdering van den phosphor noodig was
aan de charge phosphorhoudenden toeslag toe te voe-
gen, daar de meeste ruwijzersoorten niet genoeg
I)hOsPhOr bevatten, om een voldoend warme verbla-
zing volgens het Thomas-procédé
mogelijk
te maken.
Daar deze toeslag schaarsch was en spoedig duur
betaald moest worden, bracht nu de
stijging
der be-
dri.jfskosten het procédé in gevaar. Dit nadeel ver-
anderde echter spoedig in een voordeel, toen bleek,
dat de fijngemalen Thomassiak door haar gehalte
aan oplosbaar phosphorzuur een uitstekende meststof
was, welker opbrengst de kosten van de ijzer-produc-
tie ongeveer dekte en het Thomasstaal een geweldigen
voorsprong tegenover het Bessemer-product verschafte.
De Lotharingsche ertsen waren door hun hoog
phosphorgehalte, doch vooral ook door de gunstige
en constante verhouding tusschen phosphor en ijzer,
liet materiaal bij uitnemendheid voor toepassing van
liet nieuwe procédé. Dit procédé, gevonden in Enge-
land, welk land daaraan weinig behoefte had, kwam
in Duitschland tot ontwikkeling en gaf zijnerzijds
eerst aan de Minette hare beteekenis. De Duitsche
ijzerindustrie, nu haar eindelijk de gelegenheid
gegeven werd, zich op haar beurt tot groot-
bedrijf te ontwikkelen, deed dit op inderdaad ver-
bazingwekkende manier. Reeds in 1893 werd de Engelsche staalproductie ingehaald, het ruwijzer
volgde in 1902. In 1910 werd ook de Engelsche uit-
voer, naar waarde en quantiteit, door den Duitschen
overtroffen.
Ruwijzerproductie
Staaiproductie
Duitschiand Engeland Duitschiand Engeland
1871….
1.560.000
6.730.000
– –
1880.. ..
2.729.038
7.875.545 624.418
1.320.561
1890.. ..
2.658.450 8.033.052 1.613.783
3.637.381
1900.. ..
8.520.541
9.003.046 6.645.869
5.130.800
1903..
. .
10.017.901
8.952.183
8.801.515
5.114.646
1910.. ..
14.793.325 10.380.723 13.698 638
6.106.756
1913….
19.309.172
10.649.828
19.028.621 7.786.498
(Opgaven Dr.
J.
Reicliert).
In het laatste jaar voor den oorlog produceerde
Duitschland tweemaal zooveel ruwijzer en 24-maal
zooveel staal als Engeland en had dit land geheel van
zijn overheerschende plaats in de Europeesche ijzer-
industrie verdrongen. In de naburige Fransche dis-
tricten, zoowel steunende op de Duitsche successen
bij het opsporen der ertsen, als op de resultaten, ver-
kregen bij het in practijk brengen van het Thpmas-
procédé, ontwikkelde zich de mijnbouwindustrie op analoge wijze, zooals in de onderstaande
cijfers
tot
uitdrukking komt.
IJzererts
Ruwijzer
Staal
1895
……
3.680.000
2.003.868
875.974 1905
……
7.395.000
3.076.712 2.255.223
1910
……
14.806.000
4.038.297
3.413.304
1911
……
16.639.000
4.470.141
3.837.052
1912
……
19.160.000 4.939.314 4.428.514
1913
……
21.714.000 5.311.316
4.635.166
(Opgaven
Louis Férasson)
Tusschen de toestanden aan weerszijden van de
grens bestond echter een kardinaal verschil, dat zich
in deze cijfers afspiegelt en dat in de eerste plaats
veroorzaakt werd door het onderscheid van den aard
der minerale rijkdommen, in de beide landen. Daar-
naast bestond deze overeenkomst, dat voor beide
landen – zij het dan ook wegens diametraal tegen-
overgestelde redenen – ondanks grooten momen-
teelen bloei, de toekomst van het ijzerbedrijf donker
moest worden ingezien.
De Duitsche ijzerindustrie was door haar geweldige
ontwikkeling een kolos op leemen voeten geworden.
De vaste basis, het bezit van grondstoffen binnen
de grenzezivan het eigen land in voldoende hoeveel-
heid, begon te ontbreken. Weliswaar bezit Duitsch-
land kolen in overvloed, doch de ijzerertsvoorraad,
toch reeds
vrijwel
uitsluitend bestaande uit erts van
laag gehalte, is niet van dien aard, dat de ertspro-
ductie gelijken tred kon houden met die van ijzer en
staal. Reusachtige quantiteiten vreemde ertsen, spe-
ciaal van de rijkere soorten, moesten vooral uit Zwe-
den, Spanje en
Frankrijk
worden ingevoerd, waar-
door wél in 1913 de halve productie uit buitenlandsch
erts werd gedekt, doch desondanks de uitputting van
den Duitschen ertevoorraad binnen relatief korten tijd
moest worden tegemoet gezien.
Krusch geeft dienaangaande onderstaande cijfers.
Productie Voorraad Max.
tJitge-
1913
1917
Prod.
put
miii.
ton miii. ton mili. ton
in
Duitsch-Lotharingen
21
1777
40
1962
Siegeriand ……….
2,73
112,7
2,7
1959
Lahn-Dill district..
1,1
81,9
1,43
1983
Pei ne- Salzgitter ……
0,9
270
2
2052
De overige districten zijn alleen van locale betee-
kenis. Van de nog aanwezige voorraden bergt dus
Lotharingen 80 pOt., welke voorraad tegen het laat-
ste derde deel dezer eeuw uitgeput zal
zijn.
Het be-
lang van de Duitsche ijzerindustrie
bij
dit district
kan kort samengevat worden met de woorden, dat zij
met het bezit of althans de beschikking over de
Duitsche Minette staat en
valt.
Behoeft hierbij nog
opgemerkt te worden, dat het verlies van Duitsch-Lotharingen met één slag aan den oorlog een eind
zou hebben gemaakt of dat alleen de onmiddellijke
bezetting van Briey en Longwy en de taaie verdedi-
ging van deze districten, gerepresenteerd door de
aanvallen op Verdun, Duitschland tot voortzetting
heeft in staat gesteld? Er behoeft dan ook geen twijfel
te bestaan of een overwinnend Duitschland zou deze
districten behouden hebben.
Geheel anders was dc toestand aan de overzijde der
grens.
Terwijl
Duitschiand, ruim voorzien van kool,
lijdt aan te kleinen ijzerertsvoorraad en te kleine pro-
(luctie, met grooten invoer als geiolg daarvan, is
Frankrijk het ijzerrijkste land ter wereld met daar-
entegen zeer beperkten koolvoorraad. De consequentie
hiervan is, dat, zooals uit de gegeven cijfers blijkt, de
productie van ijzer en staal, ondanks sterken bloei
van deze bedrijven, steeds verder achterblijft
bij
de
ijzerertsproductie, wat tot een toename van den ijzer-
ertsuitvoer heeft geleid van 2.384.000 ton in 1908 tot
9.746.000 ton in 1913.
Wij
zagen reeds, dat de geolo
gische omstandigheden den
mijnbouw
van het Briey
–
bekken dwingen tot den aanleg van zeer kostbare
schachten. De hooge aanleg- en wateropvoerkosten
dwingen op hun beurt tot het zooveel mogelijk op-
voeren der productie, waardoor men er in geslaagd
is de zeifkosten per ton erts terug te brengen tot
3,20-4,00 frs. per ton, in ongunstige gevallen tot
4,50 frs. De Fransche hoogovens zijn echter niet in
staat deze boven de behoefte opgevoerde productie op
te nemen, tengevolge waarvan goed Briey.erts, dat
in 1908 nog tegen 8 frs.
loco-mijn
verkocht kon wor-
den, in prijs viel tot 5,75-4,75 frs. in 1910 en daarna
zelfs tot 4,50-4,00 frs. per ton, waardoor het mijn-
bedrijf nauwelijks rendabel wordt. Dat binnen af
zienbaren tijd hierin verbetering zou kunnen komen
is niet te verwachten. Snellere vergrooting van de
hoogovencapaciteit is niet waarschijnlijk bij het rela-
tief geringe ijzerverbruik in Frankrijk zelf, terwijl de,
tengevolge van cokesgebrek, hooge zelfkosten van het
ruwijzer, ook uitvoer in dien vorm bemoeilijken. Aan-
vankelijk is de meer-productie van het Briey-bassin
voornamelijk Belgischen hoogovens ten goede gekomen,
doch ook deze zijn niet in staat de steeds stijgende
quantiteiten te bergen. Men heeft bovendien rekening
te houden met n6g een factor, die dreigt ide Fransche
overproductie van ijzererts binnen korten tijd zeer
belangrijk te vergrooten.
976
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
Het Duitsche ijzerertsgebrek heeft aanleiding ge
geven, dat overal ter wereld door Duitschers ge-
tracht is aandeél te krijgen in reeds bestaande ijzer-
mijndistricten en door Duitsche ingenieurs naar ijzer
en mangaan is gezocht. Hierbij trok speciaal ook het
oude Fransche ijzerdistrict Normandië hun aandacht,
van waaruit voor den oorlog reeds vrij belangrijke
ijzerertsuitvoer via Rotterdam naar Duitschiand
plaats had. De resultaten hunner onderzoekingen ble-
ven geheim, zoodat gedurende den oorlog in Frank-
rijk de in Normandië aanwezige ertsreserve nog ge-
schat werd op 220-700 millioen ton. Krusch publi-
ceert nu echter cijfers, waaruit blijkt, dat, ofschoon
men nog niet het geheele district kent, reeds niet
minder dan 4,7 milliard ton is aangetoond, d.i. even-
veel als in Fransch- en Duitsch-Lotharingen te zamen
nog aanwezig is. Ook voor Anjou en Bretagne, waar
reeds 380 millioen ton bekend zijn, zou wellicht met
milliarden te rekenen zijn, die op hun beurt de pro-
ductie zullen doen
stijgen.
Het wil dan ook voorko-
men, dat er slechts ééne logische oplossing voor de
wederzijdsche moeilijkheden bestaat, n.l. dat Fransch
erts in groote quantiteit uitgevoerd wordt naar Bene-
den-Rijnland en Westfalen, langs de dan te kanalisee-
ren Moezel, waardoor de Fransche minetteproductie,
ook zonder de zoozeer gewenschte – nu uitgesloten –
annexatie van Briey, aan de Duitsche industrie ten
goede zou komen.
• In de precaire positie van den Franschen ijzermijn-
bouw zou de teruggave van Lotharingen geen verbe-
tering brengen. Volgens berekeningen van de Launay
in de Revue des deux Mondes Juli 1916 zou dienten-
gevolge het reeds in Frankrijk bestaande deficit in de
jaarlijksche koolproductie, gesteld men wil nu zijn
ijzererts zelf verwerken, stijgen van 21 tot 53 millioen
ton. Om die reden wordt dan ook niet alleen aan-
spraak gemaakt op Elzas-Lotharingen, maar tevens
op dat deel van het Saarkolengebied, dat buiten
Lothar.ingen ligt, waardoor een vermindering van het
geraamdè deficit tot 36 millioen ton ‘s jaars mogelijk
zou zijn. Doch ook deze sehrijer komt tot het door
hem niet gewenschte resultaat, dat het ook dân nog
noodig zal zijn jaarlijks 22 millioen ton kool uit
Duitsehland te betrekken en de geheele verdere ver-
meerderin.g der Briey-productie naar Duitschland uit
te voeren. Dit laatste zou echter eerst na verloop van
tijd mogen geschieden om de Franscae industrie gele-
genheid te geven zich eerst te ontwikkelen. Gedu-
rende dien tijd zouden de kolen zonder tegenprestatie
geleverd moeten worden.
Dit schama houdt geen rekning met enkele om-
standigheden.
Ten eerste lijdt het geen twijfel of de Duitschers
hebben de productie van Briey zoover opgevoerd als
slechts eenigszins mogelijk is. Daar het bekken voor-
zien was van installaties om 40 millioen ton ‘s jaars
te leveren, zou het mij verwonderen, indien de momen-
teele productie die van voor den oorlog niet reeds
verre overtrof. Het is niet duidelijk waar deze ver-
meerderde en zonder vernieling der mijnen niet te
stoppen productie moet worden ondergebracht, gedu-
rende den
tijd
van verboden uitvoer naar Duitschland.
Met de verdere natuurlijke ontwikkeling van het
bekken van Normandië wordt evenmin rekening ge-houden. Moet ook deze worden gestopt? Het wil ons
voorkomen, dat het eerste resultaat van de door de
Launay aanbevolen regeling een algeheele débacle van den Franschen mijnbouw
zijn
zal.
Verder moet de Duitsche ijzeriudustrie tijdelijk,
maar voor vrij langen tijd, geparalyseerd worden door
algeheele onthouding van grondstoffen. In deze
industrie waren véér den oorlog 1.700.000 werklieden
direct werkzaam, verder delven 230.000 mijnwerkers’
de benoodigde kool, vele honderdduizenden waren
met hun gezinnen indirect er van afhankelijk. Het
stopzetten zou dan ook zeker niet minder beteekenen
dan een allesvernietigende economische crisis,waarvan
de politieke gevolgen zeker niet tot Duitschland be-
perkt zouden blijven.
Men mag dan ook verwachten, dat het beter begre-
pen eigenbelang der Entente mede zal brengen, dat
tegen de Duitsche ijzerindustrie minder drastische
maatregelen zullen worden genomen. Met het oog op
de schadeloosstelling aan België is dit m.i. zeker te
hopen. J.
RUEB.
HET OVEEGANG,9TIJDPEEK IN ITALJE.
Wanneer de hartstochten bedwongen. zullen zijn en
men de oorzaken van den thans woedenden volkeren-
strijd zal nagaan, moet men tot de overtuiging gera-
ken, dat het conflict eene geschiedkundige noodzake-
lijkheid was. Alleen eene omwenteling als de huidige kon ingewortelde vooroordeelen, verouderde dogma’s
en muffe overleveringen krachteloos maken en nieuwe
tijden en nibuwe waarden scheppen.
Al zal daarbij weliswaar voorloopig de federatie
van alle volkeren der wereld een utopie
blijven,
het stre-
ven naar en het naderbij komen aan dit ideaal moet de
drijfveer van de wetgeveis vormen. Evenals de vrije
ontwikkeling van het individu aan beperkingen on-
derhevig is, evenzoo zal het vrije beschikkingsrecht
van ieder volk niet onvoorwaardelijk kunnen zijn.
Niet alleen het verkeer, maar ook de overeenkom-
sten moeten de volkeren nader tot elkander voeren. Het
is dan ook wel betreurenswaardig, dat de duur van
den oorlog zuilce wonden sloeg, dat slechts in de toe-
komst het ideaal van een wereldvrede, die tevens op
vrijhandelsverkeer berust, zal kunnen verwezenlijkt
worden, terwijl nu ieder voor zich zelf er op bedacht
moet zijn, de geslagen wonden te heelen; de krachtige
bevordering van het algemeen welzijn door vereenigde
samenwerking kan pas van een gezond lichaam ver-
kregen worden. Ieder land bereidt zich koortsachtig
voor op den aanstaanden economisehen
strijd
en zal
zich tot het uiterste inspannen om zijne inkomsten te
erhoogen eh te trachten van eigen hulpbronnen in
de hoogste mate partij te trekken, ton einde aan zijne
verplichtingen tegenover binnen- en buitenland te
kunnen voldoen, den levensstandaard van het volk
gaandeweg te doen
stijgen
en den wedijver van andere
volkeren het hoofd te bieden. Het besef, dat de wed-
ijver, de economische strijd van alle volkeren hevig zal
zijn, heeft ieder land aangespoord reeds vroeg maat-
regelen te nemen om na den oorlog niet verrast te
worden door de mededingers, die eveneens het terrein
voorbereiden en overal veld trachten te winnen. Niet-
tegenstaande de verwoesting van ‘rijkdommen en den
drukkenden schuldenlast, zal de kooplust veel grooter zijn dan ooit te voren, ieder zal zich schadeloos willen
stellen voor geleden ontberingen en het openstellen der
grenzen zal gepaard gaan met eene ongehoorde vraag
naar levensmiddelen en goederen en wat onmiddellijk
geleverd kan worden zal terstond afzet vinden. Iedere
daling in prijzen zal dezen kooplust natuurlijk nog
aanwakkeren.
Overal voorziêt men, dat deze wereldoorlog, deze revolutie, zijn invloed zal doen gevoelen, zoowel op
staatkundig, juridisch, economisch, sociaal als ethisch
gebied. De moeilijkheden, welke zich in Italië zullen
voordoen; wegen in menig opzicht zwaarder dan in
andere landen. De nijverheid in Italië was van jongen
datum en de buitengewone vlucht, die de oorlogs-
industrie nam, zal het moeilijk maken om op éens
zich op die vredeswerken toe te leggen, die een ge-
schoold werkvolk en eene ervarenleiding eischen. Ook
het gebrek aan grondstoffen is in Italië nijpender
dan in de overige oorlogvoeiende landen. Het is dan
ook aanbevelenswaardig om, zoo mogelijk, goederen
of tenminste monsters gereed te houden, om Italië
bijtijds te bewerken. Zwitserland is, als neutraal cen-
trum van Europa, het aangewezen land om als stapel-
plaats van goederen en handeismonsters dienst te
1
6 November 1918
ECONOMISCH..STATISTISCHE BERICHTEN
977
1
doen en heeft als zoodanig reeds de aandacht van ver-
schillende landen getrokken.
Dititsehiand verloochent zijn organisatietalent nooit
en slaat ook hier weer vooraan. T)e Duitsche regeering
heeft reeds te Bern en Zürich speciale bureaux opge-
richt en stelde een groot en uitgezocht aantal ambtena-
ren aan, die in directe verbinding met de consulaten,
de Kamers van Koophandel en andere instellingen
staan, zooals het Ala. Persbureau (Auslandanzeige-
geselischaf t), Deutsche Propaganda in der Schweiz,
Gcsellschaft zur Eo.derung Deutschiands im Aus-
hiude,
cnz.
Ook Duitsche particulieren zi3n in Zwit-serland bijzonder werkzaam, zij richten overal zaken
onder vreemde vlag op en trachtefi medezeggingschap
in handclsvenn ootschappen te verkrijgen. De Duitsche
regeeri eg steunt liet initiatief dezer particulieren,
zoowel door het verstrekken van inlichtingen en aan-
wijzingen, als door subsidies en voorschotten en zelfs
door vrijstelling van dienstplicht van hen, die in de
aangewezen richting hun invloed in Zwitserland kun-
ncn doen gelden. Alle middelen worden aangewend
om voortdurend op de een of andere wijze propaganda
te maken. Tentoonstellingen op het gebied van kunst,
concerten, voorstellingen, voordrachten, tentoonstel-
lingen van handelsmonsters, waarmede men reeds in
1017 begon, enz., dienen liet doe].
Oostenrijk-ilongarije stichtte in Zwitserland een
liandelssyuclicaat, samengesteld uit vertegenwoordi-
gers van talrijke Kamers van Koophandel, handels-vcrecnigiiigen, groote banken en het ,,F[andelsnau-
seum” to Weenen, ten einde de economische verbin-
dingen niet Zwitserland te bevorderen.
G.root-Britanniö opende te Ziirich een groot bureau
onder toezicht van den Britschen consul-generaal.
Ondersteund door een talrijk personee], verzamelt dit
bureau alle mogelijke nuttige gegevens en inlichtin-
gen en maakt zeer actieve propaganda voor den afzet
van artikelen en voortbrengseien ui.t Engeland en
Koloniön. Deze inlichtingen worden verzameld, aan
den ,,Board of Trade” to Londen gezonden en vertrou-
welijk aan belanghebbenden medegedeeld, liet Minis-
terie komt zoodoe.nde geleidelijk in het bezit van lijs-
ten van Zwitserschc afnemers, die belang stellen in
Engelsche producten. Verder stelt het ]ijstcn op van personen, die als agenten in aanmerking komen, het
verzamelt handeisstati stieken, enz.
Frankrijk richtte te Zûricli twee dier bureaux
i:
l’Associatio ii nationale d’expan sion économiquc” werd
door particulieren in liet leven geroepen en ,,l’Office
Ciommercial” dooi de Regeering; het laatste houdt
zich lioofdzakclijl< bezig niet liet organiseeren van ten-
toonstellingen van hanrle]smonsters.
Ook Spanje schijnt niet achter te willen blijven en
moet reeds maatregelen in Zwitserland genomen heb-
ben ton bate van de Spaansche belangen. I)e corres-
pondentie van de instellingen, door de oorlogvoereude
mogendlieden opgericht, vindt van uit Zwitserland
op de vlugste wijze plaats door tussehenkomst van de
belanghebbende legatios. De Regeeringen gaan uit van
de gedachte, dat niets gespaard mag worden om de
aandacht te trekken en wedijveren onderling in het
hooghouden van het prestige van hun land. i)c Duit-
sche Consulatcn in Zwitserland, die in 1913, met in-
begrip der bestaande hureaux, 5 ambtenaren aange
steld hadden, télden in 1918 driehonderd personen in
hun •dienst en die van Frankrijk tegen 3 in 1913, 50
in 1918.
Het blijkt uit vele gegevens, dat Italië den langen
duur van den oorlog niet voorzag, toen het in het
strijdperk trad en terwijl de maatregelen, gedurende
den oorlog genomen, legio zijn (zeven lijvige banden,
die de maatregelen tot 1 Mei 1917 bevatten, liggen
voor mij) is dc Regeering pas sinds betekkelijk korten
tijd de vraagstukken, in verband met de gevolgen van
den oorlog, onder de oogen gaan zien. De uiterst werk-
zame schatkistminister Nitti verklaarde onlangs, dat
het oprichten van drie bijzondere banken noodzakelijk
is, en w’el eene Exportbank, een Bank voor Openbare
Werken en een Bank voor het exploiteeren van water-
krachten en eleetriciteit in Italië.
De Directies der vier voornaamste Oredietinstellin
gen van Italië, de ,,Banca Oommerciale Italiana”, met
een kapitaal van 208 millioen (reserve 65,2 millioen),
het ,,Creditô Italiano”, kapitaal 150 millioen (reserve
21 millioen), de ,,Banca Italiana di Sconto”, kapitaal
180 millioen, (reserve 14 millioen) en de ,,Banca di
Roma”, kapitaal 100 millioen, weiden dooi’ Minister
Nitti tot beraadslaging uitgenoodigd en thans is het
samenwerken dezer banken, volgens een bepaald pro-
–
gramma, ter bevordering van de nationale nijverheid
gedurende en na den oorlog, verkregen. De overeen-
komst za] van ki’aeht blijven tot twee jaar na den
orlog. De banken zullen gezamenlijk de voorwaarden
bepalen, waaronder zekei’e operaties verricht moeten
worden, zoowel voor liet openen van c.re-dieten als voor
het verleenen van voorschotten, i’ekening-courant, enz.
en door eendrachtig samenwerken de nationale belan-
gen behartigen.
In tegenstelling met enkele andere landen is men
er in -italië pas laat toe overgegaan om van regeerings-
vcge maatregelen te treffen voor den overgang van
oorlog tot vrede. i)e ervaring, in andere landen op
g
e-
daan, komt nu Italië ten goede, ofschoon •de toestan-
den en omstandigheden niet altijd dezelfde maatrege
kn als in andere landen gedoogen. De nijverheid in
Italië, hoe voorspoedig ook, was nog lahg niet zoo
ontwikkeld als bij de overige groote mogendheden.
Een geheel nieuwe oot’logsindustric, die aan honderd-
duizenden arbeiders werk verschaft, nam in Italië
zulke afmetingen aan, dat in verhouding tot de
oudere industriestaten de overgang van oorlogs-
industrie tot vredesin-dustrie veel ingewikkelder is,
dan in andere landen. Het landverhuizingsvm’aagstuk
is eveneens een ])robleem, -dat in liet bijzonder voor
italië van belang is. Italië is liet eenige oorlogvoeren-
de land, waar de bevolking gedurende den oorlog ccii
opmerkelijke stijging vertoonde, daar de jaarlijkschc cxodus van brigeveer 400.000 landverhuizers gedo-
rende de oorlogsjaren ophield en een stroom vaim Italianen na het uitbreken van den ooi’log naar liet
moederland terugvlocidc.
Men zal zoo veel mogelijk trachten in het eigen
land loonend werk to verschaffen, zoowcl dooi’ het
hervormen der oorlogsnijverheid, als dooi’ cle iii tvoe-
ring van openbare werken van groot nationaal nut,
]ict vervangen der spoorwegen, welke stoomkracht be-
nutten, dooi’ die niet electrische ti’aetie, enz. De over-
vloedige handen zuilen in liet buitenland sterk be-
geerci worden en de Regeering overweegt, daarvan
partij te trekken door aanspraak te maken op conces-
sies voor het afstaan van werkkrachten. Het vraag
stuk, aan vier millioen mannen, die onder de wape-
nen staan, werk te verschaffen, is voor Italië bijzon-
der ingewikkeld, vooral waar het niet mogelijk zal
zijn vrouwen en jongens, die nu met goeden uitslag
werkzaam zijn, volkomen uit te schakelen. Vel is het
zeker, dat de inlijving dor irredente provincies ce.n
bijzonder gunstigen invloed zal uitoefenen op de be-
drijvigheid en den oudernemingsgeest van het Italiaan-
sche volk.
Verdere vraagstukken, die de belangstelling dci’
Regeering vereischen, hebben betrekking op de her-
ziening der inkomende rcehto, cle bescherming van
de nieuw opkomende nijverheid, voorziening van
grondstoffen, het verkeer ter zee in verband met den
voorhanden tonneninhoud, de vrachtprijzen, de maat-
i’cgclen, ten einde de productie tot liet hoogst moge-
lijke – peil op te voeren, het i’egelen van den wissel-
koers, en.z. Voor liet in toom houden van den wissel-
koers en de régelihg der internationale betalingen
werd den liden December 1917 bij Kon. Besluit, op
initiatief van Minister Nitti, liet ,,Instituto Nazionaje
per i Cambi coll’estero” opgericht, dat gedurende den
978
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
oorlog en tot 6 maanden daarna zich het recht zal
voorbehouden alle betalingen aan het buitenland te
regelen en te controleeren.
1)
De koers van koop en
verkoop van wissels wordt iederen Zaterdag door de.
administratie van het instituut bepaald. De verkoop
geschiedt alleen ten bate van hen, die betalingen van
goederen te vereffenen hebben; speculatie en arbi-
tragehandel, die invloed op den wisselkoers uitoefe-
nen, worden door het instituut onmogelijk gemaakt.
De circulatiebanken en de overige banken moeten
hare credieten op het buitenland ter beschikking
stellen van het instituut. De betalingen aan buiten-
laudsche coupons en het rembours van uitgelote
effécteu zijn zonder uitzondering onderworpen aan
het affidavit, zooals dit voorgeschreven is voor staats-
papieren en de coupons daarvan.
Om een denkbeeld te geven van de werken, die
Italië in een tijdsverloop van tien jaren ten uitvoer
wil brengen, diene het volgende staatje, uitgedrukt
in Lira’s:
Afwatering, constructie van stuveui ter op-
vekking van electrischeu strorn ……..
3.300.000.000
Werken ter verbetering der volksgezondheid
200.000.000
Centra voor binnenlandsche kolonisatie
, 400.000.000
Aanleggen en verbeteren van liavenwerken
.
500.000.000
Aanleg van kanalen en waterwegen ……..
500.000.000
Aanleg van Spoorwegen en andere verkeers-
vegen
…………………………..
1.150.000.000
Wederopbouwing van door aardbeving
of
door den oorlog verwoeste plaatsen
900.000.000
Totale rainiug ……Lira
6.950.000.000
De Regeering zag in, dat de vraagstukken met den
dag ingewikkelder worden en besloot dan ook onlangs
tot het benoemen van een ,,Commissione Nazionale
per il dopo-guerra”. Deze bestaat uit meer dan 600 leden, alle kringen en beroepen van het land verte-
genwooidigende. Alle vraagstukken houden onderling
verband en nemen u1ke afmetingen aan, dat de uit-
gebreidheid dezer commissie volkomen gerechtvaar-
digd schijnt. De commissie js in twee afdeelingen
verdeeld, waarvan de eerste de juridische, admini-
stratieve en sociale ciilaesties behandelt; van deze af-deeling is de oud-minister Senator Scialoja president,
terwijl de tweede afdeeling, die zich met de economi-
sche vraagstukken bezighoudt, het bekende Kamerlid,
den oud-minister Pantano tot voorzitter koos. De
eerste afdeeling is in 12 secties verdeeld: 1, juridische
vraagstukken van internationalen aard; 2, herziening
van gedurende den oorlog afgekondigde wetten; 3,
hervorming der provinciale en stedelijke belastingen
en van het provinciaal en stedelijk bestuur; 4, her-
vorming van het staatsbestuur; 5, herstelling van de
rijkdommen der bezette landstreken; 6, financieele
maatregelen; 7, koloniale vraagstukken; 8, hervor-
ming van het privaatrecht in verband met .den oorlog; 9, overeenstemming der onderlinge verplichtingen der
Ententemogendheden; 10, sociale wetgeving en maat-
regelen ter voorziening in nieuwe toestanden; 11,
cultuurvraagstukken; 12, vraagstukken in verband
met de militaire wetgeving.
De tweede afdeeling is als volgt in 15 secties ver-
deeld: 1, voortbrengselen van den landbouw; 2, indus-trieele producten; 3, aanwending der waterkrachten en
electriciteit; 4, coöperatie en arbeid; 5, credietrege-
ling; 6, aanmoediging en ontwikkeling van den han-
del; 7. de koopvaardijvloot en de scheepsbouw; 8, ver-
bindingen en transporten; 9, openbare werken; 10,
landverhuizing; 11, ambachtsscholen en onderwijs in
de.schooue kunsten; 12, openbare gezondheid; 13, bur-
gerlijke ondersteuning; 14, demobilisatie, gebruik en
verdeeling van oorlogsmateriaal; 15, bijzondere vraag
–
stukken in verband met de te bevrijden landstreken.
Deze opsomming geeft een denkbeeld van den bui-
tengewonen omvang der werkzaamheden, -waarvan
men practische resultaten verwacht, die het land voor
1)
[Men zie hierbij de artikelen aan
Italië
gewijd in
No.
138
en
139.
– Bed.]
tegenslagen zullen behoeden en tot voorheen onge-
kende
bedrijvigheid
en welstand zullen leiden. De af-
deeling ,,ondersteuning der burgerlijke bevolking” be-
gon reeds hare werkzaamheid, eveneens de afdeelingen
,,landverhuizing” en ,,volksgezondheid”, ook de secties,
die de vraagstukken in verband met de irredente
landstreken behandelen en waarin uitsluitend bewo-
ners van die landstreken zitting hebben, zoomede die
der ,,coöperatie” en ,,arbeidersvraagstukkn”. Over
een en ander zal steller dezes te zijner tijd nader be-
richten, zoodra een beter overzicht over en een beter
inzicht in de werkzaamheden verkregen zal zijn. Ofschoon deze commissie van onberekenbaar nut
kan
zijn,
zou toch het streven van de Regeering groo-
tendeels vruchteloos blijven, indien
zij
niet bovendien
op het privaatinitiatief rekenen kon. Veel werd reeds
dooi particuliere ondernemingen en instellingen op
ieder gebied volbracht. De Kamers van Koophandel
verspreidden brochures en rapporten, eveneens dienden
vereenigingen, zooals de ,,Societ promotrice per
l’Industria Nazionale”, de ,,Lege Nazionale”, enz., der
Regeering tot wegwijzer. Over de werkzaamheid der
banken werd reeds bericht, echter werden de meest
zichtbare resultaten door de voornaamste Italiaansche
vennootschappen verkregen, die haar positie door con-
centratie en fusie consolideerden, om gewapend te
zijn voor den geduchten, komenden economischen
strijd. De ,,Fiat” (Fabbriche Italiane Automobili’
Torino) vereenigde 20 fabrieken tot één machtig
geheel en verhoogde haar kapitaal van 50 tot 100
millioen Lira. Deze fabriek, met hare 7000 werk-
lieden, riep nieuwe, met hare werkzaamheden in ver-
band staande, industrieën in het leven, die aan 70.000
arbeiders werk verschaffen. Een paar maanden gele-
den ontving deze fabriek een order voor de levering
van 15.000 vrachtauto’s, waarvan de fabriek 80 stuks
per dag fabriceert; toch zal men eerst na den oorlog
in zijn vollen omvang gewaar worden, wat deze reu-
zenfabriek ten bate van de landsverdediging vermocht.
De ,,Fiat” is zoo uitstekend georganiseerd, zoo kapi-
taalkrachtig en trof zoo vèrziende voorbereidselen,
dat zij na den oorlog de vuurproef zeker schitterend
zal doorstaan.
Een groot arbeidsveld omvat ook de bekende indus-
trieele onderneming ,,Ansaldo” te Genua, die haar
kapitaal van 100 ‘millioen op 500 millioen gebracht
heeft. Deze maatschappij is tegenwoordig de grootste
van deze soort in Italië. Zij zet zoowel pantserschepen
als kruisers en vracht- en stoomschepen van iedere
soort op stapel, zij fabriceert kanonnen van ieder ka-
liber, toestellen voor de marine, stoomketels, locomo-
tieven, wagons, enz. Zij bezit ook de rijke mijnen te
Cogne, waar bijzonder goed ijzererts – dat met het
Zweedsche gelijk staat – gedolven wordt. De vlugste
vliegtuigen ter wereld, de ,,Sva”, komen eveneens uit
de reusachtige werkplaatsen van ,,Ansaldo”.
In de behoefte van de scheepvaart voorziet gedeel-
telijk de ,,Societn Nazionale di Navigazione”, kapi-
taal 150 millioen; het ,,Instituto Italiano di Oredito
Marittimo”, een lichaam, opgericht met een kapitaal
van 50 millioen, dat op 100 millioen gebracht kam worden. De stoomvaartmaatschappij ,,Navigazione
Generale Italiana” heeft haar kapitaal op 180 mii-
lioen verhoogd. De ,,Societâ Italiana dei Servizi
Marittimi”, eene andere
s
t
oomv
aa
r
tmaatschappij,
bracht haar kapitaal op 150 millioen. Iedere rnaand
duiken nieuwe ondernemingen op zeevaartgebied op,
ik noem slechts de ,,Societh Italiana di Navigazione
Ionia” te Tamanto; de ,,Societk Ligiue d’Armamento”,
kapitaal 5 millioen, de ,Societh Commerciale Italiana
di Navigazione”, kapitaal 6 millioen, de ,,Societk di
Navigazione Armatori Riuniti” te Genua, kapitaal
100 millioen, de ,,Societt di Navigazione Italo-Ame-
ricana” en de ,,Societt Tmansoseanica”, de laatste met
een kapitaal van 100 millioen, enz., enz.
De koopvaardijvloot, niettegenstaande de verliezen, veroorzaakt door den ongebreidelden duikbootoorlog,
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
979
werd uitgebreid, zoowel door aanloûv van nieuwe
schepen als door aankoop; zoo kocht men in Noorwe-
gen 10 groote schepen, waarbij de ,,Rovil” van 11.000
ton. Ook in vele andere takken van nijverheid kan
mén deze scheppingskracht gadeslaan.
Terwijl voor het uitbreken van den wereldoorlog
Italië een
tijdperk
van crisis in verschillende takken
van
nijverheid
doormaakte, schijnt nu alom eene pe-
riode van buitengewone
bedrijvigheid
en welvaart in
aantocht te zijn. Ondanks de geleden tegenslagen en
de bezetting van rijke landstreken door den vijand, is
het zelfvertrouwen van Italië niet geschokt geworden
en gaat het, wanneer alle voorteekenen niet bedrie-
gen, eene goede toekomst tegemoet. Men houde in
Nederland het oog gevestigd op dit schoone land met
rijke mogelijkhedem
D. A.
DEN AREND.
Turijn, September 1918.
ONTGINNING EN VERKEERSMIDDELEN.
Vanwege de
Nederlandsche Heidernaatschap pij
ont-
vangen wij de volgende bijdrage.
1)
Het voornaamste doel van onzen bodem is: de
voorziening iii de allereerste levensbehoeften van het
Nederlandsche volk. Alle krachten bebooren zooveel
mogelijk mede te werken om hem aan dit doel te doen
beantwoorden en niets is daartoe meer dienstig dan
een gunstige economische ligging. Hoe doelatiger
het landschap doorsneden is met kanalen, spoor- en
kunstwegen, hoe eerder ;het ondernemende kapitaal
er toe genegen is de benoodigde sommen te fourneeren
in den vorm van credieten, thypothoken of leeningen
op langen of korten termijn. Geldt zulks in hooge
mate in de reeds ontgonnen landstreken b.v. de
Veenkoloniën, in nog veel sterker graad doet deze
factor zijn invloed gelden op onontgonnen land, daar
hier in den aanvang een ongunstiger verhouding be-
staat tusscheu de benoodigde hoeveelheid grondstoffen
en ‘de geoogste producten dan op reeds ontgonnen
terreinen. Hoe verder van een terrein verwijderd
economische .transportmiddelen liggen, hoe grooter de
uitgaven voor grondstof en product zijn, hoe kleiner
het rendement. –
Het is daarom in hct geheel niet te verwonderen,
dat de zoo spaarzaam van moderne verkeersmiddelen’
voorziene streken, die zich bij ons te laude kenmerken
(loo r groot.e oppera’lakte onvruchtbaar terrein, ,,de
achterbuurten van het platteland”, zoo uiterst lang-
zanm tot ontwikkeling worden gebracht. Met den besten wil ter wereld is ‘het de veelal economisch
zwakke bevolking dezer streken niet mogelijk, iets van
belang aan te pakken. Eerst moet hier een groote
geestelijke en economische achterstand worden inge-
haald. :1-let voortreffelijkst middel daartoe vormt
uitbreiding van het verkeersnet. Daar-
door krijgt de bevolking gelegenheid nieuwe kennis
en ervaring op te doen en door de wisseling der denk-
beelden ontstaat Vrij plotseling een nieuwe toestand,
die zich in de ontsloten streek kenmerkt door een
steeds krachtiger leven op het gebied der ontginning,
van lieverlede gevolgd ‘door liet ontstaan van nijver-
lieid en handel.
Geen beter voorbeeld daarvan kan worden aange-
]iaaid dan het Gi-oningsch landschap ,,Westerwolde”.
I)eze streek van pl.m. 35.000 H.A. oppeuvlakte, gren-
zende aan de bloeiende Veenkoloniën, was omstreeks
1900 nog jammerlijk geïsoleerd. Op pim. 350 K.M.
2
kwam slechts pl.m. 40 K.M. straatweg voor, dus ter-
nauwernood 0,12 K.M. per vierkante geografische
mijl. De geheele streek leed onder water-overlast en afwezigheid van goede tran’sportmiddelen. Door het
krachtige ijveren, der Vereeniging tot Kanalisatie van
Westerwolde, werd het ontwerp tot kanalisatie in 1901
door de Tweede Kamer met algemeene stemmen aan-
genomen. De Staat verleende 66% pOt., de provincie
1)
Men zie ook pag.
962.
20 pO suibsidie en het waterschap Westerwolde
moest 13% pOt. betajen.
Het landschap heeft thans pim. 75 K.M. kanaal,
dat tegelijkertijd voor scheepvaart en afwatering
dienst doet. Er bevinden zich 16 sluizen met stroom-
duikers in en het kan door schepen van 60 ton wor-
den bevaren. In 1908 was in het landschap nog
1.4.000 H.A. woeste grond aanwezig, thans tot bijna
11.000 H.A. geslonken. En op die ontgonnen gronden
w’orden flinke oogsten van kostbaar graan (rogge en
haver), aardappelen en veevoedergewassen verbouwd.
Gedurende den oorlog werd de stoomtramweg ,,Oos-
teljk Groningen” van Winschoten tot Terapel, even-
wijdig aan de kanalen loopend, voltooid, terwijl het
net van harde wegen en secundaire kanalen, in aan-
sluiting op ‘het hoofdkanaal, voortdurend wordt uit-
gebreid. Reeds werden te Vlagtwedde en Terapel
groote fabrieken gesticht en andere zullen nog vol-
gen. Ondernemende kapitalisten uit het gewest Hol-
land ontgonnen sinds 1913 ruim 600 H.A. woesten
grond, waarop in 1918 alleen aan aardappels pl.m.
120.000 H.L. (d.i. voldoende voor één jaar voor pi.m.
72.000 personen) werden verbouwd. Vijftien boerde-
rijen en arboiderswoningen vroolijken het eertijds zoo
verlaten landschap o5. En ware het niet,. dat de oor-
log een spaak in het wiel gestoken htd, dan zouden
de nieuwe woningen ongetwijfeld reeds bij tientallen
meer verrezen zijn. Als na den zoolaug verbeiden vrede
grondstoffen weer in voldoende mate te verkrijgen
zijn, zal de ontginning in versneld tempo worden
voortgezet, dank
zij
het voortreffelijk kanalennet
vooral, dank zij ook het juiste inzicht van ons parle-
ment in 1901.
Er
zijn
echter meer zuike stiefmoederljk bedeelde
landstreken, bij menigte zelfs nog, waar door afwezig-
heid of onvoldoende
zijn
der verkeersmiddelen land en volk niet hun volle productieve krachten kunnen
ontplooien. Daar moet worden geholpen, snel en
krachtig, naar het voortreffelijke voorbeeld van 1901
van Westerwolde. De Peelstreek in Noord-Brabant-
Limburg, het Westerkwartier in Groningen, uitge-
strekte gebieden in Drente en Overjsel moeten uit
hun isolement worden verlost door ruime kanalen,
kunst- en spoorwegen. De kapitalen daaraan besteed
vergrooten de volkswelvaart en de onafhankelijkheid van Nederland. Het is onmogelijk, genoemde streken
zelf den vollen last van rente en afschrjving dier
groote sommen te laten torsen. Men zou dan tever-
geefs blijven wachten op de ontplooiing van het initia-
tief. Geen andere mogelijkheid bestaat dan hulp van
de overheid. Trouwens dit is een redelijke eisch. Nim-
mer is duidelijker dan sinds 1914 aan ‘t licht getre-
den, dat de veiligheid van het geheele Nederlaxrdsche
volk betrokken is bij de middelen die toegepast wor-
den ter ontsluiting van achterljke productie-gebie-
den; niet het minst de bevolking der groote steden
en industrie-centra. Deze is liet best verzekerd van
voidoend voedsel en een tijdigen aanvoer daarvan, als
in de eerste plaats wordt gezorgd voor goede ver-keerswegen in de voedsel produceerende streken.
Duurte van levensmiddelen met haar gevolgen ge-
brek en hongeroproeren, zal op die wijze kunnen wor-
de.n tegengegaan. In den laatsten tijd roert het par-
‘ticulier initiatief zich gelukkig duchtig voor dit
volksbeiang. Het Kanalencomité ,,De drie Previnciën”
in liet Noorden des lands,; de kanaalvereeniging ,,dc
Geidersche Vallei” en het Comité voor afwatëring en
kanalisatie van de Peelstreek, leveren hiervan de be-
wijzen. Het groote publiek ziet door deze actie een
gelukkig verschiet zich openen. Dat de Regeering
blijk moge geven van goede gezindheid door krachti-
gen steun! De voorteekenen zijn gunstig. De boven-
genoemde gebieden alleen bevatten ‘reeds pl.m.
100.000 H.A. goede woeste gronden, grootendeels voor
bouw- en grasiand geschikt.
In de genoemde Peelstreek liggen op een totaal-
oppervlak van pl.m. 114.000 H.A. pi.m. 41.000 H.A.
980
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November
1918
w o e s t, of bijna 36 pOt. De enkele oasen in de uit-
gestrekte woestenijen leveren reeds lang het bewijs
van des bodems dankbaarheid. De cultuurbeletsels zijn
met vereende krachten der natie te overwinnen en
liet is bovendien een werk des vredes in optima forma,
dat ook in het buitenland niet
zal
nalaten waardeering
te wekken.
Drente .levert een voorbeeld van, een voortvarende
en vooruitziende provincie. Het bestuur wedijvert
met de verdienstelijke on.tginners in het be:ramen van
middelen tot snelle en afdoende hulp. Zij bracht reeds
‘e1e jaren geleden de subsidie voor aanleg van harde
wegen van 25 op 40 pOt. In Nooid-Brabant en Lim-
burg wordt hoogstens 20 a 25 pOt: bijgedragen, ter-
wijl het verleenen meestal minder vlot geschiedt. Ten-
gevolge daarvan is het aantal K.M. kunstweg per
vlakte-eenheid in Drente grooter dan in de Peelstreek
b.v.b., hoewel liet verschil der oppervlakte svoesten
grond in verhouding onbeduidend is. Zoo had Drente
iii 1916 pl.m. 43 pOt. (114.500 H.A.) ‘ongecultiveerd
land, de Peelstreek (14 gemeenten) pl.m. 41 pOt.
(30.000 H.A.). Drente heeft thans ruim 1000 R.M.
kunstweg, welke door de provinciën en het Rijic zijn
gesubsidieerd, de Peelstreek pIm. 210 K.M., dus resp.
0,28 en 0,4 K.M. per vierkante geografische mijl. Per
zelfde vlakte-eenheid over den woesten grond bere-
kend is liet cijfer voor Drente 0,9 en voor de Peel-
streek 0,7. De Peelstreek komt naar deze verhouding
over haar woest gebied 60 K.M. te kort. Het voor
wegenaanleg beno.odigd kapitaal in 1) r en t eheeft, ge-
rekend
af
6000 per K.M., 6 millioen gulden bedragen,
of per H.A. over het totaal gebied
f
22,60 en over
den woesten grond
f
52,40. De provincie draagt 45
pOt., de gemeenten van 15-25 pOt., liet Rijk over
sommige wegen 25 A 30 pOt. en particulieren het
overige, bij •d.i .lOit 15 pOt., waar het Rijk wel, en 30
c 35 pOt. waar liet Rijk niet subsidieert. Gemiddeld
hebben Provincie en R.ijk pl.m. 3 millioen bijgedra-
gen, waarvan de provincie meer dan 2 millioen. Van
de subsidie
it
3 millioen bedragen dus cle kosten per
H.A. over het totaal gebied
f
11,30, over den woesten
grond
f
26,20.
Naar 7 pOt. rente cii afschrijving over het totaal-
bedrag 6 millioen wordt dus de grond belast per
H.A. per jaar ovei liet totaal gebied met
f
1,58, over
dan woesten grond niet
f
3,69. Ten laste van particu-
liere eigenaren konit hiervan
Y
5
deel, omdat de ge-
iiieenten meestl de kosten van onderhoud en ver-
nieuwing dragen en deze ‘dus over alle gemeentenaren,
die belasting betalen, worden omgeslagen. Wat be-
treft de lasten il
f
1,58 per H.A. over ‘het geheel,
worde opgemerkt, dat dit bed:rag reeds op de ver-
minderde vervoerkosten van pl.m. 3000 K.G. kunst-
mest wordt uitgewonnen.
OP
pas ontgonnen grond is
minstens 3000 K.G. per H.A. benoodigd, zoodat hot
alleen hierop reeds wordt bespaard. Welk een luttel
bedrag ‘de kosten ten slotte voor de gemeenschap be-
teekenen, blijkt uit liet bovenstaande met één oog-
opslag.
Het totaal wegen-kapitaal in de P e e 1 s t r e e k
voornoemd bedraagt naar denzelfden maatstaf pim.
j 1.260.000, waarvan door het Rijk en de Provinciën
hoogstens 25 pOt. is bijgedragen, of pl.m.
f
315.000.
in dit ge’bied bedraagt liet per H.A. over het totaal
gebied
f
16,20, over den woesten grond
f
42,28 en
omgeslagen over ide subsidie in liet eerste geval
f
4,05,
in liet tweede
f
10,57.
De jaarlijkselie rente en ondeihoudslast bedraagt
naar den Drentschen maatstaf per H.A. over het
totaal gebied
f
1,13, over den woesten grond
f
2,96.
Tengevolge van de omstandigheid, dat deOverheid
hier minder vlot tot subsidieeren o
ergaat, verkeert
dus de Peelstreek in slechtere conditie wat verkeers-
middelen betreft dan Drente. Dat de verhooging van
den schuldenlast daarvoor geen motief kan vornien blijkt zonneklaar uit ‘het bovenstaande. De last per
H.A. voor het totaal gebied bedraagt nu immers ter-
nauwernood de helft van een dagloon in normalen
tijd. De schuldenlast, voortvloeiende uit cle subsidie
voor den aanleg van goede verkeersmiddelen voor, de
vermeerdering van het produce’erend vermogen van
den dankbaren bodem, bedraagt per hoofd der Neder-
landsche bevolking een zoo onaanzienlijk bedrag, dat
ons volk ‘dit helastinigoffer n.o.m. gaarne zal brengen,
als liet weet, dat liet voortvloeit uit de behartiging
van ons voornaamste levensbelang: de voedselvoorzie-
iling. En daarom moge liet ‘beleid van onze Regeering
nu en voortaan in liet teeken staan van verkeersbe-
vordering in onze afgelegen landstreken door onbe-
krompen financieelen steun.
Arnhem.
K. D.
DE WIJZIGINGEN IN DE BETALINGSBALANS
DER VEREENIG’DE STATEN.
Het voorlaatste nummer van dit blad bevatte een
beschouwing onder den titel ,,Een Discontomarkt in
cle V’ereeni’gde Staten”, waarin tevens de algemeene
vraag iveid aangeroerd in h9everle na den oorlog New
York de plaats van Londen als finicieel wereldcen-
trum zal overnemen. Er weid op gewezen, ‘dat ten
slotte vragen als deze beheerscht weiden door facto-
jan van zeet algemeenen aard: de te verwachten sta-
biliteit der wisselkoersen, de relatieve hoogte van den
rentevoet voor crediet op lcorten termijn in ‘beide
centra en dergelijke. Met nairne de rentefactor zal
hierbij vermoedelijk een groote rol spelen. De rente-
‘voet is de uitdrulcicing van, de verhouding tusschen
v laag en aanboici op de kapitaalmarkt. Verwachti ngel’i
nopens den rentefactor zullen dus ten nauwste moeten
samenhangen met liet oordeel over de viaag, wolken
invloed de oorlog op de verhoudingen tussehen vraag
en aanbod van kapitaal in beide centra zal blijken
te hebben uitgeoefend. Een vraag, waarop een concreet
antwoord uiterst moeibjk te geven is.
Op één punt., vom deze vraag van groote beteeke-
‘nis, heeft men echter meer houvast, en dit is ten
opzichte van ‘de buitenlandsche betalingsbalans. In
verband met cle hovenaangehaalde uiteenzettingen w’il-
lan wij dan ook niet nalaten melding te maken van
de. interessante beschouwingen op de op 19 Septem-
ber j.l.. te Denver gehouden Nationale Oonventie van
The American Institue of Banlcing door den heer
John E. Rovensky, vice-president van de National
IBank of Oommerce te New York, aan dit deel van
het vraagstuk gewijd.
Het bedrag aan Anierikaarlsohe effecten int het bezit
der Europeesche crediteurstaten kon bij liet uitbreken
van den oorlog op rond ongeveer $ 4 milliard worden
gesteld, waarbij kwam een bedrag van $ 1 milliard
aan bezittingen in de Veceenigde Staten, eigendom
van personen in a}t buitenland. Daartegenover stond
een bezit van Amerikaanselie burgers aan effecten en
eigeiiclominen in den .vreemd’ van ongeveer $ 1,5 mii-
liaed, zoodat liet debet-saldo der Vereeni’gde Staten
rondweg $ 3,5 miiliai.d beliep. Daarnevens maaicten
cle Vereenigde Staten voor het handelsverlceer met het
buitenland doorloopend gebruik van vreemde schepen
en van de diensten van vreemde assuradeiien en werd
voor een belangrijk deel van clan ruwen arbeid in de Veieenigde Staten vreemde arbeidskracht gebezigd.
Op het debet van cle jaarlijksehe betalingsbalans
der Vereeni’gide Staten kwamen mitsdien volgens de
raming van den heer Rovensky in de laatste jaren
aan den oorlog voorafgaande de volgende posten voor:
Rente op effecten en inkomsten itit goederen
in de Vereenigde Staten, eigendom van
vreemdelingen
……………………
‘
$ 175.000.000
Vrachten …………………………….
25.000.000
Geidzendingen van vreemde werkkrachten..
,, 125.000.000
uitgaven valt Amerikaansche toeristen in
den vreemde ……………………….
150.000.000
Assurantiepremiën en verdere posten ……
25.000.000
Totaal debet …………
‘ $ 500.000.000
Tegenover dit bedrag stond een actief-saldo van de
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
handelsbalans, hetwelk, na aftrek van de netto goud-
invoeren, in de laatste 10 jaren v66r den oorlog gemid-
deld $ 495.030.204 bedroeg, zoodat volgens deze cijfers
de betalingsbalans der Vereenigde Staten in de laatste
jaren v66r den oorlog ongeveer in evenwicht zou zijn
geweest. Nieuwe ci-edieten waren dus in hoofdzaak
slechts noodig tot het beloop van vervallende oude
credieten. De heer Rovensky acht dit ook ongeveer
met de werkelijkheid overeen te komen.
De oorlog leidde tot een zeer sterke toeneming van
den Amerikaanschen export tegen ongekend hooge
prijzen. Het actief der ‘handelsbalans steeg dienten-
gevolge dermate, dat naar het oordeel van den heer
Rovensky reeds ruim twee jarefl geleden liet geheele
debet-saldo der Vereenigde Staten iverdwenen was,
terwijl thans, twee jaren later, de Vereenigde Staten,
naar zijn becijferingen een credit-saldo van ruim
5% milliard zouden bezitten. –
WIJZIGINGEN IN DE INTERNATIONALE FINANCIEEL.E
POSITTE DER VEREENIGDE STATEN SEDERT lIET
UITBREKEN VAN DEN OORLOG.
Millioenen
dollars.
Deb.
Cred.
Arnerikaansche effecten in vreemd bezit
bij liet uitbreken van den oorlog ……
4.000
—
A
merikaansche bezittingen in handen van
personen in het buitenland. ……….
1.000
—
invoersaldo van goud,
1
Juli
014-
1 Jil, 1918
……………………
1.040
—
Vreemde efleeten cii bezittingen in den
vreemde in handeii van
A
merikaanselio
burgers bij het uitbreken van den oorlog
–
1.500
Saldo van uitvoer over invoer van goede-
ren,
1 Juli 1914-1.
Juli
1918
……..
—
10110
Uitvoersaldo van zilver,
1 Juli 1914–
1
Juli
1918
……………………
–
195
Op grond van deze cijfers hadden de Ver-
cenigde Staten dus op
1
Juli
1918
tegen-
over den vreemde een cied it-saldo vati
5765
—
11.805
11.805
Rente ach den vreemde te betalen en van den
vieemdete ontvangen zijn biij deze cijfers buiten ieke-
niiig gelaten, aangezien deze door het omslaan der
balans in 1910 geacht kunnen wot-den grootendeels
tegen elkarider op te wegen.
Ook omtrent dc financieele transacties, waartoe
deze ontzaglijke verzetti ng in de weder’zijdsche vor-
deringen en schulden tusschen de Vereenigde Staten
en de geallieerde mogendheden aanleiding heeft ge-
geven, verschaft de heer Rovensky orerzichte1ijke
cijfers.
FINANCIERING DER UITVOERSALDI VAN DE ‘EREENTGDE
STATEN SEDERT 1 JULI 1914.
In millioenen dollai-s.
Uitvoersaldo goederen en zilvei-.
1 Juli
1914-1
,Jufi
1918
——————
10.305
invoersaldo
van
goud,
t
Juli
1914-
1
Juli
1918
——————
——
1.043
Tet-ugkoop
van
Amerikaansehe
fondsen
uit liet buitenland,
31
Januari
1915-
31
Januai-i
1917
——————–
1-743
Terugkoop van idem,
31
Januari
1917-
1
iuli
1918
(taxatie)
—————-
250
Netto credieten
van het Amerikaansche Gouvei-nement aan de Geallieerden tot
1
Augustus
1918,
ittinus
$
60.000.000
aan
Argentinië
——————–
6.029
Ci-edieten
van
particuliere
zijde
aan
vreenicle landen tot
31
Augustus
1918.
1.500
rJotaal
10.565
Saldo ————
. 260
:Dit saldo kan, volgens den heer Rovensky, geacht worden te representeeren de nog niet opgenomen be-
dragen ven de verleende credieten, de toeneming van
saldi van Amerikaansche banken in den vreemde,
reeds betaalde doch nog niet uitgevoerde goederen etc.
Duurt de oorlog tot 31 Juli 1919 en blijft de goede-
renstroom op de huidige wijze en het huidig prijs-
niveau voortgaan., dan zal het credit-saldo, dat, gelijk
zooeven berekend, thans reeds meer dan 5% millioen
dollar beloopt, stijgen tot rond 9 milliard.
Het gevolg hiervan zal zijn, dat de betalingsbalans
in. het nieuwe vredestijdperk er geheel anders zal uit-
zien dan die van voorheen, welks voornaamste posten
in den aanvang dezer beschomvingen werden weerge-
geven. Tegenover den vroegeren j aan ijkschen rente] ast
van $ 175 millioen, zal een netto inkomen .uit dezen
hoofde komen te staan van ongeveer $ 450 mill.ioen.
Ook de post vrachten, die tevoren een jaarlijkschen
last medebracht van $ 25 millioen, zal vervallen, zoo
niet een belangrijk voordeelig saldo laten. Blijven de
verdere posten gelijk, dan volgt hieruit, dat het be-
cijferd tekort van $ 500 millioen, zich omzet in een
voordeelig saldo van $. 175 millioen.
Het voordeelig saldo van de handelsbalans bedroeg,
gelijk gezegd, in de laatste 10 jaren voor den oorlog
gemiddeld $ 490 millioen. Dat dit bedrag in de eerste
jaren dalen aal, is volgens den beer Rovensky niet te
verwachten. Dit komt dus hierop neer, dat na den
oorlog de betalingsbalans aanvankelijk een saldo zal
laten van niet minder dan $ 665 millioen, welk bedrag
dus voor nieuwe belegging in den vreemde in aanmer-
king kan komen.
Volgens de berekeningen van dcii heer. Rovensicy, die wij hiei-bo’en in substantio weergaven, zoude dus
van dezen kant bezien, de betalingsbalans der Veree-
nigde Staten in de toekomst een jaarljksch saldo
aanwijzen, weiks bedrag dat van het saldo, dat de
ki-achtigste crediteurnatie van
WT
es
t_E
uro
pa
in de
goede jaren vôôr den oorlog ter beschikking had, be-
gint te naderen. Vddr den oorlog toch werd, als be-
kencl het saldo op de- Engelsche betalingsbalans or
een jaarlijkseh gemiddelde van rond £ 200 m.iliioen
gesteld
J)•
i)e conclusies van. den heer Rovensky zijn, op zich
zelf beschouwd; voor New York zeer gunstig. Verge-
ten moet liiei-bij echter niet worden, dat al moge gelijk
gezegd in de eerste jaren vermoedelijk op een belang-
rijk overschot
0
1)
de handelsbalans kunnen worden
gerekend, dit overschot in de toekomst zeer vermoe-
delijk al vrij spoedig sterke neiging tot dalen zal ver-
toonen, een neiging, de door de gebeurtenissen dezer
jaren per slot van rekening versterkt zal blijken. 1-let
zou te ver voeren, thans dieper op dit vraagstuk in
te gaan. Het spi.
–
eekt echter vanzelf, dat dit voor den
omvang van het toekomstig overschot op de Ameri-
kaan sche betalingsbalans van beslissende beteekenis is.
INDEX- CIJFERS.
Klein.handelsprjjzen.
De verhoudingseijfers van
verbruiksartikelen, in den handel gebracht door de
Coöperatieve Winkeivereeniging van ,,Eigen Hulp”
te Amsterdam, Haarlem, Arnhem, Utrecht, Leeuwar-den en ‘s-Gravenhage (voorheen E. II.), welke – zoo-
als de lezer weet, thans nog slechts voor dezulke, waar-
omtrent in de verslagmaand en de daaraan vooraf-
gaande door dezelfde coöperaties prijsopgaven werden
verstrekt – door het 0 e n t r a al B u r e a u v o o r
cl e S t a t i s t i e k gepubliceerd worden, zijn de navol-
gende. –
–
Artikelen
1913 1914 1915
1916
1917
/’/,
1918
88
91
100 118
176
176
Margarine
……..
127
99
102 110 122
138 138
97
130 149 232
–
–
Koffie
………….94
100
1.00
125 161
179 193 193
Olie
(boter)
…….94
Suiker (basterd)
.
89
91
105 115 116 118 118
Stroop ………….
11
(melis)
.
85
89
98
102
103 102
102
Zout …………..
.80
80 90
90
110 190 190
De prijzen voor het jaar 1893 werden gelijk 100
gesteld.
Vel
–
schillende invloeden waren gezamenlijk oorzaak
J)
Men zie hiervoor het ai
–
tikel in nummer
2
van dit –
bldd,
12
Januari
1916, blz. 13.
982
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November
1918
dat het index-cijfer voor September ons voor ‘t eerst
sinds Januari j.l. een geringe daling te aanschouwen
gaf. Het totaalcijfer voor September verminderde met
29
punten, zoodat het absolute cijfer thans
6238
be-
draagt, tegenover
2565
bij het begin van den oorlog.
liet percentueele cijfer van
284,8,
aan het einde der
vorige maand, liep terug tot
283,1.
–
Data
Granen
en
vleesch
Andere
dings.
en ge-
nolm.
Wee!-
sloffen
Dell.
sloffen
Dlve,.
sen: oliên,
hout,
rubber,
enz.
Totaal
Alge.
meen
Index.
cijfer
Basis (gemidd.
1901-5)
. .
500 300
500 400 500
2200
100,0
1 Januari 1914
563
355 642
491
572
2623
119,2
1April
,,
560
3504 6264
493
567
2597
118,0
1 Juli
,,
5654 345
616
4714
551
2549 115,9
1 October
,,
646
405
6114
4724
645
2780 126,4
1Januari1915
714
4144
509
476
6864
2800 127,3
1 April
,,
840 427
597
644
797
3305
150,2
1 Juli
,,
818
428
601 624 779
3250
147,7
1 October
,,
8094
4704
667
6194
7694
3336 151,6
1Januari1916
897
446
731
7114 8484 3634 165,1
1 April
,,
9494 503 7964
851
913
4013
182,4
1 Juli
,,
989
520
794
895 1015
4213
191,5
1 October
1018 5364
937
858
4
1073
4423 201,0
1Januari1917
1294 553
11244
8244
1112
4908
223
1
0
EindeJan. ,,
1310
561
1137
8254 11194
4953
225,1
Febr.,,
13124
5814
1189
8294
11594
5072 230,5
Mrt.
,,
1346
6104
1226
8344
1283
5300 240,9
April,,
1362 642
1240
842
1293
5379 244,5
Mei
13764
648
12614
8394
12864
5412 246,0
Juni
‘
14324 6524 1441 8414
12784
5646 256,6
Juli
13334
607
1512
840
12964
5589
254,4
Aug.
1342
670 15044
830
13114
5658
257,1
Sept.
12214
726
15094 8224
13544 5634
256,1
Oct.
12264
724
15754
824 1351
5701
259,1
Nov.
12364 679
16604
848
1344
5768
262,2
Dec.
,,
12864
686
16844
8394 13484
5845
265,7
Jan.1918
12214 686
17194
829
1329 5785
262,9
Febr.
1235 693
1733
838
1319 5818
264;4
Mrt.
1238
697
1777 836
1319 5867
266,6
April
1244
7444
1760
850 13424
5941
270,0
Mei
1247 7774
17734
849
1369
6016
273,4
Juni
1274
7774
18114
8614
13804
6105
277,6
Juli
1274 7774
1808
8894
137
9
6128
278,5
Aug.
12874
775
1920
8894
1395
6267
284,8
0
Sept.
124641
7794
1929
889
1394 6238
283,1
Wat de voedingsmiddelen betreft, zoo teekent de
Economist aan, namen de prijzen van gerst, haver en
Engelsche tarwe belangrijk af, terwijl deze daling nog
ondersteund werd door dalende bewegingen in de
katoenmarkt, waar de noteeringen voor het ruwe pro.
duet terugliepen van het hoog opgedreven niveau aan
het einde van Augustus, door slechte oogstrapporten.
i)aamntegen bleven de noteeringen voor garen en wol
stijgende. Ook zijde vertoonde deze tendenz. In de
groep ,,mineralen” stond tegenover een flinke daling
van den tinprijs een sterke stijging voor koper. In de
groep ,,diversen” deden zich geen vermeldenswaardige
gebeurtenissen voor.
AANTEEKENINGEN.
Ka.toen.leverin.g door de Vereenig-
d e S t a t e n. –
Dezer dagen las men in de dagbla-
den het navolgende bericht, dat de Directie van
Economische Zaken, aan bet Ministerie van Buiten-
landsche Zaken, van den tijdelijken zaakgelastigde te
Washington ontvangen had.
,,In order facilitate control distribution cotton, which
has been undertaken by United States Government all
shippers raw cotton in
U. S.
will be required begin-
ning January
1919
to make their sales contract in
terms of official cotton standards of
U. S.
In order all
interested partjes may have early notice of this de-
cision
I
suggest notify spinners cotton merchants and
others interested in matter.”
Ter toelichting zij hierbij aangeteekend, dat h.t.l.
tot nu toe de Amerikaansche katoen gemeenlijk op
Europeesche standards gekocht werd. De meeste spin-
nerijen, die uit Bremen kochten, stipuleerden Bremer
klasse en arbitrage; terwijl de importeurs in Bremen
en Liverpool veelal op Liverpooler klasse en arbitrage,
dus op de Liverpool.standards kochten. Deze stan-
dards of ,,stan’daardmonsters” worden jaarlijks ver-
nieuwd en er behoort heel wat zorg, en vooral eerlijk.
heid, toe om te verkrijgen, dat deze standards steeds
op peil zijn en werkelijk de juiste klasse der daarmede
bestempelde katoen voorstellen. Vooral in Liverpool
ontzag men in dit opzicht geen moeite, noch kosten
en het algemeene vertrouwen van den internationalen.
handel •en industrie in de Liverpool-staiidards was
daarom heel groot, zo&dat het altijd gemakkelijk was
op deze wijze zaken te doen. Het vertrouwen in de
Amerikaansche standards was v66r den oorlog minder
groot, hoewel de conservatieve geest der Liverpool-
importeurs exi der Manchester-industrieelen -deze op-
vatting misschien wel wat meer op den. voorgrond
heeft geplaatst dan bepaald noodig was. Toch was men
over het algemeen in Europa wel wat huiverig om op
Amesikaansche standards te koopen. In elk geval zal
men zich na den oorlog wel aan de Amerikaansche
standards moeten wennen, waartegen zieb, naar men kan aannemen, weinig ernstig verzet zaldoen gelden,
want men zal -heel tevreden zijn weer katoen te krijgen
en de kwestie van de standards, die niet zoo heel erg
gewichtig is, wel op den koop toe nemen.
Bcitikhandel en batilcindustrie
i ib Nederla
n
dsch – Indië. – HetjaaDver-
slag der Javasohe Bank over
1917-1918
bevat naar
gewoonte een belangrijk overzicht van den algemeenen
toestand in de verschillende bedrijfstakken in Neder-
landsch-Indië. Een voorname plaats bekleeden hier,
zooals zich begrijpen laat, de moeilijkheden in den
suikerhandel, die onzen lezers bekend zijn. Wij ontlee-
nen aan het verslag de volgende beschouwingen om-
trent den batikhandel en batikindustrie:
,.In den batikhandel en de batikindustrie hoopten zich
weder de moeilijkheden meer en meer op. Niet alleen
waren de prijzen der grondstoffen steeds blijven stij-
gen, in het bijzonder van de mindere kwaliteit wit-
goed, ook de verkoop ondervond een terugslag. Door
de ongunstige economische omstandigheden als gevolg
van den minder goeden gang van de landbouwzaken
van de bevolking in de Preanger (de geringere opkoop
van kampongthee) verminderde de vraag naar batiks
uit dat voornaamste afzetgebied van den batikhandel
van Midden-Java, maar niet alleen in de Preanger,
ook op andere plaatsen verminderden over het alge-
meen de koopers in aantal en koopkracht. De stijgende
prijzen van voedingsmiddelen dwingen de bevolking
om hun inkomen steeds meer te besteden voor de voe-
ding, waardoor men genoodzaakt is te bezuinigen op
de kleeding. In verband daarmede waren duurdere ba-
tiks vrijwel onverkoopbaar en bestond slechts vraag
naar zeer goedkoope soorten. Waar echter de prijs
voor den kleinen beschikbaren voorraad van minder
soort witgoed gestegen was, was de
kostprijs
van de
ordinaire kwaliteit batiks nagenoeg even hoog als in normale tijden de prijs van eerste kwaliteit. Het ge-
volg van de ongunstige voorwaarden, waaronder de
batikindustrie werkte, was, ‘dat alle niet kapitaal-
krachtige batikkerijen gesloten werden, naar schat-
ting alleen te
Solo
een 50-tal, dat in de groote onder-
nemingen met beperkt personeel gewerkt werd, ter-
wijl ook de huisarbeid in dezen tak van industrie snel
in belangrijkheid afnam. Slechts enkele Ohineesche
ondernemers, die er in geslaagd waren, vrij belang-
rijke hoeveelheden witgoed, al is dat van inferieure kwaliteit, direct uit Japan te importeeren, profiteer-
den van dezen toestand. Door deze goedkoope Japan.
sche soort witgoed konden kaens vervaardigd worden tot prijzen, welke door den gemiddelden Inlander nog
betaald konden worden. De verfstoffen, voorzoover
die .door het Gouvernement, middels -de Oredietbanken
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
983
ter beschikking van batikkers werden gesteld, bleven
vrijwel gelijk in prijzen. Eenmaal door de Credietban-
ken aan de eerste hand afgegeven, stegen de prijzen
weder snel. Hoewel alles werd gedaan om de aange-
voerde kunstmatige kleurstoffen direct in handen te
1)rengen van hatikkers, kon niet worden voorkomen,
dat, wanneer deze verfstoffen in de eerste hand ge-
leverd werden, de prijzen met bijna 100 pOt. opliepen
Vele kleine batikkers, welke door hun bedrijf in aan-
merking kwamen voor de verdeeling der verfstoffen,
gaven er de voorkeur aan, bij de hooge
prijzen
der
overige grondstoffen, de verfstoffen niet te verwer-
ken, maar dit product dadelijk met winst te verkoo-
pen aan hunne kapitaaikrachtiger concurrenten, waar-
door bovenvermelde prijsverséhillen ontstonden. In de
praktijk is dit euvel zeer bezwaarlijk, zoo niet onmo-
gelijk te bestrijden.”
De toen.eming van de papiercir-
culatie in Duitschiand. –
Verleden week
gaven wij omtrent dit in de laatste weken sterk aan
den dag getreden verschijnsel een korte beschouwing.
Volledigheidshalve zij thans nog aangeteekend, dat
ook de Rijksbankpresident, Havenstein, enkele dagen
geleden in de vergadering van den Zentralausschuss
der bank op het verschijnsel is ingegaan. De heer
Havenstein, die ook zijnerzijds op het dwaze en rede-
boze van deze ,,Banknoteniiamsterei” trachtte te
wijzen, meende, dat de Reichabank, die voor nor-
male behoeften een meer dan voldoende reserve aan
biljetten bezat en op zoo abnormale vraag niet kon
rekenen, in dezen géen schuld had. Hij deelde verder
mede, dat, naast de onzen lezers reeds bekende maat-
regelen, nog besloten was tijdelijke biljetten van 50
Mark in boekdruk in het leven te roepen, welke dezer
dagen in omloop zouden worden gebracht. Voorts wa-
ren de nog bestaande vier circulatiebanken der Zuid-
1)uitsche staten, voor zooveel noodig, door de Reichs-
bank aan dekking geholpen, terwijl de grens voor de
biljettenuitgifte dezer instellingen tijdelijk wevd ver-
hoogd.
t) ver de nieuwe noodgelduitgifte door gemeenten
en particuliere bedrijven bracht Havenstein eveeens
enkele nadere gegevens. Het tot 1 November uitgege-ven bedrag meende hij op ongeveer Mk. 400 millioen
te kunnen stellen, welk bedrag binnen enkele •weken
verdubbeld zou zijn.
BOEKAANKONDIGING.
G. v. d. Heyden. Der Ausliindische
Zahlungsverlcehr in Hollan
i
d vor, bei
Ausbruch und wiihrend des Krieges von
dessem. Beginn bis Eri4e
1917.
Oleve,
Wilh. Startz Jr., 1918.
De schrijver heeft op bovenvermelde dissertatie den
graad van Doktor der Staatswissenschaften aan de
Universiteit te Prankfort a/Main cum laude verwor-
ven. Hij is in 1897 in Duitschiand uit Neder-
landsche ouders geboren en is dus eerst 21 jaar; on-
danks dezen jeugdigen leeftijd heeft hij een uitmun-
tend stuk werk geleverd; zijn boek getuigt van eene
diepgaande en ernstige studie op het moeilijke gebied
der wisselkoersen; hij heeft met grooten ijver een
zeer groot aantal feiten verzameld met vermelding
der bronnen, waaruit hij deze put; hij vervalt daarbij
niet in de fout, welke men bij zeer vele dissertaties
en ook zoo dikwijls nog in opstellen van personen
van rijperen leeftijd vindt, om het betoog samen ‘te
stellen uit een aaneenrijgen van rnoeingen van ande-ren, of door te veel citaten in zijne eigen redeneering op te nemen, het geschrevene voor anderen bijna on-
genietbaar te maken; hij verwerkt de feiten en de
denkbeelden van anderen in een zelfstandig betoog,
waaruit hij zijn eigen conclusies trekt, zoodat zijn
boek goed logisch ii elkander zit. Nog eene zeer groote
verdienste is daaraan toe te kennen. Het is eene merk-
waardige eigenschap van vele geschriften op munt- en
bankgebied, dat zij voor buitenstaanders, en zelfs wel
voor ingewijden, zoo moeilijk te lezen zijn; het schijnt
of de schrijvers van die zware betoogen bf aan eene
luiheid van geest
lijden,
dat zij niet de moeite willen
nemen om hunne redeneeringen voor anderen goed
duidelijk te maken, bf misschien een soort van schijn-
geleerdheid willen ten toon spreiden, door opzettelijk
hun betoog zoo ingewikkeld te maken, dat alleen
,,knappe koppen” het kunnen verwerken; er wordt
zelfs wel eens beweerd, dat sommige schrijvers het
hierop aanleggen, omdat zij van hunne lezers zooveel
aandacht en toewijding opeischen, dat slechts met
inspanning van geest het geschrevene kan worden
begrepen. Wij Hollanders gevoelen dit als een be-
zwaar, vooral tegen vele Duitsche boeken, ofschoon
ook menig Nederlandsch schrijver daarvan niet vrij
blijft. Welnu, hier hebben wij een Duitsch boek voor
ons, dat in buitengewoon helderen
stijl
geschreven is,
zoodat men den indruk verkrjgt, dat de schrijver
zelf zijn onderwerp goed onder de knie heeft, en dat
belangstellenden onder het groote publiek met ge-
noegen van deze eenvoudige en heldere uiteenzetting van moeilijke problemen zullen kennis nemen.
De
schrijver
behandelt eerst den loop der wissel-
koersen v66r den oorlog en geeft o.a. een uitmuntend
overzicht van de methoden van koersnoteeringen in
Nederland; hij onderwerpt op blz. 46 en v.v. de in-
derdaad nog steeds gebrekkige wijze van het vast-
stellen van wisselkoersen te Amsterdam aan een
scherpe analyse en behandelt daarmede een van de meest actueele vraagsttikken van onze beurs. Later
geeft hij eene verdiensteljke uiteenzetting van de
rollen, welke de handelsbalans en de betalingsbalans
ieder voor zich spelen in het internationale verkeer;
hij wijst daarbij op de oiibetrôuwbaardieid onzer vroe-
gere statistieken.
In aansluiting hieraan komt hij op de positie van
Nederland in het wisselverkeer tijdens den oorlog, en
hoe eigenlijk nog meer in het buitenland dan in ons
eigen land de groote wijaiging in die positie is be-
grepen, hetgeen o.a. kan blijken uit verschillende
uitingen van den Engelschen Economist. Bijzonderen
nadruk legt de schrijver op het feit, dat de Holland-
sche gulden van zooveel grooter beteekenis is gewor-
den in het internationale verkeer, omdat de stabiliteit
van de Hollandsche koersen zoozeer in het buiten-
land de aandacht heeft getrokken (blz. 95), terwijl
ook het vermijden van een moratorium een zeer goe-
den indruk heeft gemaakt. Hij wijst op de eigenaar-
digheid in het Nederlandsche geidwezen, dat het
groote publiek bij voorkeur zijn geld op prolongatie
uitzet, in plaats van dit op deposito bij de banken te brengen; hoe tijdens den oorlog hierin eene belang-
rijke
wijziging
is gekomen, met het gevolg, dat de
groote banken veel meer haar eigenlijke taak kunnen
vervullen.
Dan heeft hij een zeer goed en objectief hoofdstuk
over de goudpolitiek der Nederlandsche Bank en met
name de verhouding tusschen Nederland en Zweden
wordt bondig en duidelijk uiteengezet. De verhouding
van Nederland tot verschillende andere landen wordt
daarna analytisch uiteengezet, en steeds doet de
sobere en duidelijke betoogtrant ons weder aangenaam
aan. Aan het slot geeft hij een volledig tabellarisch
overzicht van alle wisselkoersen van 1 Juli 1914 tot
31 December 1917, en een groot aantal grafische
voorstellingen.
In één woord, het boek bevat een schat van gege-
vens, welke door de systematische bearbeiding een
voortreffelijk overzicht van de positie van Nederland
gedurende de behandelde periode verschaffen. Men
kan slechts den wensch uitspreken, dat de schrijver
zijne studie moge voortzetten ook voor de periode na
31 December 1917.
Alen staat verbaasd, dat een buitenstaander zoo
juist over onze toestanden heeft kunnen schrijven; het
r
984
-.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6
November 1918
is dan ook te hopen, dat dit boek alom in ons land
verkrijgbaar zal worden gesteld, en dat velen het tot
hunne leering zullen koopen, en het dan ook met aan-
dacht zuilen doorlezen.
G.-VXSSSRING.
3 Novembei 1918.
P. A. vain, der
DrifL
De Financieele
Paragrafen der Woningwet.
‘s-Graven-
hage, 108 blz.
Op tweeërlei wijze poogt, als bekend, de Woningwet
de woningtoestanden hier te lande te verbeteren: door
voorschriften, waaraan bouwer en bewoner zich heb-
ben te onderwerpen en daarnaast door het verleenen
van positieven financieelen steun voor woningbouw
mogelijk te maken. De werking dezer laatste bepalin-
‘ken heeft de schrijver van bovengenoemd geschrift,
waarvoor Prof. Mr. Van Gun een inleiding schreef,
op het oog.
De kern van het vraagstuk komt in deze inleiding
scherp naar voren. De gemeente of vereniging, tot
woningbouw overgaande, kan van deh staat geld
krijgen
01)
voorwaarden, die geen particuliere bouwer
bedingen kan. De laatste kan misschien in sommig
opzicht goedkooper bouwen, de concurrentie wordt
hem echter reeds door het enkele verschil in rentevoet
ernstig bemoeilijkt, en zulks nog te meer, zoo spoedig
rijk én gemeente bovendien nog van de te betalen an-
n,uïteit een deel voor eigen rekening nemen. Men pleegt
voor cle resultaten van deze bepalingen, der woning-
wet te wijzen op de aantallen der aldus tot stand ge-
komen woningen. Aldus let men echter, naar het
oordeel van den schrijver der inleiding, alleen op wat
men ziet en niet op wat men niet ziet. Immers daar-
nevens behoort deze anderè vraag te staan: Van hoe-
vele woningen is de bouw achterwege gebleven tenge-
volge van dien rijksbouw, werkelijk of dreigend? Mr.
Van Gijn spreekt de overtuiging uit – en het geschrift
bevat ter adstructie dezer stelling een reeks beschou-
wingen – dat dit aantal veel grooter is. Gevolg van
de steunbepalingen der wet zou dus wezen, dat aan
den eenen kant weliswaar een zeker, toch
altijd
nog
betrekkelijk gering blijvend deel der minder gegoede
bevolking op deze wijs aan een goedkoope, beneden
normalen prijs verkregen woning geholpen is, doch dat aan den anderen kant tegelijk door afschrikking
van den particulieren bouwer reeds vôôr den oorlog
de woningnood ernstig vergroot was.
De oorlog en de extra-steun, die, zoowel door het
niet of althans niet ten volle in rekening brengen
van den gestelden rentevoet als door het verleenen
van speciale crisisbijdragen in cle gestegen prijzen der
materialen, verleend is geworden, hebben het vraag-
stuk nog verscherpt, tengevolge waarvan naar het
oordeel van den schrijver de overheid feitelijk voor de
keus staat èf practisch den geheelen bouw van volks-
woningen aan zich te trekken ôf zich, doch dan niet
zonder moeite, te retireeren.
De schrijver meent het verschil in inzicht in deze
materie, reeds aan den dag getreden zoowel bij de, tot-
standkoming der wet als bij den bekenden strijd over
de huurprijsclausule omstreeks 1905, aan welken strijd,
naar men zich herinnert, o.a. Mr. Van. Gijn een werk-
zaam aandeel genomen heeft, te moeten terugbrengen tot een tegen’stel]ing van beginselen van economische
politiek en van economisch-wetenschappelijk inzicht –
een uiteenzetting, die niet het sterkste deel van het geschrift uitmaakt. Intusschen niet in deze richting
ligt het zwaartepünt van ‘s
schrijvers
arbeid, aan wl-
ken stellig de verdienste toekomt, van op heldere ma-
nier te wijzen op de consequenties, waartoe een vrij-
gevige overheidspolitiek op dit gebied leiden moet, consequenties die, gelijk reeds bleek, door Mr. Van
Gijn en den schrijver beide principieel onjuist worden
geacht. B.
INGEZONDEN STUKKEN.
ONZE STAATSLEENINGEN.
De heer Van Dusseldorp wijdde in het nummer van
23 October eene beschouwing aan onze Staatsleeriin-
gen, die zeer suggestief geschreven is, doch waarvan
de redeneeringen juist daarom wel eens op de keper
mogen worden beschouwd. Te meer, omdat zijn be-
toog, dat onze staatsschuid zeer laag staat, vergeleken
bij pandbrieven en gemeenteleeningen van hetzelfde
type, ook in de jongste vergadering van de Vereeni-
ging voor Staathuishoudkunde en Statistiek van ge-
zaghebbende
zijde
werd verkondigd.
De heer v. 1).. geeft een tabel, waarin men de koei-
sen kan vergelijken; we zien daarin, ‘dat inderdaad
4 pOt. Nederland 10 pOt. lager staat dan 4 pOt. pand-
brieven van de Nationale en Rotterdamsche hiypo-
theekbanken. De heer
v.
D. wijst er en passant op,
dat de
vergelijking
niet geheel zuiver is wegens het
verschil van uitlotingskans. Inderdaad niet geheel
zuiver, zegge: volkomen onzuiver. Van de 4 pOL
pandbrieven van de Nationale Hypotheekbank werden
in de laatste twee en een half jaar gemiddeld 11 pOt.
afgelost, van die der Rotterdamsche in de laatste
drie jaren ongeveer 6 pOt. gemiddeld. Van de 4 pOt.
staatsleening bedraagt de aflossing ‘/ pOt. Brengt
men nu maar alleen die aflossingskans, per jaar be-
‘rekend,, in rékening, dan blijkt, dat wie een aantal
pandhrieven Nationale Hypotheekbank bij liet begin
van het jaar voor 92 pOt. ‘kocht, het gemiddeld aan-
tal van zijn brieven zag uitloten k pan, en cle rest
aan het einde des jaars wederom voor 92 POL ver-
koopt, 5,3 pOt. ) van zijn geld zal hebben geniaalct;
bijpandbi’ieven van de Rotterdamsche Hypotheekbank,
stel ii 91 pOt. gekocht, gemiddeld gunstig uitgeloot en
voor gelijken koers verkocht, is liet rendement 4,93 ‘);
bij de Nederlandsche 4 pOt. schuld,
a
82 gekocht en
verkocht, is bij gemiddelde uitloting het rendement
eveneens 4
1
93. Ei’ blijft dus niet veel over van de
bewering, dat de Staatsschuld lager staat, wat het-
zelfde is als grooter rendement geeft.
Bij vergelijking niet de gemeentelijke schuld en bij
•pandbrieven, die meer of minder sterk uitloten ),
komt men voorzeker tot gelijke resultaten en het ge-
heele betoog omtrent de fouten, bij de uitgifte der
Staatsschuid gemaakt, dat strekt om den abnoi’maal
lagen koers dr Staatsleeningen te verklaren, kan
vervallen.
Natuurlijk kan de min of meer gedwongen plaat-
sing, vooral in de eerste tijden na de uitgifte, den
koers ongunstig beïnfluenceerd hebben. Maar, dat
iemand de 4 pOt. Nederland ook thans nog laag zoude
schatten, op grond van het verlies, dat hij zelf of een
ander daarmede gemaakt heeft, is niet waarschijnlijk.
Een enkele belegger moge zijn humeur laten influen-
ceeren, verreweg de mdsten vragen, wat is thans liet
rendement, wat zijn deui’tiotingskansen, wat is de
zekerheid en wat zijn de kansen op mindere of meer-
dere daling of stijging, vergeleken bij andere obliga-
ties van gelijken rentevoet?
Trouwens de beschowingen iran den heei’ v. D.
Het spreekt vanzelf, dat,
als
inen mocht aannemen,
dat de
4
pCt. pandbrieven der Nationale Hypotheekbank voortdurend met 11 pCt. per., jaar’ werden afgelost en dus
binnen 9 jaar alle
id
pari werdeh afgelost (die vati do
Rotterdamsche Hypotheekbank binnen
16,5
jaar) het ren-
dement, bij aankoop tegen resp.
92
en
91,
veel hooger zou(le
zijn dan de genoemde resp.
5,3
pCt. en
4,93
pCt. Ik nam
echter aan, dat men zulks maar voor een of twee jaar ver-
onderstelt. De Nftionale Hypotheekbank loste ook in
191.4
en
1915 4
pCt. af, wat 16-maal meer
is
dan de Statt voors-
hands met zijn
4
pCt. leeniug doen zal.
– v. G.
Men vergete niet, dat de pandbrieven, die weinig of
niet uitloten, veelal door de banken tot steun van den koers
op niet-onbelangrijke schaal worden ingekocht of voor af-
lossing it pari gebruikt kunnen worden; welk voordeel dit
voor de houders vertegenwoordigt is niet te becijferen,
maar het speelt niettemin een groote rol.
– v. G.
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
985
over de uitgifte (welke hij met velen deelt, die uit
hun humeur zijn, dat van alle niet sterk uitlotede
obligaties de koers zeer gedaald is) zijn zeer eenzij-dig. ‘) ,,Wanneer een emissie plaats heeft dan wordt
daarvoor reclame gemaakt, de aandacht er op geves-
tigd,” zoo schrijft hij. Alsof er ooit meer reclame voor
een leening is gemaakt dan voor de vier staatsleenin-
gen; reclame door advertenties
enz.,
doch nog meer
doordat het geheele land van de leeningen sprak en tot
liet kleinste dorpskassiertje er bij betrokken was. De
stok achter de deur heeft minstens evenveel gewerkt
als prachtig middel om de aandacht op de leeningen
e vestigen, ook van hen, die niet tot deelneming ver-
plicht waren, als hij als dwangmiddel invloed heeft
gehad. Dit blijkt overtuigend uit het feit, dat z66
veel preferente inschrijvingen inkwamen, dat men bij
de ie leening slechts
50
pOt. van het niet-preferente
thuis kreeg, bij de tweede slechts
40
pOt., hij de derde
80 pOt. en bij de vierde
75
pOt. Meent de heer v. 1).,
dal; gelijke resultaten zouden zijn bereikt, zelfs met
een ietwat lageren koers van uitgifte, als de geheele
opzet van de leening niet in hooge mate-had meege-
werkt om duizenden, die nu eenmaal vroeger niet aan
Nederl. Staatsschuld als beleggingsobject dachten,
wakker te schudden? Hij denke dan eens aan de lee-
ning van 1911, toen de uitgifte plaats had tegen een
door bankiers vastgestelden.koers en van de
f 40
mii-
lioen, waarop de inschrijving werd opengesteld, slechts
f 13,5
millioen geteekend werden.
Die duizenden preferente inschrijvers, die van al
dc leeningen meer dan de helft namen, kunnen zich
toch niet beklagen, dat zij door de gedwongen leening
belast zijn; zij zagen er blijkbaar iets in. Zeker, menig-
een heeft meer thuis gekregen dan hij wenschte,
maar al wat op de leeningen, als zij tegen den tegen-
woordigen koers verkocht worden, verloren is, nu
maar te verklaren tot een door den Staat geheven
belasting, gaat toch veel te ver. Van de
f 100
millioen,
die de heer v. D. becijfert, is zeker dc helft door pre-
ferente inschrijvers tengevolge – van volkomen vrij-
willige daden vrIoren, terwijl van de rest zeker % op
stukken ten laste is gekomen ôf van lieden, die de
schuld later kochten, èf niet hebben verkocht, toen zij
er nog met een paar percent verlies uitkonden. –
Onvc.rantwoordelijk, zulks zij toegegeven, is het ge-
weest om de bezitters van vermogens van meer dan
f 75.000
en de vennootschappen te dwingen om geld aan den Staat te leenen, ten einde een bestaande lee-
ning van
250
millioen, die goed geclasseerd was, te
vervangen door een
4,5
pOt. leciing en dat is de
oorzaak geweest van zeer veel met ergernis gedragen
verlies. 1)och deze uitwas veroordeeli niet het geheele
systeem, waardoor de Staat in de crisis aan geld ge-
komen is.
Of het geraden is, zoolang men z66 groote bedra-
gen noodig heeft als ook thans veer, van systeem te
veranderen, mag betwijfeld worden. Alen zonde dan
bij een
5
pOt. type zeker meer dan
3
pCt. onder pali
moeten gaan om
f 350
millioen geteekend te krijgen
en dan wordt het weer zeer onereus voor dezelfde be-
lastingsehuldigen, die men sparen wil, tenzij men de
hoogcre rente en het verlies bij de aflossing
it
pan
wil doen drukken op de kleinere vermogens en de
kleine en middelmatige arbeidsinkomsten. Alen make
zich toch geen illusie, dat ingeval van geheel vrijwil-
lige uitgifte dc koers niet nog veel verder onder pan
zal gaan, als na den oorlog wellicht de kapitaalrente tot 6 of
7
pct. stijgt.
Een verbetering is het, dat Mr. De Vries nu ook de
hoogere inkomens als ‘reden tot verplichte inschrij-
ving opnam; te hopen is, dat de tabellen nu z66 be
rekend zijn, dat als ieder juist neemt wat hij verplicht is, de leening juist voiteekend wordt, zoodat niet we-
derom wie het er maar op wagen niet te teekenen
i) itetzeifde geldt voor de opmerkingen in het oumnier
van
30
October van den beer
v.
Lennep. –
r
G.
er het beste afkomen. Ja, ei ware nu wel reden om de
vermogens van
f 25.000—f 75.000
66k tot het nemen
van een klein bedrag te lopen. Maar wat men ook
doet, er zal verloren worden op de nieuwe leening,
als de rentevoet verder stijgt en er zal op verdiend
kunnen worden, als de rentevoet mocht dalen en con-
versie voorloopig uitgesloten wordt.
Een rentevoet, die leenen dicht bij pari mogelijk
maakt, en een koers bij welken men gegronde reden
heeft te meenen, dat velen de leehing gaarne willen.
hebben en dus preferent inschrijven en vele anderen
niet te hard zullen treuren, als zij hun geheele of bijna
hun geheele inschrijving thuis krijgen, dat is de weg
om èn tegenover hen, die gedwongen worden deel te
nemen, èn tegenover hen, die de rente en aflossing
zullen hebben op te brengen, hilljk te zijn. Doch men
verspreide vooral geen onjuiste meeningen omtrent de
liefhebberij, welke er voor staatsschuld bestaat, door
eene vergelijking van koersen te geven, die geen of
halve waarheid bevat.
ANT. VAN GIJN.
DE STAATSLEENING EN DE NAAMLOOZE
VENN OOTSOJI AP.
Geachte Redactie,
Herhaaldelijk verschenen in uw weekblad beschou-
wingen over onze Nederlandsche Staatsleeningen
(uitgegeven tijdens den Oorlog), over het daarbij
gevolgde systeem, wanneer de zoogen. ,,vrijwillige”
lecning niet mocht slagen en over de weinige
sympathie, waarin deze leeningen zich klaarblijkelijk
mogen verheugen, welk gemis o.a. uiting ‘indt in
den lagen koers ter beurze.
ik mis in deze artikelen echter de aanwijzing van
éôn mogelijke oorzaak van dezen lagen koers, m.i. de
hoofdoorzaak van het voortdurend aanbod, nl., dat
van buis uit de leening voor een min of meer belang-
rijk deel is ondergebraoht bij lichamen, die de stuk-
ken niet blijvend
konden
houden, de Naamlooze Ven-
nootschappen. Deze moesten toch bij vorige gelegen-
heden deelnemen tot drie vierde (thans verminderd
tot de helft) van hun uitkeerin.gen over het laatste
boekjaar, nota bene van gelden, die ze niet meer in
kas hadden. Nu moge het waar zijn, dat sommige
dezer Vennootschappen groote reserves hielden, voor
wier belegging deze obligaties stellig, althans tea
deele, konden dienen, het meerencleei der Vennoot-
schappen verkeerde niet in zulk een toestand en voor
zoover ze al over de liquide middelen beschikten,
moesten zij hun veel te groot effectenhezit toch reali-
seeren, ook al met het oog op de toekomst. Het gevolg
hiervan is natuurlijk geweest een voortdurend aanbod
en steeds dalende koersen. Afgezien. nog van de zeer
ongelijk drukkende belasting, idaardoor op de oorspron-
kelijke inschrijvers gelegd, is dit md. ook vonr den
Staat ongewenscht, want zeer zeker heeft deze geen
belang bij een z66 lage waardecring van het Staats-
crcdiet.
Buitendien ligt er in cle verpiicihte deelneming der
N.V. nog een groote onbilljkheid, n.l., dat het een
dubbel
werkende verplichting is en dus, waar koers-
verlies zeer waarschijnlijk, een dubbele belasting. Het
beginsel wordt thans niet voor de eerste maal aan-
vaard, doch blijft er niet te minder onbillijk door. Bij
de zeer groote Maatschappijen, wier aandeelen aan de
beurs genoteerd zijn, in het bezit van een groot aantal
houders van enkele stukken, valt dit minder iü het
oog. Een -aandeelhouder van de Stoomvaart-Maatseh.
Nederland, de Holland-Amerika Lijn of de Rotter-
damsche Bankvereeniging voelt niet, dat hij door die
verplichting en dat koersveriies’ljenadeeld wordt, ter-
wijl hij over zijn eigen vermogen of inkomen nog eens
moet inschrijven. Doch er zijn tegenwoordig tal van
Naaml. Vennootschappen, familiezaken, gegoten in
dien vorm door den drang der omstandigheden, wier
aandeelen in weinige handen zijn en zulke personen
ondervinden deze onbillijkheid zeer sterk. Mi. ware
986
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
het in het belang van hetw’elslagen der leening, van
haar goede classeering ter beurze en last but not bast
in het belang der
billijkhed,
wanneer men in de wat
de verplichte deelneming der Naamlooze Vennoot-
schappen liet vervallen en begon dârmede, waar
de Minister ingeval van mislukking der zoogen.
vrijwillige leening wil eindigen, nl. dengenen,
die bij de wet tot inschrijving zullen worden ver-
plicht, dadelijk door de betrokken belasting-inspec-
teurs een biljet te oen toezenden met opgawe hunner
verplichte deelname op grond van Vermogens- en/of
Inkomstenbelasting. Daarmede zou men ook diegenen
bereiken, die bij vorige gelegenheden, door zich af-
zijdig te houden, de lasten op anderen geschoven
hebben.
November 1918.
J. V.
[Het bezwaar, dat de inzender in de eerste plaats
oppert, mag, obk al heeft de Minister de verplichte
deelneming van vennootschappen van
Y4 op
‘
/
2
van de
winstuitkeeringen teruggebracht, nog wel eens ge-
hoord worden. get belang, dat de particuliere bedrij-
ven hun middelen liquide ,houden, stijgt naarmate
de vrede naderbij komt. Wat het tweede punt, de dub-
bele belasting betreft, moet niet vergeten worden, dat
de rentevoet thans 5 pOt. bedraagt, terwijl bij de vast-
stelling vén den uitgiftekoers, volgens art. 1 van het
ontwerp, de koers van eerste-klasse fondsen van ge-
lijken rentevoet tot richtsnoer moet worden genomen.
Men mag aannemen, dat het vooruitzicht van de
nieuwe leening reeds thans den koers der bestaande
crisisleeningen drukt. Vergelijkt men dezen koers
met dien van eerste-klasse- 5 püt. fondsen, dan zal
men, tenzij natuurlijk in de omstandigheden belang-
rijke veranderingen mochten komen, voorshands, bij
een verstandige bepaling van den emissiekoers der
nieuwe leening, over het koersverloop ide7er leening
niet al te oflgerust behoeven te zijn. – B]
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN.
Tijdschrift voor Economische Geogra-
phie. – ‘s-Gravenhage, 15 October 1918.
Prof. Dr. H. Blinic,
Houtproductie en hout-
handel van Nederlandsch Oost-Indië en Zuid-Oost-
Azië;
J. Keuning,
Economische Schets van Chili;
De witte steenkool en haar economische beteeke.nis,
bewerkt naar L. Jôuhaux en H. Prété; De
beteekenis der Fransche koopvaardijvloot, naar
A. de Monzie; Steenkolenproductie van Japan en
China in verband met andere economische vraag-
stukken in het Oosten. (Verslag over een reis naar
Japan ter bestudeering van het steenkolén- en
kooksvraagstuk door Ir. J. Koomans.)
Jahrbücher für Nationalökonomie und
Statistik. – Jena, Augustus 1918.
Schöne,
Die Statistik als Grundlage der empiri-
schen Soziologie;
Hoffman,
Zur Entwickiung der
deutschen Sparkassen wahrend des Weltkrieges;
PaS. Landau,
Deutsche Schiffsbauanstalten wkkrend
des Krieges.
Political Science Quarterly. – New York,
September 1918.
W. R. Camp,
The limitatrons of the Ricardian
Theory of rent;
E. Porritt,
Canada’s national gram
route;
B. L. Schuyler,
The British war cabinet;
Th. R. Poweil,
Collective bargaining before the
Supreme Court.
Bij dit nummer is gevoegd het supplenent: Record
of political events, samengesteld door
H. M. Kallen
en
E. M. Sail.
Jou mal de la Société de Statistique de
Paris: – Parijs, October 1918.
P. Mevrîo,
Le suicide a Paris avant et pendant
la guerre;
M. Dewavrin,
Les variations des changes
scandinaves depuis le début de la guerre.
yTeltwirtschaft]iches Archiv. – Jena,
October 1918.
Dr. B. Harnis,
Wesen und Begriff der Weltwirt-
sehaf t;
Dr. A. Gürtler,
Das Volkseinkommen Oester-
reichs und Ungarns;
Dr. R. Lief inahn,
Die Bestim-
mungsgründe der intervalutamischen Kurse; naast
de litteratuurbespreking in de rubriek Ohronik und
Archivalien o. m.
A. v. Vogel,
Die Entwickiung der
gewerkschaftlichen Bewegung in Petersburg;
A. Schwa-
bach,
Schweizerische Schiffahrtsbestrebungen;
Dr. L.
Il’euchtwan,ger,
Der erste -Bericht der englisèhen
Kommission fiîr Zuckerversorgung; L. Ulrich,
Banken
und Bankwesen in Britisch-Indien; Die Berücksich-
tigung des Ausfuhrhandels in der Trustgesetzgebung
der Vereinigten Staaten (tekst van de Webb Bill);
Dr. S. Schilder,
Die Gebiete der offenen Tür in den
Jahreu 1916 und 1917;
L. Ulrich,
Chinesische Han-
delskammern.
Technik und Wirtschaft. – Berlijn, Octo-
ber 1918.
F. Oppenheimer,
Neue Variationen iiber ein altes
Thema;
Falk,
Der Wagenumlauf und seine De-
schieunigung bei der Firma Gebrüder Sulzer, Aktien-
gesellachaft in Winterthur; D. v. Vigier,
Neuzeitliche
Werkstattorganisation;
Bergstrasser,
Technische
Hochschulen und politische Bildung;
C. Weihe,
Der Kulturwert der Technik.
REGEERINGSMAATREGELEN OP
HANDELSGEBIED.
B r o o d g r a a n. Het Ministerie van Landbouw
heeft een plaat uitgegeven, welke ten doel heeft de landbouwende bevolking op te wekken tot het ver-
bouwen van brooidgraau. Deze plaats zal in openbare
instellingen worden opgehangen.
Rijksbroodkantoor. Met ingang van 1 De-
cember a.s. zal het Rijkskantoor voor Brood worden opgeheven en als een onderafdeeling worden toege-
voegd aan het Rijksbureau voor de Di
s
t
r
ib
u
tie van
Graan en Meel.
M e 1 k. Het B.M.V. geeft een overzicht van de
met 1 November in werking getreden melkrantsoenee-
ring. Deze omvat zoowel volle als tapte- en karne-
melk en gecondenseerde melk. De gemeenten mogen
over niet meer beschikken •dan
‘/10
liter volle melk
ier hoofd per dag; wat er meer is, moet gekamud wor-
den en de boter daarvan aan het Rijk afgeleverd. Na
aftrek van de portie voor kinderen en zieken, blijft
voor den gewonen verbruiker niet meer dan
1/10
liter
over. Dit karige rantsoen zal zooveel mogelijk aange-
vuld worden met tapte- en/of karnemelk tot een hoe-
veelheid van
‘/10
liter per hoofd per dag, terwijl daar-
bij nog komt een pond gecondenseerde’ taptemelk per
week.
B o t e r. Met ingang van 2 November zijn, in ver-
band met de verhooging van den productieprijs der
melk, de maximumprijzen voor boter verhoogd; de
max
imumkleinhandelsprjs bedraagt nu
f
4,40 per K.G.
• Vleesch voor zieken. De Minister van
Landbouw, enz. heeft een nadere circulaire aan de gemeentebesturen gericht inzake verstrekking van
vleesch voor zieken. In het algemeen komen alleen in aanmerking suikerzieken, herstellenden na ondergane
heelkundige behandeling, en sommige tubercu] ose-
zieken, Aan thuieyerpleegden kan per week van 3 tot
hoogstens 6 ons verstrekt worden; voor zieken in in-
richtingen bedraagt de hoeveelheid gemiddeld 4 ons
per week. In totaal acht de Minister 24 K.G. per 1000
inwoners per 4 weken voldoende.
Wil d. Bepalingen zijn vastgesteld betreffende
levering aan het Rijk van wild, te weten volle wilde
eenden, rotganzen, pluvieren en wilde konijnen.
Z e ep p o e der. In verband met de noodzâkelijk-
heid om tot bezuiniging te geraken in het gebruik van
vetzuren, heeft de Minister maximumprij zen vastge-
steld voor zeeppoeder met een vetzuurgehalte van ten
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
987
i.
minste 10 pOt. Aangezien dit zeeppir echter een
liooger soda-gohal-te hoeft dan het in de harde zeep-
en zeeppöeder-regeling genoemde zeeppoeder met 15
pOt. vet.zuur, kan het eerste niet goedkooper in den
handel worden gebracht.
Zwavelzuro ammoniak, liet Rijkskautoor
voor Kunstmeststoffen %al een aanvang maken met
de verdeelin.g van zwavelquren ammoniak voor be-
menting van oogst 1919. De prijs is vastgesteld op
1
60 per 100 K.G. bruto voor netto; een gehalte aan
stikstof als ammoniak van 20 pOt. wordt gewaarborgd.
0 al c i u m c a r b i d. De behoefte aan calcium
carbid voor lichtlooze gezinnen maakt het wenschelijk
met de verstrekking van dit artikel zoo groot moge-
lijke zuinigheid te betrachten. Behoudens voor doe-
toren en veeartsen mag dan ook geen calcium carbid
meer worden afgegeven voor rijwielverlichting.
R u b b e r. De Minister van Landbouw heeft inge-
steld een Rij/cslcantoor voor .R’ubber,
hetwelk onder
meer zal overnemen de werkzaamheden van het
Rijks-
kan.toor voor R’ijwielbanden.
Dit laatste kantoor houdt
daarmede op te bestaan.
K o p e r s u 1f a a t. Behoudens uitzonderingen is
verboden de aflevering en het vervoer van kopersul-
faat, onder welken vorm en welke benaming ook, zoo-
mede van Bourgondische en Bordeauxsche pap en van
poeder tot bereiding van dergelijke pap.
L o m p e n. De Minister van Landboi.tw heeft
maximumprijzen vastgesteld voor lompen. Onder
wijziging van de beschikking van 20 April j.l. heeft
de Minister verboden de aflevering en diet vervoer
van alle lompen; het verbod geldt niet voor vervoer
van hoeveelheden kleiner dan 15 K.G. binnen de
grenzen eenei’ gemeente door niet bij den lompen-
handel betrokken personen.
G a r e n e n t o u w w e r k. Vastgesteld zijn maxi-
mumprijzen voor bindgaren, cordel, schoen-, worst-,
zak-, stop-, kolf- en. pakgarens; gordijn-, jaloezie-,
raamkoord en vlaggelijn, grof scheeps- en boerentouw-
werk, koetouw, lei-dsels, strengen, enz.
Visschersgaren. Aan de visschers wordt
wederom gelegenheid gegeven tot het bestellen van
katoenen garens voor hun behoefte in de maanden
November en December. De zwaardere nummers katoe-
nen garens zullen vervangen worden door vlasgaren
(zoogenaamd blauw hennepgaren), waarvoor binnen-
kort maximumprijzen worden vastgesteld.
M e e 1 z a k k e n. Aangezien de meelzakken blijk-
baai’ door de bakkers voor alle mogelijke doeleinden
worden gebruikt, is aan het Rijkskantoor voor -Brood opdracht gegeven de bakkers, die van de meelzakken
een ander dan het normaal gebruik maken, van de ver-
strekking van grondstoffen voor de broodbereiding
uit te sluiten. – –
M a nu f a c t u r en. Het B.M.V. heeft een over-zicht gegeven van de thans geldende regeling voor
verkoop en aflevering van manufacturen, confectie en
verdere textielgoederen.
G o e d k o o p e k le e d i n g. De Minister heeft tot
de gemeentebesturen een circulaire gericht inzake de
verstrekking van goedkoope wollen, half wollen en ka-
toenen kleedingstukken en diversen. De zorg Toor de distributie wordt aan de gemeenten overgelaten. Daar-
bij mag alleen rekening worden gehouden met de be-
lioefte van den aanvrager; diens financieele omstan-
digheden blijven buiten beschouwing. In den regel
zal voor elk nieuw stuk bovenkleeding een oud, afge-.
dragen door den kooper zelf, moeten worden inge-
leverd.
Beukenoteninzameliug door school-
k i n d e r e n. Aangezien de beukenoteninzameling
schade dreigt te lijden ten gunste van de inzameling
van eikels, heeft de Minister van Onderwijs de school-
opzieners er op gewezen, dat in het belang van de
vetvoorziening in de eerste plaats alle medewerking
moet worden verleend voor de inzameling van beuke-
noten ook door schoolkinderen.
BinniTscheepvaart. Bij de Tweede Kamer
is ingediend een ontwerp van wet tot het treffen
van eene regeling in het belang van een geregeld
vervoer van goederen te water in de binnenvaart.
Den Minister van Landbouw wordt in dit ontwerp
o.m. de bevoegdheid verleend vaartuigen op te vor-
deren.
V e r v o e r v a n h o u t. Ingetrokken is de be-
schikking van 22 Augustus j.l., waarbij het vervoer
van hout, behoudens eenige uitzon4eringen, werd ver-
boden. De aandacht wordt er echter op gevestigd, dat
dit geen wijziging brengt in het bestaande verbod van
vervoer van hout per spoor, noch in het bestaande
verbod tot vervoer van ongeschild eikenhôut.
–
MAANDCIJFERS.
–
RIJKSPOSTSPAARBANK.
SEPTETyIBER
1918
1917 1916
f
8.090.207f 6.693.414f
6.934.162
Terugbetalingen
..
,,
6.374.171
,,
6.411.222
,,
5.573.942
Tegoed der inleggers
,, 229.526.577
,, 215.273.905
,, 198.853.737
Nom. bedr. der uitst.
staatsschuldboekjes
Inlagen
………..
,,
31.248.150,,
27.972.700
,,
26.196.700
Spaarbankboekjes:
op ultimo ………
op ultimo ………
gegeven
10.862
8.663
9.706 Aantal nieuw uit-
Aantal
geheel
af-
betaald
5.051
5.976
5.784
Aantal
uitstaande
op ultinio
1.802.955
1.754.370 1.721.418
POSTOHEQUE EN GIRODIENST.
Aantal
I
Bedrag
11
Aantal
I
Bedrag
Aantal
rekening-
–
houders op
u
0
.
..
11.043
–
11.518
–
Aantal rekeningen
11.460
–
11.950
–
48.643
27.637.372
55.188
22.223.075
Overschrijvingen
..
19.922
39.382.298
23.715
47.399.030
op
u
0
…………
Stortingen ………
Afschrijvingen
….
30.966
23.368.209
35.085
21.595.544
Totaal tegoed reke-
23.606.334
1
,
ninghouders op u°.
– –
24.309.217
GIRO-KANTOOR DER GEMEENTE AMSTERDAM.
Augustus
September
Posten
I
Bedrag
11
Posten
1
Bedrag
Ontvangen en
l)etaaid:
in contanten.
62109
f
11.327.404
92031
f
11.037.871
door over-
schrijving
‘).
14620
,, 58.028.266
16402
43.878.755
Particuliere
rekeningboud.
984
)
9.679.966
1283e)
10.405.879
Saldo te goed
part, rek. u°.
–
,,
1.843,646
–
2.311.079
1)
inciusieve verrekeningen der gemeensediensten, zijnde resp. pim.
20en 10 miii. gid.
2)
aantal. In de maand September werd het kasbeheer der gemeentegasfabrieken
overgenomen.
EMISSIES IN OOTOBER 1918.
lrovinc. en Gemeentelijke leeningen
f
5.210.446,-
zijnde:
Drenthe
f
200.000,— 5 /o
obl. toege-
wezen
ft
f
99,27
0
/o,
Schiedam
f
2.000.000,— 5 °/o
obi.
ft
993/
4
0/
,
Zevenbergen
f
30000,— 4
1
/
obi.
toegewezen
5. 98,02
0/u.
Haarlem
f
2000.000,— 5 /o
obi.
5.
99l/
0/,
Tilburg
f
1.000.000,— 5
0/
obl.
5.
993/
4
0/
5,
Transporteeren..
f
5.210.446,-
988
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
Transport.
.
f
.
5.210.448,-
Bank-
en Orediet-instellingen ……
,,
2.335.000,-
zijnde:
Centrale Crediet- en Landbouwbank
f
500.000,- 5
0/
obi. 5. 100
0/.
Credietvereeniging ,,De Hanzebank”
f
1.000.000,- aand.
iL
102
1
/2 0/
•
Utrechtsche Bankvereeniging
f
500.000,- aand.
5.
112
O
/o.
Comm. Baukver. Slavenburg
&
Co.
f
200.000,- aand.
5.
f125
O/o.
Industrieele Ondernemingen …….,
4.888.250,-
zijiTde:
Vereen. Conservenfabrieken
f
2.560.000,- 6 °/o obi.
5.
98
0/
Rott.
Metaal
Industrie
f
200.000,- aand,
5.
110 ‘to.
Vereenigde
Nederl.
Kleermakerijen
f
150.000,- aand. A. 130
0/s,
f
150.000,- 6
°
/o cum. pref. winstd.
aand. f2. 101
2
/2
0
/0
Electroxnotorenfabriek ,,Dordt”
f
250.000,- aand.
5.
110
0/.
Glasfabriek ,,Leerdam” v./h.
Jeekel,
Mijnssen
&
Co.
f500.000,- 6
0/
cum.pref,winstd.
aand.
5.
100
O/o.
Ned. Kabelfabriek
f
500.000,- aand.
f1.
100
0/.
Solosche Electriciteit-Maatscbappij
/
100.000,- aand. A. 100
0/,
Mij. tot ExpI. v. Cacao- en Chocolade-
fabrieken v./h. Erven Caspar Flick
f
220.000,- aand.
5.
105
0
/o.
f
65.000,-
611
2
0
/0
cum.pref.winetd. aand.
5.
100
0/,
Oultuurondernemingen, Handeisver-
eenigingen en Handelsvenn…….
4.682.500,
–
zijnde:
Indische Handels Compagnie
f
1.500.000,- aand. A. 165
O
/o.
Handeisver. vJhReiss
&
Co.
/
750.000,- aand.
5.
135
0/.
Kon. Handelmij. v.fh. Boeke
&
Huide-
koper
f
800.000,- aand.
5.
115 o/o.
Holl. Mij. van Onroerend Bezit
f
250.000,- aand.
5.
110
010.
Scheepvaart-Maatschappijer
……,,
29.435.000,-
zijnde:
Ned. Scheepvaart Unie
f
6.550.000,- aand.
5.
250
01s.
Stoomv. Mij. ,,De Maas”
f
1.224.000,- aand,
5.
250
°Io.
Kon. Ned. Stoomb. Mij. (Nationaal
Bezit)
f
5.000.000,- aand
5.
200
0/s,
Diversen ……………………..,
250.000,-
zijnde:
–
De Courant ,,De Maasbode” f250.000.-
5 o/
o
le hyp. obl.
a
100
0/.
Tramwegmaatschappijen
………..,
3.960.000,-
zijnde:
Semarang-Cheribon Stoomtr. Mij.
f
4.000.000,-
5 0/
obl.
5.
99
O
/o.
Totaal…..
f
50.561.196,-
Totaal der emissies in Januari
. –
f
536.940.910,-
Februari
,,
12.202.250,-
Maart
. . . –
,,
56.044.025,-
April
. . .
,,
9.419.875,-
Mei
……,,
19.256.078,-
Juni
……,,
33.032.976,
–
Juli
……,,
50.604.250,-
Augustus.
,,
9.242.224,-
September
,,
81.307.492,-
October….,,
50.561.196,-
Algemeen Totaal
……
f
858.611.276
1
–
Bovendien:
/
43.500.000,- 3/m. Schatkistproznessen
5.
f
989,30
,,
24.113.000,-
40/2
O/o
Schatkistbiljetten
,,
,,
1.001,95
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
2
Nogmber
1918
1
20
Juli
1914
4/2 sedert 1Juli ’15
31/sedert23 Mrt. ’14
Ned.1Binfl
$”.Wi”‘I’.
Elf
an
4’/
,,
1
,’,’15
4
,,
23
’14
seh.inR.C. 5’Is
,,
19Aug.
1
14
5
,,
23
’14
Bank van Engeland
5
,,
5 Apr.’17
3
,,
29 Jan. ’14
Duitsche Rijksbank
5
,,
23 Dec.’14
4
,,
5 Febr.’14
Bank van Frankrijk
5
,,
21Aug.’14
3
1
/9
29Jan.’14
Oostenr. Hong.
Bk.
5
,,
12 Apr.’15
4
,,
12 Mrt. ’14
Nat. Bank v.Denem.
5
,,
9 Juli
’15
5
,,
6 Febr.’14
Zweedsche Rijksbk.
7
,,
20Mrt.’18
42/2
,,
6
,,
’14
Bank
v.
Noorwegen
6
,,
14 Dec.’17
4
1
/2
,,
11
,,
’14
ZwitserscheNat.Bk.
5
1
1
,,
3 Oct. ’18
3
1
/2
,,
19
,,
’14
•BankvanSpanje..
4
,,
22Mrt.’17
40/2
Bank van Italië..
5
,,
10Jan.’18
5
,,
9 Mei ’14
Feder. Res. Bk. N.Y.
3-4
–
–
–
Javasehe Bank….
3
1
/2
1Aug.’09
3
1
/2
,,
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Data
Am,tera’am Londen
Port.
BerlIjn’
Part.
Parijs
Part.
N. York Call.
Part.
Prolon-
disconto
I
galie
disconto
disconto
disc.
monet,
2 Nov.
’18
3
1
12
4
3
1
152
4_’/
–
5_
1
12
2)
280-2 N.’18
31/3_4
3’f1-5
3/a
4-/
–
5-6
21-26
0.
’18
3
1
/2_4
32/4_41/3
3
1
42
4…
1
/9
–
5
3
14-6
14-19 0.
’18
3’/’/
3l/_4
31122
4..1/
–
58/
4
_6
290.-3N.’17
28/4-3’/4
3_1/
4
4
25
/82
4-1/8
–
4
300.-4
N.’IG
2
I/8_112
2-3’/l
5
29
/92
4-/,
–
2
1
/
4
_
1
/,
20-24Jul.’14
3
1
/,
0
/j
2/e-/e
21/_84
21/,_h1
2
2
1
/
1
1
/4-2
1
/9
t) Noteering van 1 November.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
De Ententewissels waren
deze
week eerder iets vaster
en konden dagelijks kleine stijgingen boeken. Vooral Vtijdag
en Zaterdag was cle stemming vast. In cle neutrale wissels
vat
–
en. cle omzetten vrij gering. Zwitserland bleef station-
nair, daarentegen was Scandinavië tamelijk flauw, vooral
voor Stockholm, dat circa 2 pCt. lageL- kwam te staan. De
meeste belangstelling was weder voor de centrale cleviezen. Zoowel Marken als Kronen waren flauw. De marken bleven
evenwel na een sterke daling op cle eerste twee dagen verder
vrij stationnair. Kronen waren daarentegen cloorloopend
sterk aangeboden en daaiden van ea. 22 tot circa 17. De
verschillende berichten over het algeheele uiteenvallen van
de Donau-monarchie hadden een slechten invloed
01)
cle
markt.
01)
heden was cle daling echter tot staan gekomen
en ,’as men geneigd 01) het sterk verlaagde peil eerder tot
aankoopen over te gaan. Ook de eindelijk tot sta.ncl gekomen
wapenstilstancl met Oosten rijk werkte hierop stimuleerend..
KOERSEN IN NEDERLAND.
ata
Londen
5)
Parijs
S)
Berlijn
5)
Weenen
•
SV.Pe-
ter,-
l,urg
&)
New
York’)
28 Oct.
1918..
11.23
43.10
36.90 21.75
– .
2.35
8
/
29
1918..
11.25
43.15
35.75
20.75
–
2.36
30
1918..
11.23
43.05
34.50 18.60
–
2.36
31
,,
1918..
11.25
43.12/
s
34.60
19.25
–
2.36
1
Nov. 1918..
11.28
43.30
34.50
17.75
–
2.36’/4
2
,,
1918..
11.31
43.40
34.60
17.60
–
2.372/
2
Laagste
d. w.’)
11.20
42.90
34.25
17.-
–
2.35
Hoogste
,,
,, ‘)
11.33
43.45
37.-
22.-
–
2.37/4
26 Oct.
1918..
11.21
43.-
35.95 21.10
–
2.35/4
19
,,
1918..
11.31
43.50
37.90 24.40
–
2.37
‘/
ctuntpariteit..
12.10
48.-
59.26
50.41
1.28
2.48l4
5) Noteering te Amsterdam.
0
Particuliere opgave.
6 November 1918
ECONOMISCH-STA’]
D
0
t
0
Siock-
Kopen-
Chri,.
Zwitser.
Spanje
Batavio
holm)
hagen’)
tiania’)
land’)
1)
telegrafisch
28
Oct.
1918
69.10
64.25 65.50
47.55
.
–
99-100)
29
,,
1918
68.40
63.85
65.10
47.50 49.50
99-100
30
1918
68.35 63.75
64.90 47.60
49.-
99-1001
31
,,
1918
68.20 63.75 64.90
47.65
49.25
99-100
1
Nov.
1918
67.75
63.60
64.80
47.70 49.25
99-100
2
,,
1918
67.35
63.40 64.70
47.75
49.25
.99–100
L’ste
tl.
w.’)
67.25 63.25 64.60
47.40
48.25
99
H’ste
,,
,,
‘)
69.25
64.30
65.70
47.80
50.-
100k
26
Oct.
1918
69.30 64.30 65.50
47.30 49.75
99-100)
19
,,
1918
69.40
64.50
65.50
47.40
48.75
99-100
Muntpariteit
66.67
66.67
66.67
48.-
48.-
100
*)
Noteering
te
Amsterdam.
1
1
Particuliere
opgave.
TE NEW
KOERSEN
YORK.
Cable
Zicht Zicht
Zicht
D
–
Londen
Parijs
Berlijn
Amsterd.
(in
$
(in frs.
(in cents
(in cent.,
per £)
P.
$)
p.
4
Rm.)
per gid.)
2
Nov
…..1918
4.76.55
5.471/4
oom.
41/8
Laagste d. week..
4.76.45
5.46
nom.
41/s
Hoogste,,
..
4.76.55
5.47
1
/2
oom.
42
1
/
260ct…..1918
4.76.55
5.48
oom.
428/
8
19
,
……1918
4.76.55
5.48 Vs nom.
42
8
/t
‘)
Muntpariteit….
4.86.67
5.181/
4
951/4
403/t
) iNoccerang van
13
‘_)CtOber.
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LON1)1N
Plaatsen en
Landen
S
Noteeringa. eenheden
1
Oct.
1918
14 Oct*
1918
Tijdperk
Laagste
Hoogste
25
Oct.
1916
Alexandrië..
Piaat. p. £
97
8
/8
97
8
/s
97
8
/8
97
1
/8
97
1
/t
B. Aires….
d.p.gd.pes.
507/10
5111
t)
50
1
/is
52
1
/is
51
9
/it
Calcutta ….
sh/d.p.rup.
1/61/
st
1/6’/2
116
116
8
/it
1/6
1
/st
Hongkong ..
id. p. $
3/61I
3/42/
4
2)
3131/
4
3138/
4
3/38/
4
Lissabon….
d.p.escudo
28
1
!,
29
28
1/,
30 1/4
291/4
Madrid
….
Peset. p. X
21.89 23.16
22.62 23.06
22.81
Montevideo..
d.p.peso
621/
4
591/
4
591/4
61
60
Montreal….
$ per £
4.868/
4
4.86
4.85/4
4.86V2
4.86
R.d.Janeiro’)
d.p.milr.
12
1
/4
12
0
/it
12
11
/it
12/8 12/8
Lires p. £
30.31
30.31
30.25
30.37
1
s
30.31
Shanghai
..
sh/d.p.tael
513
5/0
5/1 5/2
5/11/,
Rome
……..
Singapore
. .
id. p.
$
2/381/
32
2/3
1
‘/,,
213
2
/82
2/4’/,
2/3’/33
Valparaiso
1)
d.p.pap.p.
15
15
182
14
8
/i6
13I/,
13
13
/82
13/8
‘okohama ..
ahfd.p.yen
2/3t/g 2/3
1
1s
2/3
213
1
/t
2/3/8
‘) INoteeringen op
iU
dagen.
1)
Koer8 van 13 October.
5)
Noteeringen van 15 en 16 October nog niet ontvangen.
GOUD EN ZILVER.
Sedert
29
Juli
1916
worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.
NOTEERING VAN ZILVER.
Noteering te Londen.
te New York
2
Nov.
1918 ……..
49’/,
101
1
/
26
Oct.
1918 ……..
491/,
1011/8
19
1918 ……..
49′!,
.
101’/
11
,,
1918 ……..
491/,
101’/s
5
,,
1918 ……..
49ij,
101)/a
3 Nov.
1917 ……..
447/s
883/8
4
Nov.
1916 ……..
32/4
68
3
/4
20
Juli
1914……..
–
541/
N.U.M.
.
S
Weekstaat der Nederlandsche Uitvoerniaatschappij.
Voornaamste nosten in duizenden
guldens.
Buiienl.
Debet
5
pCI.
Credit
Data
Bankiers
Schol.
Diverse
Schuld.
Diverse
kislbilj.
.
reken.
1)
brieven
reken.
1)
31
Oct.
1918..
2.084
53.200
70.400 14.614 97.581
24
1918..
2.063
53.200 70.400
14.514
97.560
17
1918..
1.656
53.200
70.400
14.513
97.493
10
,,
1918..
3.946
49.600
66.800
14.508
93.612
3
1918..
3.867
49.600
66.800
14.507
93.281
‘I beide reKeningen omvatten, behalve garantiewissels in portefeuille
tot het bedrag der buiteni. schatkistbiljetten, in hoofdzaak garantiewissele
in depbt bil de Ned. Bank.
‘ISTISCHE
BERICHTEN.
989
NEDERLÂNDSCHE
BANK.
Verkorte Balans op
2
November
1918.
Activa.
Binnenl. Wis-( H.-bk.
f124.316.885,00′!,
sels, Prom.,
B.-bk.
100.264,95
enz. in disc.!. Ag.sch.
20.231.654,96
144.648.804,911/2 Papier o. h. Buiteni. in
disconto
……………………..
–
Idem eigen portef..
f
.
8.558.209,-.
Af: Verkocht maar voor
debk.nognietafgel.
8.558.209,
Beleeningen
(H..bk.
mcl. vrsch.
t’
77.620.725,10
B. -bk.
,
5.796.511,02
in rek..crt.j,
Ag.ach.
,
46.129.080,36
1
/3
op onderp.
f129.546.316,48
1/,
Op Effecten
……f128.040.216,48’/,
Op Goederen en Spec. ,,
1.506.100,-
129.546.316,48′!,
Voorschotten a. h. Rijk …………….,,
13.972.064,68
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
t’
80.391.200,-
Muntmat., Goud ..
,,621.061.749,73
V,
t’
701.452.949,73
1/
Munt, Zilver, enz. •
8.167.885,371/,
Muntmat., Zilver
Effecten
709.620.835,11
Bel.v.h.Res.fonds..
f
4.991.969,32
id. van ‘/sv. h. kapit. ,,
3.869.361,18
8.861.330,50
Geb.enMeub. der Bank …. …………
1.770.000,-
Diverse rekeningen ………………,,
102.651.490,96
1
/1
f1.118.629.051,65′!,
Pauiva.
Kapitaal
……………………..
f
20.000.000,-
Reservefonds
………………….,,
5.079.402,56
Bankbiljetten in omloop …………
,,
1.025.572.170,-
Bankassignatiin in omloop ……….
2.968.439,93
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk……
f
–
Van anderen ……,,
58.504.872,97
1/
58.504.872,97
1
/
2
Diverse rekeningen
………………
..
6.504.166,19
f1.118.629.051,65′!,
Beschikbaar metaalsaldo…………..
f
491.671.952,78
1
/2
Op de basis van
‘/s
metaaldekl.cing
….
274.262.856,201!3
Minder bedrag aan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd ie ..
2.458.359.760,-
Verschillen met den vorigen w.eekstand:
Meer
Minder
Disconto’s
…………….1.652.556,24’/,
Buitenlandsche wissels
131.800,-
Beleeningen
…………..9.861.769,85
1
/,
Goud
………………..
5.023.896,70
Zilver
………………..13.783,90
Bankbiljetten
…………40.254.740,-.
Part. Rek.-Crt. saldo’s
..
36.108.778,941/3
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Goud
Zilver
8k.
7ten
Andere
o
P
e
r
c
f
f
are
2
Nov.
1918
.
701.453
8.168
1.025.572 61.473
26
Oct,
1918
..
706.477 8.154
985.317 96.558
19
,,
1918
706.635 8.085
990.089
80.717
12
1918
707.517
8.065
982.137
73.964
5
,,
1918
..
707.586
8.049
981.217
56.834
28
Sept.
1918
.. . –
708.708 8.042
971.557
65.637
21
1918
..
706.810
7.997
956.250
77.383
14
,,
1918
.
707.695
7.988
954.057
67.561
7
1918
.. . –
707.437
7.959
953.797
61.104
31
Atig.
1918
709.316
7.953
946.392
46.733
24
1918
..
707.424
7.953
922.122
69.883
17
,,
1918
..
706.089
7.861
922.377
60.996
10
,,
1918
•.
706.419
7.867
919.104
56.560
4 Nov.
1917
683.724 7.290 863.057
59.73
4 Nov.
1916
585.201
6.318
744.709 51.672
25
Juli
1914
….
162.114
8.228
810.437
6.198
Wl
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6
November
1918
D
0
Disconto’s
Beige-
Beachlk-
baar Dek-
hing,-
Hiervan
T
otaal
Schatkist-
ningen
Metaal-
percen-
prome,sen
saldo
lage
rechtstreeks
2 Nov. 1918
144.649 115.500 129.546
491.672
65
26Oct. 1918
142.996 116.500 119.685
497.709
66
19
1918
133.696 106.000
119.279
499.995
67
12
1918
118.290 91.000
117.106
503.772
.68
5
1918
110.654 89.000
112.556
507.415
69
28Sept.1918
117.418 98.000 112.782
508.671
69
21
,,
1918
113.457 94.000 101.081 507.411
69
14.
,,
1918
99.258
80.000
102.049
510.661
70
7
,,
1918
89.209
70.000 104.711
511.685
70
31 Aug.1918
75.116 57.000 104.715 517.884
72
24
,,
1918 72.204
55.000
100.660
516.194
72
17
,,
1918
64.448
47.000
101.787
516.473
73
10
,,
1918
61.395
43.000
101.508
518.330
73
4 Nov. 1917
72.542
61.000- 95.129 505.602
75
4 Nov. 1916
70.590 54.000
70.927
431.346
74
25 Juli 1914
67.947 14.300
61.686
43.521′)
54
t)
Op de basis van
9
/5
metaaldekking,
Uit de bekendmaking van den Minister van Finan-
ci n blijkt,
dat uitstonden op:
2Nov.
1918
Aan schatkistpromessen..
f
270.870.000,-
f
266.570.000,-waarvan rechtstreeksbij
de Ned. Bank geplaatst ,,116.500.000,- ,,115.500.000,-
Aan schatkistbiljetten .. ,, 99.658.000,- 123.771.000,-
Aan zilverbons ………,, 69.004.607,50 ,, 69.401.172,-
1
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Naast de per mail ontvangen gegevens worden de telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en uitzettingen en,
het beschikbaar metaalsaldo van latere data opgenomen.
Dato
Goud
Zilver
°”
biljetten
Andere
opeiachb.
schulden
19
Oct.
*5*
268.300
12
,,
1918
…….*8*
*8* *8*
266.600
28
Sept.
1918………
***
..
*5*
259.300
17
Aug.
1918 ……
103.949
12.668
185.216
73.346
10 ,,
1918 ……
103.476
13.170
187.525
73.261
13
Juli
1918 ………
101.951
.
12.446 193.483
62.204
20
Oct.,
1918…….
1917 ……
81.588 16.809 176.785
52.919
21
Oct.
1916 ……
70.711 22.854
158.759
52.810
25
Juli
1914…….
22.057
31.907 110.172 12.634
Data
Dia.
conto’s
Wissels,
buiten
i
N..Ind.
betaalbaar
Belee-
ningen
Dløcrie
ningen!)
Bescliik.
baar
metaal-
saldo
i”
hings-
percen-
lage
19 Oct. 1918 151.000
58.800
12
,,
1918
149.400
58.900
28Sept.1918
139.800
8*8
61.600
***
7.580
1
24.259
F
70.85i
17Aug.1918
25.947 65.082 45
10
,,
1918 7.521
1
24.091
1
71.630 27.752 64.712 45
1
13 Juli 1918
8.036
22.995 172.369 24.643
63.401 45
20 Oct. 1917
7.589
33.642
1
67.986
25.994 52.682
43
21 Oct. 1916
6.036
1
37.697
1
70.808
7.852
51.252
44
25 Juli 1914
7.259
1
6.395
1
47.934
2.228
4.842
2
)
44
t)
Sluitpost der Octiva.
t)
Opde basis van
t/
metaaldekking.
–
SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Metaal
Circulatte
Andere
opeischb.
s chulden
Disconto’s
1
Div.
reke.
ntngen’)
10 Aug. 1918 ..
646
1.403
931
1.153
73
–
3
,,,
1918
..
632
1.431
1.006 1.153
849
27 Jüli
1918
..
615
1.444
961
1.154
940
20
,,
1918
..
686 1.423
832
1.138
613
11 Aug. 1917 ..
797 1.252
1.066
909
569
12 Aug. 1916 ..
690
1.077
900
888
641
25 Juli
1914 ..
645
1.100
560
735
396
t)
Sluitpost der activa.
BUITENLANDSCHE RANKSTATEN.
Aan het eind van ieder kwartaal wordt
een
overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankataten.
,BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoeging . der Currency Notes,
in duizenden p. st.
64.203
*5*
*5*
63.397
5*8
8*8
62.997 283.771 28.500 262.160 62.796 282.225 28.500 261.160
42.40].
187.210 28.500
161.091
37.224
1
137.188 28.500
105.807
29.317
Data
Go.
Sec.
Other
‘
Sec.
_____________
Public
Depo,.
Other
Depo,.
Re-
idee
Dek-
bingo-
percen-
tage
1)
30Oct. ’18
57.752 95.356
29.634 133.978 28.195
17,23
23
,,
’18
48.991
95.381 32.044
120.132
28.462 18,70
16
,,
’18
60.265
96.617
34.258
133.665
28.650
17,10
9
’18
59.243 95.511
28.328
187.586 28.768
17,33
31 Oct. ’17
59.044
92.813 43.844
122.366
32.074
19,30
1Nov.’16
42.188
105.714
51.107 116.622 37.589
22
1
/
22Juli ’14
11005
33.633
13.735
42.185
29.297
52’/e
t)
Verhouding tusschen Reserva en Deposita.
DUITSCHE RIJKSBANIÇ..
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
kassenscheine, in duizenden Mark.
Data
Metaal
Daarvan
Goud
Kassen-
acheine
___________
Ctrcu-
‘
Zatte
Dek-
kinga-percen-
(age
‘)
31 Oct.
1918
2.603.182
2.550.019
3.062.385
16.661.550
34
23
,,
1918
2.661.357 2.547.308
2.910.884
16.420.768
34 15
1918
2.662.929
2.549.283
2.804.239
16.079.088
34
7
,,
1918
2.661.348
2.547.379 2.710.299 15.798.049
34
31 Oct.
1917
2.518.641
2.404.670
1.023.935
10.400.264
34
31 Oct.
1916
2.522.286
2.506.076
229.445
7.260.036
38
23 Juli
1914
1.691.398
1.356.857
65.479
1.890.895
93
t’)
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine..
Data
W(ssla
Rek. Cr1.
Darlehenakaosenscheine
Totaal
In kas bil
uttge-
de Retcha-
_____________
geven
bonk
31 Oct.
1918
20.679.210
10.733.766
23
1918
18.732.525 9.058.939 12.173.000 2.903.000
15
1918
19.019.129 9.489.975 11.908.200 2.796.000
7
,,
1918
18.893.812
9.376.311
11.705.000
,
2.701.900
31 Oct.
1917
11.737.052
5.686.056 6.738.500
1.012.100
31 Oct.
1916
7.877.607
3.458.360
2.528.800
218.700
23 Juli
1914
.
750.892 943,964
RUSSISCHE STAATSBANK.
Sedert 5 November 1917 is geen bankstaat verschenen.
Currenc,, Notes.
ij
Data
Metaal
Ctrculalie
Bedrag
I
Goudd.
1
Cao. Sec.
30 Oct. 1918 73.948
23 ,,
1918
73.409
16 ,,
1918
73.197
9 ,,
1918
73.109
31 Oct. 1917 56.026
1 Nov. 1916 56.363
22 Juli 1914 1 40.164
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
DANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden francs.
Waan,an
Te gocd
Butt.geui.
Data
Goud
in het
Ziloe,
in het
000,ach.
Buitenland
Buitenland a/d. Staat
31 Oct. ’18 5.443.298 2.037.108 320.127 1.382.407 18.800.000
24 ’18 5.441.871 2.037.108 319.828 1.434.742 18.800.000
17
,,
’18 5.430.853 2.037.108 319.554 1.529.068 18600.000
10
,,
’18 5.439.271 2.037.108 320.054 1.574.028 118.400.000
2 Nov.’17 5.327.485 2.037.108 253.481
721.773 12.150.000.
2 Nov.’16 4.992.020
–
326.094 933.780 6.600.000
23Juli ‘141 4.104.390
–
1
639.620
–
1
–
I
Uitge.
1
1
Belee-
1
Bankbtl.
Rek. Cii..
I
Rek.
stelde
1
Pont-
C,t.
Wissel,
ning
J
etten
culic,en.
Staat
PO
876.990 1.052.963 824.150 30.782.046 2.876.163 175.898
824.644 1.053.616 818.662 30.721.055 2.909.131 35.202
.
841.802 1.055.134 833.347 30.630.953 2.856.535 59.497
867.983 1.056.136 841.265 30.539.744 2.899.423 97.403
0
736.358 1.153.626 1.125.021 22.018.321 2.679.067 39.256
576.256 1.371.186 1.380.300 16.128.286 1.743.294 180.888
1.541.0801
–
1
769.4001 5.911.9101 942.5701400.560
SOCIËTÉ GÊNÉRALE DE BELGIQUE.
)
Voornaamste posten in duizenden francs.
–
1
Metaal 1 Belecn.
1
Beleen.
I
Blnn.
I
Rek.
mci.
1
van
1
van
wissel,
Ci,cu-
C,I.
Datô
buitenl.
I
huttenl.
1
prom. d.
en
latte
saldi saldi
1
,order.
1
provtnc.
beleen.
17 Oct. ’18 1.216.753 100.082 480.000 97.728 1.507.912 377.440
10
,,
”18 1.219.743 100.021 480.000 100.040 1.508.011 382.595
3
,,
’18 1.144.781 100.011 480.000 95.287 1.452.612 358.318
26Sept.’18 1.145.778 99.982 480.000 101.783 1.452.948 365.452
18Oct. ’17 476.043 90.903 480.000 100.351 1.172.474 91.204
19Oct. ’16 352.872 76.033 480.000 39.834 828.739 110.068
1)
Sedert einde 1914 met de functie van circulatiebank belast.
VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste nosten in duizenden dollars.
Data
Goud
Waarvan
voor
dekking
F.
R. Notes
1
t
van in
thet bui-
tenlana’
1
Zilver
etc.
‘-.5’.
Notei
in
circu.
latie
30Aug. ’18
2.013.794 1.059.090
5.829
53.168 2.092.708
23
’18
2.003.051 1.103.030
5.829 52.215 2.032.837
16
,,
’18
1.992.543
1.001.614
5.829
52.980
1.985.419
9
,,
’18
1.990.301 978.841 9.696 54.222 1.955.276
31 Aug. ’17
1.372.219
495.911
52.500
52.550 573.049
Waar.
1
Dek.
I
Goud.
Totaal
fl
1
king,.dekking
Data
Wind,
Depojitos
Kapitaal
cincu.
taeefl
latle
30Aug. ’18
1.660.798
2.141.553
78.168 57,9
52,7
23
’18
1.630.321
2.196.051 77.750
59,2 52,1
16
’18
1.497.572 2.136.002
76.960 59,2 50,5
9
,,
’18
1.541.030 2.161.080
76.876
59,5 50,1
31 Aug. ’17
287.964 1.362.989
58.484 76,0
86,5
i)
Verhouding
tueschen: den totalen goudvoorraad.
zilver etc..
en de
opeischbare schulden:
F. R. Notes en netto depooit&s to t inbegrip
von
het kapitaal.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
1
Toiaal
1
Reserve
Totaal
Waarvan
Aantal
uitgezette
1
hij de
1
time
Data
banken gelden en
I
F.
R. bank,
a’epositos
deposits
1
beleggingen
t
23 Aug.’18 735 12.886.233 1.165.803 11.322.380 1.445.563
16
,,
’18
735 13.002.672 1.157.759 11.494.593 1.451.037
9
’18
722 12.881.502 1.137.577 11.364.931 1.466.556
2
,,
’18
723 12.763.948 1.146.129 11.236.990 1.443.754
26 Juli ’18
725 12.668.369 1.150.922 11.132:555 1.426.697
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 4 November 1918
De gebeurtenis, die in de achter ons liggende berichts-
periode wel den meesten indruk op de internationale
londsenbeurzen heeft gemaakt, is ongetwijfeld de ineenstor-
titig van de Oostenrjksch-]Iotigaarsche rflonarcliie geweest. Zooals alle étappeu van den wereldkrijg zich in den laatsten
tijd uiterst snel bevestigen, zoo is dit ook met den val van
dc ]ï[absburgsche monarchic het geval. Van een eigenlijkeii
val kati weliswaar nog niet worden gesproken, Nvijl omtrent
den toekomstigeû staatsvorrn van de zich vormende natijn
nog slechts weinig bekend is, doch in ieder geval staat vast;
dat de tot nu toe bestaan hebbende agglomeratie van hete
rogene elementen in één monarcitaal verband tot het absolute
verleden behoort.
Eet spreekt vanzelf, dat dergelijke gebeurtenissen op het
economisch eis financieel gebied oiminiddellijk haar weerspie-
geling vihden. Vooral ter beurze van B e r 1 ii n heeft de
ontwikkeling der zaken bij den Oosteurjksehen bondgenoot
eeti ontzaglijken indruk gemaakt. Niet slechts het feit, dat
men ria den afval vais ]3ulgarije en Turkije thans geheel
alleen stond tegenover den vijand, doch ook de financieele
cii economische banden, clie ])uitschlancl en Oostenrijk.
hongarije gedurende dcii oorlog hadden aangeknoopt-, gaven
aanleiding tot diep
g
aande ongerustheid met betrekking tot
de allerria-aste toekomst. Het Duitsche Rijk bezit geweldige
vorderingen op •den vroegeren Oostenrijksch-Hongaarsclmen
Staat, welke verdeeld kunnen worden in vorderingen van
het Bijk en van particulieren.
De schulden vait Staat aan Staat best-aan in hoofdzaak
uit credieten, die gedurende den oorlog aan Oostenrijk.
]longarije zijn verleend cii beloopen, volgens matige taxatie,
een totaal van vier milliaid Mark. Daarnaast worden de
vorderingen van particulieren aangetroffen, die in hoofd-
zaak samengesteld zijn uit het zeer belangrijke eI feeteubezit,
voornamelijk spoorwegwaarden, gemeentelijke obligaties,
pandbrieven, industrie- en bankwaarden omvattende. Al deze objecten vinden hun basis over liet geheele domein
van de voormalige i[absburgsche monarchie en nauwelijks
kan een enkel fonds worden aangewezen, dat niet door de
actueele gebeurtenissen ten sterkste wordt getroff en. liet
])tritsclie belang toch omvat Galicische petroleumterreineit,
Jiongaarsche goudmijnen en spoorwegen, Stiermarksche
ijzerwaarden, Bosnische landbezittingen, enz. Eet ligt dan
ook voor de hand, dat men zich allerwegen ongerust maakt met betrekking tot de naaste politiek van de zich vormende
staten. Voorloopig worden weliswaar de vervallen coupons
(per 1 November) der staatsleeningen verzilverd, doch dit
geschiedt slechts, wijl bij de betaalkantoren de remises, resp.
de verrekeningen via de Deutsche Reichsbank reeds ingeko-
men waren.
In verband met bovenstaande overwegingen, waren clan ook ter benrze van Berlijn alle Oostenrijksche en hongaar-
sclie fondsen uiterst ongeaniineercl gestemd. iiertegenover moet -worden gesteld een bijna even krachtige verbetering
van de koersen der z.g. Pondenwaarden, als Chilenen,
Chineezen, Siameezen en Argentijnen. Vooral voor de laatste
heeft zich in de laatste dagen een buitengewoon sterke koers-
verheffing doen gelden, die echter ten dccle moet worden
toegeschreven aan schaarschte van materiaal. De oorzaken
van deze favoriseering vau buitenlandsche waarden zijn
velerlei, -doch als eerste en gewichtigste factor mag wel wor-
den aangevoerd de algemeen pessinustische opvatting om-
trent het verloop van cle komende vredesonderhandelingeu
en liet verlangen, hieruit ontstaande, om althans een
gedeelte van het bezit buiten de eigen landsgrenzen te be-
leggen.
De bii.inenlandsclne staatsfondsenmarkt heeft zich te
Berlijn relatief goed op peil kunnen houden. Overigens
echter valt er allerwegen’ een geweldige afbrokkeling van liet
koerspeil waar te nemen. In het vorig overzicht werd hier
ter plaatse reeds op deze voortdurende dalende beweging
gewezen en thans moet slechts geconstateerd worden, dat de
markt dezelfde richting heel t voortgezet, echter met dit
verschil, dat de omzetten van veel geringer beteekenis zijn
geworden. Ook zijn de executieverkoopen eenigszins afge-
– lioluen, doch hiertegeno-ver staat, dat nieuwe vraag zich
bijna niet heeft voorgedaan. De markt sluit dan ook in
buitengewoon lustelooze tendens.
Naast de koersreaetïes, die de ei fectenmarkt hebben
geteisterd, heeft men in Duitschland ook te kampen gehad
met allerlei moeilijkheden op zuiver monetair terrein.
Vooral de beta.lingsmiddelen hebben in de achter ons lig
–
gende dagen ccii rol van niet geringe beteekenis gespeeld.
De onrust in den lande was dermate gestegen, dat het
publiek er toe overging op ongehoorde wijze allerlei -bank-
992
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
biljetten en overigens alles, wat maar eenigszins op gereed
geld geleek, in natura te verzamelen, zoodat een absoluut
gebrek aan biljetten en andere betalingsniidclelen onvermij-
delijk werd. Dit verergercie, zooals vanzelf spreekt, de
situatie en de President van de Reichsbank, de heer Have-
stem, heeft zich dan ook genoodzaakt gezien buitengewoon
ernstig te waarschuwen tegen het misbruik van het
,,oppotten” van bankpapier; men zie onder ,,Aanteeke-
ilingen”.
in aansluiting hiermede zij nog vermeld, clat de Baye-
rishe Notenbank thans 94 millioen Mark kan emitteeren, in plaats van Mk. 70 millioen. De Badisehe Bank, die tot
nu toe het drievoudige van haai’ aandeelenkapitaal ad Mk. 9
millioen, derhalve 27 millioen, mocht doen cireuleeren, mag
thans haar circulatie opvoeren tot Mk. 54 millioen. Omtrent
de maatregelen, ten opzichte van de twee overige Privat-
notenbankon genomen, zijn thcns nog geen definitieve
berichten bekend, doch wel verluidt, dat oolç hier de be-
voegdheden uitgebreid zullen worden. De Würtembergische
Notenbank, met een aandeelenkapitaal van 9 millioen Mark,
heeft thans een biljettenprivilege tot 25,71 millioen Mark;
het emissierecht der Siichsische Bank is onbegrensd, waarbij cle instelliug echter gehouden is, steeds tegenover het bedrag
der uitgegeven biljetten een derde gedeelte in llijksbank-
biljetten, Darlehnskassenscheine of goud in haar saf es te
houden.
Te Wee n en is de tendens uit den aard der zaak zoo
mogelijk nog meer gedrukt geweest dan die te Berlijn.
Koersreacties van 80 en meer procenten op een enkelen (lag
behoorden niet tot de uitzonderingen en nog steeds is het
aanbod buitengewoon dringend, waartegenover vraag van
eenige beteekenis niet kan worden gesteld. Naast vrijwillige
verkoopen komen thans ook herhaaldelijk geforceerde liqui-
daties voor; de voortdurende daling heeft thans ook de tot
voor korten tijd goed gedekte posities aangetast. Liet alge-ineene koerspeil is dan ook voor de niee.ste waarden reeds
gedaald tot ongeveer het. niveau, (lat tijdens het uitbreken van den oorlog bestond. Teneinde een denkbeeld te geven
van de geweldige verliezen, die aan de Weensche beurs op
het oogenblik worden geleden, releveercn wij hier enkele
reacties, die op 66n dag hebben plaats gevonden. Zoo ver-loren aandeelen Austro-Americana Kr. 85, Ï)onau-Danipf-
schiffahrt Kr. 110, bloyd Kr. 100, Austria-Email Kr. 60,
Waffenfabrik Kr. 120, enz.
Ook op de beleggingsmai-kt blijft een uiterst ongealii-
nieerde tendens oei’heerscliend. De ohzekei-heid aangaande
de toekomst van liet Rijk neef t vele bezitters ei’ toe ge-
bracht hun staatsfondsen, inclusief de oorlogslccniugcn, aan
de markt te brengen en hoewel de Rijkspostspaarbank op
groote schaal interventie-aankoopen effectueert, kon liet
aanbod toch op verschillende dagen zelfs niOt voor het
grootste gedeelte worden opgenomen.
Op dc beurzen in de ltndeii der Entente hebbeu de
voorvallen van de laatste (lagen uit den aard der zaak een
geheel verschillende stemming in liet leven geroepen. Vooral
te Pa rij s, waar •de beurs tot nu toe feitelijk een schijn-
bestaan heeft gevoerd, is groote activiteit ontstaan, gepaard
aan een buitengewoon sterke koersverlieffing. 01) de staats-
fondseuniarkt was dit zeer sprekend voor do binnenlandsche
soorten, doch vooi’al voor Turksuhe waarden, waarvan bv.
cle 4 pCt. Turksehe geuuificcerde rente tot 75 pCt. kon
monteeren. Ook Russische waarden varen aanmerkelijk hoo-
ger genoteerd, waartoe ongetwijfeld ook medewerkte de hier
ter plaatse reeds vermelde faculteit, om de
COUOUS
(lezer
stukken voor de helft in betaling te geven bij inschrij-
vingen op de vierde ]i’ransciic oorlogsleening. Deze leening
zelve zal inniiddels, naar de voorloopige mededeelingen te
oordeelen, vermoedelijk een groot succes worden.
Van de grootere activiteit heeft men intusschen gebruik
gemaakt om het commissietarief voor de coulissewaarden
te verhoogen. Van deu vierden November af zal de provisie
bedragen voor fondsen, genoteerd tot frs. 25: 25 ceutimes,
van frs. 25,50 tot frs. 75: 50 centimes, van frs. 75,50 tot
frs. 150: frs. 1, van frs. 150,50 tot frs. 250: frs. 1,50, van
fr. 250,50 tot frs. 350: frs. 2, van ïrs. 350,50 tot frs. 500:
fi
–
s. 2,50, van frs. 550,50 tot frs. 650: frs. 3, van Les. 650,50
tot frs. 800: frs. 3,50, boven frs. 800: frs. 4.
Te L o n d e ii was cle beurs eveneens uiterst vast gestemd;
gedetailleerde bijzonderheden hieromtrent hebben ons echter
niet bereikt..
Te N e w Y o r k daarentegen is cle tendens eenigszins
veranderd, hoofdzakelijk tengevolge vau den toestand van
de geldmarkt. Het succes der vierde Liberty-Loan zou zon-
der eenigen twijfel de markt sterk hebben gestimuleerd,
indieu hiermede niet ware samengegaan de tendens tot ver stroeving van de geldmarkt. Geweldige bedragen zullen op
cle stortingsdagen aan de markt worden onttrokken en al
zullen deze onttrekkingen slechts een tijdelijk karakter
dragen, thans moeten ‘de maatregelen worden genomen,
teneinde een ontwrichting van de geldmarkt te voorkomen
en een hieruit mogelijk voortvloeiende paniek te vermijden.
ie banken zijn dan ook reeds overgegaan tot liet opnieuw
inperken van credieten voor speculatieve transacties en het
verhoogen van de ilvarges voor cle fondserionderpanden tot
30 pCt. Dientengevolge zijn vele geforceerde liquidaties ont-
staan. i)aarnaast werden vrijwillig posities verkocht, iii
verband met de veranderde vooruitzichten voor de indüstrie
in het tijdperk, onmiddellijk volgende na dcii oorlog. De
Steeltrnst heeft in clezen het voorbeeld geleverd van conser
–
vatieve politiek dooi- het extra-dividend, dat tot nu toe werd
oiilgekeei
–
d op de basis van 12 pCt. ‘s jaars, te reduceei-eii
tot 8 pCt. ‘s jaao
–
s, waardoor het totale dividend is terug-
gebracht tot 13 pCt. ‘s jaars. Het valt te voorzien, dat ook
andere – ondernemingen deze politiek tot de hare zullen
iiiaken, welke verwachting- eei-der eet stemming van lit.ste-
loosheid aan de beurs te Wallstreet te voorschijn heeft
geroepen. I)e ondci-toon is echtei-, in verband niet den gun-
stigen loep van zaken voor de geassocieerde regeeringen,
niet flauw te noemen.
Te o
ii z e n t. heeft de
iS’taalsfondsenmarkt,
wat de bui-
nenlandsche soorten betreft, zich eenigszins kunnen herstel-
len van de reactie, die haar dc vorige week heeft gekarak-
teriseerd. Dit stond ten nauwste in veibaud niet de iets
i-uilnere geldmrkt en met de lagere noteering voor prolon-
g-atierente.
Van de buiteniaiidsche soorten waren Oostenrijksche
J.{enten zeei- sterk aangeboden, als gevolg van de liekende
gebeurtenissen. Toch ontstond op het verlaagde koerspeil
wel eenige vraag, terwijl ook dekkingsaankoopen hierbij ccii
rol speelden. Russische waarden bleven prijshoudend, niet
eerder ccii neiging tot montëeren. De groote vraagnaar
Pondeuwaarden in Duitschland had hier ter beurze op de
betreffende fonchen geen noenienswaai
–
dige uitwei-king.
De locale afdeelingen hebben over het geheel een zig-za.g
beweging te aanschouwen gegeven, waarbij het kenmerkende
echter is geweest een sterke afname van de omzetten. De
beurs als geheel is veel rustiger geworden, terwijl de steun-
ming vooi- verschillende afdeelingen ook niet meer de geani-
nieerdheid weei-geeft, die hier tot voor enkele weken heeft
geheerscht.
29 Oct. 1 Nov. 4 Nov.
4i/
0
10
Ned. W. Sch.
1916 881/
4
881/i6
8911/i6
-1-
l
7
/io
4
0/
,,
,,
,,
1916 81
81′
0
/ia
82
+ 1
3
1
/2
0
/0
,,
,,
,,
..
..
71
70
70
– 1
3
/o
,,
,,
,,
. . .
65’V
63/4
631/i, – 2/
2’/
0/
Cert. N. W. S…….54
54
54
3
/
+
8
/32
5
0/
Oost-Indië 1915 . . . –
9215/
io
94
94/
-1–
i/
io
4
/o Hongarije Goud .. . – 40
37
35i/
8
47/
8
4
0/
Oostenr. Kronenrente 30
1
/8
30
1
/2
301/
–
D
uo
5
°/o
Rusland 1906 ……40
41
40
41/2
°Io
Iwangorod Dombr.. . 37h
371/t
378/
4
0/
Rusland Cons. 1880.. 33
5
/16
34
32
– l’/jg
4
0/
RusI. bij Hope&Co..
34
1
/s
36V2
35
+
‘/
s
4
0/
Servië 1895 ……..53
51
51
– 2
4i/
2
o/
China Goud 1898 .. 642/
4
63
1
18
6318 – 1
8
/8
4
0/
Japan 1899 ……..65
65
– 65
4
o/
o
Argentinië Buiteul.. 63
61/,
61/8 –
5
0/
Brazilië 1895 ……68’/8
68
68
– ‘/8
5
0
1
,,
1913 ……67/4
67’/4
67’/4
Vooral de
scheepvewo’trnarkf is
Vrij lusteloos gebleven.
Ondanks de minder pessimistiscl.ie opvatting omtrent de
vrachttarieven, die na den oorlog vastgesteld zullen worden,
is liet publiek nog niet op groote schaal als koo1 er opge-
treden. Eeusdeels is dit toe te schrijven aan het feit, dat
scheepvaartwaar.dcn behooren tot die rubrieken, die reeds
lang van een rijzing hebben geprofiteerd, auderdeels aan
den do-uk, die
01)
cle geheele markt rust uit vrees, dat te
eeniger tijdi rekening gehouden zal moeten worden met een
inkrimpen van de faciliteiten
01)
cle geldniarkt. Als zoodanig
kan clan ook de kalme tendens op de scheepvaao-trnarkt
karakteristiek worden genoemd voor de gansche beui-s.
-,
..
Riïzing of
29
£. –
0v.
4 Nov.
daling.
Holland-Amerika-Lijn …. 432
8
/4 427
4291/2 – 38/
4
,,
,, gem.eig.
41081
2
408i/
2
410
1
/2
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij
280 280
280
Roll. Alg. Atl. Stoomv.-Mij.
178
176’/s
179°/8
+
1’/s
Hollandsche Stoomboot-Mij..
226
1
/2
221
224’14
–
2
1
14
Java-China-Japan-Lijn ….
324
321
318812
–
5i/
2
Kon. Hollandsche Lloyd ..
187
185
188
1
/4
+
1
1
/4
Kon. Ned. Stoomb.-Mij …..
254
VI
250/2
247
1/
4
–
71/
4
Kon. Paketvaart-Mij…….
257
259/2
2678/4
+
10V
Maatschappij Zeevaart ….
340
330
330
–
10
Nederl. Scheepvaart-Unie ..
264
1
/
263
268
I/
+
38/s
6 November 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
993
29 Oct. 1 Nov. 4 Nov.
Rijzingof
Nievelt Goudriaan ……..539′!,
539
1
!2
539
1
!,
Rotterdamsche Lloyd ……
304
1
14
303
1
!1
3031!,
–
11/
4
Stoomv.-Mij. ,,Hillegersberg” 395
395
395
,,Nederland” .. 293
291’I4 292′!2
1
/2
,,Noordzee” .. 230
223’I,
230
,,Oostzee” .. .. 3951/2 385
1
/2 389
1
/2 – 6
1)e
r•ubbcrafdeeling
heeft een reactie te aanschouwen ge-
geven, in verband met beschouwingen, als zouden de
Centrale Mogeudheden na den oorlog niet op zulk een
ruime schaal invoer van rubber toestaan, als oorspronke-
lijk was aangenomen. Alle soorten leden onder deze minder
gunstige opvatting en verlateit de berichtsperiode op een
lager niveau.
De
tabakmurkt
kon zich vrij goed op peil houden, al
moeten hier ook reacties van vrij groote beteekenis worden
gereleveerci.
De
petroleumafdeeling was
goed gedisponeerd, behoudens
een teruggang iii het midden der berichtsperiode, waarvan
zij zich echter gedeeltelijk heeft kunnen herstellen. Aandeeleic
Koninklijke Petroleum gaven den meesten handel te aan-
schouwen, waarbij het fonds zich goed kon handhaven.
29 Oct. 1 Nov. 4 Nov.
Riizing of
daling.
Amsterdamsche Bank
…. 189
189 189
Ned. Handel-Mij. cert. v. aand. 178
179
180
1
!3
+
2
1
!,
Rotterd. Bankvereeniging ..
144
1/
2
144
3
/4
144
3
14
+
‘h
Amst. Superfosfaatfabriek.. 184
184
179
1
!2
–
41!2
Van Berkel’s Patent
.
…..138′!,
139′!4
141
1
!3
+
2
5
/8
Insulinde Oliefabriek ……
241’/4
233′!4
2401!2
–
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aand. 1011/
4
101
1
!8
101/4
+
/2
Ned. Scheepsbouw-Mij.
.. ..
185 176
1
!2
180
1
!4
–
41/ Philips’ Gloeilampenfabriek 395
388
387/2
–
71/
2
R. S. Stokvis
&
Zonen …. 520
530
533
+
13
Vereenigde Blikfabrieken. 144
139 143
–
1
CompaniaMercantil Argent. 248
247
250′!2
+
2’/
Cultuur-Mij. d. Vorstenland. 151
152
165
+
14
Handelsver. Amsterdam…. 385
387’/4
3841!,
–
1/
Hou. Transati. Handeisver. 145
1
!
4
147
147
+
18/4
Linde Teves & Stokvis ……214
214
212
–
2
VanNierop&Co’sflandel-Mij 171
179′!4
179’/
+
8
3
1
Tels
&
Co’s Handel-Mij ….
165 163
163’/4
– 1
8
/4
Gecons. bil. Petroleum-Mij 250
250
1
/2
2481!4
–
18/
4
Kon. Petroleum-Mij …….
606′!,
610′!2 615′!2
+
9
Orion Petroleum-Mij …….
95′!,
95′!2
951/
2
Steaua Romana, Petr.-Mij.. 184
1
!,
185
177′!,
–
788
Amsterdam-Rubber-Mij…..186′!,
187
3
!4
186′!4
–
‘/2
Nederl.-Rubber-Mij .
……
113
112
111112
–
1
1
!3
Oost-Java-Rubber-Mij.
…. 225
221
1
!1
224′!2
–
‘/
Deli-Maatschappij
……..519
515
524
1
12
+
5
1
i
Medan-Tabak-Maatschappij.. 225
221
228!,
+
31/2
Senembah-Maatschappij…. 476
,470
475
–
1.
De
Anerjkaansche markt
sloot zich geheel aan Walistreet
aan. Hierbij moet echter worden opgemerkt, dat
over het
geheel on6 publiek voor Amerikaansche
waarden
vi-ij
sterk
geporteerd was, zoodat de reacties zich aan onze beurs niet
steeds geheel weerspiegelden.
29 Oct.
1 Nov.
4 Nov.
Mizing
American Car
&
Foundry
.
78
1
/
78’I3
77
1
!,
–
1′!,
Anaconda Copper
……..
155’/,
153
1
!,,
154
–
1’/4
Un. States Steel Corp…..
96V,
93
91/,
4
1
!8
Atchjson Topeka ……….
96
978/
4
9518/,,
2/, ,,
Southern Pacific………..
94’/,
92′!,
92′!,
–
2
Union Pacific……. ……
137/8
136 136
–
1
7
/8
Int.Merc.Marineafgest…..
338/,,
337/,
32/8
–
7/,,
prefs
120!8
120
1
!3
120’/4
–
‘/s
Prolongatie iets lager; cle noteering sluit op 4 pCt
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
4 November 1918.
Uit de berichten, welke ons met het laatste convooi be-
reikten, blijkt, dat ook in de eerste weken van October in
Groot-Brittannië en Ierland het weder weinig geschikt is
geweest voor het binnenhalen van het zich nog in het veld
bevindende gedeelte der graanoogsten. Slechts nu en dan
boden enkele betere dagen eene iets gunstiger gelegenheid en ofschoon tea slotte tegen het einde van October althans
in het eigenlijke Engeland vrijwel de geheele oogst onder
dak was, is tocli de schade aan de kwalitit zeer groot. Reeds
wordt aan de markten geregeld min of rnéer beschadigde
• tarwe aangeboden, die onder de gewone marktprijzen wordt
verkocht en voor menschelijk voedsel niet meer bruikbaar is. In de moléns wordt gedroogde tarve reeds verwerkt. In
Schotland en Wales schijnt een niet onbelangrijk deel der
oogsten geheel verloren te zijn gegaan. Zelfs is in sommige
streken de grond zoozeer ongeschikt voor den nienwen
uit.zaai, dat het zeer cle vraag is, of deze tijdig kan plaats
vinden.
Uit de Vereenigde Staten van Amerika bericht men van
den last, dien cle enorme tarwre.aanvoer veroorzaakt. Iii
de eerste oorlogsjaren is het daar herhaaldelijk voorgeko-
men, dat het spoorverkeer zoo weinig in staat was om de
aangeboden goederen te vervoeren, dat het vervoei- van
sommige artikelen tijdelijk Inoest worden gestaakt. Zulk een
embargo heeft toen ook dikwijls graan getroffen. Ook in
September zijn embargo’s op graan op verschillende lijnen
nooclig geweest, doch ditmaal lag de aanleiding daartoe niet
ii, de te geringe capaciteit der spoorwegen, doch in de
onmogelijkheid, om de enorme tas-we-aanvoeren op te slaan.
Alle opslagruimte in een groot aantal marktplaatsen was
geheel in beslag genomen. Wij hebben indertijd de afname der tarwe-aanvoeren aan de marktplaatsen vermeld zonder
die te kunnen verklaren. De verklaring ligt in deze
embargo’s.
De nieuwe uitzaaj van wintertarwe maakt in de Veree-
uigde Staten goeden voortgang en reeds wordt gesproken
van eene grootere met tarwe bezaaide oppervlakte dan in
het vorige seizoen. ‘Alen meent, dat daartoe zal medewerken,
dat de l’i
–
esideat voor den nieuwen oogst reeds denzelfden
minimumprijs ($ 2,20 per bushel aan den boer) voor tarwe
heeft gegarandeerd als in het tegenwoordige seizoen. Boven-
dien schijnt er nog kans op verhooging te bestaan, als resul-
taat der bevindingen eener Commissie, die een onderzoek
o,ntrent de productiekosten instelt.
De maïsprijzen in de Vereenigde Staten zijn sedert 26 Oc-
tober weder sterk gedaald en zij bevinden zich bijna weder
op het lage punt van 10 October. 1)e loopende termijn to
Chicago is zelfs nog daaronder gedaald. De oorzaak heet
weder te liggen in de vredesvooruitzichten, doch zal ook
zeker in verband staan met de nog steeds groote aanvoeren
van oude n,aïs en de goede resultaten, vooral wat de kvali-
teit aangaat, van den nieuwen oogst.
In Argentinië zijn de vooruitzichten van het te velde
staande graan uitstekend. Volgens door de Regeering gepu-
bliceerde cijfers wijkt de bezaaide oppervlakte van tarwe,
lijnzaad en haver weinig af van die van het vorige jaar.
De prijzen aan de markten te Buenos Aires en Rosario
toonen weinig verandering met de vorige week. Slechts voor
maïs zijn zij wat gedaald.
Ook Australië, waar droogte schade dreigde te zullen
veroorzaken aan den tarweoogst, meldt gunstiger weder met voldoenden regenval en een goede oogst wordt ver-
wacht. De tarwe-opbrengst zal echter waarschijnlijk niet
grooter zijn dan in het laatste seizoen, toen zij wegens geringe opbrengst per H.A. bijna 35 pCt. beneden den
oogst van 1915/1916 is gebleven, den grootsten, dien Austra-
lië ooit heeft gehad. De nu te velde staande Australische
oogst zal zeker weder den enormen voorraad, die i
–
eeds ligt
opgeslagen, nog vergrooten. Begin Augustus bedroeg die
vooi-raad ongeveer 190 millioen bushels of bijna anderhalf
maal den geheelen tarwe-uitvoer uit de Vereenigde Staten van Amerika in het afgeloopen seizoen. Het zal zeker nog langen tijd duren, voor Australië, ook wanneer spoedig de
vrede gesloten zal worden, zijn tarwe-surplus zal hebben
opgeruimd.
Voor lijnzaad- zijn in den laatsten tijd in de Vereenigde
Staten de vooruitzichten hog steeds verbeterd. In September
bleek in verschillende streken de opbrengst zooveel grooter
te zijn dan men verwacht had, dat reeds gesproken wordt
over de ihogelijkheid, dat het land zich in het komende
seizoen geheel met zijn eigen oogst zou kunnen behelpen.
Voorwaar geen aangenaam vooruitzicht voor Argentinië,
waar weder veel lijnzaad is aangebouwd en waar men ge-
leerd heeft, Noord-Amerika als geregelden afnemer to
hebben.
N e d e r 1 a n cl. Een aantal stoomschepen is in den laat-
sten tijd van Nederland vertrokken om grondstoffen voor
de broodvoorziening te halen. ZoonIs bekend is was de be-
doeling, dat daarvoor door de Nederlandsche Regeering
tarwe in Argentinië zou worden gekocht. Meer en meer
schijnt het echtej- waarschijnlijk te worden, dat de belading
niet in Zuid-, doch in Noord-Amerika zal plaats vinden.
Wij ontvangen in dat geval de ladingen wel spoediger, doch
hebben dan ook de zeer veel hoogere Noord-Amerikaansche
prijzen te betalen en dienen genoegen te nemen met de
niet steeds even gewenschte meelsoorten, die de heer Hoover
ons ter beschikking stelt.
994
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
Noteeringen.
–
.
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
Chicago
Buenos Ayres
Data
Tarwe
Mat,
Wave,
Ta,we
Mafa
Lijnzaad
Nov. Nov.
Nov.
Nov.
Nov.
Fcbr.
2Nov.’18
226.
1151/
8
67
5
f
11,50 5,30
20,05
26Oct. ’18
226
125
1
/,
7011
4
11,20
5,45 19,10
2 Nov.’17
220
1158/8
1)
68
,
4
1
)
11,908)
8,10
14,05
2 Nov.’16
185I8 ‘)
86
1
/s ‘)
548/4
)
15,25
1)
8,05
1)
22,50
8)
1 Nov.’15
1028/8
1)
60′!:
39
)
10,308)
5,20
12,908)
20Juli’14
82
l)
568/8
0
36
1
!:
‘)
9,40
2
)1
5,38
3
)113,70
‘)
Soorten.
4 Nov.
.
1918
28 Oct.
1918
4
Nov.
1917
Tarwe (inlandsche) ……
25,-
1)
25,-‘)
–
Rogge (70 Kg. natuur gew.)
28,50
8)
28,501)
–
360,-‘)
Gerst (60 Kg. natuur gew.)
20,-
8)
20,-
‘)
–
23,-‘)
.
23,-
1)
–
Mais (La Plata)
………-
Lijnkoeken
(Noord.Ame-
Haver
(inlandsche) …….
rika van La Plata-zaad)
– –
250,-‘)
Lijnzaad (inlandsch)
40,t)
40,- t)
–
1)
per Dec.
2)
per Sept.
8)
per Jaii.
.
.
. 1
1)
Regeeringsprijs.
De noteeringen te Buénos Ayres.zijn van 2 Nov. 1918, 26 Oct. 1918, 2 Nov. 1917, 2 Nov. 1016 en 2 Nov. 1915.
AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.
A,tikden.
Rotterdam
Amsterdam
Totaal
270ct..2
Nov.
Sedert
Overeenk.
270ct
.2
Nov.
Sedert
Overeenk.
918
191 7
1918
1Jan.
1918
tijdvak
1917
1918
1
Jan.
1918
tijdvak
1917
Tarwe ………………
-,
9.044
253.376
–
2.920 38.227
11.964
291.603
. –
–
8.465′
–
– –
8.465
–
–
2.314
–
–
–
.
–
2.314
–
.
…
–
114.637
–
4.590
80.134
4.590
194.771
Rogge
………………
Boekweit
…………..
–
–
30.600
– –
11.886
–
42.486
–
,
12.399
27.269 39.668
Mais
………………
–
–
–
8.322′
–
–
7.560
–
15.882
Gerst
………………
Haver
………………
–
–
34.078′
–
–
27.985 62.063
Lijnzaad …………….
Lijnkoek……………..
Tarwemeel …………
756
19.988′
–
6.068
3.051
6.824
23.039
Andere meelsoorten
–
19.716
–
–
4.286
–
24.002
–
AANVOEREN in tonsvan 1000 K.G. voor België.
Tarwe ……………..
39.202 287.707
1
369.800f
–
.1
–
1
–
287.707
369.800
Mais
…………….
1
–
1
90.191
21.142.
–
–
1
–
90.191
21.142
Rogge …….. ……..
–
1
11.725.
ii
– –
1
–
5.174 11.725
Tarwetneel …………
1
–
1
68.918
1
6.962
–
8.807
1
77.725
6.962
Gerst
…………….
1
–
1
24.172
1
667
II
–
1
–
24.172
667
Andere meelsoorten
……
–
40.465
10
– –
9.510
1
–
Ii
49.975
t
–
SUIKER.
‘
kwam een kleine reactie en de betichtsperiode’ sluit geheel
Het binnenhalen van den nieuwen bietsuikeroogst kou
ik
onveranderd
op
de volgende noteeringen:
de meeste landen zonder stoornis voortgaan,
ill
Cpe
loco
2/5.
Prma
evear
..
einde voorafgaande week
2/s
In de drie voornaamste Britsche havens bedroegen de
Nov./Dec. 2/5
…………….
Oct../Dec ………
2/51/
4
voorraden
op
12 October:
Jaii./Mit. 2/5
8
/
2/5’Ig
1918
1917
1916
‘)in
……………..
216
Londen …………..164.763
55.939
47.944
tons
Liverpool …………66.294
68.780
11.461
Clyde…………….66.129
41.643
7.135
Totaal ……..297.186
166.362
66.540 tons
Op Java heeft. de Producenten-Vereeniging hare vej;-
koopprijzen verhoogd tot
f
13,- voor Superieur en
f
12,-
voor No. 16 en hooger. De voorloopige overeenkomst, die
tusschen producenten en exporteurs bestond, werd verleden
week door de Producenten-Vereeniging opgezegd.
In Amerika verschilde de statistische positie op medio
September aanmerkelijk met die van verleden jaar, aangezien
de gecombineerde .voorraden in de Atlantische havens der V. S. en op Cuba 290.000 tons grooter waren dan in 1917.
C u b a -statistiek:
1918
1917
1916
Ontv. d. week tot 12 Oct.
12.239
1.286
318 tons
Totaal sedert 1Dec. 1217 3.293.281 2.964.355 2.958.999
Export d. w. 7-14 Sept.
68.654 – 60.977
19.845
Totaal v. 1 Jan.-31 Aug. 2.586.960 2.639.710 2.541.422
Exp.U. K. 1 Jan.-7 Sept.
745.260
765.316 513.885
,,Frankr. 1
,,
7
,,
18.230 .
81.565
13.538
Voorraad op 16 Sept..
462.648
132.879 335.146
NOTEERINGEN.
–
Londen
Amsterdam
New York
Data
per
Tatej
White Gau
November
Cubes
Java,
t
a
Centrifugals.
No.
1
feb.
1 Nov. 1918….
f
–
64/9
–
–
7,28 –
25 Oct. 1918….
,,
– . 6419
–
–
7,28
1Nov.1917….
,,
–
5319.
1 Nov. 1916….
,,
228/
4
47/18/, 24/-
311- 6,629.6,64
21Juli1914….
,,
11t’/a: 18/-
–
–
3,26
RUBBER.
De stemming bleef ook in de afgeloopen week gunsti.
Prijzen konden iets verbeteren, doch op het einde der week
,,
,,
,, (1 aL!.,tJUfl&S,U
smoked Sheets 1 d. minder.
1 d. minder.
Hard cure fine Para ……3/.1/,
…………3/2
KATOEN.
Noteeringen voor Loco-Katoep.
(Middlin Uplands).
4Nov.18
28 Oct.18
21Oct.’18
5
Nov.’17
4Nov.16
New York voor
Middling
..
30.70e
31,70e 32,50e 28,90e
18,95e
New Orleans
voor Middling
2.9,50e
30,25e
31,-
c
27,38
c
18,25
c
Liverp.
v.
Good
Midd.Texas..
22,05d 23,97d
23,98d
1
)
21,92
d’)
11,13d
8
)
t
) 18 Oct. 118 3) 000d Middilag Amer.
5
1 3 Nov. ’16
Middling Amer.
Ontvangsten in, en uitvoeren van Amerikaansche havens.
(In duizendtallen balen,)
I
Aug.
’18
Overeenkomstiga perioden
(ot
1
Nov.18
1917 1)
19162)
Ontvangsten Gulf-Havens.. 1563
1143
1912
11
Atlant. Havens
854
1062
Uitvoer naar Gr. Brittannië
833
906
‘tVateland.
999
428
854
Japan etc…
‘) 2 November ’17.
2)
2 November ’16.
Voorraden in duizendtaUen
I
1
Nov.
18
1
2
Nov.
’17
1
2
Nov.
’16
Amerik. havens ……….
1234
946
1308
Binnenland …………..
1088
788
1104
.
–
…
.
.
–
109
New York
…………….
–
…
–
351
New Orleans
………….
Liverpool
……… . ….
.183′)
221
475
1) 2 November’18.
II
6 November 1918
ECONOMISCH-STATIStISCHE BERICHTEN
995
11
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, d.d. 19 September 1918.
Er hebben weer groote fluctuaties plaats gehad in de
prijzen van Amerikaansche katoen. Alen vreest algemeen,
dat de Amerikaansche Regeering maximumprijzen zal
vaststellen, daar deze reeds een commissie heeft benoemd
om de wenschelijkheid van een dergelijken stap te onderzoe-
ken. Alen verwacht echter, dat dit onderzoek nog wel
eenigen tijd zal duren en dat inmiddels een groote oppo-
sitie van de Zuidelijke planters zal ontstaan. Overigens is
er niet veel verandering in den toestand, hoewel de weer-
berichten wat beter zijn en een late vorst nog zeer aan
den oogst ten goede kan komen. Neili Brothers schrijven
in hun laatste circulaire: ,,Wij moeten er op rekenen, dat
de opbrengst per acre van den oogst 1918/19, vooral in
Texas en Oklahama, geringer zal zijn clan ja jaren is voor-
gekomen”. Het resultaat is dan ook, dat deze firma haar
voorloopige oogstschatting vermindert tot 12.750.000 balen
minimum en 14.000.000 balen maximum, mci. linters, ter-
vijl zij haar definitieve oogsischatting einde October hoopt
te publiceeren, tenzij het plukseizoen dan nog voortduurt,
in welk geval deze schatting eerst in. November zal uit-
komen. Er is geen nieuws over den Egyptisehen of Oost-
indischen oogst.
De markt voor katoenen gareus is gedurende het voort-
duren
van de werkstaking vrijwel gesloten. Men verwacht
nu echter wel spoedig een oplossing van het geschil. Er is
een goede vraag naar mnslaggarens, om de weeftouwen aan
het loopen te houden, doch voor kettinggarens bestaat wei-
nig belangstelling. Prijzen blijven zeer, vast en er gaat
weinig om, tenzij men een redelijke levering kan garan-
deeren. De exportvraag is van weinig beteekenis, daar men
de hooge prijzen niet kan betalen.
De doekniarkt is deze week veel kalmer, daar koopers de
voortdurende prijsstijging niet meer kunnen volgen. Deze
stijging heeft de laatste week weer verderen voortgang ge-
maakt en koopers wachten, liever nog wat, omdat zij op
lagere prijzen hopen, zoodra de spinnersstaking afgeloopen
zal zijn. Fabrikanten zijn trouwens over het algemeen goed
bezet en verkoopen liever niet te lang vooruit. De bedrijfs-
moeiljeden,worden steeds grooter en het is nog twijfel-
achtig, of zij zelfs hun thans reeds zoo verminderde pro-
ductie nog zullen kunnen handhaven. De vraag van China
ontbreekt geheel, terwijl obk de overige Oostersche markten,
die onlangs meer belangstelling toonden, nu bijna geen
order8 meer zenden. Zuid-Amerika en het binnenland blij-
ven geregeld koopen, hoewel het dikwijls moeilijk wordt,
nog een redelijke levering te krijgen.
Maii’èhester, d.d. 26 September 1918.
De Amèrikaansche katoenmarkten zijn gedurende de
afgeloopen week zeer ongedurig geweest, voornamelijk door
de onzekerheid omtrent de bedoeling van de Amerikaansche
Regeering, zoowel betreffende de fixeering van maximum-prijzen, als over de contr5le omtrent de verdeeling van den
oogst tusschen de Geallieerden. Het schijnt zeer waarschijn-
lijk, dat een dergelijke regeling op til is en dit heeft cle
markt wel zenuwachtig gemaakt. Bovendien is daardoor
cie speculatie verminderd, waardoor prijzen ook iets flau-
wer sloten. Egyptische katoen is kalm bij onvetanderde
prijzen.
De staking van de arbeidci-s in de spinnerjen is inmid-
dels geëindigd, en de fabrieken mogen mt vollen arbeids-
tijd doorwerken tot het verlies in productie en loon is inge-
haald. Bovendien wordt de productie van de weverjen van
65 pCt. op 60 pCt. verminderd, om het gebrek aan garens wat minder groot te maken. Verkoopen van garens waren
zeer beperkt, hoofdzakelijk door de moeilijkheid om een
behoorlijke levering te kunnen geven. Vooral de vraag
naar inslaggarens, om de weeftouwen aan den gang te
houden, blijW zeer groot en van deze garens bestaan abso-
luut geen voorraden. Spinners van tricotage-garens zijn
buitengewoon sterk bezet, vooral in de grovere Amerikaan-
sche nummers. Ook de exportvraag is wat beter, hoofdzake-
lijk voor Noorwegen, Frankrijk en enkele kleinere mark-ten. Er zijn nogal orders geplaatst in 40-44 mule voor de
ververijen, waarin de meeste fabrikanten thans tot het
einde van het jaar uitverkocht zijn. Alen hoort meer en
meer van Amerikaansche concurrentie, zoowel in enkele, als in getwijnde garens en de zeer hooge prijzen, die onze
spinners voor deze laatste gat-ens vragen, dwingen de ver-
bruikers wel, om te trachten zich elders te voorzien, het-
geen op den duur niet in het belang van onze spinners
zal zijn.
De doekmarkt is kalm, maar prjzen blijven zeer vast
en fabrikanten toonen weinig neiging om hun verdere pro-
ductie te verkoopen. Er is weinig vraag.van Indië, China,
of de andere Oostersche markten, doch er worden nog al
zaken gedaan voor Egypte, Zuid-Amerika, Frankrijk en
de meeste Afrikaansche markten. De binnenlandsche vraag
blijft goed, doch het wordt zeer moeilijk, om een eenigszins. redelijke levering te. krijgen.
HUIDEN.
Bericht van de firma Grisar & Co.:
EL
–
is voor buitenlandsche huiclen veel belang-
stelling; de markt is dan ook geregeld t la hausse en er zijn
zeer becluidende zaken gedaan voor de .E ole titelanden.
In Argentinië zoowel als in Noord-Amerika zijn er op ‘t
oogenblik geene zaken te doet> voo>’ neutrale landen, noch
in Saladeros, noch in Mataderos of Frigotifiques.
De laatste mail uit Engeland geeft de partijen.aan, die
in den laatsten tijd uit Argentinië zijn aangekomen en die
allen voor Gouvernements-i-ekening verkocht zijn, zoodat er
geen voorraad aan de Liverpoolmarkt bestaat. Voor Kaap-
en andere Engelsche koloniale huidn zijn de ,prjzen hoog
en de voorraad daarvan is ook zeer gel-ing.
Met het oog op de vredesvooruitzichten vreezen wij, dat
Nederland” achter het net vischt en niet gemakkelijk aan
exotische huiden zal komen.
Gedurende de afgeloopen maand werden te Rotterdam
de resteerende 2080 drooggezouten Kaaphuiden vej
–
kocht tot
geheimen prijs.
Van i n 1 a n
cl
sc h e h u i d en valt op te merken, dat
terwijl het slachten beduidend minder is dan het vorig jaar,
de productie vlot opgenomen wordt door de looierij, zelfs
zÔÖ, dat menig fabrikaat meer huiden inslaat dan waarvoor
hij looistoffen bezit. De verwachting van een meer gemak-kelijken aanvoer van ‘looistoffen, wanneer het agreement in
orde is, is de aanleiding tot de groote transacties, die de
looierij thans doet, zeer zeker met het oog daarop, dat na
1 December het slachten zoo niet geheel ophoudt dan toch
onbeduidend zal zijn.
Kalf sv ellen: Er blijft een groote voorraad en de
Nederlandsche looierj neemt slechts onbeduidende par-
tijen op.
L o o is t of f en worden van de plaatsen van herkomst
thans wel aangeboden, echter op coudities: betaling tegen
varehouse-receipt, aflading en scheepsruimte voor risico van
koopers.
Rotterdam, 2 November 1918.
METALEN.
Loco-Noteeringen te Londen:
Data
Ijzer
1ee
K
Sian°’,d
Tin
Lood
Zink
4 Nov. 1918..
nom.
122.–/–
334.-1–
30.–!–
52.-1-
2&Oct.
1918..
Dom.
122–/–
334.–/–
30.-1–
52.–/-
6Nov. 1917..
nom.
110.5/–
262.1716
30.–!–
52.-1-
10 Nov. 1916..
nom.
124.10/– 185.–!–
30.10/–
55.–/-
20Juli
1914..
5114
61.-1–
145.15/–
19.–!–
21.101-
VERKEERS WEZEN.
SCHEEPVAART.
2 Nov.
191$.
Naar en van Skandinavië werden afdoeningen
gemeld tot verlaagde vrachtcij Iers als gevolg van verlaagde
molestpremies. Overigens bleef de vraehtenmarkt onveranderd.
GRAAN.
Data
Petro
g,ad
Londen! R’dam
Odeisa
Rotte,-
dam
All. Ku.,t
Ve,’. Staten
San Lorenzo
Rotte,-
B,tstol
Rotte,-
Enge
dam
Kanaal
dam
land
28 Oct./2 N. 1918
–
–
–
501-
–
2251-
21126 Oct.
1918
–
–
–
501–
–
225/-
29 Oct./3 N. 1917
–
– –
301–
–
145/-
30 Oct.14 N. 1916
–
–
f
14,—
121–
f90,–
124/-
Juli
1914
lid.
7/3
1/111/
4
1/11
1
/4
12/–
12/-
KOLEN.
Cardif
Oo3tk. Engeland
Bar-
Plata
I
1
Rotte,- t Cotl,en-
Data
deaux
Genua
Said
Rivier dam
I
6urg
28 0./2
N. 1918
69/–
10113
200/– 120/–
–
21/26 Oct. 1918
–
69/–
101/3
200/–
120/–
–
Kr.125
29 0./3 N. 1917
691–
101/3 195/6
125/–
f32.50
187.50
30
0.14
N. 1916
34/– 59/6
601–
32/6
,, 6,50 ,, 29.50
Juli 1914
fr. 7,—
7/– 7/3
14/6
312
4/-
996
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
6 November 1918
DIVERSEN.
1
TE IJMUIDEN.
Bombag
Birma Vladivo.
Chili
Data
West
Europa
West
Europa
siock
West
I
West
Europa
I
(d. w.)
(rijst)
Europa
(salpeter)
28 Oct.12 Nov. 1918….
75/-
5001-
–
190/-
21126 October 1918.. ..
275/-
500/-
–
1901-
29 Oct.13 Nov. 1917.. ..
260/-
5501-
–
1851-
30 Oct.14 Nov. 1916.. ..
15813
1901-
–
150/-‘)
Juli
1914.. ..
14/6
1613
25/-
2213
‘) ïer ie1Lscflsp.
Graan Petrograd per guarier van 496 16. zwaar, Odessa per Unit, Ve,.
Sloten per guarter van 480 lbs. zwaar.
INKLARINGEN.
NIEUWE WATERWEG.
October 1918 October 1917
Landen van
Aantal
N.R.T:
Aantal
N.R.T.
herkomst,
schepen
schepen
Binnen!, havens
5
84
33
375
Groot-Brittannië
41
26.330
54
32.427
Noorwegen ..
23
3.163
3
824
20
5.298
7
5.861
Denemarken
4
358
–
–
Finland
1
214
,
–
–
Zweden ……….
Frankrijk
– –
2
193
Spanje
–
–
1
1.222
Westk. Afrika.
–
–
2
1.194
Vereen. Staten
35
68.667
17
37.971
129
104.114
119
80.067
Totaal ….
Periode
1 Jan.-31 Oct.
816
744.014
1.370
1.152.285′
Nat io na ii te
i
t.
Nederlandsche
66
24.244
65
21.153
Britsche
27
10.538
35
19.700
Noorsche
……
11
22.047
6
10.915
Belgische
9
20.917
9
21.118,
Fransche
–
–
1
1.986
Zweedsche ……
‘
16
26.368
1
623
Deensche
–
–
2
4.572
Totaal
..
. .
129
104.114
119
80.061
Landen van
herkomst
October 1918
Aantal
N.R.T.
schepen
October 1917
Aantal
N.R.T.
schepen
Binnen!, havens
6
1.410
9
5.175
Groot-Brittannië
5
1.751
4
1.730
Noorwegen
….
4
1.051
7
2.593
Zweden
6
5.494
16
9.103
Denemarken
2
148
–
–
Frankrijk
–
–
1
91
Spanje
–
–
1
400
Portugal
–
–
1
628
Vereen Staten
–
–
1
1.008
Brazilië ………
– –
1
2.762
Totaal ….
23
9.854
41
23.490
Periode
1 Jan.-31 Oct.
188
101.136
475
393.895
1
)
Nationaliteit.
..
Nederlancische
22
9.312
33
18.665
Noorsche
1
542
2
813
Zweedsche
–
–
4
3.306
Deensche
–
–
2
706
Totaal
..
. .
23
9.854
41
23.490
‘) 1913, 2074 schepen met 2.359.317 N. R. T.
(Halverhout & Zwart’s Scheepsagentuur.)
Economisch-Statistische Berichten.
TE KOOP gevraagd:
exemplaren Nr. 96
van jaargang 191
7
.
1)
1913, 9618 schepen met 11.721.729 N. R. T.
Aanbiedingen Secretariaat Economisch-Statistische
(Dirkzwager’s Scheepsagentuur.)
I
Berichten, Pieter de Elooghweg 122, Rotterdam.
ADVERTENTIËN
De N.V. Nederlandsche H
ROTTERDAM
. ‘s-GRAVENHAGE
GRONINGEN’
‘Telefoön 3600
.Telefoon H 280, 300
Telefoon 1555
AMSTERDAM
LEEUWARDEN
levert uit voorraad
TELEFOON-, SCI.EL-, ELECTR. KLOK-INSTALLATIES,
etc.,
in huur en koop.
Herstelt en onderhoudt on d er g a r anti e 6ok alle niet door haar uitgevoerde installaties.
PROSPECTUS GRATIS.
ÖNTVANG-
EN
BETAALKAS
NIEUWE DOELENSTRAAT
20-22
AMSTERDAM
KAPITAAL EN RESERVEN
f
5.500.000,-
DEposrro’s
VOOR 1 JAAR FIXE
4 PCT.
GELDEN OP DEZEN TERMIJN GESTORT
ZIJN
NA AFLOOP VAN HET
JAAR ZONDER OPEGGING BESCHIKBAAR.
NIET OPGEVORDEIW ZIJNDE, WORDT DE
POST
STILZWIJGEND VOOR
GELIJKEN TERMIJN VERLENGD.
DE RENTE KAN NAAR VERKIEZING PER KWARTAAL, PER HALF JAAR
OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.,
PRACTISCH EFFECTENBOEK
ter vereenvoudiging van admini-
stratie en ten gebruike voor de
VERMOGENSBELASTING
Prijs
f
1,25
Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij
NIJGH&VAN DITMAR’SUITG..MIJ,R’DAM
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
Sta
‘a
‘lm en Walsw*erk
KONINKLIJKE
,,iioiianu.
LANDSCHE
HOLLLOYD
te
Dordrecht.
AMSTERDAM
Maatschappelijk Kapitaal f2.000.000,—
Geregelde
waarvan aanvankelijk f 1.000.000,— uit te geven.
Passagiers-
en
Vrachtdienst
Door oprichters f 400.000,— vast overgenomen,
met nieuwe, moderne
post-stoomschepen
RAAD VAN BESTUUR:
W.
A. VAN BERKEL, Directeur der N. V.
,,vAN BERKEL’S PATENT”,
Rotterdam.
TUSSCHEN
VINCENT J. M. ERAS, Directeur der N. V. Lips’
BRANDKASTEN- EN SLOTEN-
FABRIEKEN,
Dordrecht.
Ir. A. Psi. VAN DER PLOEG, ‘s-Gravenhage.
AMSTERDAM
Jhr. D. F. REUCHLIN, Directeur van
MARX
&
Co’s
BANK,
Rotterdam.
Ir. J. SCHROEDER VAN DER
KOLK,
Rijks-Hoofdingenieur voor de Spoorwegen,
‘s-Graenhage.
.
EN
Mr. A. G. N. SWART, President-Commissaris der N.V.
VEREENIGDE NEDERLANDSCHE –
ZUIDAMERIKA
RUBOERFABRIEKEN
te Doorwerth, Wassenaar.
BEDRIJFSLEiDER:
VIA
A.
BREINING,
Oud-Hoofdingenieur,
laatstelijk
Chef
van
dienst
der
,,Aciérie
Siemens Martin de la Société Anonyme des Tôleries de
Louvroil”.
NEV ‘YORK
UITGIFTE
Internationale
van
–
f 600.000,— nom. Aandeelen a f 1000
9
–
voor
Bank
tot den koers van 100 pCi’
JJ
3a1tltCn wAarl,or5
jJ
te
Gronin5n.
Ondergeteekenden berichten, dat zij op
0/
VRIJDAG 8 NOVEMBER
Paiibhrieven
INSCHRIJVINGEN zullen aannemen op bovenbedoelde uitgifte, op
voorwaarden als vervat in het prospectus van heden, hetwélk op aanvrage
TOT DEN
lo
te hunne kantoren verkrijgbaar is.
–
KOERS VAN
‘Rotterdam.
MARX
&
Co
8
(
BANK,
‘s-Gravenhage
KERKHOVEN
&
Co.,
Amsterdam.
STOOP
&
ZOON,
Dordrecht.
4 November iyx8.
GEBROEDERS SCHEUER
Assuradeurs en Assurantiebezorgers
Accountan tskantöor
Expediteurs en Cargadoors
James Polak
AMSTERDAM EN ROTTERDAM
Verzekering van Koopmansgoederen tegen
(Lid Ned. Acc. Verg.)
transport, molest, brand en diefstal tegen
POSTHOORNsTEEG 7B
concurreerende premiën.
ROTTERDAM.
NIJGH & VAN DITMAR’S UITGEVERS
–
MAATSCHAPPIJ
–
WIJNHAVEN
111-113
–
ROTTERDAM
Belast zich met het verzorgen van uitaven en tijdschriften op elk gebied
Nederlandsche Gist-
en Spiritusfabriek
DELFT
ARTIKELEN:
Gist
Brandspiritus
Zuivere spiritus
Foezelolie
Amyl-alcohoF
Aether Sulfuricus
Narcose aether
Kurken en
Gedroogde Spoeling
S.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
H.OUTHANDEL
viff
ALTIUS & Co
(A°. 1908)
GEVESTIGD TE AMSTERDÂM:
KAPITAAL groot /5.000.000,— Nominaa1,
verdeeld in
f
1.500.000,— 6 pCt. Cumulatief Preferente Aandeelen
â f 1000,—
elk
en
f
3.500.000,— Gewone Aandeelen ï
f
1000,— elk,
waarvan geplaatst 640 6 pCt. Cumulatief Preferente en 1936 Gewone Aandeelen.
Commissarissen:
W. KORTHALS ALTES, particulier,
Voorzitter …..
te Amsterdam.
VAN DER HORST Hzn., particulier,
Gedeleg. Co:nnissaris
A. G. BENSMAN, Lid der firma Jarnian & Zoonen te
Amsterdam en te ‘s-Gravenhage ……….,, Hilversum,
G. C. B. DUNLOP, Makelaar …………,, Amsterdam.
Mr. CHR. P. VAN EEGHEN, Lid der firma Van Eeghen & Co.
Ir. C. G. J. W. KOOPMAN, Chef van de Beweging bij de
Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen …..’s-Gravenhage
S. C. KLATTE, particulier ………….,, Baarn.
Directeuren:
If
J. GEORGE KOOPMAN Jr……te Amsterdam.
D. KOOPMAN ………. Bennekom.
L. DE VEtES ……….,,
,, Amsterdam.
4
,
UITGIFTE VAN ‘
f
924.000,- GEWONE AANDEELEN
elk groot f1000,— luidende aan toonder,
(ten volle deelende in de winst over het boekjaar 1 Juli 1918-30 Juni 1919)
met recht van voorkeur aan Aandeelhouders
tot den koers van 121 pCt. voor houders van het rechivan voorkeur
1221i pCt. voor vrije inschrijvers. ‘
De Aandeelen, waarop geen recht van voorkeur mocht zijn uitgeoefend, worden op
de vrije inschrijvingen zooveel mogelijk pondspondsgewijze toegewezen.
De ondergeteekenden berichten, dat zij gemachtigd zijn op
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1918,
van 9 uur voormiddags tot 4 uur namiddags,
te hunne kantoren inschrijvingen aan te nemen
bp
bovengenoemde
aandeelen.
t
Prospectussen en inschrijvingsbiljetten zijn op aanvrage verkrijgbaar.
AMSTERDAM,
JARMAN & ZOONEN.
‘s-GRAVENHAGE, 2 November 1918.
DUNLOP & Co.
Algemeene Filliesche Hypotheekbank
LEEUWARDEN
Kapitaal fl.000.000,—
Reserves
=6
f 147.573,-
P.
Uitstaand bedrag Pandbrieven iuim
/9.000.000,-
5
%
PANDBRIEVENa
*
10072%
,
MOTORLOCOMOTIEVEN
TRANSPORTWAGENS
VOOR ALLE DOELEINDEN
AANLEG VAN
FABRIEKSSPOOR
tr
–
SPOORWECMATERIEEL
– 11
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
..
w H. MULLER & Co.
REEDERS EN IOOPLIEbEN
HOOFDKANTOOR: ‘s-GRAVENHA.GE
HOLLAND-AMERIKA LUN
–
GEREGELDE AFVALARTEN TUSSCHEN
ROTTERDAM en NEW YORK, BOSTON, PHILADELPHIA,
BALTIMORE, NEWPORT NEWS, NORFOLK, SAVANNAH,
NEW ORLEANS, CUBA, ME)ÜCO en NEW YORK—JAVA.
Voor inlichtingen wende men zich tot de
HOLLAND-AMERIKA LIJN, WILIELMINAKADE, ROTTERDAM
Scheepvaart- en Steenkolen-Maatschappij – Rotterdam
Filialen: AMSTERDAM — IJMUIDEN !!-. LEEUWARDEN — HARLINGEN
ENGELSCHE STEENKOLEN
0
GEREGELDE LIJNEN VICE-VERSA:
ROTTERDAM—LONDON; ROTTERDAM—HIJLL/GQOLE
;
ROTTERDAM—NEWCASTLE
;
ROTTERDAM —LEITH
VAN RIJN & C
R. S. STOKIS & ZONEN Ltd – ROTTERDil
UTRECHT — PiSTBUS 40
EENIGE FABRIKANTEN
WESTZEEDIJK
594
FANDE UTRECHTSCHE
FIJNE TAFELMOSTERD
P. Cbs & Leeffibruggen
LEIDEN
Opgericht
1
Mei
1766
Tel. Intercomm. 370
Tetegr.-Adrez: CLOS
Sajetten en Wollen
Garens voor Hand-
en Machinebreien
Groote
NiIfl
!T
ROTTERDAM
WEISE
(X
CO.
AMSTERDAM
Import van en Handel in
OVERZEESCHE PRODUCTEN
speciâal
RUBBER, GUTTA-PERCHA en BALATA
NOVÉMBER 191(9
JÈ JAAËGANG No. 149
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
LNNO 1016
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
t
BLAAUWHOEDENVEEM – VRIESSEVEEM
AMSTERDAM
ROTTERDAM
ANTWERPEN
EXPEDITEURS
MAATSCHAPPELIJK
KAPITAAL:
f10.000.000,-
EXPEDITIE
IN-
EN UITKLARING
ASSURANTIE
RESERVE –
FONDSEN:
f
1.639.297,151
RTJBBER-
ETABLISSEMENT
KINA – ETABLISSEMENT
PAKHUIS EN SILO-GEBOUW .,ST. JOB”. ROTTERDAM
BEÊEDIGDE WEGERS EN METERS
BEWARING
VAN
KOOPMANSGOEDEREN
TEGEN
UITGIFTE
VAN
,,CEDULLEN
AAN
TOONDER”
WELKE LEVERBAAR EN BELEENBAAR ZIJN
MODERNE KOEL- EN VRIESINRICHTINGEN
TE AMSTERDAM EN ROTTERDAM VOOR HET OP LAGE
TEMPERATUREN BEWAREN VAN AAN SPOEDIG BEDERF ONDERHEVIGE LEVENSMIDDELEN EN HANDELSWAREN.
CORRESPONDENTEN:
TE LONDEN: BRITISH BLAAUWHOEDENVEEM, LTD., 1 MINCING LANE, E.C.
BIJKANTOOR TE LIVERPOOL.
IN NED. INDIË: ,,HET INDISCHE VEEM” Eij ,,DE SCHEEPSAGENTUUR”, BATAVIA, ENZ.
DIRKZWAGER’5 SCHEEPSAGENTUUR
MAASSLUIS EN HOEK VAN HOLLAND
Belasten zich met het rapporteeren van schepen en het
behandelen van scheepszaken op den Nieuwen Waterweg
NIEUWE BERGING-MAATSCHAPPIJ
MAASSLUIS
Contracteeren voor het bergen van gezonken schepen en
ladingen, op de rivieren en buitengaats; belasten zich met
het instellen van duikeronderzoek, enz. enz.
DE SPAARNE-BANK
HAARLEM
Gestort Kapitaal en Reserves
f
1.184.000,-
REKENING-COURANT, CREDIETEN, INCASSEERINGEN, ASSURANTIEN,
WISSELS, ËFFECTEN, COUPONS, PROLONOATIËN, DEPOSITO’S, ENZ.
N
I
I
MACHINEFABRIEK
K ET E LM A K ER 1 J
DR Id FW ERKEN
G 1 ETER Id
t1ACuIfif.rA6ft,i N6
MAfDXj”ll
‘6(
Cus
ROTTERDAM. Zuidbiaak 56
&
‘8-GRAVENHAGE.
Kneuterdijk 13
KAPITAAL f10.000.000,— VOLGESTORT
Directie: P. J. VAN OMMEREN, Jhr. D. F. REUCHLIN, S. S. BOSMAN JR.
Raad van Commissarissen: Mr. J. A. LOEFF. J. RUPPERDA WIERDSMA, A. C. MEES en Mr.
A. J. MARX
NIJGH & VAN DITMAR’S BOEK- EN HANDELSDRUKKERIJ. ROTTERDAM