Promotiebespreking: Rik Rozendaal

Klimaatbeleid raakt iedereen. Het beïnvloedt niet alleen de grote vervuilers maar ook de kleine bedrijven waarmee zij concurreren. Daarnaast raakt klimaatbeleid, via bijvoorbeeld de arbeidsmarkt, ook huishoudens en de inkomensverdeling.

In mijn proefschrift onderzoek ik het effect van klimaatbeleid op verschillende delen van de economie. Zo toon ik onder andere aan dat strengere regels voor de uitstoot van auto’s leiden tot meer innovatie in groene technologieën. Ook heeft de invoering van een CO₂-heffing een negatief effect op de arbeidsinkomensquote en kan het dus leiden tot meer ongelijkheid.

In het derde hoofdstuk van mijn proefschrift bestudeer ik de strategische beslissingen die bedrijven nemen om zich aan te passen aan klimaat­beleid.

Aan de hand van data over patentaanvragen laat ik zien dat marktleiders – de grootste bedrijven binnen hun sector en land – meer vastzitten in vervuilende technologieën dan hun directe concurrenten. Dat wil zeggen, ze hebben in het verleden meer geïnvesteerd in fossiele technologieën, waardoor de overstap op groene productie voor hen kostbaarder is.

Vervolgens verwerk ik dit nieuwe empirische resultaat in een theoretisch model waarin bedrijven strategisch innoveren in groene of fossiele technologieën. Dit levert een aantal nieuwe inzichten op over de groene transitie. Zo kan de invoering van klimaatbeleid leiden tot een toename in fossiele innovatie door marktleiders. Dit komt doordat klimaatbeleid marktleiders harder raakt dan hun kleinere concurrenten. Om hun marktaandeel te beschermen tegen groene concurrentie, investeren marktleiders extra in vervuilende technologieën.

Een tweede inzicht is dat de groene transitie leidt tot een toename van de concurrentie tussen bedrijven omdat het de technologische voorsprong van marktleiders op hun kleinere concurrenten verkleint. De mark-up – de marge van prijs over marginale kosten – die de gemiddelde marktleider kan vragen neemt af, en investeringen in innovatie nemen toe.

Al met al toont mijn onderzoek aan dat klimaatbeleid ingrijpende economische neveneffecten kan hebben door de interactie tussen klimaatverandering en ander marktfalen. Dit vraagt, naast beprijzing, om aanvullend beleid om optimaal te profiteren van positieve neveneffecten en om de negatieve effecten te dempen.